Fare Golden Rule Rayog ni Ngan Rin’

Aram rogon ni oren e girdi’ e ma lemnag ni fare Golden Rule e ba fonow u rogon pangiy ni yog Jesus, me ir rok e yog ni gaar: “N’en ni gu be machibnag e gathi gag e yib rog, yi yib rok Got, ni ir e ke l’ugeg ku gub.”​—John 7:16.

ARROGON, eni Sum rok e pi n’en ni i fil Jesus, nib muun ngay fare n’en ni kan nang ni fare Golden Rule, e fa cha’ ni l’og Jesus nge yib, ni aram, fa en Tasunmiy, ni Jehovah Got.

I lemnag Got ko tabolngin ni girdi’ e nge bagayad mi i rin’ ngak bagayad ni bod rogon e tin ni baadag ni ngan rin’ ngak. I ngongliy e bin th’abi fel’ e ngongol u rogon ni ngaun lemnag rarogon boch e girdi’ u rogon ni sunmiy e girdi’ ni aram e: “Me tabab Got ni nge ngongliy fare moon u yaan, i ngongliy fare moon ni bod ir; me sunmiyrow ni pumoon nge ppin.” (Genesis 1:27, New World Translation) Fan ere n’eney e u fithik’ e t’ufeg rok Got me pi’ ngak e girdi’ pi falngin nib fel’ ni bay e fol ko gin nge mus riy ni bochan e nge yog ni ra adaged e yafas u fithik’ e gapas, nge falfalan’, ni rayog​—ni par ni manemus. Nangan’ rorad ni pi’ Got, e nap’an ni yira skulnagrad nib fel’ rogon ma ra pow’iyrad nga rogon, ni ngaur rin’ed ban’en ku boch e girdi’ ni bod rogon ni yad baadag ni ngan rin’ ngorad.

Me Gel e Lem ni Fel’ngak

Ere aram rogon ni girdi’ e ra sumgad ni yad ba fel’ ko som’mon, ere mang e ke buch? Rogon ni weliy nib mom, e yib i m’ug e ngongol ni kireb ni fel’ ngak, nge lem ni ra be’ ma goo ir e be lemnag ir. Oren e girdi’ e yad manang e thin u Bible ko mang e rin’ fa gal ni som’mon e girdi’, ni faan kan yoloy ko Genesis chapter 3. I towasar Satan ngay, ni be’ ni togopuluw ko urngin e tirok Got ban’en nib mat’aw, ma aram e Adam nge Efa e ra lemgow i fel’ ngak mar dariy fannigew e Gagiyeg rok Got ngar adagew ni ngar pirew rorow nga ur turguyew e n’en nga ur rin’ew. Ere tafinay nge ngongol rorow ni fel’ngak nge togopuluw e gathi kemus ni yib angin ngorow ni go’ yow ya ku arrogon ni yib angin nib kireb ngak e piin ni fin i yib ni owcherow. Aram reb e n’en ni kan dag ni rib tamilang u gelngin e gafgow ni ra yib ni bochan e kan dariy fannag fare fonow ni yimanang ni fare Golden Rule. Angin ni buch, e “denen e yib nga fayleng u daken taabe’ ma yam’ e yib ko denen, ma aram me garer e yam’ ngak urngin e girdi’ ni bochan ni yad gubin ni kar denengad.”​—Roma 5:12, NW.

Yugu aram rogon ni girdi’ e ra pied keru’rad nga rogon kanawoen e runguy rok Jehovah Got, ma de pagrad. Ni bod rogon, ni Jehovah e pi’ e Motochiyel rok ngak e nam nu Israel ni nga i pow’iyrad. I fil ngorad ni ngau ra rin’ed ban’en nga boch e girdi’ ni bod rogon ni yad baadag ni ngan rin’ ngorad. Re Motochiyel nem e ki pi’ rogon ni ngaun ni ayuweg e sib, nge bitir ni dariy e chitamangin, nge ppin ni kem’ figirngirad. Ki yog rogon e n’en ngaun rin’ ko mak’archam, nge maro’ro’ girdi’, nge maro’ro’. Motochiyel ko rogon ni ngaun par nib klin toobey i yan e fan ko dowef rok boch e girdi’. Maku e ri tay ni ku bay e motochiyel riy ni fan ko par ko pumoon nge bpin. Jehovah e pi’ e motochiyel rok nib puluw me ngochnag i yog ni gaar ko girdi’: “Thingari t’uf rom e ani gimew ni bod gur,” ba bugithin ni faani taaboch miki sul Jesus u daken. (Leviticus 19:18; Matthew 22:39, 40) Re Motochiyel nem e ku bay e motochiyel riy u rogon ni ngaun ayuweg e wasol ni yad bay u fithik’ yu Israel. Fare Motochiyel e tay chilen ni gaar: “Ri dab mu gafgow mu um tomalnaged e girdi’ nu bang, ya gimed ma gimed manang rogon be’ nib wasol, ya kuum moyed ni gimed e wasol u Egypt.” Maku reb e i yog, ni piyu Israel e ngar golgad mar ayuweged e piin dariy ban’en rorad ni yad ba gafgow ni e taareb rogon ngorad.​—Exodus 23:9; Leviticus 19:34; Deuteronomy 10:19, NW.

Numngin nap’an ni be fol piyu Israel ko fare Motochiyel, e be towathnag Jehovah fare nam. U tan e gagiyeg rok David nge Solomon, ma re nam nem e ur pired nib fel’ rogorad ma ba falfalan’ e girdi’ ma yad ba gaman ko tin ba’ rorad. Bay reb e n’en ko chep ni be yog ngodad ni gaar: “Judah nge yu Israel e yad boor, bod e yan’ u dap’ela’y ni boor, yad be abich ma yad be garbod ma yad be falfalan’. Ma aram mi i par yu Judah nge yu Israel u fithik’ e pagan’, ra be’ ma bay u tan e tirok e vine ngo tan e tirok e gek’iy ni fig.”​—1 Kings 4:20, 25, NW.

Ma ba kireban’, ya fare gapas nge pagan’ e de par nib n’uw nap’an. Yugu aram rogon ni bay e Motochiyel rok Got, ma daki fol piyu Israel riy; mar paged e fel’ ngak nge lem ni ra be’ ma ir e be lemnag ir nge talegrad ni daku u ra lemniged boch e girdi’. Biney, ngaki chag e kara digeyed e bin som’mon e michan’ rorad e yib angin ni gafgow nib gel ni yib ngorad nge nam rorad. Me yan i tomur riy, u lan e duw ni 607 B.C.E., me pag Jehovah piyu Babylon ni ngar gotheyed gil’ilungun yu Judah, ni fare mach nu Jerusalem, nge fare tempel nu rom ni rib fel’ yaan. Ni bochan e mang? “‘Bochan ni dakum folgad ko thin rog, ma aram e gub aray ni nga gu pi’ mu gu fek urngin e tabinaw ko le’luch,’ aram e n’en ni yog Jehovah, ‘ma bay kug pi’ ku Nebuchadrezzar ni fare pilung nu Babylon, ni tapigpig rog, ma bay gu fekrad i yib ngar togopuluwgad ko re binaw ney nge girdi’ ni ma par riy nge gubin e pi nam ney nu tooben i yan; ma bay gu pi’rad ko magothgoth ma bay gu ta’rad ni yad ban’en ni yira ngat ngay ni yira guy min falgar ngay nge yungi n’en ni ke magothgoth ni manemus.’” (Jeremiah 25:8, 9, NW) Aram feni gel e gechig ni faan yira digey e bin riyul’ e liyor rok Jehovah!

Ba Ngongol ni Ngan Folwok Riy

Jesus Kristus, e gathi kemus, ni fil e Golden Rule ya ki dag e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni ngan fol riy. Ma par ni ri ma lemnag laniyan’ boch e girdi’ nge tin ba t’uf rorad. (Matthew 9:36; 14:14; Luke 5:12, 13) Ba’ bayay, u charen e mach nu Nain, me guy Jesus be’ ni ppin ni kem’ figirngin ma kari kireban’ ni be un nga ba thelap ko gum’eyag ko ta’are e pagal ni fak. N’en bay ko Bible e gaar: “Nap’an ni guy Somol fare pin, miri taganan’ ngak.” (Luke 7:11-15) Fare bugithin nni piliyeg ni “me taganan’,” e rogon ni ba’ ko babyor ni Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, e be yip fan e “thamiy ni rib toar.” Ke thamiy e amith u gum’irchaen fare pin, ma aram me k’aring nge rin’ e tin ba fel’ ni nge chuweg e amith rok fare pin. Uw feni falfalan’ e re ppin nem ni kem’ figirngin u nap’an ni faseg Jesus fare pagal ko yam’ nge “pi’ ko chitiningin”!

Me tomur riy, ma rogon nib m’agan’ Got ngay, me m’agan’ Jesus ngay ni nge gafgow me pi’ e yafas rok ni biyul ya nge yog ni chuw e girdi’ ko sib u tan e denen nge yam’. Aray e bin th’abi fel’ e kanawo’ ko ngan par ko fare Golden Rule.​—Matthew 20:28; John 15:13; Hebrews 4:15.

Girdi’ ni Ma Fanay e Golden Rule

Bay boch e girdi’ ko ngiyal’ ney ni gad bay riy ni yad ma par ni yad be fanay e Golden Rule? Arrogon, ni gathi kemus ni yu ngiyal’ ni ba puf rogon. Bod rogon, ni bin L’agruw e Mahl ko fayleng u Nazi Germany, ma Pi Mich rok Jehovah e ra pared nib michan’rad ku Got mab t’uf rorad e piin buguli yoror rorad ma da ra siyeged ni nge dabkur folgad ko fare Golden Rule. Nap’an ni fare State e ta’ ir ngay ni ngan fanenikay min togopuluw ngak gubin e Jew, ma Pi Mich rok Jehovah ku ur pired ni yad be fol ko fare Golden Rule. Niki mada’ nga nga lan fapi kalbus, ni ku ur pared ni yad be ayuweg e piin yad bay u toobrad, yad ma pi’ boch garad ngak e piin ni Jew nge piin ni gathi Jew ni taareb rogon, ni yugu aram rogon ni rib lich lich e ggan. Maku reb, e aram rogon ni bay i n’en me yog e State ni ngan fek talin e cham ngan li’ boch e girdi’, ma yad ma siyeg ni ngar rin’ed ni aram rogon, ni ku bod ni dubrad ni nge li’rad boch e girdi’. Uw rogon ni ngar li’ed e piin ni ba aram ni ngar runguyed ni bod yad? Bochan ni ura siyeged e pi n’eney, ma boor i yad e gathi kemus nni pi’ nge yan ko pi kalbus nem ya nga kur m’ad.​—Matthew 5:43-48.

Nap’an ni ga be bieg e biney e thin, ma be yib angin ngom reb bi kanawoen fare Golden Rule ni be maruwel. Pi Mich rok Jehovah e kar nanged ni ngiyal’ ney e boor e girdi’ ni be gafgow ni dariy e athap nge ayuw rorad. Bochan e re n’eney, ma Pi Mich e kar ognaged yad yad be maruwel ni ngar ayuweged boch e girdi’ ni ngar nanged murung’agen fare athap nge n’en ni ngan rin’ ni bay u lan e Bible. Aram bang ko maruwel u ga’ngin e fayleng nib skul ni yibe ta’ ni dawori buch ba ngiyal’. Mang angin? Bod rogon nni yiiynag ko Isaiah 2:2-4, “boor e girdi’,” ni riyul’ ni ke pag e nel’ milyon e girdi’ u fayleng i yan, ni kan nog rogon ngorad e pi ‘kanawoen Jehovah ma yad be yan ko pi kanawo’ rok.’ Ba’ ba fanathin ni gaar, kar filed rogon ni ngar “pirdiiyed e pi sayden rorad ngar ngongliyed talin e maruwel riy ni ma gi’ e but’ mi yad yodoromnag e pi sarey rorad nge mang yar ni yima th’ab paangin e woldug ngay.” Kar pirieged e gapas nge pagan’ ko re ngiyal’ i n’eney ni kari gel e wagey.

Ma Uw Rogom?

Ayugu mu lemnag u bochi ngiyal’ fare amith nge gafgow ni keb ko girdi’ ni kebnag e daku nir lemnag fare Golden Rule ni ka nap’an fare togopuluw u Eden, ni yibnag Satan ni fare Moonyan’. Jehovah e turguy ni nge fulweg urngin ban’en nga rogon ni dabki n’uw nap’an. Uw rogon? “Ereray fan ni yib i m’ug Fak Got, ni bochan, e nge kirebnag e maruwel rok Moonyan’.” (1 John 3:8) Re n’eney e ra m’ug u tan fare gagiyeg ko Gil’ilungun Got, u fithik’ e llowan’ nge rayog u pa’ Jesus Kristus, fa en i fil fare Golden Rule mi i par ni be rin’.​—Psalm 37:9-11; Daniel 2:44.

David ni pilung ni kakrom u Israel e yog ni gaar: “Chiney e kug pilibthir, ni gathi ku gub pagal machane dawor gguy be’ nib fel’ ni gomanga ke pag Somol faanem, ara gguy pi fak ni yad be man ggan. Gubin ngiyal’ nib gol ngak e girdi’, ma yira ning ban’en ngak ni nga ni maruwel ngay nge mu’ min fulweg, ma ma pi’, ma pi fak e ma fel’ rogoy u puluwrad.” (Psalm 37:25, 26) Damur lemnag ni oren e girdi’ e chiney e yad be fek ma yad be lag bogi ban’en ko bin baaray ni “ngar golgad muur pied ban’en”? Rib tamilang, ni yira fol ko fare Golden Rule ma rayog ni fekdad i yan ko bin riyul’ e gapas nge pagan’ ni rayog ni nge falfalan’nag be’ e chiney nge gabul nge langleth u tan e Gagiyeg rok Got. Gagiyeg rok Got e ra chuweg urngin e fel’ngak nge kireb u fayleng, me fek luwan ere m’ag ni kireb ney ni girdi’ e be gagiyegnag nga reb e m’ag nib biech ni Got e bayi fal’eg rogon. Ma aram e, gubin e girdi’ e yad ra falfalan’ ko par u tan fare Golden Rule.​—Psalm 29:11; 2 Peter 3:13.

[Pictures on page 4, 5]

Jesus e gathi kemus ni i fil fare Golden Rule ya ki dag e bin th’abi fel’ e kanawo’ u rogon ni ngaun rin’

[Pictures on page 7]

Yira fol ko fare Golden Rule ma ra fekey i yan ko gapas nge pagan’