Ba Fas E Thin Rok Jehovah

Tin Ni Baga’ Fan Ko Babyor ko Genesis​—I

FAN FARE bugithin ni “Genesis” e “tobolngin” ara “gargel.” Bpuluw e re fithingan nem ya be weliy rogon ni sum urngin ban’en, nge rogon ni kan fl’eg rogon e fayleng ni fan ko girdi’, nge rogon ni ke yib i par e girdi’ u daken e fayleng. I yoloy Moses e re ke babyor nem u daken e ted u Sinai ma sana ke m’ay i yoloy ko duw ni 1513 ko B.C.E.

Fare babyor ni Genesis e ma weliy ngodad morngaagen e fayleng u m’on ko fare Day ko Noah, nge pi n’en ni buch u tomren fare Day, nge rogon e ngongol rok Jehovah ngak Abraham, nge Isaac, nge Jacob, nge Joseph. U lan e re thin ney e gad ra weliy e tin ni baga’ fan ko Genesis 1:1 nge mada’ ko 11:9 ni aram e ngiyal’ ni ke fas Abraham.

FARE FAYLENG U M’ON KO FARE DAY KO NOAH

(Genesis 1:1-7:24)

Tin somm’on e thin ko Genesis ni “nap’an ni tabab Got ngay” e be weliy e tin kakrom i kakrom ban’en ni bokum billion e duw kakrom. Fapi n’en nsunumiy u lan fa nel’ i rran ara nel’ e ngiyal’ ni sum e pi n’en u fayleng e kan weliy u rogon nra m’ug ku be’ u daken e but’ ni faan manga bay e girdi’ ko ngiyal’ i n’em. I sunmiy Got e girdi’ u tungun e bin nel’ e rran. Yugu aram rogon ni ke mul e Paradis ni bochan e de fol e girdi’, ke pi’ Jehovah e athap. Fa bin th’abi somm’on e thin ko profet u Bible e be weliy morngaagen be’ ni “owchen fare ppin” ni ra pithigdad ko wenegan e denen ma ra li’ Satan u lolgen.

Nap’an e bin migid e 16 miriay e duw ma ke yog rok Satan ni nge pingeg urngin e girdi’ ma ke mus ni piin nib yul’yul’ ni bod Abel, nge Enoch nge Noah e dan pingegrad. Cain e ke li’ Abel ni walagen ni ir be’ nib mat’aw. “Ke tabab e girdi’ i pining fithngan Jehovah” ma sana kar rin’ed u reb e kanawo’ nib kireb. I tunguy Lamech ba tang morngaagen reb e pagal ni ke thang e fan rok ni bochan e be ayuweg birok e yafas, ma re tang nem e be tamilangnag fene gel e bugel ko ngiyal’ nem. Ke ubchiya’ iyan e par ko girdi’ u nap’an ni yib e pi engel ni fak Got nga fayleng ni ngar mabgolgad e piin ni ppin me sum pi fakrad ni Nephilim. Machane ke yul’yul’ Noah me toy reb e ark, ma de rus ni nge ginang e girdi’ ni be yog ngorad ni ra yib e Day nge tharey e fayleng, ma ke magay Noah nge chon e tabinaw rok nib fas ko re day nem.

Fulweg Ko Boch E Deer Ko Bible:

1:16​—Uw rogon ni sunmiy Got e tamilang ko bin somm’on e rran, ya ke ngongliy e yal’ nge pul ko bin aningeg e rran? Fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “ngongliy” e de taareb rogon ko fare bugithin ni “sunmiy” ni bay ko Genesis guruy ni ko verse 1, nge 21, nge 27. Ke sum “lan e lang” ni ke un e yal’ nge pul nge pi t’uf ngay ni ba n’uw nap’an u m’on ko “bin taareb e rran.” Machane tamilang riy e de taw nga daken e but’. Ere nap’an e bin somm’on e rran e “ke tamilang” ya ke taw e tamilang nga barba’ e manileng me tamilang u daken e fayleng. Ma be chel e fayleng ere ke sum e rran nge nep’. (Genesis 1:1-3, 5) Dawori yog ni ngan guy e yal’ nge pul nge pi t’uf. Machane nap’an e bin aningeg e rran e ke thil ban’en. Nap’an e re rran nem e rayog ni ngan guy e yal’, nge pul nge pi t’uf u daken e fayleng. (Genesis 1:17) “Ke ngongliy Got” e lan e lang ko re rran nem ya chiney e rayog ni ngan guy e yal’ nge pul nge pi t’uf u fayleng.

3:8​—I non Jehovah Got ngak Adam, fa? Ma tamilangnag e Bible ni ma non Got u daken e engel u nap’an ni ra non ngak e girdi’. (Genesis 16:7-11; 18:1-3, 22-26; 19:1; Judges 2:1-4; 6:11-16, 22; 13:15-22) Baga’ ni ke non Got u daken Fak ni maagirag rok ma kun pining “Fare Thin” ngak. (John 1:1) Ere sana ke non Got ngak Adam nge Efa u daken e re “Thin” nem.​—Genesis 1:26-28; 2:16; 3:8-13.

3:17​—Uw rogon ni kan kirebnag e but’, ma uw n’umngin nap’an? Kan kirebnag ara kan gernag e but’ ya chiney e ra mo’maw’ ni ngan woldug ngay. Wenegan e re but’ nem ni kan kirebnag, nge fapi pan ni bay rachangelen e ra gafgownag pi fak Adam, me yog Lamech ni chitamangin Noah ni “ke amith pa’mad ni bochan fare but’ ni ke kirebnag Jehovah.” (Genesis 5:29) Tomren fare Day ko Noah e ke flaabnag Jehovah Noah nge pi pagal ni fak, me yog biyay nib m’agan’ ngay ni ngar suguyed e fayleng ko girdi’. (Genesis 9:1) Aram e daki kireb e but’.​—Genesis 13:10.

4:15​—Uw rogon ni ke tay Jehovah e “pow nga daken Cain”? De yog e Bible ni kan tay e pow nga daken downgin Cain. Re pow nem e ir reb e motochiyel ni goo manang e girdi’ ma kar folgad ngay, ma kan tay e re motochiyel nem ya dabi filben be’ nge li’ Cain.

4:17​—Uw e yib e ppin rok Cain riy? Ke mang Adam chitamangin e pi pagal nge pi ppin. (Genesis 5:4) Ke figirngiy Cain reb i walagen ni ppin ara reb e ppin ni fak reb i walagen. Boch nga tomren u nap’an ni pi’ Got e Motochiyel ngak piyu Israel ma dabiyog ni nge mabgol e pi walag.​—Leviticus 18:9.

5:24​—Uw rogon ni ke “fek Got Enoch”? Dabi siy ni ke yib e riya’ ngak Enoch ma de pag Got ni ngan gafgownag Enoch u pa’ e pi toogor rok. Be gaar apostal Paul: “Michan’ rok Enok ngak Got e ir e ta’ Enok nde yim’. Aram min fek Enok.” (Hebrews 11:5) Gathi be yip’ fan ni ke fek Got Enoch nga tharmiy, me par nib fas u rom. Ya Jesus e ir e ani somm’on ni ke yan nga tharmiy. (John 3:13; Hebrews 6:19, 20) Fan e re bugithin nem ni “kan fek Enoch ni fan e nge dabi yim’” e be yip’ fan ni ke pig e changar rok Enoch me fek Got e yafas rok u nap’an ni ke pig e changar rok. Aram rogon ni de gafgow Enoch ara “de yim’” u pa’ e pi toogor rok.

6:6​—Uw rogon ni ke “kalngan’” Jehovah ni ke sunmiy e girdi’? Fare bugithin nu Hebrew ni kan pilyeg ni “kalngan’” e be yip’ fan ni ke thil laniyan’ Got. Ba flont Jehovah ere der ma kal ara de kal riy ni ke sunmiy e girdi’. Machane ke thil laniyan’ Got ni bochan e girdi’ nib kireb u nap’an Noah. Ke thil, ya chiney e gathi laniyan’ e Ani Tasunmiy e bay rok, ya ba adag ni nge thangrad ni bochan e dubun e kireb rorad. Ke ayuweg boch e girdi’ ni ngar magaygad nib fas, ere ke m’ug riy ni ke mus ni ke kalngan’ ni bochan e piin nib kireb.​—2 Peter 2:5, 9.

7:2​—Ke diin ma kan nang ko miti mang gamanman e pi gamanman nib biech ma pi gamanman ni de biech? Pi gamanman ni rayog ni ngan pi’ ni maligach e aram e pi gamanman nib biech ma gathi be yan u rogon e tin nrayog ni ngan longuy ara dabiyog ni ngan longuy. Ya u m’on ko fare Day ko Noah ma danir longuy e gamanman. Mfini pi’ Got e Motochiyel rok Moses e aram e ngiyal’ ni ka nog e “biech” nge “de biech” ngak e pi gamanman ni ngan longuy ara dab ni longuy, ma nap’an ni m’ay e Motochiyel rok Moses ma dab ku nog e “biech” ara “de biech” ko pi n’en ni ngan kay ara longuy. (Acts 10:9-16; Efesus 2:15) Manang Noah e pi gamanman ni rayog ni ngan pi’ ni maligach ngak Jehovah. Ere nap’an ni chuw u lan fare ark me “ubung Noah ba altar ni fan ngak Somol; ma ra mmit fapi gamanman nge arche’ ni ke duguliy Got ni nguun pi’ ni maligach, me fek reb u fithik’ nge li’ nge urfiy u daken fare altar, ni aram e ke pi’ ni maligach ngak Got.”​—Genesis 8:20.

7:11​—U uw e yib e ran riy ni ke tharey e fayleng u nap’an Noah? Nap’an e bin l’agruw e “rran” ara bin l’agruw e ngiyal’ nni sunmiy ban’en u fayleng e kan ngongliy “lan e lang” me “kieg e ran nu lang nge ran nu but’” ma bay fare lan e lang u thilin. (Genesis 1:6, 7) Fare “ran u but’” e immoy u daken e fayleng. Ma fare “ran nu lang” e bogi manileng ni baga’. Aram e ran ni ke aw nga but’ u nap’an Noah.

Boch Ban’en Rayog Ni Ngada Filed Riy:

1:26. Sum e girdi’ u yaan Got, ere rayog rok e girdi’ ni ngar daged boch pi felngin Got. Ere susun ngada guyed rogon ni ngada daged pi felngin Got ni t’ufeg, nge wurengan’, nge gol, nge fel’ ngak e girdi’, nge k’adan’ ma aram e gad be folwok rok e ani sunmiydad.

2:22-24. Mabgol e ba yalen ni ke tay Got. Ma mabgol e ban’en ni dariy n’umngin nap’an ma ba thothup, ma fare pumoon e ir lolgen e tabinaw rok.

3:1-5, 16-23. Rayog e falfalan’ ngodad ni faan gad ra tay fan Jehovah ni ir e pilung rodad u urngin ban’en ni gad ra rin’.

3:18, 19; 5:5; 6:7; 7:23. Gubin ngiyal’ e ma riyul’ e thin rok Jehovah.

4:3-7. Ke falan’ Jehovah ko maligach rok Abel ni bochan e ir be’ nib mat’aw ma bay e michan’ rok. (Hebrews 11:4) Machane ke m’ug ko ngongol rok Cain ni dariy e michan’ rok. Ba kireb e ngongol rok, ma be m’ug riy e talieg, nge fanenikay, ma ke thang e fan rok be’. (1 John 3:12) Maku de pi’ e maligach rok ni ke yib u fithik’ laniyan’, ma ke mus ni be yan u yaan e pi’ maligach. Ma gadad, susun e ngada pininged e sorok ngak Jehovah u polo’ i gumercha’dad ma nge un lanin’dad nge ngongol rodad ngay, fa?

6:22. Yugu aram rogon ni bokum e duw ni ke toy Noah e ark, i rin’ Noah nrogon e motochiyel rok Got. Aram fan ni ke magay Noah nge chon e tabinaw rok u nap’an ntharey e fayleng. Ngiyal’ ney e ma non Jehovah ngodad u daken e Thin Rok me gagiyegnagdad u daken e ulung rok. Ra fel’ rogodad riy ni faan gad ra motoyil ma gad fol riy.

7:21-24. Der ma thang Jehovah e piin nib mat’aw u taabang rok e piin nib kireb.

KE TABAB YUGU REB E M’AG

(Genesis 8:1-11:9)

Nap’an ntharey e fayleng ma ke m’ay e re m’ag nem me tabab yugu reb. Kan pag e girdi’ ni ngar longuyed ufin e gamanman machane kan falownag ni dab un kay e racha’. I yog Jehovah ni ngan thang e fan rok be’ ni ke thang e fan rok yugu be’, me micheg Jehovah reb e m’ag me tay e regim ni pow riy, ma ke micheg ni dabki tharey e fayleng biyay. Fa dalip i pagal ni fak Noah e kar manged chitamangin urngin e girdi’ nu fayleng, machane Nimrod ni fak fak Noah e “ir be’ nib gilbuguwan ni ta makol gamanman ma ir be’ nib togopuluw ngak Jehovah.” Dar wergad u daken e fayleng, ya ke turguy boch e girdi’ ni ngar toyed reb e mach ni kan pining Babel ngay nge reb e naun nib tolang riy ya nge gilbugurad. De yog rorad e n’en ni kar lemnaged ya ke athukuy Jehovah e thin rorad mar wergad u daken e fayleng.

Fulweg Ko Boch E Deer ko Bible:

8:11​—Faanra kan kirebnag urngin e gek’iy u nap’an ntharey e fayleng, u uw e ke fek fare bulugol yuwan fare gek’iy ni olive riy? Rayog ni nge aw ni ke yodor u l’agruw e kanawo’. Fare gek’iy ni olive e ba gek’iy nib gel’, ma rayog ni nge par u ar ni in e pul u nap’an e Day ko Noah. Fare ke gek’iy ni immoy u ar e ku ra puf yuwan biyay u nap’an ni chuw e ran ni ke tharey e fayleng. Maku rayog ni nge aw ni fare yuwan ni ke fek fare bulugol iyan ngak Noah e ke yib ko baken e olive ni ka fini tugul.

9:20-25​—Mang fan ni gernag Noah Canaan? Dabi siy ni rin’ Canaan ban’en nib kireb ara ba golong ngak Noah ni tutuw rok. Ke guy Ham ni chitamangin Canaan e n’en ni rin’ fak, machane de taleg me wereg e thin u morngaagen. Ma Shem nge Japheth ni fak Noah e kar upunguyew e chitamangirow. Aram fan ni kan flaabnagrow machane kan gernag Canaan, miki gafgow Ham ni bochan e tamra’ ni rin’ fak.

10:25​—Uw rogon ni kan “kieg” e fayleng u nap’an Peleg? I par Peleg nib fas ko duw ni 2269 nge mada’ ko 2030 B.C.E. Aram e ngiyal’ ni ke athukuy Jehovah e thin rok e piin ni kar toyed e mach nu Babel mar wergad u daken e fayleng ma kan kiegrad. (Genesis 11:9) Ere “kan kieg e fayleng [ara girdi’ nu fayleng} u nap’an Peleg.

Tin Ni Rayog Ni Ngada File:

9:1; 11:9. Dariy reb e puruy’ ara maruwel rok e girdi’ nrayog ni nge kirebnag e pi n’en nib m’agan’ Jehovah ngay.

10:1-32. Bay morngaagen l’agruw e mfen e girdi’ u nap’an e Day ko Noah​—reb e bay ko guruy ni 5 ma reb u guruy ni 10—​ni be weliy e tha’ ko urngin girdi’ nge fa bin somm’on e girdi’ ni Adam u daken fa dalip i pagal ni fak Noah. Piyu Assyria, nge piyu Chaldea, nge piyu Hebrew nge piyu Syria e yad e piin ni owchen Shem. Ma piyu Ethiopia nge piyu Egypt, nge piyu Canaan, nge boch e girdi’ nu Africa nge boch e girdi’ nu Arab e yad e piin ni owchen Ham. Girdi’ nu India nge girdi’ nu Europe e yad owchen Japheth. Urngin e girdi’ e yad tabinaw, ma yad gubin e taareb rogorad u p’eowchen Got. (Acts 17:26) Re machib ni riyul’ ney e ra gagiyegnag rogon e girdi’ u wan’dad nge rogon e ngongol rodad ngak yugu boch e girdi’.

Bay Gelngin E Thin Rok Got

Bin nib puluw e chep ko girdi’ e bay ko tin somm’on e guruy ko babyor nu Genesis. U lan e re babyor nem e gad ra fil riy e n’en nib m’agan’ Got ngay ni ke tay e girdi’ u daken e fayleng. Ke gel e michan’ rodad ni gad ra fil riy ni dabiyog rok e girdi’, ni bod Nimrod, ni nge kirebnag e pi n’en nib m’agan’ Got ngay!

Nap’an ni ga ra bieg e Bible rom ni ga be bieg e pi n’en ni yira fil u nap’an e Theocratic Ministry School, fapi thin u tan “Fulweg Ko Boch E Deer Ko Bible” e ra ayuwegem ni ngam nang fan boch e thin nib mo’maw’ u Genesis. Ma fare thin ni “Pi N’en Ni Rayog Ni Ngada Filed Riy” e ra ayuwegem ni ngam nang rogon ni ra fel’ rogom riy ko fol Bible ni ga be tay. Maku rayog ni ngan weliy e pi thin ney u boch e welthin ko Service Meeting. Riyul’ ni ba fas e Thin Rok Jehovah ma bay gelngin ni nge gagiyegnag e yafas rodad.​—Hebrews 4:12.