Rayog ni Nge Yog Ngom e Tinib Fel’ ni Yugu Demtrug Rogon ni Kan Chuguliyem

NICHOLAS e immoy rok bochi ban’en ni ba togopuluw u nap’an ni kab bitir.a De n’uw nap’an, ma re n’en nem ni ba’ rok e fek i yan ko fapi falay ni kireb nge moon rrum nib pag rogon. Nicholas e weliy ni gaar: “Chitamag e me cham ko moon rrum, ma be k’aring e gafgow ngomow walageg ni bpin.”

Rogon ni yima guy e gallabthir rok Malinda e yima ta’ farow ya yow ba tayan nga galesiya. Machane ku bay barba’ e teliw ni yow ba l’eg ngay ni ri yow ma tayan’row ngay. “Bay boch ban’en ni yima rin’ ko re raba’ i teliw nem nib kireb ngog ma dabug me kirebnag rogon e lem rog ni kugub bitir,” aray rogon ni weliy Malinda u fithik’ e kireban’, ma ngiyal’ ney e ke gaman e 30 e duw rok. Miki puthuy ngay ni gaar: “Fare lem ni math liyab nge dariy felngig nga bang nni tay nga lanin’ug e ke mang bangi dowag ni ka nap’an ni gu nang fan ban’en ke mada’ ko chiney.”

Mini’ e rayog ni siyeg ni nge gaar e de yoor e bitir ni yad be gafgow ni bochan e wagagey nge cham, ma yibe gafgownagrad, ma der tayan’ e gallabthir rorad ngorad, nge ku boch e ban’en nib kireb ni i buch rorad? Maadad ni ma tay e lem rok ba bitir ni kab bitir e rayog ni nge par u fithik’. Machane pi kireban nem e ra kirebnag be’ ni manemus ma dabkiyog ni nge fil e tin riyul’ ni thin rok Got me pirieg e falfalan’ nib fel’ rogon? Demtrug rogon ni kan chuguliy Nicholas nge Malinda, ma rayog ni ngar mangew boch e girdi’ nib manigil fa? Som’mon e ngan lemnag rogon fare pilung nu Judah ni Josiah.

Reb e Ngongol ni Bay u Bible

I gagiyeg Josiah u Judah ni 31 e duw ko bin medlip e chibog ko B.C.E. (659-629 B.C.E.) Re ngiyal’ i n’em ni baaram nni pilungnag Josiah, u tomuren ni kan makathnag e chitamangin kan li’ ke yim’, ma kari gel e kireb u Judah. Judah nge yu Jerusalem e ngiyal’ nem e kari sug ko girdi’ ni ma liyor ngak Baal nge tin be mow nga i micheg bogi n’en ngak e bin baga’ e Got rok piyu Ammonite ni Malcam fithingan. Pi fak e pilung nu Judah e yad bod ba “layon ni be tolul,” ma pi tapuf oloboch “e yad bod e pi pilis ni maloboch ko balayal’,” aray rogon ni yog Zefaniah, ni ir reb e profet ku Got e ngiyal’ nem. Angin nib nga tomuren, e garer e kireb nge cham u lan e gi nam nem. Boor e girdi’ e i lungurad u lanin’rad: “Jehovah e dabi rin’ e fel’, maku dabi rin’ e kireb.”​—Zefaniah 1:3–2:3; 3:1-5, New World Translation.

Ba miti mang pilung e ke mich ni Josiah e ir reb? Fare Bible ko chronicles e yoloy Ezra riy ni gaar: “[Josiah] e i fal’eg e tin nib mat’aw u p’eowchen Jehovah mi i yan u kanawoen David ni ga’ rok e chitamangin; ma de chel nga barba’ i charen ni ba’ ni mat’aw u p’eowchen Got.” (2 Chronicles 34:1, 2 NW) Me yan i gagiyel, ni ke yog rok Josiah ni ke rin’ e tin ni ba mat’aw u p’eowchen Got. Machane uw rogon e tabinaw rok kafram?

Ni Ayuweg Fa Un Gafgownag e Bitir?

Nap’an nni gargeleg Josiah ko duw ni 667 B.C.E., ma chitamangin, ni Amon, e kafini 16 e duw rok, ma tuwtuw rok ni Manasseh e ir reb e pilung ni be gagiyeg u Judah. Manasseh e ir reb e tin th’abi kireb e pilung ni ke gagiyeg u Judah. Ki i toy boch e altar ni fan ngak Baal, “ke rin’ e pi n’en ni rib kireb u p’eowchen Jehovah.” I fal’eg rogon pi fak ni pumoon nga u ranod u fithik’ e nifiy, ma ma un ko pig, ma ma un ko pong thagith, ma ma mon’ognag e ngongol ko pi kan ni kireb, ma boor e girdi’ nib fel’ ni i puog racha’rad. Manasseh e ki fek i yib nga lan e naun rok Jehovah ba liyos ni kan toy ko fare ley i ren nib thothup ni ir e ke fal’eg. Me waliy yu Judah nge yu Jerusalem “nga uri ngongol gad ni kab gel e kireb rorad ngak e pi nam ni ke thangrad Jehovah u m’on rok piyu Israel.”​—2 Chronicles 33:1-9, NW.

Manasseh e rib gel e kireb rok ma aram me pag Jehovah ngan chennag ngan fek nib kalbus nga Babylon, reb e mach rok piyu Assyria ni tafen e pilung. Nap’an ni kan kol nib kalbus me ri kal Manasseh ngan’ ko kireb ni ki i rin’, me sobutnag ir, me wenig ku Jehovah ni nge n’ag fan e kireb ni ki i rin’. Me motoyil Got ko wenig rok ni ngan runguy me fulweg ko pilung u Jerusalem. Me maruweliy Manasseh nge chuweg e tinib kireb me fulweg nga rogon e tinib fel’ me yog rok ni maruweliy ni rib fel’ rogon.​—2 Chronicles 33:10-17, NW.

Ere mang angin e pi kireb rok Manasseh nem nge rogon e kalngan’ ni tay ni yib ngak Amon ni fak? I chel ngari kireb. Nap’an ni kalngan’ Manasseh me tabab i klinnag fare nam ko pi kireb ni ir e i yog ni ngan rin’, Amon e ri de fol rok. Nap’an ni yan ko fare chiya ko pilung ni ke 22 e duw rok, “me tabab Amon i rin’ e tin ni ba kireb u p’eowchen Jehovah, ni ri bod rogon e n’en i rin’ e chitamangin i Manasseh.” Gowa nge sobutnag ir u owchen Jehovah, “me Amon e ir e en ke gelnag boch e kireb.” (2 Chronicles 33:21-23, NW) Kafini gaman e nel e duw rok Josiah me pilung Amon u Judah. Uw fan e gel e marus nge tatamdag ko ngiyal’ ni baaram ni un chuguliy Josiah!

Gagiyeg ni i tay Amon nib kireb e yan i mus u tomuren l’agruw e duw me taareb lungun e pi tapigpig rok ngar li’ed nge yim’. Ma girdi’ ko re nam nem, e ra chamgad ngar li’ed fa piin ra li’ed Amon ma ra tayed Josiah, ni fak, ko pilung.​—2 Chronicles 33:24, 25.

Dariy fan ni aram fan e gel e kireb nge togopuluw ko ngiyal’ ni ka bitir Josiah, ya i par ni be rin’ e tin nib fel’ u p’eowchen Jehovah. Ere gagiyeg ni i tay e yan i aw ni rib manigil ya gaar fare Bible: “Dariy reb e pilung nib m’on rok ko pilung ara yib nga tomren ni bod ir ni i pigpig ngak Somol u polo’ i ngorngoren, ngu polo’ i laniyan’, ngu polo’ gelngin, ni aram e be fol u urngin fapi motochiyel rok Moses; maku de yib be’ nga tomren ni bod ir.”​—2 Kings 23:19-25.

Ere uw fene fel’ ere athamgil laniyan’ nem ni ke ta’ ni ke micheg Josiah ni fan ngak e piin ni chuguliyrad u fithik’ e gafgow nge wagagey nge cham! Ere mang e n’en ni rayog ni ngad filed ko ngongol ni i rin’? Mang e n’en ni ayuweg Josiah nge mel’eg e bin nib mat’aw e kanawo’ me par riy?

Ngan Gaweg Rogon Ngan Nang Jehovah

Reb e n’en nib mudugil ni k’aring ni nge mudugil rogon e yafas rok Josiah u nap’an ni kab bitir e kalngan’ ni tay e tutuw rok, i Manasseh. Rogon e mada’ ni ma tay Josiah nge tutuw rok, nge yangaren ko ngiyal’ ni sul Manasseh nge fal’eg ngongolen e der yog e Bible. Ma chon e tabinaw ko piyu Jew e ngiyal’ nem e yad ma par ni yad ba chuchugur, ere dabi siy ni sana ra guy rogon Manasseh ni nge ayuweg tongin ko pi n’en nib kireb ko pi n’en nib kireb ni ke liyeg ni ra kirebnag, ni aram e ta’fan ni ke ta’ nga lan gum’ercha’en tongin ni aram boch e ta’fan ni nga un i ta’ ko bin riyul’ Got ni, Jehovah, nge thin rok. Yugu demtrug ere awochngin e tin riyul’ ni yog ni yung Manasseh nga lan gum’ercha’en Josiah, ni sana ku ba maun ngay boch ban’en nib fel’, machane munmun me k’uf. Bin ni meruk e duw ni ke par Josiah ko chiya ko pilung u Judah, ma ke gaman e 15-e-duw yangaren me gay rogon ni nge nang me rin’ e tin nib magan’ Jehovah ngay.​—2 Chronicles 34:1-3.

Rogon me pirieg boch e girdi’ e tirok Got ban’en u nap’an ni ka yad bbitir e ma yib rok reb i pi’ be’ rorad ni gathi ri ka yow ba chuchugur, fa be’ ni yow manangew yow, ara be’ ni yow buguli yoror. Machane, faan yira ayuweg ere thin nem, ma fachi awoch ni kan yung e ra taaboch meb waamngin nib fel’. I Malinda, ni faani kaani weliy murung’agen ko som’mon, e immoy be’ ni buguli yoror ni bod ba tutuw ngak ni yugu ma fek i yib nga tabinaw rok Malinda fa gal ke babyor ni the Watchtower nge Awake! Yugu ma lemnag ere moon nem nib falfalan’ ngay, me gaar: “N’en ni rib fel’ u wan’ug ko re buguli yoror rog nem e der ma un i madenomnag boch e girdi’. Re n’en ney e rib ga’ fan u wan’ug ya madenom ni Halloween nge ku boch e pi rran ni yima madenomnag e ireram rogon e n’en yima rin’ ko teliw ko gallabthir rog.” Ragag e duw nga tomren, meb reb e fager i pining Malinda ni nge un nga reb e muulung ko pi Kristiano u Kingdom Hall ko Pi Mich rok Jehovah, ma kam nang e cha’ nem ni facha’ ni immoy ni buguli yoror rok ma aram me un ni rib m’aguwan’. Aram e n’en ni ayuweg nge gay murung’agen e tin riyul’.

Ngan Sumunguy u Mit Got

Ngiyal’ ni i pilung Josiah e rib lingagil ko piyu raba’ i teliw u lan e nam nu Judah. Tomuren nel’ e duw ni ki i wereg e thin ni be togopuluw ko ta’fan nge meybil ko liyos me klinnag Josiah e nam nu Judah, me tabab i ngongliy nge fulweg nga rogon e naun rok Jehovah. Nap’an ni yibe maruweliy e re maruwel nem, me pirieg fare Prist nib tolang i Hilkiah ban’en ni rib ga’ fan! I yan i pirieg e ken ni th’abi som’mon e babyor nyoloy ni “fare babyor ko pi motochiyel rok Jehovah.” Me pi’ Hilkiah fare ke babyor ni kefin ni pirieg kan falfalan’ ngay ngak Shaphan ni ir e tayol ma aram me yan i yog ngak e an ni pilung e n’en ni kan pirieg. Ere gur pi n’en ni kan rin’ nem i ufanthin Josiah ngay u nap’an ni kafini gaman e 25-e -duw rok?​—2 Chronicles 34:3-18.

“Nap’an ni yigi rungaag fare pilung e thin ko fare motochiyel,” ma rogon ni yoloy Ezra e gaar, “me tabab i guchtiy e mad rok.” Re n’en ney e aram e kari kireban’ nib gel ni kari thamiy u lan gum’ercha’en ya gathi gubin e motochiyel rok Got ni i fol e pi chitamangirad riy. Ireray e pow ko sobut’an! Ka ngiyal’ nem me l’og fare pilung lal e pumoon ni ke yog e n’en ngar rin’ed ni nga ranod ra gaweged murung’agen Jehovah rok ba profet ni be’ nib pin ni Huldah fithingan. Me sul fa piin nnol’ograd ma baaray e n’en nrabad rogned: ‘Gafgow e ba yib ni bochan ni daun i fol ko pi motochiyel rok Jehovah ma. Ma bochan ni gur, pilung ni Josiah, e kam sobut’nagem, ma aram e bay mman nga low rom u fithik’ e gapas ma dab mu guy ere gafgow nem.’ (2 Chronicles 34:19-28, NW) Ri falan’ Jehovah nga ngongolen Josiah.

Demtrug ko mang e kii buch rodad ko som’mon, maku rayog ni ngad sobut’niged gadad u owchen e bin riyul’ e Got, ni Jehovah, ma gad dag e ta’fan ngak nge thin rok ni, fare Bible. Nicholas, faan kaani weliy murung’agen ko som’mon, e aray e n’en ni rin’. Ya gaar: “Yugu aram rogon ni rib wagey rogon e yafas rog ni bochan e drug nge chingaw ma gu baadag e Bible ma gu ma yim’ ni bochan ni ngeb fan e yafas rog. Munmun, ma gamad mada’ boch e Pi Mich rok Jehovah, me thil ngongolen e yafas rog, mu gu adag e tin riyul’.” Arrogon, rayog ni ngad daged e ta’fan ku Got nge thin rok ni yugu demtrug rogon e par rodad nge gin gad ba’ riy.

Ayuw ni Ma Yib ko Yaram Rok Jehovah

Bagel e ta’ fan ni i tay Josiah ngak e pi profet rok Jehovah. Gathi kemus ni ma yan i deeriy ban’en ngak fare profet nib pin ni Huldah ya ku ma fol rok boch e profet ni yad bay ko ngiyal’ nem. Ni bod rogon, ni ngiyal’ nem me Jeremiah nge Zefaniah e ri yow be maruwel nib gel ni yow be wereg e thin ko girdi’ i yan u lan yu Judah nib kireb e ta’fan nge meybil ko liyos. Ere uw fene i motoyil Josiah ko n’en ni yow be weliy murung’agen me pi’ gelngin Josiah me maruweliy nge garareg e thin ni be togopuluw ko liyor ni de riyul’!​—Jeremiah 1:1, 2; 3:6-10; Zefaniah 1:1-6.

Fare “masta,” ni Jesus Kristus, e ke duguliy boch e girdi’ rok ke mel’egrad ni yad​—“fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop”—​ni nga i pi’ e ggan nib spiritual ko ngiyal’ ni ngan pi’ riy. (Matthew 24:45-47) Bochan e pi babyor ni yibe yoloy ni thin ko Bible e yibe garareg nge rogon e yaram ko ulung, ma aram e re ulung i tapigpig nem e kar daged ngodad e ayuw nra yib ko fol ni yira fol ko fonow nu Bible maku yad be yog bochi kanawoen me yog ni da folgad ma gad rin’ e pi fonow nem u gubin e rran ko yafas rodad. Ere uw fene puluw ni ngad fanayed e yaram ku Jehovah ngad gelgad, ngada digeyed e pi ngongol nib kireb ni gadad ma rin’ ni ke mit likngin! Ka nap’an ni bitir, Nicholas ma dabun daken e pi tayugang ko am. Ki mada’ ko ngiyal’ ni fil e tin riyul’ ni thin rok Got, ma aram e n’en ni i magawonnag nga i taleg ni dake e yog ni un ko pigpig ku Jehovah nib fel rogon. Re n’en ney ni nge thiliyeg ngongolen e gathi ban’en nib mom ngak. Machane, me yog, ni pag e re ngongol nem. Uw rogon me pag? “I ayuweg l’agruw e piilal ni ba’ e tamilangan’ rorow,” i weliy Nicholas ni gaar, “Gog ngorow e magawon rog mu gu tabab i rin’ e fonow rorow ni ba munguy ni thin rok Got.” Miki ulul ngay ni gaar: “Ma yugu aram rogon ni bayi munmun mu kugu damumuw, machane ke yog rog e chiney ni nga gu athamgil nga gu kadan’ug ni dab kugu togopuluw ni bod ni ku u gu rin’ kafram.”

Maku arrogon Malinda ni ki i gaweg e pi fonow rok e piin ni piilal u nap’an ni turguy ni nge rin’ e n’en th’abi ga’ fan u lan e yafas rok. Ngiyal’ ni baaram ni be par ni kari mulan’ ma be lemnag ni dariy felngin nga bang ni ba lem ni ki immoy rok ni kab bitir ke mada’ ko ngiyal’ ni ke ilal, ma n’en ni i pirieg nib ga’ fan u wan’ e yu guruy ara yu bugithin u lan Fare Watchtower nge Awake! I yog ni gaar: “Yu ngiyal’ ma taareb e sentence fa paragraph​—ni bayi n’en—​me bit ngog ni gu baadag. Nap’an mereb e duw, nu u gu tabab i t’hab e yochingi n’en ni gu baadag e thin riy nga u gu tay nga lan bake babyor ni bochan e nge mom rog ni nguug gu’.” Chiney, ma dalip ke babyor rok nem ni ke suguy e ke gaman 400 e articles ni bay riy!

Danga’, girdi’ e gathi ra ba’ e magawon rok ara ban’en nib kireb ni ma rin’ ni bochan e ngongolen e par ko tabinaw rok ni immoy nib kireb ma aram e dabiyog ni digey ara chuw riy nnap’an e yafas rok. Ra bay e ayuw rok Jehovah ma rayog ni fel’ rogorad ko tirok Got ban’en. Ri ku bod be’ ni un i chuguliy nib fel’ rogon ni dabiyog ni ngan duguliy ni ra mang be’ nib yal’uw, chugul nib kireb e dabi taleg be ni nge mang reb e girdi’ ni bay madgun Got u wan’.

Tomuren ni kan pirieg fa re ke babyor ko motochiyel u nap’an ni yibe maruweliy fare tempel, me fal’eg Josiah ‘reb e m’ag u mit Jehovah ni nga i lek Jehovah ma nga i par ni be fol rok u polo’ i gum’ercha’en ngo polo’ i laniyan’.’ (2 Chronicles 34:31, NW) Ma de marwar ara chefeg nga bang nge ni taw ko ngiyal’ ni tal e pogofan rok. Malinda nge Nicholas e ku er rogorow ni ku ra turguyew u wan’row ni ngar pirew ni yow ba yul’yul’ ku Jehovah Got ma ke yog rorow ni ngar mangew e girdi’ nib manigil ma ba yul’yul’. Ere ku arrogon gur ni ku rayog ni ngam turguy u wan’um ni ngam par ni gab chuchugur ku Got nga um pigpig ngak u fithik’ e yul’yul’. Rayog ni ngam pagan’um ngay ni ra yog rom, ya i micheg Jehovah ni gaar: “Dab mu tamdag, ya gu ba’ rom. I gag e Got rom, dab mu rus nga ban’en. Bay gu gelnigem mu gu ayuwegem; bay gu yoror rom mu gu ayuwegem nga paag nib gel. Piin ni yad be damumuw ngom e bayi m’ay farad mi yad par ni kar tamra’gad. Piin ni yad ra cham ngom e yad ra yim’.”​—Isaiah 41:10, 13.

[Footnote]

[Pictures on page 26]

Dariy fan nib gel e wagey nge marus ko ngiyal’ ni un chuguliy, ya i gay Josiah rogon ni nge nang Jehovah me yog rok nge fel’ rogon e yafas rok

[Picture on page 28]

Piin ni piilal e rayog ni ngar ayuweged gur ngam digey e n’en nib kireb ni ke yan lik’ngin nga fithik’am ni ke mecham ngom

[Picture on page 28]

“Fare babyor ni Watchtower” nge “Awake!” e rayog ni ayuwegem ngam par ni gab manigil ma gab mat’aw