Rogon ni Ngan Ayuweg e Piin Pilibthir

1, 2. (a) Mang boch e magawon ni ma mada’nag boch e tabinaw, ma mang boch e deer ni ke sum ni bochan e pi magawon ney? (b) Uw rogon ni nge fal’eg e piin gallabthir nge bitir rogorad u m’on ni nge thil boch ban’en ko tabinaw rorad?

RIB gel e kireban’ riy ni ngam lemnag rarogon e gallabthir rom ndakir yag rorow ni ngar ayuwegew yow ni bod rogon kafram ni bochan e kar pilibthirgow ma kar meewargow. Sana ke dol’ bagayow ke m’ing reb e yil’ u chigiyen, ara ke balyang lolugen ke sor nga bang, ara ke m’ar nib ubchiya’. Maku reb e, ku rayog ni nge mo’maw’ rok reb e gallabthir ni nge mich u wan’ ni ke thil rarogon, nib ga’ ni faanra dabkiyog ni nge ayuweg ir. (Job 14:1) Ere, faanra ke buch boch ban’en ni aray rogon, ma mang e rayog ni ngan rin’? Ma uw rogon ni ngan ayuwegrad?

² Ke yog reb e babyor ni bay riy rogon ni ngan ayuweg e piin pilibthir ni gaar: “Yugu aram rogon nib mo’maw’ ni ngan weliy murung’agen e pi magawon ni ma mada’nag e piin pilibthir, machane pi tabinaw ni kar weliyed e pi n’ey u m’on riy nge rogon ni ngar pithiged e pi magawon ney e ra mom rorad ni ngar dugliyed e n’en nib t’uf ni ngar rin’ed ko pilibthir rorad.” Thingar da nanged ndabiyog ni ngan siyeg e pi magawon ney. Machane, rayog ni ngad fal’eged rogodad u m’on riy. Ere, chiney e ngad weliyed rogon nrayog ni nge maruwel chon e tabinaw u taabang ya nge yag nra pithiged boch e magawon ni aray rogon.

NGAN FAL’EG ROGOY NI FAN KO NGIYAL’ NI KAN “PILIBTHIR”

3. Mang e rayog ni nge rin’ chon e tabinaw u nap’an nra t’uf ni ngan ayuweg reb e gallabthir? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.)

³ Ra taw nga ba ngiyal’ ndabkiyog ni nge ayuweg reb e pilibthir ir, ma aram e ngiyal’ nib t’uf ni ngan ayuweg. (Mu beeg e Eklesiastes 12:1-7.) Ra taw nga ba ngiyal’ ndabkiyog ni nge ayuweg l’agruw e gallabthir yow, mab t’uf ni ngar puruy’gad pi fakrow ya nge yag nra nanged e miti ayuw nib fel’ ma rayog ni ngan pi’ ko fagal labthir. Ba ga’ nib fel’ ni ngan muulung nga taabang ngan puruy’nag murung’agen e miti ayuw nib t’uf ko fagal labthir, nge rogon nrayog ni ngan pi’, nge ayuw nrayog ni nge pi’ be’ nge be’. Gubin e girdi’ u lan fare tabinaw, nib ga’ ni fagal labthir, e ba t’uf ni ngar weliyew lanin’row. Kub t’uf ni ngan weliy ko ka rayog ko fagal labthir ni ngar parew rorow fa danga’.a Maku reb e ku rayog ni ngan weliy rogon nrayog ni nge pi’ girdien fare tabinaw e ayuw. (Prov. 24:6) Boch i yad e rayog ni nge pi’ e ayuw ko tin nib t’uf ni ngan rin’ ko fagal labthir u reb e rran nge reb, ma boch e sana kemus ni salpiy e rayog ni nge pi’ e ayuw riy. Gubin e girdi’ u lan fare tabinaw e thingar ra nanged e n’en nib milfan ngorad. Machane, ra n’uw nap’an maku rayog ni nge thil e n’en nib milfan ngak be’ nge be’, maku rayog ni nga i thilthil e ayuw.

4. Uw e rayog ni nge ning chon e tabinaw e ayuw ngay?

⁴ Nap’an ni ga ra tabab i ayuweg e gallabthir rom ni ke pilibthir ma ke m’ar, mab t’uf ni ngam fil murung’agen e m’ar rok. Faanra ke yib ba mit e m’ar ngak ni be ubchiya’ i yan, mab t’uf ni ngam nang ko mang e bayi buch rok boch nga m’on. (Prov. 1:5) Mu ning e ayuw ko pi maruwel ko am ni yad ma ayuweg e pilibthir. Mu gay murung’agen boch e ayuw ni ba’ nrayog ni nge momnag ngom rogon ni ngam ayuweg e gallabthir rom. Nap’an ni ga ra lemnag murung’agen e pi n’en ni ke thil u lan e tabinaw rom, ma rayog ni nge kireban’um, ara mu gin ngay, fa balyangan’um ngay. Mu weliy lanin’um ngak reb e fager rom ni be pagan’um ngak. Ma bin th’abi ga fan riy e, ngam weliy lanin’um ngak Jehovah, ya rayog ni nge pi’ e gapas nga lanin’um, me ayuwegem ni ngam man u fithik’ e magawon rom.​—Ps. 55:22; Prov. 24:10; Fil. 4:6, 7. 

5. Mang nib ga’ fan ni ngan gay murung’agen boch e ayuw ni ba’ ni fan ko piin pilibthir u m’on ni nge buch boch ban’en?

⁵ Boch e pilibthir nge chon e tabinaw rorad e yad ma gay murung’agen boch e ayuw ni ba’ ni fan ko piin pilibthir u m’on ni nge buch boch ban’en. Bod ni, yad ma weliy u m’on riy ko ba fel’ ni nge yan i par fare pilibthir ngak reb e bitir rok fa danga’, ara kur weliyed murung’agen boch e ayuw ni bay ko gin ni yad ma par riy ni fan ko piin pilibthir. Faan yira puruy’nag e pi n’ey u m’on riy, ma aram e rayog ni ngar nanged e n’en ni ngar rin’ed u nap’an ni ke yib e “magafan’ nge gafgow” nga lan fare tabinaw. (Ps. 90:10) Tabinaw nder ma rin’ e re n’ey e ba ga’ ni yad ma dugliy boch ban’en nib mo’maw’ u fithik’ e gurgur u nap’an ni ke yib e magawon. I yog be’ ni boor ban’en ni manang ni ireray e “ngiyal’ nib kireb ni ngan dugliy boch ban’en riy.” Faan yira dugliy boch ban’en u fithik’ e gurgur, ma rayog ni nge magafan’ gubin e girdi’ ya da kun nang ko mang e ba fel’ ni ngan rin’, miki mo’maw’ ni nge taareb lunguy. Machane, faan yira puruy’nag e n’en ni ngan rin’ u m’on riy ma ra mom ni ngan nang ko mang e ngan rin’ u nap’an ni ke thil boch ban’en.​—Prov. 20:18.

6. Uw rogon nra yib angin ko tabinaw ni faan yad ra weliy u m’on riy rogon ni ngar ayuweged e gallabthir rorad ni ke pilibthir?

⁶ Rayog ni nge mo’maw’ ni ngam weliyed e gallabthir rom murung’agen rogon e par rorow nge boch ban’en nib t’uf ni ngan thilyeg riy. Machane, boor e girdi’ ni kar rin’ed e re n’ey e ka rogned ni ke yib angin ngorad boch nga tomuren. Mang fan? Ya kar pirieged nib mom ni ngan puruy’nag boch e magawon nib ga’, min motoyil nib fel’ rogon, min lemnag e n’en nib fel’ ni ngan rin’ u m’on ni nge sum fare magawon. Maku reb e kur pirieged ni faan yira weliy e pi n’ey u m’on riy u fithik’ e t’ufeg nge sumunguy, ma ra taw ko ngiyal’ ni ke yib e magawon ma ke mom ni ngan dugliy e n’en ni ngan rin’. Mus ni faanra baadag fare labthir ara fagal labthir ni ngar parew rorow u n’umngin nap’an nrayog, ma kub fel’ ni ngar weliyew ngak pi fakrow e n’en ni yow baadag ni ngan rin’ u nap’an nra t’uf ni ngan ayuwegrow.

7, 8. Mang boch ban’en nib ga’ fan ni nge weliy chon e tabinaw u taabang, ma mang fan?

⁷ Faanra gur reb e pilibthir, ma ngam tamilangnag ngak pi fakam e n’en ni ga baadag, nge urngin e salpiy ni ba’ nrayog ni ngam maruwel ngay, nge ku boch ban’en ni ga baadag ni ngan rin’ ngom. Re n’ey e ra momnag ngorad ni ngar dugliyed e n’en nib fel’ ni ngan rin’ ngom ko ngiyal’ ni dabkiyog ni ngam rin’ ban’en. Ba mudugil ni yad ra adag ni ngar rin’ed e n’en ni ka mog, mi yad ayuwegem ko tin nib t’uf rom ya nge dab kum taga’ ngak be’. (Efe. 6:2-4) Ga baadag ni nge fekem reb e bitir rom ngam par rok, fa ka bay ban’en ni ga baadag ni ir e ngan rin’? Dab mu pagtalin nrayog nib thil e n’en ni be lemnag e bitir rom ko n’en ni ga be lemnag. Maku reb e, kub t’uf e tayim ni nge thilyeg be’ e lem rok.

⁸ Faan yira weliy ban’en u taabang nib fel’ rogon ma rayog ni nge dabi sum e magawon. (Prov. 15:22) Re n’ey e ba muun ngay murung’agen e tafalay nge boch ban’en ni ga baadag ni ngam rin’. Pi n’en ni bay ko fare babyor ni Durable Power of Attorney e aram boch ban’en nib ga’ fan ni ngan weliy murung’agen. Ra be’ ma bay mat’awun ni ngan tamilangnag ngak murung’agen e miti tafalay nrayog ni nge un ngay, maku ir e bay mat’awun ni nge dugliy e tin nra un ngay nge tin ni danga’. Gi babyor ney e ir e ra yog e re miti tafalay ni baadag facha’ ni nge un ngay. Faanra mel’eg facha’ be’ ni be pagan’ ngak ni ir e nge pi’ gelngin fa gi babyor ko ngiyal’ ndabkiyog rok, ma aram e rayog ni nge ayuweg ko ngiyal’ ni ke t’uf e ayuw rok. Ba fel’ ni ngan pi’ bang e gi babyor ney ngak e piin ni bay fithingrad u daken. Bay boch e walag ni kar ted e gi babyor ney ko gin ni bay e babyor riy ni kar yoloyed ni be weliy e n’en ni yad baadag ni ngan rin’ ngorad, nge chugum rorad, nge salpiy rorad u nap’an ni kar m’ad, nge ku gin ni bay babyoren e insurance rorad riy, nge ku boch e babyor nib ga’ fan.

N’EN NI NGAN RIN’ U NAP’AN NI KE THIL BOCH BAN’EN

9, 10. Mang boch ban’en nsana ra t’uf ni nge rin’ e piin bitir ni fan ko gallabthir rorad?

⁹ Boor yay ni bayi n’en ma baadag fagal labthir nge pi fakrow ni ngar parew rorow u n’umngin nap’an nrayog. Sana ka rayog ni ngar rin’ew boch ban’en ni goo yow ni bod rogon e lum, nge klin, ma ka rayog ni ngar unumew e falay rorow ni goo yow, ma ka rayog ni ngar nonow nib fel’ rogon. Faanra aray rogon ma sana de t’uf ni pi fakrow e ngar rin’ed urngin ban’en ni fan ngorow. Machane, ra munmun ni ke gel e meewar ko fagal labthir ndabkiyog ni nga ranow nga kantin ni goo yow, ara yug yow ma pagtalin ban’en, ma sana ra t’uf ni ngan thilyeg boch ban’en u rogon e par rorow.

¹⁰ Ra pilibthir be’ ma rayog ni nga i balyang lolugen ara i par ni be kireban’. Ku ra munmun me kireb tel, ara owchen, ara i pagtalin ban’en, ara magawon rogon e yan rok nga kolosis. Faanra ke sum boch e magawon ni aray rogon ma rayog ni ngan fek fare pilibthir nga aspital. Sana piin bitir e ir e ba t’uf ni ngar rin’ed e pi n’ey. Ra munmun ma piin bitir e ngar rin’ed e n’en ni immoy nib milfan ko fagal labthir. Sana ku ra yan i par ni piin bitir e ir e ngaur nonad ni pa’row, ma yad be ayuwegrow u boch e babyor nib t’uf ni ngar fal’egew, mar feked yow ko gin nib t’uf ni nga ranow ngay, nge ku boch ban’en.​—Prov. 3:27.

11. Mang e rayog ni ngan rin’ me mom ko fagal labthir ni ngar mechamgow nga boch ban’en ni ke thil?

¹¹ Faanra ke yib ba mit e m’ar ko gallabthir rom ndab ki chuw ma sana ra t’uf ni ngan thilyeg boch ban’en u rogon ni yima ayuwegrow ara gin ni yow ma par riy. Faanra buchuuw ban’en ni ngan thilyeg, ma sana ra mom ngorow. Faanra ba palog e gin ni ga ma par riy ko gin ni bay e gallabthir rom riy, ma sana rayog ni nga i yan reb e walag ara reb e buguli yoror rorow i guyrow ni gubin e rran, mi i weliy salaprow ngom. Gur kemus ni yigoo lum nge klin e ba t’uf e ayuw rorow riy? Yira thilyeg boch ban’en ko tabinaw rorow ma ra mom ngorow ni ngaur rin’ew boch ban’en ni bod rogon e maluk nge ku boch ban’en, fa? Rayog ni sana kemus ni n’en nib t’uf ko fagal labthir e reb e girdi’ u tabinaw ni nga i yan i ayuwegrow ma ka yow be par u tabinaw rorow. Machane, faanra daki fel’ ni ngar parew ni goo yow, ma rayog ni nge yan i par reb e girdi’ ko fare tabinaw ngorow ni ngaun ayuwegrow. Demtrug rogon, ma susun ni nge sap chon e tabinaw nga gubin yang nrayog ni ngar pirieged e ayuw riy.b​—Mu beeg e Proverbs 21:5.

ROGON NI KE PITHIG BOCH E GIRDI’ E RE MAGAWON NEY

12, 13. Mang e ma rin’ boch e bitir ni yad ma par nib palog ko gallabthir rorad ya nge yag nra ted farad ma yad be ayuweged yad?

¹² Gubin e bitir ni yad baadag ni nge fel’ e par ko gallabthir rorad, ya yad ba t’uf rorad. Rayog ni nge gapas lanin’rad ni faanra yad manang nib fel’ rogon e par ko fagal labthir. Machane, yu ngiyal’ e bay boch e bitir ndarur pared ko gin ni ma par e gallabthir rorad riy. Ere, bay boch i yad ni ma fanay e matal rok ni nge yan i guy fagal labthir me ayuwegrow ko tin nib t’uf rorow. Faanra i callnag e bitir e gallabthir ni gubin ngiyal’, ara un yoloy e babyor ngan pi’ ngorad, ara un emailnagrad, ma yad ra nang ni yibe t’ufegrad.​—Prov. 23:24, 25.

¹³ Demtrug rogon, mab t’uf ni ngam fal’eg i lemnag e n’en nib t’uf ni ngam rin’ ni fan ko gallabthir rom nge rogon ni ngam rin’. Faanra gab palog ko gallabthir rom ma yow l’agruw e Pi Mich Rok Jehovah, ma rayog ni ngam nonad e piilal ko ulung rorow, ma ga fith ngorad boch e kanawo’ ni yad be lemnag nrayog ni ngan ayuwegrow riy. Dab mu pagtalin ni ngam uneg e re n’ey ko meybil rom. (Mu beeg e Proverbs 11:14.) Mus ni faanra gathi yow e Pi Mich Rok Jehovah, ma ga manang nthingari mu “liyor ko chitamam nge chitinam.” (Ex. 20:12; Prov. 23:22) Gathi gubin e tabinaw ni taareb rogon e n’en ni yad ra dugliy. Sana bay boch e girdi’ ni yad ra fek e gallabthir rorad ni nge par rorad ara ra gayed bang nib chugur ngorad ni ngar pared riy. Machane, gathi gubin ngiyal’ nrayog ni ngan rin’ e re n’ey. Boch e gallabthir e dubrad ni ngar pared ko bitir rorad, ya yad baadag ni ngar pared rorad maku dubrad ni ngar magawonnaged e bitir rorad. Maku boch e bay e salpiy rorad nrayog ni ngar pied puluwon be’ ni nge yib i par ngorad nga i ayuwegrad.​—Ekl. 7:12.

14. Mang boch e magawon nrayog ni nge yib ngak e en ni ir e ba ga’ ni ma ayuweg fagal labthir?

¹⁴ Boor e tabinaw e bayi n’en me yan i par ni taareb e bitir riy e be ayuweg fagal labthir. Ma ba ga’ ni ma yan i par ni en nib chugur ko gin ni bay fagal labthir riy. Machane, faen ni be ayuweg fagal labthir e thingari guy rogon ni nge ayuwegrow ma ka be ayuweg e tabinaw rok, ma nge guy rogon ndabi magawon reb nga reb. Ra be’ mab mudugil urngin ban’en nrayog rok ni nge rin’ nge n’umngin nap’an nrayog ni nge rin’ riy. Maku reb e, ku rayog ni nge thil rogon e par ko faen ni be ayuweg fagal labthir. Nap’an nra buch ni aray rogon ma thingari puruy’nag e tabinaw rogon ni ngan pithig e re magawon ney. Gur, kaygi yoor ban’en ni be rin’ facha’? Rayog ni ngki pi’ boch e bitir ko fare tabinaw e ayuw, ara ur thilthilgad, fa?

15. Uw rogon ni ngan ayuweg e en ni be ayuweg reb e pilibthir ya nge dabi aw parwon?

¹⁵ Faanra ke t’uf ni ngaun ayuweg reb e pilibthir ni gubin ngiyal’, ma rayog ni nge aw parwon faen ni be rin’ gubin e maruwel. (Ekl. 4:6) Piin bitir ni yad ma t’ufeg e gallabthir rorad e yad baadag ni ngar rin’ed e tin nrayog rorad, machane rayog ni ngki aw parowrad. Faanra ke buch e re n’ey ko faen ni be rin’ gubin e maruwel, mab t’uf ni nge ning e ayuw. Faanra ki pi’ boch e bitir e ayuw ma rayog ni nge ayuweg faen ni be ayuweg fagal labthir ni nge dabi aw parwon.

16, 17. Mang boch e magawon nrayog ni nge mada’nag e piin bitir u nap’an ni yad be ayuweg e gallabthir rorad ni ke pilibthir, ma uw rogon ni ngar pithiged e pi magawon ney? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “Yibe Pi’ e Ayuw ni Yib Felfelan’ Ngay.”)

¹⁶ Dubdad ni ngad guyed e gallabthir rodad ni be gafgow ni bochan e ke pilibthir. Boor e girdi’ ni yad ma ayuweg e piin ni kar pilibthirgad ni ma kireban’rad, ara ma magafan’rad, ara ma chalbarad, ara yad ma damumuw, ara yad ma lemnag nib kireb e rorad. Bay yu ngiyal’ nrayog ni nge yog e gallabthir rom boch e thin nib gel ngom ara i darifannag e magar rom. Faanra ke buch ni aray rogon, ma dab mu gur ngam damumuw. Reb e pumoon ni boor ban’en ni manang u murung’agen rogon ni ma lem e girdi’ e yog ni gaar: “Faanra kam damumuw fa ke kireban’um, ma som’on e thingar mu nang ni ka ma lem e girdi’ ni aram rogon. Mu guy rogon ni nge dab kum lemnag ni gab kireb ni bochan e ga be lem ni aram rogon.” Mu weliy lanin’um ko en mabgol rom, ara be’ u lan e tabinaw rom, ara reb e fager rom ni be pagan’um ngak. Ga ra rin’ ni aray rogon ma rayog ni ngam nang fan ni ga be lem ni aram rogon, miki ayuwegem ni nge dab kum lemnag boch ban’en nge pag rogon.

¹⁷ Ra taw nga ba ngiyal’ ma sana dabkiyog ni ngan ayuweg fare pilibthir u tabinaw ni bochan e dariy e pi n’en nib t’uf ko fare pilibthir ara boch ban’en. Faanra aram rogon ma sana ba fel’ ni ngan gay bang nrayog ni ngan ayuweg riy. Bay reb e walag nib pin ni ma yan ni gubin e rran i guy e chitiningin ni bay u bang ni ka nog e nursing home ngay ara bang ni yima yan nni tay e pilibthir ngay ngaun ayuweg. I yog ni gaar: “Dabkiyog romad ni nggu ayuweged Nina’ u tabinaw. N’en ni kug rin’ed ni aram e kug warod gu ted ko gin ni yima ayuweg e pilibthir riy e gathi ban’en nib mom ni nggu rin’ed. Ya kari kireban’mad ngay. Machane, kug guyed ni aram e n’en nib fel’ ni ngan rin’ ngak ko ngiyal’ ni baaram ni ke chugur ni nge yim’ riy, ma ke m’agan’ ngay ni ngan rin’ ni aram rogon.”

18. Mang e rayog ni nge pagan’ e bitir u lan e tabinaw ngay?

¹⁸ Ba mo’maw’ ni ngan ayuweg e gallabthir ko tabinaw u nap’an ni kar pilibthirgad, ya ra reb e tabinaw ma rogon e magawon rorad nge rogon nrayog ni ngar pithiged. Yugu aram rogon, ma faan yira puruy’ u m’on riy, min maruwel u taabang, me fel’ e numon u thiliy, min meybil ngak Jehovah, ma aram e rayog ni nge be’ me rin’ e n’en nib milfan ngak u rogon ni ngan ayuweg e gallabthir ko tabinaw. Faan gimed ra rin’ chon e tabinaw rom ni aray rogon, ma rayog ni ngam felfelan’gad ni bochan e gimed manang ni gimed be ayuweg e gallabthir romed nib fel’ rogon ma gimed be pi’ e tin nib t’uf rorow. (Mu beeg e 1 Korinth 13:4-8.) Bin th’abi ga’ fan riy e gimed ra par nib gapas lanin’med ma ra tow’athnagmed Jehovah.​—Fil. 4:7.