Mu Siyeg e “Tin Dariy Fan”

“En ni be nameg e tin dariy fan e de fel’ gum’irchaen.”​—PROV. 12:11, New World Translation.

1. Mang boch ban’en ni bay rodad nib ga’ fan, ma mang e bin nth’abi fel’ e kanawo’ ni ngad fanayed ngay?

GADAD e Kristiano e bay ban’en nib ga’ fan rodad. Sana ba muun ngay rarogon e dowef rodad nge gelngidad, nge llowan’ nni gargelegdad ma bay rodad, ara flaab ko salpiy. Bochan nib t’uf Jehovah rodad, ma gad ba felfelan’ ngay ni ngad fanayed e pi n’em ko pigpig rodad ngak me ere arfan ni gad be fol ko fare thin ni gaar: “Tin ni be yib ko woldug rom e ngam fek e tin nib th’abi fel’ riy ngam pi’ ngak Somol.”​—Prov. 3:9.

2. Mang e be ginangey e Bible riy u murung’agen e tin dariy fan ban’en, ma uw rogon nib m’ag ere ginang ney nga rarogon e girdi’?

² Machane, ku be weliy e Bible murung’agen e tin dariy fan ban’en ma be ginangdad ndab da fanayed e tin bay rodad ban’en ngad gayed rogon nge yog e pi n’em ngodad. Am guy e n’en ni bay u Proverbs 12:11 (NW) u murung’agen ere n’ey ni gaar: “En ni be maruweliy e but’ u tooben e ra fel’ rogon ko flowa, machane en ni be nameg e tin ndariy fan e de fel’ gum’irchaen.” Ba mom ni ngad guyed rogon ni bay fan e re thin nem ngodad. Faanra fanay be’ e tayim rok nge gelngin ni nge maruwel nib gel ni nge yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rok, ma sana rayog ni fel’ e par ko tabinaw rok. (1 Tim. 5:8) Machane, faanra fanay e tin ni bay rok ban’en ni nge yognag e tin ndariy fan, ma be dag ni “de fel’ gum’irchaen,” ni aram e dar thabthabel rogon ni be dugliy ban’en ma de fel’ e n’en ni be k’aring ni nge rin’ e pi n’ey. Dabisiy ni be’ ni aray rogon e ra munmun ma ra t’uf e ayuw rok.

3. Uw rogon nib l’ag e ginang ko Bible u murung’agen e tin dariy fan ko pigpig rodad?

³ Ere, uw rogon ni faanra da fanayed ere fonow nem ko pigpig rodad? Aram e gadra guy nreb e Kristiano nima pigpig ku Jehovah u fithik’ e pasig nge yul’yul’ e bay e bin nriyul’ e pagan’ rok. Rayog ni pagan’ ko tow’ath rok Got e ngiyal’ ney me par nib mudugil e athap rok ni fan ko gabul nge langlath. (Matt. 6:33; 1 Tim. 4:10) Machane, reb e Kristiano ni ke mit ko tin ndariy fan ban’en e ke tay e tha’ u thilrow Jehovah nge athap rok ko yafas ni manemus nga thatharen e riya’. Uw rogon ni ngad siyeged ere n’em? Thingar da nanged e tin “dariy fan” u lan e yafas rodad, ma gad dugliy u wan’dad ni ngad siyeged e pi n’em.​—Mu beeg e Titus 2:11, 12.

4. Mang boch ban’en ndariy fan?

⁴ Ere, mang e tin ndariy fan ban’en? Ba ga’ nrayog ni nga nog ni aram ban’en nra k’aringdad ni nge dab kud pigpiggad ku Jehovah u polo’ i lanin’dad. Rayog ni nge un boor mit e fafel ngay. Riyul’, nib fel’ e fafel nfaanra dabi pag rogon. Machane faanra da ted boor e tayim rodad ni fan ko “fafel” mad digeyed e tin nib ga’ fan ko pigpig rodad, ma fafel e ra mang ban’en ndariy fan, ma re n’ey e ra kirebnagdad ko tirok Got ban’en. (Ekl. 2:24; 4:6) Ra ngan siyeg ere n’em, ma ra reb e Kristiano ma thingari par nib thabthabel u gubin ban’en, me fal’eg i yaliy rogon nima fanay e tayim rok nga boch ban’en. (Mu beeg e Kolose 4:5.) Machane, ku bay boch ban’en ndariy fan ni kub gel e riya’ riy ko fafel. Reb ko pi n’ey e got ni googsur.

Mu Siyeg e Got ni Googsur

5. Uw rogon ni yima fanay fare bugithin ni “dariy fan” u lan e Bible?

⁵ Yooren e thin nu Bible ni ma m’ug fare bugithin riy ni “dariy fan,” e ba ga’ nima sor fan ko got ni googsur. Bod ni, yog Jehovah ngak piyu Israel ni gaar: “Thingar dab mu ngongliyed e got ndariy fan, ara mu ted ba liyos ara duga’ nib thothup ni fan ngomed, maku thingar dab mu ted ba malang nga lan e binaw romed ni fan e ngaun guy mu un liyor ngay.” (Lev. 26:1, NW) I yoloy David ni Pilung ni gaar: “Jehovah ir e en nib ga’ ma thingar ni tayfan, maku ir e nga un rus ngak u fithik’ urngin e got. Ya urngin e yug got ko girdi’ e dariy farad. Ya Jehovah ir e sunmiy e tharmiy.”​—1 Kron. 16:25, 26, NW.

6. Mang fan ndariy fan e got ni googsur?

⁶ Rogon ni yog David, e ke liyegdad rogon feni tolang ara feni ga’ Jehovah. (Ps. 139:14; 148:1-10) Rib tow’ath piyu Israel nra pired nib fel’ thilrad Jehovah! Rib gel e balyang rorad nra digeyed Got ngaur meybilgad ko liyos nge bogi ban’en ni kan ngongliy ni ngaun liyor ngay! Nap’an ni yib e magawon ngorad, me yan i aw ndariy angin fapi got rorad ni googsur, ya dariy gelngirad ni ngar ayuweged yad nge piin nima pigpig ngorad.​—Judg. 10:14, 15; Isa. 46:5-7.

7, 8. Uw rogon nra mang “salpiy” e got?

⁷ Boor e binaw e ngiyal’ ney ni ka ma liyor e girdi’ riy ko liyos ni girdi’ e ra ngongliyed, ma pi got ney e ku dariy farad e chiney ni bod rogon kakrom. (1 John 5:21) Machane, be weliy e Bible murung’agen boch ban’en ni ku rayog ni nga nog e got ngay. Am lemnag e thin ni yog Jesus ni gaar: “Dariy be’ nrayog ni nge mang sib rok l’agruw i masta: ya ra fanenikay bagayow me t’uf bagayow rok; ya ra yul’yul’ ngak bagayow me darifannag bagayow. Dabiyog ni ngam manged tapigpig rok Got ma ki gimed e tapigpig rok e salpiy.”​—Matt. 6:24.

⁸ Uw rogon nra mang “salpiy” e got? Ran susunnag, ma bod rogon ba malang u daken e but’ u Israel kakrom. Re malang nem e rayog ni ngan fanay ko dimow naun ara yoror. Machane, faanra ntay ni nge mang “duga’ nib thothup” ara “ngaun guy”ma ra magawonnag laniyan’ e girdi’ rok Jehovah. (Lev. 26:1, NW) Taareb rogon, yab ga’ fan e salpiy ma bay rogon ni ngan fanay. Ba t’uf ni fan e nge yog nda pired nib fos, maku rayog ni ngad fanayed ko pigpig rodad ku Jehovah. (Ekl. 7:12; Luke 16:9) Machane, faanra da ted e salpiy nib m’on ko pigpig rodad, ma ra mang salpiy e got rodad. (Mu beeg e 1 Timothy 6:9, 10.) U lan e re fayleng ney, ni ke m’on e fel’ rogon u wan’ e girdi’ riy, e thingar da kol ayuwgad nge yog ni par e lem rodad nib thabthabel u murung’agen ere n’ey.​—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. (a) Uw rogon ni ma lemnag ba Kristiano e skul? (b) Mang e riya’ ko skul nib tolang?

⁹ Ku ban’en nib ga’ fan ni ku rayog ni nge par ndariy fan, e skul. Gad baadag ni nge fel’ e skul rok pi fakdad ya nge yog ni fel’ e par rorad. Ma bin ni kub ga’ fan riy e, be’ ni Kristiano nib skul e rayog rok ni nge beeg e Bible me nang fan, me fal’eg i lemnag e pi magawon me yibi nang e n’en ni nge rin’ ngay, me fil e thin riyul’ u Bible ngak boch e girdi’ u rogon nib tamilang mab ga’ angin. Ra nge yog e skul nib fel’ ma ra fek e tayim, machane tayim ni kan fanay ngay e ra yib angin ngodad.

¹⁰ Machane, uw rogon e skul nib tolang, ni yima pi’ ko college ara university? Re n’ey e yima sap ngay ni ban’en nib ga’ fan ni faanra nge fel’ rogoy ko par. Machane, boor e piin ni yad ma nameg e skul ni aray rogon ni ma yan i aw ni ke sug lanin’rad ko gonop ko re fayleng ney. Mit ney e skul e ma fek e tayim u nap’an ni kab fel’ yangarey ni tayim nrayog i fanay ko pigpig ku Jehovah. (Ekl. 12:1) Dabin gin ngay nu lan e pi nam ni girdi’ riy e bay e skul rorad ni aray rogon e, buchuuw e girdi’ riy nib michan’rad ngak Got. Reb e Kristiano e ra pagan’ ngak Jehovah, ko bin ni nge sap ko skul nib tolang ko re fayleng ney ni fan e nge yog e pagan’ ngak.​—Prov. 3:5.

Dabmu Pag e Ar’ar ko Dowef nge Mang Got Rom

11, 12. Mang fan ni weliy Paul murung’agen boch e girdi’ ni gaar: “Yal rorad e ke mang got rorad”?

¹¹ Nap’an ni yol apostal Paul ngak piyu Filippi, me tamilangnag ban’en nrayog ni ngki mang got. I weliy murung’agen boch e girdi’ ni ur moyed ni yad boch e tapigpig ni gaar: ‘Ke yoor yay ni ku gog e re bugithin ney ngomed ka faram, me ere chiney e ngkug sul nggu weliy u fithik’ e lu’ ni be lungug: boor e girdi’ ni pangirad e ke pingegrad kar manged toogor ko yam’ ni tay Kristus u daken fa ley i gek’iy; ni bay ranod ra maethgad nga fithik’ e nifiy ndabi math biid, ya yal rorad e ke mang got rorad, . . . ma ke mus ni tin nu roy u fayleng ban’en e ir e yad be lemnag.’ (Fil. 3:18, 19) Uw rogon ma yal ku be’ e rayog ni nge mang got rok?

¹² Be m’ug ni piin ni yad manang Paul, e ke ga’ fan u wan’rad e ar’ar u dowrad ko pigpig ni yad be tay Paul ngak Jehovah u taabang. Bochi yad e sana kar pared ni yigoo abich nge garbod nib pag rogon e ke mang maruwel rorad ke yan i par ni yad ba chogow ma yad ba tachingaw. (Prov. 23:20, 21; mu taarebnag ko Deuteronomy 21:18-21.) Bochi yad e sana ke mel’eg ni nge rin’ e tin nrayog rok u lan e fayleng ko bin nsom’on e chibog ma aram e ke magawon e pigpig rorad ku Jehovah. Manga yugu dabda paged e ar’ar ko yafas ni aray rogon nge k’aringdad ngad malmalgad ko pigpig rodad ku Jehovah u polo’ e yafas rodad.​—Kol. 3:23, 24.

13. (a) Mang e chogow, ma uw rogon ni weliy Paul murung’agen ere n’ey? (b) Uw rogon nrayog ni ngad siyeged e chogow?

¹³ Ki weliy Paul murung’agen e liyor ni googsur u yugu reb e kanawo’. I yoloy ni gaar: “Ere thingar mu lied ngem’ e ar’ar nu fayleng ni be maruwel u fithik’ i dowmed, ni aram e darngal, nge puwlag, nge ar’ar nib kireb ni ma waliy e girdi’ ko denen, nge chogow ya chogow e mmit e ta’ fan nge meybil ngak e liyos.” (Kol. 3:5) Chogow e ngan ar’arnag ban’en ndariy rodad. Rayog ni chugum. Maku rayog ni ar’ar ko ngam pirew be’. (Ex. 20:17) Mit ney e ar’ar e taareb rogon ko meybil ko liyos, ara ngan pigpig nga boch e got ni googsur. I fanay Jesus e thin nib tamilang ni nge dag rogon feni ga’ fan ni ngan athamgil u rogon nrayog i siyeg e mit ney e ar’ar nib kireb.​—Mu beeg e Mark 9:47; 1 John 2:16.

Mu Kol Ayuw ko Thin ni Dariy Fan

14, 15. (a) Mang boch ban’en ni “dariy fan” ni olobochnag boor e girdi’ u nap’an Jeremiah? (b) Mang nib ga’ fan fapi thin ni yog Moses?

¹⁴ Rayog ni nge un e thin ko tin dariy fan ban’en. Bod ni yog Jehovah ku Jeremiah ni gaar: ‘Tinir e profet ni goo bogi ban’en e yad be lifith l’ugunrad u fithingag; da gu l’ograd ara gog ngorad e tin ni ngar rin’ed, ara gu welthin ngorad. Pi n’en ni yad be weliy ngomed nni piliyeg e changar rorad ngar guyed, e gathi gag e yib rog, ya bogi yiiy ni dariy fan, ma bogi n’en ni sum ko lem rorad.’ (Jer. 14:14) Pi profet nem ni goo bogi ban’en e ur rogned ni yad be fek fithingan Jehovah, machane lem rorad nge gonop rorad e ir e yad be machibnag. Ere, thin rorad e ‘dariy fan.’ Dariy fan e pi n’em ma be kirebnag e bin nriyul’ e liyor. Nap’an e duw ni 607 B.C.E., ma boor e girdi’ nra folgad ko pi thin dariy fan nem e ra m’ad u pa’ e pi salthaw nu Babylon.

¹⁵ Ba thil, ya gaar Moses ngak piyu Israel: “Thingar mu folgad u urngin e pi thin ney ni kug pi’ ngomed . . . Pi machib rok Got ney e gathi thin ndariy fan, ya ir e pogofan romed. Um folgad riy mu um pired nib n’uw nap’med u lan e re nam ni ba’ nga ba’nem e lul’ ni Jordan ni aram e ngam marod mpired nga lan.” (Deut. 32:46, 47) Arrogon, thin ni yog Moses e Got e ke thagthagnag nga laniyan’. Ere ba ga’ fan, ko fare nam. Piin nra folgad riy e ra felfelan’gad ko yafas nib n’uw nap’an nge flaab. Manga yugu uda siyeged e thin ni dariy fan mad chichiiyed pa’dad ko thin riyul’ nib ga’ fan.

16. Uw rogon u wan’dad e thin ko piin lallowan’ nib togopuluw ko Thin rok Got?

¹⁶ Gad ma rung’ag e thin ndariy fan ni yima yog e ngiyal’ ney, fa? Arrogon. Bod ni, boch e scientist ara girdi’ ni lallowan’ e yad ma yog ni n’en ni ke mich u wan’uy u murung’agen e evolution nge boch ban’en ni ke pirieg e scientist e be dag ndakuriy fan ni nge michan’uy ngak Got, ya gubin ban’en ma rayog i weliy fan u reb e kanawo’ nib mom. Gur, ba t’uf ni ngad lemnaged e pi thin ney? Ri danga’! Ya gonop ko girdi’ e ba thil ko gonop rok Got. (1 Kor. 2:6, 7) Machane, gad manang nnap’an nra togopuluw e machib ko girdi’ ko n’en ni ke dag Got ngodad, ma gubin ngiyal’ nde puluw e machib ko girdi’. (Mu beeg e Roma 3:4.) Yugu aram rogon ni ke mon’og e llowan’ ko girdi’, ma n’en ni be yog e Bible u murung’agen e gonop ko girdi’ e ka riyul’: “N’en ni be tafinaynag e piin nib mil farad ko re fayleng ney ni aram e gonop, e mm’ay fan u p’eowchen Got.” Ba m’ay fan e lem ko girdi’, nra ngan taareb rogonnag ko gonop rok Got ndabi m’ay.​—1 Kor. 3:18-20.

17. Susun uw rogon u wan’dad e thin ko pi tayugang’ ko Kristiano ni googsur nge piin ni kar digeyed e bin nriyul’ e liyor kar chelgad kar togopuluwgad ngay?

¹⁷ Ku reb nrayog ni nga nog e thin ni dariy fan ngay e n’en ni ma yog e pi tayugang’ ko teliw ko Kristiano ni googsur. Yad ma yog ni yad be non u daken fithingan Got, machane yooren e thin ni yad ma yog e de puluw ko Bible, maku n’en ni yad ma yog e dariy angin. Piin ni kar digeyed e bin nriyul’ e liyor kar chelgad kar togopuluwgad ngay e ku yad ma yog e thin ni dariy fan, ma yad be yog ni kab ga’ e gonop rorad ngak fare “tapigpig nib yul’yul’ ma ba gonop.” (Matt. 24:45-47) Machane, pi cha’ney e yad be weliy e tirorad e gonop, ma thin rorad e dariy fan, ma ra meewarnag e en nra motoyil ngay. (Luke 17:1, 2) Uw rogon nrayog ni ngad siyeged ndab ra chefeged gad nga orel ngad uned ngorad?

Rogon ni Ngan Siyeg e Thin Dariy Fan

18. Mang boch e kanawo’ nrayog ni ngad folgad ko fare fonow ni bay ko 1 John 4:1?

¹⁸ I pi’ apostal John e fonow u murung’agen ere n’ey. (Mu beeg e 1 John 4:1.) Rogon e fonow rok John ngodad, e gubin ngiyal’ ni ngad pied e athamgil nga laniyan’ e piin gad ma mada’nag u nap’an fare maruwel ko machib ni ngar skengnaged e n’en ni kan fil ngorad ni aram e ngar taarebnaged ko Bible. Ku aram ban’en nib fel’ ni ngad rin’ed. Faanra da rung’aged ban’en ni be gathibthibnag e thin nriyul’ ara ulung rodad, ara piin piilal, ara yugu reb i walagdad, ma dabda motoyilgad ngay. Ya ngad fithed ni lungudad: “Be fol e cha’ ni be wereg e pi thin ney ko n’en ni be yog e Bible, fa? Be mon’ognag e pi thin ney e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay, fa? Ra yibnag e gapas nga lan e ulung, fa?” Demtrug e n’en ni gadra rung’ag nra kirebnag thin e ulung rodad ma ban’en ndariy fan.​—2 Kor. 13:10, 11.

19. Mang e ma rin’ e piin piilal ya nge dabi aw ni dariy fan e thin ni yad ma yog?

¹⁹ Nap’an nra yib ko thin dariy fan, ma piin piilal e rayog nra filed ban’en riy. Ngiyal’ nib t’uf ni ngar pied e fonow, ma dab ra paged talin e tin ndabiyog rorad ma dab ra pied e fonow nrogon ni yad be lemnag. Ya thingar ra yaliyed e n’en be yog e Bible. Reb e motochiyel nib ga’ fan e bay ko n’en ni yog apostal Paul ni gaar: “Mu folgad ko pi motochiyel nib fel’.” (1 Kor. 4:6) Piin piilal e darur pied e fonow nde puluw ko Bible. Maku, darur pied e fonow nde puluw ko thin ni bay u lan e pi babyor ni ke fal’eg fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop.

20. Mang boch e kanawo’ ni yibe ayuwegdad riy ni ngad siyeged e tin dariy fan?

²⁰ Tin dariy fan​—ndemtrug ko pi “got,” thin, ara yugu ban’en—​e rayog ni kirebnigey. Bochan ere n’em, ma gad ma meybil ku Jehovah ni gubin ngiyal’ ya nge yog ni ayuwegdad ngad nanged e pi n’em ni dariy fan, ma gad sap ngak ni nge pow’iydad u rogon ni ngad siyeged e pi n’em. Faanra da rin’ed ni aray rogon, ma aram e gad be yog fare psalmist u taabang e pi thin ni baaray ni gaar: “Mu ayuweg lan owcheg nge dabki guy e tin ni yugu dariy fan; mag tayeg ni gub fos ko kanawo’ rom.” (Ps. 119:37, NW) Bin migid e article e gadra guy riy feni ga’ fan ni ngad folgad u rogon ni ma pow’iydad Jehovah.

Rayog ni Ngam Weliy?

• Mang boch ban’en ni “dariy fan” nsusuna ngad siyeged?

• Uw rogon ni ngad siyeged ndabi mang salpiy e got rodad?

• Mang boch e kanawo’ nra mang e ar’ar ko dowef e meybil ko liyos?

• Uw rogon nrayog ni ngad siyeged e thin dariy fan?

[Picture on page 7]

Kan pi’ e athamgil ngak piyu Israel ni ngar ‘maruweliyed e gin ni yad be par riy,’ ma dab ra nameged e tin dariy fan ban’en

[Picture on page 9]

Dab mu pag e ar’ar ko fel’ rogon nge malmalnagem ko pigpig ni ga be tay ngak Jehovah

[Picture on page 10]

Thin ko piin piilal e ba ga’ angin