Uw Rogon ni Nge Chugur e Tha’ u Thilin e Pi Matam nge Pi Fakrad ni Pagel?

“PAPA’, ke diin ma boor ban’en ni ga manang?” Kaa fith fakam ni pagel reb e deer ngom ni aray rogon, fa? Ngiyal’ nem e dabisiy ni kam uf ngay ni gur reb e matam. Machane, faanra fol fakam ko fonow ni kam pi’, me yib angin ngak, ma dariy e maruwar riy ni ku ra gel boch e felfelan’ ni ga ra tay.a​—Proverbs 23:15, 24.

Ka ma tay e bitir rom fam ni bod ni i rin’ kafram? Fa chiney ni be ilal i yan, e gathi ri ka ma tayfam? Uw rogon ni ngam parew fakam nib chugur e tha’ u thilmew e chiney ngki mada’ ko ngiyal’ ni ke ilal? Som’on e ngad weliyed boch e magawon ni ma mada’nag e pi matam.

Dalip e Magawon nib Ga’ ni Ma Sum

1. DARIY E TAYIM: U yooren e nam e ba ga’ ni pi matam e yad ma yognag e salpiy nga tabinaw. Ba ga’ nib t’uf ni ngar maruwelgad ni polo’ reb e rran. Mu boch e nam e buchuuw e tayim ni ma tay e pi matam ni fan ko bitir rorad. Immoy reb e survey ni kafin nni tay u France ni kan pirieg riy ni pi matam u rom e ba lich ko 12 e minit u gubin e rran ni yad ma rin’ pi fakrad boch ban’en u taabang.

N’EN NI NGAN LEMNAG: Uw urngin e tayim ni gimew ma rin’ fakam ni pagel ban’en u taabang? Gal ni baaray e wik ni bay yib mag yoloy urngin e tayim ni gimew ma rin’ ban’en u taabang, ya dabisiy ni ga ra gin ko n’en ni ga ra pirieg riy.

2. DER YOG NI NGAN DAG E KANAWO’ NIB FEL’ NI NGAN FOLWOK RIY: Boch e pumoon e gathi ri yad ma sabethin e chitamangirad ara rrin’ed boch ban’en u taabang. Jean-Marie nreb e pumoon ni ma par u France, e yog ni gaar: “Gathi ri gamow ma sabethin e chitamag ara gu rin’ew boch ban’en u taabang.” Mang wenegan ni ke yib ngak Jean-Marie? I gaar: “Ke sum boch e magawon riy nda ug lemnag nra sum. Bod ni kug pirieg nib mo’maw’ ni ngaug sabethingad pi fakag ni pumoon.” Boch e pumoon e ri yad manang e chitamangirad nib fel’ rogon, machane ke kireb thilrad. Philippe ni 43 e duw rok e gaar: “I pirieg e chitamag nib mo’maw’ ngak ni nge dag ni gub t’uf rok. Ere bochan e re n’em, ma thingar gu athamgil ni ngaug dag ngak fakag ni pagel nib t’uf rog.”

N’EN NI NGAN LEMNAG: Ga be lemnag ma rogon e tha’ u thilmew e chitamam e ir e be magawonnag e tha’ u thilmew fakam, fa? Kam nang ni ga be folwok ko ngongol nib fel’ ara ngongol nib kireb ni ma rin’ e chitamam, fa? Mang fan ni aram rogon?

3. DER YOG NI NGAN PI’ E FONOW NIB FEL’ ROGON: Yalen u boch e nam e ma achignag fan e maruwel ko matam u rogon e chugol bitir. Luca ni be’ ni ilal u Ngal u Europe e gaar: “Gin ni gu ilal riy e ma lemnag e girdi’ ni chugol bitir e maruwel rok e piin leengiy.” Maku rogon e yalen u boch e nam e pi matam e kemus ni ngaur llowan’naged e bitir. George e nni chuguliy u reb e nam u Africa. I gaar: “Rogon e yalen ko nam rog e dabi fafel e matam nge bitir u taabang, ya ri chey me war lungun e matam. Ere ba mo’maw’ rog ni ngaug rin’ew fakag ni pagel boch ban’en u taabang ni ngaug felfelan’gow ngay.”

N’EN NI NGAN LEMNAG: Mang e yima lemnag nib milfan ko matam ko binaw rom? Kan fil ngorad ni chugol bitir e maruwel ko ppin, fa? Yima pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi matam ni ngaur daged e t’ufeg ngak pi fakrad ni pagel, fa yima lemnag nde fel’ ni nge rin’ e matam ban’en ni aram rogon?

Faanra gur reb e matam ni ireray e magawon rom, ma uw rogon ni ngam pithig? Am lemnag e pi thin ni baaray nrayog ni ngam fol riy.

Mu Tabab u Nap’an ni Kab Bitir Fakam ni Pagel

Bitir ni pagel e bay ban’en rorad ni yad baadag ni ngar folwokgad ko chitamangirad. Ere, mu guy rogon ngam maruwel ko re n’ey u nap’an ni kab bitir fakam. Uw rogon ni ngam rin’ e re n’ey? Ma mingiyal’ e rayog ni ngam rin’ew boch ban’en u taabang?

Faanra rayog, ma ga uneg fakam ni pagel ko n’en ni ga ma rin’ ni gubin e rran. Bod ni faanra ga be rin’ reb e maruwel u tabinaw mag pining ni nge ayuwegem. Faanra ga be wolguw ma ga pi’ reb e wolguw nib achig ngak, ma faanra ga be ker ban’en ma ga pi’ reb e sebel nib achig ngak. Dariy e maruwar riy nra felfelan’ ni gimew be maruwel u taabang, ya ma sap ngom ni gur e rayog ni nge folwok rom. Sana ra sagaal buchuuw e maruwel rom, machane ra chugur e tha’ u thilmew ma ga be fil rogon e maruwel ngak. Kakrom e i pi’ e Bible e athamgil nga laniyan’ e pi matam ni ngar uneged pi fakrad ko pi n’en ni yad ma rin’ ni gubin e rran ma ngkur fanayed e pi tayim nem ni ngar sabethingad mar filed ban’en ngak pi fakrad. (Deuteronomy 6:6-9) Re n’ey e ku bay angin ngodad e ngiyal’ ney.

Gathi kemus ni ngaum maruwelgow fakam ni pagel u taabang, ya nga kum fafelgow u taabang. Re n’ey e gathi kemus ni ma felfelan’nagey, ya rogon ni ke yog e piin ni ma gay murung’agen ban’en e faanra i fafel e matam nge bitir u taabang ma aram e yad be pi’ e athamgil nga laniyan’ fapi bitir ni ngaur gayed rogon boch ban’en ma dab ur rusgad.

Ku bay reb i fan ni nga i fafel e matam nge fak u taabang. Michel Fize ni ir be’ ni ma gay murung’agen boch ban’en e yog ni gaar: “Nap’an nra i fafel reb e pagel nge chitamangin u taabang, ma aram e rayog ni nge puf e thin u thilrow.” Rayog ni nge dag reb e matam e t’ufeg ngak fak u daken e thin nge ngongol rok. Ra rin’ ni aram rogon, ma aram e ku be fil ngak rogon ni nga i dag e t’ufeg. André nreb e matam ni ma par u Chiyamen e gaar: “Nap’an ni kab bitir fakag ma ba ga’ ni gamow ma fafel u taabang. Gu ma gamuchmuch ngak ma ke fil ko pi n’en ni gamow ma rin’ u taabang ni kub ga’ fan ngki dag ni gub t’uf rok.”

U m’on ni nge mol reb e bitir ni pagel e ku aram e ngiyal’ nrayog ni nge rin’ e matam boch ban’en nra gelnag e t’ufeg u thilrow. Mon’ reb e yat nge rung’ag, mag motoyil ngak nge weliy e pi n’en ni ke felfelan’ ngay nge pi n’en ni ke magawonnag laniyan’ e rofen nem. Faan ga ra rin’ ni aram rogon ma aram e ra i mom ngak ni nga i non ngom u nap’an ni be ilal i yan.

Um Un i Rin’ e Pi n’en ni Baadag

Bay boch e pagel ni ke fel’ yangaren ni dubrad ni ngaur nonad ko chitamangirad. Faanra ga be guy ndabun ni nge fulweg e deer rom, ma dab mu lemnag ndabiyog ni ngam sabethingow. Ya dabisiy nra adag ni nge non ngom ni faan ga ra thilyeg e thin rom nge m’ag ko n’en ni baadag ni nge rung’ag.

Jacques nreb e matam ni ma par u France e pirieg ni bay yu ngiyal’ nib mo’maw’ ni ngar nonow fak. Ere de towasariy ni nge non, ya n’en ni ke rin’ e ke un ngak ko soccer ya manang ni aram e n’en ni baadag. I yog Jacques ni gaar: “Tomuren ni kug mu’gow ko fafel, ma gamow par nga but’ nggu toffangow buchuuw. Aram e ngiyal’ nib ga’ ni ma weliy fakag laniyan’ ngog. Bochan ni gamow bay u taabang nge ku bochan ni manang nrayog ni nggu rin’ew boch ban’en ni goo gamow ma aram fan ni kari fel’ thilmow.”

Uw rogon ni faanra dabun e bitir rom ni pagel e gosgos? André e ke yib ngan’ e yu ngiyal’ ni baaram ni yow ma par fak ngaur yaliyew e t’uf. I gaar André: “Bayi n’en ma gamow tay e chiya nga wen nnep’, ma gamow fek nunmow tea nggu parew nga chiya ngaug yaliyew lan e lang. Gamow ma weliy murung’agen e En ni sunmiy e t’uf. Ma ka gamow ma weliy boch ban’en ndariy be’ ni manang. Ba dake gubin ban’en ni gamow ma weliy murung’agen.”​—Isaiah 40:25, 26.

Uw rogon ni faanra dabum e pi n’en ni baadag e bitir rom ni pagel? Faanra aram rogon ma ngam t’ar lanin’um ngam rin’ew e tin ni baadag ni yugu aram rogon ni dabum. (Filippi 2:4) Ian ni ma par u South Africa e yog ni gaar: “Gag e gu baadag e gosgos ma Vaughan nreb e pagel ni fakag e gathi ri baadag. Baadag e sikoki nge computer. Bayi n’en mu gu fek i yan ko yungi n’en ni yima yaliy e sikoki riy ni ma yan u lan e lang, ma ka gamow ma fafel nga boch ban’en u computer ni yaan e sikoki. Gu be lemnag ni ke yog ni nge puf e thin u thilmow Vaughan, ni bochan e pi n’em ni gamow ma rin’ u taabang.”

Mu Ayuweg Nga i Pagan’ Ngak

“Papa’ am sap!” Kaa yog fakam ni pagel e re n’ey ngom u nap’an ni ka fini nang rogon ni nge rin’ ban’en? Faanra ke fel’ yangaren e chiney, ma ka ma non ngom ni aram rogon, fa? Sana danga’. Machane ba t’uf ni nge rin’ ni faanra nge yog ni nga i lemnag boch ban’en nib fel’ rogon u nap’an ni ke ilal.

Mu tay fanam i yan ko kanawo’ nib fel’ ni ke dag Jehovah ni ngan folwok riy u rogon e ngongol rok ngak reb i fak. Nap’an ni be n’en Jesus ni nge rin’ reb e maruwel rok u fayleng, me yog Got ngan nang gelngin feni t’uf rok ni gaar: “Ereray Fakag nib t’uf rog ni kari felan’ug ngak.” (Matthew 3:17; 5:48) Riyul’ ni maruwel rom ni ngam llowan’nag mag skulnag fakam ni pagel. (Efesus 6:4) Machane, ka ga ma lemnag boch e kanawo’ nrayog ni ngam dag ni kam felfelan’ ko n’en ni ke yog ara ke rin’, fa?

Boch e pumoon e ma pirieg nib mo’maw’ ni nge dag ko bitir rok ni ke felfelan’ ngak mab t’uf rok. Re n’ey e sana bochan ni gallabthir rok e ba ga’ ni oloboch rok e yow ma yog ngak, ma gathi tin nib fel’ ni ke rin’. Faanra aram rogon, me ere ba t’uf ni ngam athamgil ngam ayuweg e bitir rom ni nga i pagan’ ngak. Uw rogon ni ngam rin’ e re n’em? Luca ni faan kaan weliy murung’agen, e yow ma rin’ Manuel ni fak ni 15 e duw rok e maruwel u tabinaw ni gubin e rran u taabang. I yog ni gaar: “Yu ngiyal’ e gu ma yog ngak Manuel ni nge rin’ reb e maruwel ni goo ir, ma faanra ba t’uf e ayuw rok mfin gu ayuweg. Ba ga’ ni ma yog ni nge rin’ e pi maruwel nem ni goo ir. Ra rin’ reb e pi maruwel nem nge m’ay nib fel’ rogon ma ri ma felfelan’ me gel e pagan’ rok ngak. Ra rin’ nib fel’ rogon, ma gu ma yog ngak. Ma faanra gathi rib fel’ rogon, ma kug ma yog ngak ni gub felfelan’ ko athamgil ni ke tay.”

Ku rayog ni nge gel e pagan’ rok fakam ni faan ga ra ayuweg ni nge rin’ boch ban’en ni be nameg. Machane, uw rogon ni faanra be sagaal ni nge rin’ e pi n’em ni be nameg, ara ba thil ko n’en ni ga be lemnag ni yugu aram rogon nde kireb? Faanra aram rogon, mab t’uf ni ngam thilyeg e lem rom. Jacques ni faan kaan weliy murung’agen e gaar: “Gu ma gay rogon ni nggu ayuweg fakag ni nge nameg boch ban’en nrayog ni nge rin’. Maku gu ma guy rogon ni nge yan i aw ni ireram e n’en ni be nameg, ma gathi gag. Maku gu ma guy rogon ndab gu pagtalin nib t’uf ni nge rin’ u chi payngin nrayog rok.” Faan ga ra motoyil ko n’en ni be yog e bitir rom ni pagel, mu u mog ngak e tin nib fel’ ni ke rin’, mag pi’ e athamgil nga laniyan’ ni nge gel ko meewar rok ma aram e ga be ayuweg ni nge rin’ e pi n’en ni be nameg.

Dabisiy nra um piriegew e magawon ko tha’ u thilmew. Machane faanra um rin’ew e pi n’ey, mab mudugil nra adag fakam ni pagel ni ngaum parew nib chugur thilmew. Bin riyul’ riy e dariy be’ ndabun ni nge chugur thilrow be’ ni ma ayuweg.

[Footnote]