Bay Fan ko Bin Ngan e Teliw e Ga Ra Mel’eg?

NAP’AN ni gadad ra yan ko chuway’ ma yooren i gadad e baadag ni nge mel’eg e bin nib fel’ e chugum nge fek. Ngiyal’ ni boor wom’engin e gek’iy nge yasay ni yibe pi’ ni chuway’, ma gad ra fek e bin rib fel’ ni fan ko tabinaw rodad. Faanra kantin ko mad e ra ognag boch e mad ni ba yoor mit nge raen, ma gadad ra mel’eg e bin th’abi fel’ nra fel’ ngodad. Boch ban’en ni gad ma mel’eg ni fan ko yafas rodad e ba ga’ ni tin gad baadag. Yugu boch ban’en ni gad ma mel’eg e ma rin’ ban’en ko yafas rodad, ni bod e ggan ara fager nib gonop. Ere, uw rogon ni faanra ngada mel’eged e teliw? Ngad mel’eged kanawoen e liyor rodad ku Got u rogon ni gadad baadag? Fa ireray ban’en nrayog ni nge thilyeg rogon e yafas rodad?

Boor e teliw nrayog ni ngan mel’eg. Boor e nam e ke puf rogon e chiney ni fan ko teliw, ma girdi’ e ke puf rogorad ni ngar chuwgad ko teliw ko gallabthir rorad. U Meriken e kan fith ko girdi’ ma kan pirieg ni 80 pasent e girdi’ ni “ke mich u wan’rad ni gathi kemus ni taareb e teliw e kanawo’ ni yan ko yafas.” Maku, kan pirieg ni “taareb ko lal e girdi’ e ke yog ni ke thilyeg e teliw rok u nap’an ni ke ilal.” U Brazil e be dag nib chugur ko 25 pasent ko girdi’ riy e kar thilyeged e teliw rorad.

Kafram e ma maluagthin e girdi’ ko n’en ni ba thil ko machib u thilin reb teliw nge reb. Ma chiney e rogon ni yima sap ngay e ‘Dariy fan ko bin ngan e teliw ni ga ra mel’eg.’ Aram rogon fa? Bay ban’en nra rin’ ngom ni faan ga ra mel’eg e teliw ni ngam un ngay?

Bod nib gonop be’ ni yan ko chuway’ me fith murung’agen fare chugum ko uw e ni fal’eg riy, ere gab gonop ni faan ga ra fith ko, ‘Uw rogon ni tabab urngin raba’ e teliw nib thilthil, ma mang fan?’ Bible e ra pi’ e fulweg riy.

Uw Rogon ni Ma Sum e Pi Teliw?

Kakrom u Israel, me tababnag Jeroboam ni Pilung reb e teliw nib beech ni ke chugur ni nge gaman reb e biyu’ e duw u m’on ni yib Jesus nga fayleng. Jeroboam e yib i mang e bin som’on e pilung ko ley ni lel’uch e nam nu Israel ni kan dareg. Ke pirieg ni mo’maw’ ni nge gagiyegnag e girdi’ ni ngar rin’ed e n’en ni be nameg. “Faani lemnag nge mu’ me ngongliy l’agruw e liyos ni gol ni bod yaan e garbaw ni pumoon, me gaar ngak e tirok e girdi’, Kayigi gel e gafgow romed ko sul ni gimed be tay nga Jerusalem ni fan e ngam tiyed fan Got mi gimed yibil ngak. Gimed e girdi’ nu Israel baaray e kan romed.” (1 Kings 12:28) Ba tamilang, ni fare pilung e baadag ni nge fanay e teliw nge taleg e girdi’ ndab ku ranod nga Jerusalem ko gin ni yad ma meybil riy. Fare teliw ni tababnag Jereboam e par ni boor e chibog ma angin ni yib riy e yim’ bokum milyon e girdi’ me gechignagrad Got nbochan e ke togopuluw fare nam nu Israel ko tin riyul’. I tababnag Jereboam e teliw ni fan e nge dabi thilyeg e girdi’ e pilung rorad. Boch e teliw e ngiyal’ ney e kan sunumiy ni fan e nge gelnag e am.

Paul ni apostal e dag ban’en ni ir e ku ma k’aring e girdi’ nge sunmiy reb e teliw nib beech u nap’an ni gaar: “Ya gu manang nra gu pagmed me yib e wolf nib damumuw nga fithik’med, ma dab rrunguyed fare ulung i saf. Ma bayi taw nga ba ngiyal’ me ban boch e girdi’ ko biromed e ulung nga rogned e tin nde riyul’ ngar pow’iyed e piin ni ke mich Jesus u wan’rad nga bang ngar uned ngorad.” (Acts 20:29, 30) Piin ni ma yog e thin ni yad ba uf e kar sunumiyed e teliw ni fan e ngan nangrad. Teliw ni yad ma yog ni yad e Kristiano e kar yu raba’gad.

Mini’ e Baadag e Pi Teliw ni Ngar Felan’naged?

Bochan e n’en ni ma yog e girdi’ ma rayog ni k’aring boch e girdi’ ngar tababnaged reb e teliw nib beech. Ni bod ni, fare babyor ni Economist e yog murung’agen e pi yurba’ i teliw nib ga’ u Meriken. I yog fare babyor ni pi teliw ney e kari yoor e girdi’ ni ma un ngay ya bochan e “bay rogon ko fol chuway’: yad ma yan nga laniyan’ e girdi’ nsom’on.” Boch e pi teliw ney e pigpig rorad e “yad ma fanay e videos, nge drama nge musik ni beech.” Boch e tayugang’ ko pi teliw ney e yad ma yog ni yad be fil ko girdi’ rorad “rogon ni nge fel’ rogorad nge fithik’ i dowrad ma dabi magafan’rad nga ban’en.” Yugu aram rogon ni yibe gathibthibnag e pi teliw ney nbochan yad ma un ko siyobay nge fafel ara “yad ma rin’ e tin ni yad baadag,” ma ka be par ni “yad ma rin’ e n’en ni baadag e girdi’ rorad,” aram e n’en ni yog fare babyor. I museg fare report ni gaar: “Rogon ni kan athukuy e siyobay nge teliw e ke yib angin.”

Yugu aram rogon ni boch e teliw e gathi rib gagiyel ni yad be siyobay, ma pi teliw ni “yad ma rin’ e n’en ni baadag e girdi’” e be puguran ngodad fare thin rok Paul. I yoloy ni gaar: “Ya ba’ ba ngiyal’ ni bayi taw ngay me dabuy e girdi’ ni ngar motoyilgad ko bin nib riyul’ e machib, mi yad fol ko tin ni yad ba adag, ma bay u ranod nguur gayed i yan e piin ni nge machibnagrad ni yad e bay ra machibniged ngorad e tin ni ir e yad be yim’ ni bochan ni ngar rung’aged. Ma bay ra pied keru’rad ko tin nib riyul’ ndab kur rung’aged me mang yat e ra tiyan’rad ngay.”​—2 Timothy 4:3, 4.

Bochan ni boor e teliw ni ke sum nbochan e yad baadag e politics, ma nge gilbuguwrad ko bin ngar felan’naged Got, dab da gingad ngay ya teliw ni aram rogon e ba l’ag ko tin kireb ni bod ni yibe gafgownag e bitir, nge sasalap, nge mahl, nge terrorism. Ba ga’ nra aw ni teliw e goo ban. Mang e ga ra rin’ ma dab ni bannagem?

[Picture on page 4]

Boor raba’ e teliw ni ke sum nbochan e ngongol ko politics, ma nge gilbuguwrad ko bin ngar felan’naged Got