He Koʼē ʼe Tonu Ke Tou Fakaʼapaʼapa Ki Te Pule?

1, 2. (a) He koʼē ʼe feala ke faigataʼa kiā tātou te fakaʼapaʼapa ki he tahi ʼe ina puleʼi tātou? (b) Ko te ʼu fehuʼi fea ʼaē kā tou vakaʼi anai?

NEʼE kua kotou sisio koa ki te aga ʼa he tamasiʼi mokā kole age e tana ʼu mātuʼa ke ina fai he meʼa kae ʼe mole loto ia kiai? ʼE faigafua pē hakotou fakatokagaʼi ʼi ʼona fofoga tana mole fia fakalogo ʼaē ki tana ʼu mātuʼa. ʼE logo ki te leʼo ʼo tana ʼu mātuʼa, pea ʼe ina ʼiloʼi ʼe tonu ke fakaʼapaʼapa ki te pule ʼo tana ʼu mātuʼa. Kae ʼi te lakaga ʼaia, ʼe mole fia fakalogo pē ia. Ko te faigataʼa ʼaē ʼe tau mo ia ʼe ina fakatātā ia te faʼahi ʼe hoko kiā tātou fuli.

² ʼE mole ko he meʼa ʼe faigafua tuʼumaʼu kiā tātou ia te fakaʼapaʼapa ki he tahi ʼe ina puleʼi tātou. ʼE faigataʼa koa ʼi ʼihi temi kiā koutou takotou fakaʼapaʼapa kiā nātou ʼaē ʼe pule kiā koutou? Kapau ʼe mata faigataʼa kiā koutou ia te faʼahi ʼaia, pea ʼe mole ko koutou pē ʼaē ʼe tau mo te faigataʼaʼia ʼaia. ʼE tou māʼuʼuli nei ʼi he temi kua tahitahiga ia te fakaʼapaʼapa ʼa te hahaʼi kiā nātou ʼaē ʼe pule age kiā nātou. Kae ʼe ʼui ʼi te Tohi-Tapu ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa kiā nātou ʼaē ʼe nofo mo he tuʼulaga moʼo takitaki ia tātou. (Tāʼaga Lea 24:21) Kapau ʼe tou fia nonofo ʼi te ʼofa ʼo te ʼAtua, pea ʼe maʼuhiga ke tou fai ia te faʼahi ʼaia. Koia ʼe malaga ai leva te ʼu fehuʼi ʼaenī: He koʼē ʼe feala ke faigataʼa kiā tātou te fakaʼapaʼapa ki he tahi ʼe ina puleʼi tātou? He koʼē ʼe kole mai e Sehova ia te faʼahi ʼaia, pea koteā ʼaē kā tokoni mai anai ke tou fakalogo ai? Pea ko te ʼu faʼahi fea ʼaē ʼe feala ai ke tou fakahā ia tatatou fakaʼapaʼapa ʼaē ki te pule?

HE KO’Ē ʼE FEALA KE FAIGATAʼA TE FAKAʼAPAʼAPA KI TE PULE?

3, 4. Neʼe kamata feafeaʼi ia te agahala pea mo te ʼuhiga heʼe haohaoa, pea he koʼē ko totatou ʼuhiga heʼe haohaoa ʼe fakatupu faigataʼa ki tatatou fakaʼapaʼapa ʼaē ki te pule?

³ Tou vakaʼi fakanounou ia tupuʼaga e lua ʼe feala ai ke faigataʼa kiā tātou te fakaʼapaʼapa kiā nātou ʼaē ʼe pule. ʼUluaki, ʼe tou heʼe haohaoa; lua, ʼe toe heʼe haohaoa mo te ʼu tagata ʼaē ʼe pule kiā tātou. Ko te agahala pea mo te ʼuhiga heʼe haohaoa ʼo te tagata neʼe kamata ia talu mai fualoa, ʼi te ʼōloto ʼo Eteni, ʼi te temi ʼaē neʼe agatuʼu ai ia Atama pea mo Eva ki te pule ʼa te ʼAtua. Koia neʼe kamata ai leva ia te agahala ʼaki ia te agatuʼu. ʼO aʼu mai ki te temi nei, ʼe tou tutupu ake mo te fia agatuʼu.—Senesi 2:15-17; 3:1-7; Pesalemo 51:5; Loma 5:12.

⁴ ʼUhi ko totatou ʼuhiga heʼe haohaoa, ʼe hake fakavilivili ʼi te loto ʼo te tokolahi iā tātou ia te fialahi pea mo te fiatuʼu, kae ko te agavaivai ia ʼe ko he kalitātē ʼe tahitahiga tona maʼu pea ʼe tonu ke tou faiga mālohi kiai pea mo taupau ia te kalitātē ʼaia. Tatau aipē pe kua fualoa tatatou tauhi agatonu ki te ʼAtua, kae ʼe feala ke tou talagataʼa pea mo fialahi. Ohagē lā ko Kole, ʼaē neʼe nofo agatonu mo te hahaʼi ʼa Sehova logolā te ʼu tuʼuga faigataʼaʼia ʼaē neʼe hoko kiā nātou. Kae neʼe holi leva ia ki he pule ʼe lahi age pea ʼaki he agapauʼu, neʼe ina lagaʼi te fakafeagai kiā Moisese, ia te tagata ʼaē neʼe lahi tokotahi tana agavaivai ʼi te temi ʼaia. (Faka au 12:3; 16:1-3) Tou manatuʼi mo te Hau ko Usia, ʼaē neʼe fialahi ʼo hū ki te fale lotu ʼo Sehova pea neʼe ina fai he gāue taputapu neʼe tonu pē ko te kau pelepitelō ʼaē ke natou fai te faʼahi ʼaia. (2 Fakamatala 26:16-21) Neʼe fua kovi ʼaupitō ki te ʼu tagata ʼaia e lua tanā agatuʼu. Kae ko te ʼu meʼa ʼaia neʼe nā fai ʼe ko he ʼu fakatokaga ʼe ʼaoga kiā tātou fuli. Tou tekeʼi fakamālohi ia te fialahi, heʼe faigataʼa ai anai hatatou fakaʼapaʼapa ʼaē ki te pule.

5. Neʼe feafeaʼi te fakaʼaogaʼi kovi e te hahaʼi agahala ia tanatou pule?

⁵ Tahi ʼaē meʼa, neʼe lahi ʼaupitō te ʼu gāue neʼe fai e te ʼu tagata pule heʼe haohaoa, neʼe tupu ai te mole kei fakaʼapaʼapa ʼa te hahaʼi kiā nātou ʼaē ʼe pule. Tokolahi te ʼu tagata pule neʼe natou agakovi ʼi tanatou ʼu palalau pea mo tanatou aga ʼaē ki te hahaʼi. ʼI tona fakahagatonu, lolotoga te ʼu sēkulō neʼe mole pule lelei te tagata. (Tagata Tānaki 8:9) Ohagē lā ko Saulo, ʼi te temi ʼaē neʼe filifili ai e Sehova ke hau, neʼe ko he tagata agalelei ia pea mo agavaivai. Kae neʼe liliu ia ʼo fialahi pea mo maheka, ʼo ina fakatagaʼi ai ia te tagata agatonu ko Tavite. (1 Samuele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Ki muli age, neʼe liliu ia Tavite ko te hau neʼe lelei tokotahi ʼi te ʼu hau ʼo Iselaele, kae neʼe ina fakaʼaogaʼi kovi tona tuʼulaga pule ʼi tana faʼao ia te ʼohoana ʼo Ulia te tagata Hitite, pea mo fekauʼi ia te tagata ʼaia ki te tau ke mate ai. (2 Samuele 11:1-17) ʼE moʼoni, ʼuhi ko te ʼuhiga heʼe haohaoa ʼo te hahaʼi, ʼe faigataʼa ai kiā nātou ia hanatou fakahoko fakalelei ia tonatou tuʼulaga pule. Pea kā ko nātou ʼaē ʼe takitaki ʼe mole natou fakaʼapaʼapa kiā Sehova, pea ʼe kovi age ʼosi ia tanatou fakaʼaogaʼi ʼaē ʼo tonatou tuʼulaga ʼaia. ʼI tana ʼosi fakamatala pe neʼe feafeaʼi te kamata fakamafola ʼo te fakataga e te ʼu tuʼi tapu Katolika, neʼe tohi fēnei e te tagata politike Pilitānia: “ ʼI te agamāhani ʼe agakākā te ʼu pule, pea kapau ʼe maʼu e te ʼu pule ʼaia ia he toe mālohi lahi, pea ko tanatou aga kākā ʼe toe lahi ʼosi age.” ʼAki te taʼi fakamatala ʼaia, tou vakaʼi te fehuʼi ʼaenī: He koʼē ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa ki te pule?

HE KO’Ē ʼE TONU KE TOU FAKAʼAPAʼAPA KI TE PULE?

6, 7. (a) Koteā ʼaē kā uga e totatou ʼofa ʼaē kiā Sehova ke tou fai, pea koteā tona tupuʼaga? (b) ʼE tou fakahā feafeaʼi anai tatatou fakalogo?

⁶ ʼE tou fakaʼapaʼapa ki te pule heʼe tou ʼofa kiā Sehova, ki totatou tatau, pea kiā tātou totonu. ʼUhi heʼe laka age totatou ʼofa kiā Sehova iā meʼa fuli pē, ʼe tou fia fakafiafia ia tona loto. (Tāʼaga Lea 27:11; Maleko 12:29, 30) ʼE tou ʼiloʼi ko tana pule faʼitaliha, ʼaē ʼe tuha mo ia ke pule ki te ʼatulaulau, neʼe fakafihiʼi ʼi te kele talu mai te agatuʼu ʼaē neʼe fai ʼi Eteni pea tokolahi ʼi te mālamanei neʼe natou lagolago kiā Satana pea mo situʼa ki te pule ʼa Sehova. ʼE tou fiafia ʼi tatatou lagolago ʼaē kiā Sehova. Kā tou lau ia te ʼu palalau taulekaleka ʼaē iā Fakahā 4:11, ʼe tupu ai te fiafia ʼi totatou loto. ʼE mahino lelei ia kiā tātou, ʼe tuha mo Sehova ke Pule ki te ʼatulaulau! ʼE tou lagolago ki te pule faʼifaʼitaliha ʼa Sehova, ʼo tou tali ke ina taki tātou ʼi te ʼaho fuli pē ʼo totatou maʼuli.

⁷ Ko te fakaʼuhiga ʼo te fakaʼapaʼapa ʼaia ke tou fakalogo tatau aipē peʼe faigataʼa. ʼE tou lotolelei ʼo fakalogo kiā Sehova heʼe tou ʼofa ai. Kae ʼe ʼi ai anai he ʼu ʼaluʼaga, ʼe faigataʼa ai anai kiā tātou ia tatatou fakalogo ʼaē kiā te ia. Pea ʼi te ʼu temi leva ʼaia, ohagē pē ko te kiʼi tamasiʼi ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te kamataʼaga ʼo te ʼalatike, ʼe tonu anai ke tou ako ia te talagafua. ʼE tou manatuʼi neʼe talagafua ia Sesu ki te finegalo ʼo tana Tamai logolā tona faigataʼa ʼaupitō. Neʼe ina ʼui fēnei ki tana Tamai: “Ke mole ko toku finegalo ʼaē ʼe tonu ke fai, kae ʼo koe ia.”—Luka 22:42.

8. (a) ʼI te agamāhani, ʼe feafeaʼi iā ʼaho nei tatatou fakalogo ki te pule ʼa Sehova, pea ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, koteā ʼaē ʼe tou mahino kiai ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe logoʼi e Sehova? (b) Koteā ʼaē ʼe feala ke tokoni mai ke tou fakalogo ki he tokoni pea mo tali mokā ʼe akonakiʼi tātou? (Vakaʼi ʼi te ʼu pāsina 46 ki te 47, ia te fakamatala ʼaē ʼe ʼātakai.)

⁸ ʼE moʼoni, iā ʼaho nei, ʼe mole palalau mai Sehova kiā tātou takitokotahi; ʼe ina fakaʼaogaʼi ia tana Folafola pea mo tana ʼu tagata fakafofoga ʼi te kele. ʼI te agamāhani, ʼe tou fakalogo ki te pule ʼa Sehova mokā ʼe tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu tagata ʼaia neʼe ina fakanofo, peʼe ina fakagafua ke hoko atu ia tanatou pule kiā tātou. Kapau ʼe tou agatuʼu ki te ʼu tagata ʼaia, ʼo mole tou tali ia tanatou ʼu tokoni Fakatohi-tapu pea mo tanatou akonakiʼi ʼo tātou, pea ʼe tou fakafeagai anai ki totatou ʼAtua. ʼI te temi ʼaē neʼe muhumuhu ai te kau Iselaele pea mo agatuʼu kiā Moisese, neʼe fakaʼuhiga pē e Sehova neʼe natou fakafeagai age kiā te ia.—Faka au 14:26, 27.

9. He koʼē ko totatou ʼofa ki totatou tatau ʼe ina uga anai tātou ke tou fakaʼapaʼapa ki te pule? Kotou tuku mai he fakatā.

⁹ ʼE tou toe fakaʼapaʼapa ki te pule heʼe tou ʼofa ki totatou tatau. Koteā tona fakaʼuhiga? Kotou fakakaukauʼi age muʼa ʼe kotou sōlia ʼi he kautau. ʼE fakalogo te mālo peʼe ko te maʼuli ʼo te kautau ʼaia ki te lagolago ʼa te ʼu tagata sōlia takitokotahi ki tonatou kamutoa, mo tanatou fakalogo pea mo fakaʼapaʼapa ki ai. Kapau ʼe kotou meʼa noaʼi te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaia ʼo mole kotou fakalogo kiai, pea ʼe lagi feala pē ke tuʼutāmakiʼia te foʼi kautau kātoa. ʼE moʼoni, ko te ʼu kautau tagata ʼe natou fai ia te toe maumau ʼi te mālamanei iā ʼaho nei. Kae ko te ʼu kautau ʼa Sehova ʼe natou fai pē ia te meʼa ʼaē ʼe lelei maʼa te hahaʼi. ʼI te Tohi-Tapu, kā talanoa ki te ʼAtua pea ʼe tuʼa teau te fakaʼaogaʼi ʼo te kupusiga palalau ʼaē ko “Sehova ʼo te ʼatu kautau.” (1 Samuele 1:3) Ko ia te Kamutoa ʼo te foʼi kautahi lahi ʼo te kau ʼāselo mālolohi. ʼI ʼihi temi, ʼe fakatatau e Sehova ia tana ʼu kaugana ʼaē ʼi te kele ki he kautau. (Pesalemo 68:11; Esekiele 37:1-10) Kapau ʼe tou agatuʼu ki te ʼu tagata ʼaē neʼe hinoʼi e Sehova ke pule kiā tātou, pea ʼe mole tuʼutāmakiʼia ai anai koa totatou ʼu tehina ʼi te faʼahi fakalaumālie? Kā agatuʼu he Kilisitiano ki te ʼu tagata ʼāfea ʼaē neʼe hinoʼi ki tonatou tuʼulaga, ʼe feala pē ke fua kovi ki niʼihi ʼo te kōkelekāsio. (1 Kolonito 12:14, 25, 26) Kā agatuʼu he tamasiʼi, pea ʼe ko te fāmili kātoa ʼaē ʼe lotomamahi. Koia ʼe tou fakahā ia totatou ʼofa ʼaē ki totatou tatau ʼaki tatatou fakaʼapaʼapa pea mo lagolago ki te pule ʼaē kua fakatuʼu e Sehova.

10, 11. Ko totatou loto ʼaē ke tou maʼu he ʼu fua lelei, ʼe ina uga feafeaʼi tātou ke tou fakalogo ki te pule?

¹⁰ ʼE tou toe fakaʼapaʼapa ki te pule heʼe toe fua lelei pē anai kiā tātou. Kā kole mai e Sehova ke tou fakaʼapaʼapa ki te pule, pea ʼi te agamāhani ʼe ina fakahā mai ia te ʼu lelei ʼaē kā tou maʼu anai mokā ʼe tou fai te faʼahi ʼaia. Ohagē lā, ʼe ina ʼui ki te fānau ke natou fakalogo ki tanatou ʼu mātuʼa heʼe natou māʼuʼuli fualoa ai pea mo fiafia. (Teutalonome 5:16; Efesi 6:2, 3) ʼE ina ʼui mai ke tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu tagata ʼāfea ʼo te kōkelekāsio heʼe kapau ʼe mole tou fai fēia pea ʼe fua kovi pē anai kiā tātou ʼi te faʼahi fakalaumālie. (Hepeleo 13:7, 17) Pea ʼe ina ʼui mai ke tou fakalogo ki te ʼu puleʼaga fakamālama heʼe puipui ai tātou.—Loma 13:4.

¹¹ ʼE mole faigafua age koa lā hatatou fakaʼapaʼapa ki te pule mokā kua tou mahino ki te tupuʼaga ʼaē ʼo te loto e Sehova ke tou fakalogo? Tou vakaʼi age ia te ʼu faʼahi tāfito e tolu ʼo te maʼuli ʼe feala ke tou fakahā ai tatatou fakaʼapaʼapa ki te pule.

TE FAKAʼAPAʼAPA ʼI TE FĀMILI

12. Koteā te tuʼulaga ʼaē neʼe foaki e Sehova ʼi te fāmili ki te tagata ʼohoana pea mo tamai, pea ʼe fakahoko feafeaʼi e he tagata tona tuʼulaga ʼaia?

¹² Neʼe fakatuʼutuʼu e Sehova totonu ia te maʼuli fakafāmili. ʼUhi ko ia ʼe ko he ʼAtua ʼe gaohi meʼa fakatokatoka, koia neʼe ina fai ia te fakatuʼutuʼu ʼi te fāmili ke maʼuli fiafia. (1 Kolonito 14:33) Neʼe ina foaki te tuʼulaga pule ki te tagata ʼohoana pea mo tamai moʼo takitaki ia tona fāmili. ʼE fakaʼapaʼapa te tagata ʼohoana ki tona Pule, ia Kilisito Sesu, ʼo ina faʼifaʼitakiʼi ia te faʼahiga pule ʼaē ʼa Sesu ki te kōkelekāsio. (Efesi 5:23) Koia, ko te tagata ʼohoana ʼe mole fakaʼauʼauganoa anai ki te fakahoko ʼaē ʼo tona ʼu maʼua kae ʼe kātaki anai ʼo ina fai fakalelei; ʼo mole ina fai fakamālohi peʼe fefeka fau kae ʼe ina fai anai ʼaki te ʼofa, mo te aga fakapotopoto, pea mo te agalelei. ʼE ina manatuʼi ʼe fakatuʼakoi tana pule ʼaia, ʼe mole māʼoluga age leva ia ʼi te pule ʼaē ʼa Sehova.

13. ʼE lava fakahoko feafeaʼi e te fafine ʼohoana pea mo faʼē ia tona tuʼulaga ʼi te fāmili ke fiafia ai Sehova?

¹³ Ko te fafine ʼohoana pea mo faʼē ʼe ko he tokoni ia ki tona ʼohoana, peʼe ko hona fakakātoa. Neʼe toe foaki age ki ai ia te faʼahiga pule ʼi te fāmili, heʼe talanoa ʼi te Tohi-Tapu ki “te lao ʼo tau faʼē.” (Tāʼaga Lea 1:8) ʼE mahino ia, ʼe mole māʼoluga age tana pule ʼi ʼaē ʼo tona ʼohoana. Ko te fafine ʼohoana Kilisitiano ʼe fakaʼapaʼapa ki te takitaki pule ʼo tona ʼohoana, ʼo tokoni ia ki ai ke ina fakahoko tona tuʼulaga pule fāmili. ʼE mole ina fakalainoaʼi tona ʼohoana, peʼe gaohi meʼa fakakākā ke tuʼu tana ʼu tonu, peʼe ina faʼao tona tuʼulaga. Kae ʼe lagolago ki ai pea mo kaugā gāue mo ia. Kapau ʼe mole ina leleiʼia te ʼu tonu ʼo tona ʼohoana, ʼe feala pē ke ina fakahā tana manatu ʼaki he aga fakaʼapaʼapa, kae ʼe talagafua aipē ki tona ʼohoana. Kapau ko tona ʼohoana ʼe mole tui kiā Sehova, ʼe lagi feala pē ke hoko ni ʼu fihifihia, kae ʼe feala pē ki tana aga fakalogo ke ina uga ai tona ʼohoana ke ina kumi ia Sehova.—1 Petelo 3:1.

14. ʼE lava fakafiafia feafeaʼi e te fānau tanatou ʼu mātuʼa pea mo Sehova?

¹⁴ Ko te fānau ʼe natou fakafiafia ia te loto ʼo Sehova mokā ʼe natou fakalogo ki tanatou tamai pea mo tanatou faʼē. ʼE natou toe fakamaʼuhigaʼi ai tanatou ʼu mātuʼa pea mo fakafiafia ia nātou. (Tāʼaga Lea 10:1) ʼE toe ʼaoga pē ia te pelesepeto ʼo ʼuhiga mo te fakalogo ki te ʼu fānau ʼaē ko te tokotahi pē ʼi te ʼu mātuʼa ʼe ina pusiaki ia nātou, heʼe mahino ki te fānau ʼaia ʼe ʼaoga lahi age tanatou lagolago pea mo tanatou kaugā gāue mo tanatou tamai peʼe ko tanatou faʼē. ʼI te ʼu fāmili ʼaē ʼe natou tahi mulimuli pē ki tonatou tuʼulaga ʼaē neʼe hinoʼi nātou kiai e te ʼAtua, ʼe natou maʼu ia he maʼuli fīmālie lahi pea mo fiafia. Pea ko he faʼahi, ʼe ina fakakolōlia ai ia Sehova ʼAtua, ia te Tupuʼaga ʼo te ʼu fāmili fuli pē.—Efesi 3:14, 15.

TE FAKAʼAPAʼAPA ʼI TE KŌKELEKASIO

15. (a) ʼE tou lava fakahā feafeaʼi ʼi te kōkelekāsio ʼe tou fakaʼapaʼapa ki te pule ʼa Sehova? (b) Ko te ʼu pelesepeto fea ʼaē ʼe feala ke tokoni mai ke tou fakalogo kiā nātou ʼaē ʼe natou takitaki tātou? (Vakaʼi ʼi te ʼu pāsina 48 ki te 49, ia te fakamatala ʼaē ʼe ʼātakai.)

¹⁵ Neʼe fakanofo e Sehova tona ʼAlo ke Pule ki te kōkelekāsio Fakakilisitiano. (Kolose 1:13) Pea ko Sesu neʼe ina fakanofo ia tana “tagata kaugana agatonu mo poto” ke tokaga ki te maʼuli fakalaumālie ʼo te hahaʼi ʼa te ʼAtua ʼi te kele. (Mateo 24:45-47) Ko te Kolesi Pule ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe ina fakafofoga ia te kalasi ʼo te tagata kaugana. Ohagē ko te ʼu kōkelekāsio ʼo te ʼuluaki sēkulō, ʼe maʼu e te ʼu tagata ʼāfea iā ʼaho nei he ʼu fakatotonu pea mo he ʼu tokoni ʼe foaki fakahagatonu mai e te Kolesi Pule kiā nātou, peʼe natou foaki mai ʼaki tana ʼu tagata fakafofoga, ohagē ko te ʼu taupau feʼoloʼaki. Kā tou fakaʼapaʼapa takitokotahi ki te pule ʼa te kau tagata ʼāfea, pea ʼe tou fakalogo kiā Sehova.—Hepeleo 13:17.

16. ʼE feafeaʼi he fakanofo ʼo te ʼu tagata ʼāfea ʼaki ia te laumālie māʼoniʼoni?

¹⁶ Ko te ʼu tagata ʼāfea pea mo te ʼu tagata faifekau Fakaminisitelio ʼe natou heʼe haohaoa. ʼE natou faihala ohagē pē ko tātou. Kae ko te ʼu tagata ʼāfea ʼe ko “he ʼu meʼa ʼofa ko he ʼu tagata,” neʼe foaki moʼo tokoni ki te kōkelekāsio ke nofo mālohi ʼi te faʼahi fakalaumālie. (Efesi 4:8) Neʼe fakanofo ia te ʼu tagata ʼāfea ʼaki ia te laumālie māʼoniʼoni. (Gāue 20:28) ʼO feafeaʼi? Neʼe tonu muʼa ki te ʼu tagata ʼaia ke natou mulimuli ki te ʼu fakamaʼua ʼe tuʼu ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, ʼaē neʼe tohi ʼaki te takitaki ʼa te laumālie. (1 Timoteo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Tahi ʼaē meʼa, ko te ʼu tagata ʼāfea ʼaē ʼe natou vakavakaʼi peʼe maʼu e he tehina ia te ʼu kalitātē ke fakanofo ai nātou, ʼe natou faikole fakamālotoloto kiā Sehova ke ina takitaki nātou ʼaki tona laumālie māʼoniʼoni ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia.

17. ʼI tanatou ʼu gāue ʼi te kōkelekāsio, he koʼē ʼi ʼihi temi ʼe pūlouʼi e te hahaʼi fafine Kilisitiano tonatou ʼulu?

¹⁷ ʼI te kōkelekāsio, ʼe feala ʼi ʼihi temi ke mole maʼu ni ʼu tagata ʼāfea pea mo ni ʼu tagata faifekau fakaminisitelio moʼo fai ia te ʼu gāue fakateokalatike, ohagē lā ko te takitaki ʼo he fono ki te fai fakamafola. ʼI te ʼu ʼaluʼaga ʼaia, ʼe feala ke fai te faʼahi ʼaia e he tahi age ʼu tehina. Kapau leva ʼe mole maʼu he tehina ki te ʼu gāue ʼaia, pea ʼe feala pē anai ke fai e he tuagaʼane kua fotufotuʼa ʼi te faʼahi fakalaumālie. Kae kapau ko he tuagaʼane ʼaē ʼe ina fai te tuʼulaga ʼaia ʼaē ʼi te agamāhani ʼe fai e he tehina, pea ʼe pūlou anai tona ʼulu.a (1 Kolonito 11:3-10) Ko te fakamaʼua ʼaia ʼe mole ko he fakamālaloʼi ia ʼo te hahaʼi fafine. Kae ʼe ko he faʼahi ke natou fakahā ai tanatou fakaʼapaʼapa ki te fakatuʼutuʼu ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te tuʼulaga pule, ʼi te fāmili pea mo te kōkelekāsio.

TOU FAKAʼAPAʼAPA KI TE ʼU PULEʼAGA ʼO TE MĀLAMANEI

18, 19. (a) ʼE kotou fakamahino feafeaʼi anai ia te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe tuʼu iā Loma 13:1-7? (b) ʼE tonu ke feafeaʼi tatatou fakahā te fakaʼapaʼapa ki te ʼu puleʼaga ʼo te mālamanei?

¹⁸ ʼE fakalogo lelei te kau Kilisitiano moʼoni ki te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe tuʼu iā Loma 13:1-7. Kā kotou lau ia te ʼu vaega ʼaia, ʼe kotou tokagaʼi ko “te ʼu pule māʼoluga” ʼaē ʼe talanoa kiai ʼe ko te ʼu puleʼaga ʼo te mālamanei. Kapau kei fakagafua e Sehova ke tuʼu te ʼu puleʼaga ʼaia, pea ʼe natou fai te ʼu gāue maʼuhiga, ʼo natou taupau ia he tokalelei pea mo tokoni ki te hahaʼi. ʼE tou fakahā tatatou fakaʼapaʼapa ki te ʼu pule ʼaia ʼaki tatatou fakalogo ki te ʼu lao ʼaē ʼe natou fai. ʼE tou tokaga ʼo totogi tatatou ʼu tukuhau, ʼo tohi fakalelei ia he ʼu pepa ʼe fakamaʼua mai e te puleʼaga ke tou fai, pea mo mulimuli ki te ʼu lao ʼaē ʼe ʼaoga kiā tātou, mo totatou fāmili, mo tatatou gāue peʼe ko hotatou ʼu koloa. Kae ʼe mole tou fakalogo anai ki te ʼu puleʼaga ʼo te mālamanei mo kapau ʼe natou kole mai ke tou talagataʼa ki te ʼAtua. ʼE tou tali ohagē ko tona fai e te kau ʼapositolo ʼi te temi muʼa: “ ʼE tonu ke matou fakalogo ki te ʼAtua, ohagē ko he fakalogo ki he pule, ʼi he fakalogo ia ki te tagata.”—Gāue 5:28, 29; vakaʼi ʼi te pāsina 42, ia te fakamatala ʼaē ʼe ʼātakai ko tona kupu tāfito “Ko Te Pule Fea ʼAē ʼe Tonu Ke Au Fakalogo Kiai?”

¹⁹ ʼE tou toe fakahā tatatou fakaʼapaʼapa ki te ʼu puleʼaga ʼo te mālamanei ʼi tatatou aga. ʼI ʼihi temi, ʼe feala ke tou felōgoi fakahagatonu mo te ʼu pule ʼo te puleʼaga. Ko te ʼapositolo ko Paulo neʼe felōgoi mo te ʼu pule fēia, ohagē ko te Hau ko Helote Akilipa pea mo te Kōvanā ko Feseto. Ko te ʼu tagata ʼaia neʼe nā māʼuʼuli ʼi te agahala, kae neʼe palalau Paulo kiā nāua ʼaki he aga fakaʼapaʼapa. (Gāue 26:2, 25) ʼE tou faʼifaʼitaki kiā Paulo, tatau aipē pe tou felōgoi mo he pule peʼe ko he tagata polisi. ʼI te faleako, ko te kau tūpulaga Kilisitiano ʼe natou faiga ke natou fakahā ia te fakaʼapaʼapa ʼaia ki tanatou kau faiako pea mo te ʼu pule ʼi te faleako pea mo nātou ʼe gāue ai. ʼE mahino ia, ʼe mole tonu pē ke tou fakaʼapaʼapa kiā nātou ʼaē ʼe natou tali tatatou ʼu akonaki; ʼe tou toe fakaʼapaʼapa pē foki mokā tou felōgoi mo nātou ʼaē ʼe natou fehihiʼa ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼE tonu ki te hahaʼi ʼaē ʼe mole tui kiā Sehova ke natou tokagaʼi tatatou aga fakaʼapaʼapa.—Loma 12:17, 18; 1 Petelo 3:15.

20, 21. Koteā he ʼu tapuakina ʼe tou maʼu mokā ʼe tou fakahā tatatou fakaʼapaʼapa ki te pule?

²⁰ Tou fakahā tuʼumaʼu tatatou aga fakaʼapaʼapa. Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Petelo: “Kotou fakaʼapaʼapa ki te ʼu faʼahiga tagata kehekehe.” (1 Petelo 2:17) Kā tokagaʼi e te hahaʼi ʼe tou fakaʼapaʼapa kiā nātou, pea ʼe feala ke malave ʼaupitō kiā nātou te faʼahi ʼaia. Kotou manatuʼi, kua tahitahiga iā ʼaho nei ia te kalitātē ʼaia. Kapau ʼe tou fakahā ia te kalitātē ʼaia, pea ʼe tou mulimuli ki te fakatotonu ʼaenī ʼa Sesu: “Ke . . . mū . . . tokotou mālama ʼi muʼa ʼo te hahaʼi, koteʼuhi ke natou sio ki ʼakotou gāue lelei pea natou fakakolōlia ai ki takotou Tamai ʼaē ʼe ʼi selō.”—Mateo 5:16.

²¹ ʼI te mālama fakapōʼuli ʼaenī, ʼe ko te hahaʼi agatonu ʼaē ʼe ʼomai ki te mālama fakalaumālie. Koia kapau ʼe tou fakahā tatatou aga fakaʼapaʼapa ʼi te fāmili, ʼi te kōkelekāsio, pea ki te ʼu puleʼaga fakamālama, ʼe mahino ia ʼe tokagaʼi anai e ʼihi, ʼo uga ai nātou ke natou haʼele mo tātou ʼi te mālama. ʼE ko he toe ʼamanaki taulekaleka ʼaia! Tatau aipē peʼe mole hoko ia te faʼahi ʼaia, kae ʼe tou ʼiloʼi papau, ko tatatou aga fakaʼapaʼapa ki te tagata ʼe leleiʼia e Sehova ʼAtua pea ʼe tokoni mai ke tou nonofo ʼi tona ʼofa. ʼE ʼi ai koa he tahi age fakapale ʼe lahi age ʼi te ʼu lelei ʼaia?