Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
July 3-9
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZEKIEL 11-14
“Bay e Lem Rom ni Ga Baadag ni Ngam Fol u Rogon ni Be Pow’iyem Got, Fa?”
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
Nap’an e duw ni 612 B.C.E. min pilyeg e changar rok Ezekiel nge guy e pi n’en ni be buch u lan fare mach nu Jerusalem. N’en ni guy e bogi ban’en nib kireb ni be buch u lan e tempel rok Got! U nap’an ni l’og Jehovah e pi engel (ni be yip’ fan fa “nel’ i pumoon”) ni ngar thanged e fan rok e pi girdi’ nem ni yad ba kireb, ma kemus ni piin ni bay fare “pow” u peri’rad e yad e piin ni yad ra magey ni yad ba fas. (Ezekiel 9:2-6, BT) Machane, som’on e ngan wereg fare “koal ni be yik’” ni be yip’ fan e thin rok Got ni murung’agen e magothgoth u ga’ngin yang fare mach. (Ezekiel 10:2, BT) Ere, yugu aram rogon nra gechignag Jehovah e girdi’ ni bochan e kireb ni “kar ngongliyed,” machane be micheg ni bay ki kunuy e girdi’ nu Israel ni kar wergad.—Ezekiel 11:17-21, BT.
Uw Rogon ni Ga Ma Dugliy Boch Ban’en?
9 Faanra ngad dugliyed boch ban’en nib fel’ rogon ni bod rogon Jesus, ma thingar da taga’gad ngak Jehovah ni nge pow’iydad. Ba t’uf ni nge puluw e ngongol rodad ko fapi thin ni be gaar: “Mu pagan’um ngak Somol u polo’ i lanin’um, ma ri dab mu tor ko tin ni ga be finey ni ga manang. Nguum lemnag Somol u fithik’ urngin ban’en ni ga be rin’, me dag ngom e bin nib mat’aw e kanawo’. Dab mu lemnag ni gur e gab gonop; ya nguum par ni bay madgun Somol u wun’um, ma ga pi’ keruum ko kireb.” (Prov. 3:5-7) Faan gad ra nang rogon ni ma lem Jehovah u daken e fol Bible ni ga ma tay, ma aram e rayog ni ngad nanged e n’en ni baadag ni ngad rin’ed u nap’an ni kad mada’naged boch ban’en. Faanra rib tamilangan’dad u rogon ni ma lem Jehovah, ma aram e ra mom ngodad ni ngaud paged ni nge pow’iydad.—Ezek. 11:19.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
12:26-28. Mus ngak e piin ni yad be moningnag e thin rok Got, ma thingari weliy Ezekiel e re thin ney ngorad ni nge gaar: ‘Dabi sosowath. N’en ni yog [Jehovah] e nge yodorom.’ Ere, ku arrogodad nthingar da ayuweged yugu boch e girdi’ ni nge pagan’rad ngak Jehovah u m’on nra thang e re m’ag nib kireb ney.
Nge Yib Angin Ngom e Pi N’en ni Ke Pi’ Jehovah ni Fan Ngodad
13 Bod ni fare thin u Ezekiel 14:13, 14 (BT) e be gaar: “Faanra i denen reb e nam ni dabki yul’yul’ ngog, ma bay gu k’iyag paag nggu gothey e gin ma yib e ggan riy ngorad. Mu gu pi’ e uyungol nge li’ e girdi’ nge gamanman ni taareb rogon. Faan mang e i par fa dalip i pumoon ni Noah, Daniel, nge Job u rom, ma farad mat’aw e goo yafos e ra ayuweg. I Somol ni Th’abi Tolang e ke yog e pi thin ney.” Faan gad ra gay murung’agen e re thin nu Bible ney ma gad ra nang ni yoloy Ezekiel e re thin ney u bang ko duw ni 612 B.C.E. Ngiyal’ nem e ke yan bokum e chibog ni ke yim’ Noah nge Job, machane dawori pag Jehovah talin rogon nra pirew ni yow ba yul’yul’ ngak. Machane Daniel e ka bay e ngiyal’ nem. Bin riyul’ riy e, sogonap’an 20 e duw yangaren u nap’an ni yog Jehovah ni ir be’ nib mat’aw ni bod rogon Noah nge Job. Mang e gad ra fil ko re n’ey? Ma guy Jehovah e yul’yul’ ni ma tay gubin e pi tapigpig rok nib muun e pi fel’ yangaren ngay, mab ga’ fan e re n’ey u wan’.—Ps. 148:12-14.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
14:12-23. Ra be’ ma ir e ba milfan ngak ni nge gay rogon ni nge yag e yafos ngak ya dariy be’ nrayog ni nge rin’ e re n’ey ni fan ngak.—Roma 14:12.
July 10-16
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZEKIEL 15-17
“Ga Ma Tay u Gil’ e Pi N’en ni Kam Micheg, Fa?”
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
17:1-24, BT—Mini’ fa gal eagle ara manuw nib ga’ ni kan weliy ko pi thin ney, ma uw rogon ni kan t’ar tamal’igin fare ke gek’iy ni cedar? Mini’ e en ni be yip’ fan fare pa’ i gek’iy ni ke for ni “kab mererey” ni ke fek Jehovah me yung nga daken ba burey nib tolang? Fa gal manuw e be yip’ fan e pilung nu Babylon nge Egypt. Fa bin som’on e manuw e ke yib ko gin th’abi tolang ko fare ke gek’iy ni cedar, ni aram e be yip’ fan nre manuw ney e yib ko fare pilung ni ir e be gagiyeg ni yib ko tabinaw rok David. I yib e re manuw ney me t’ar tamal’igin fare pa’ i gek’iy ni kab mererey ni aram e ke yib i chuweg Jehoyakin ni Pilung nu Judah me tay Zedekiah nga lon. Ere yugu aram rogon ni bay e n’en ni ke micheg Zedekiah ngak Nebukadnezzar, machane de tay u gil’ ya chel me ning ayuw ngak yu Egypt ni ir e bin l’agruw e manuw, machane dan pi’ e ayuw ngak. Ma aram min fek nib kalbus nga Babylon ni aram e gin ni yim’ riy. Boch nga tomuren me t’ar Jehovah yugu ba pa’ fare ke gek’iy nib “mererey” ni aram e be yip’ fan Gil’ilungun fare Messiah. Re pa’ i gek’iy ney e kan yung nga daken fare “burey nth’abi tolang,” ni aram fare Burey nu Zion ni bay u tharmiy. Ireray e gin nra tugul riy ni nge mang ba ke “gek’iy ni cedar nib fel’ yaan,” ma ir e ra yibnag e bin riyul’ e tow’ath ngaray nga fayleng.—Revelation 14:1.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
17:1-24, BT—Mini’ fa gal eagle ara manuw nib ga’ ni kan weliy ko pi thin ney, ma uw rogon ni kan t’ar tamal’igin fare ke gek’iy ni cedar? Mini’ e en ni be yip’ fan fare pa’ i gek’iy ni ke for ni “kab mererey” ni ke fek Jehovah me yung nga daken ba burey nib tolang? Fa gal manuw e be yip’ fan e pilung nu Babylon nge Egypt. Fa bin som’on e manuw e ke yib ko gin th’abi tolang ko fare ke gek’iy ni cedar, ni aram e be yip’ fan nre manuw ney e yib ko fare pilung ni ir e be gagiyeg ni yib ko tabinaw rok David. I yib e re manuw ney me t’ar tamal’igin fare pa’ i gek’iy ni kab mererey ni aram e ke yib i chuweg Jehoyakin ni Pilung nu Judah me tay Zedekiah nga lon. Ere yugu aram rogon ni bay e n’en ni ke micheg Zedekiah ngak Nebukadnezzar, machane de tay u gil’ ya chel me ning ayuw ngak yu Egypt ni ir e bin l’agruw e manuw, machane dan pi’ e ayuw ngak. Ma aram min fek nib kalbus nga Babylon ni aram e gin ni yim’ riy. Boch nga tomuren me t’ar Jehovah yugu ba pa’ fare ke gek’iy nib “mererey” ni aram e be yip’ fan Gil’ilungun fare Messiah. Re pa’ i gek’iy ney e kan yung nga daken fare “burey nth’abi tolang,” ni aram fare Burey nu Zion ni bay u tharmiy. Ireray e gin nra tugul riy ni nge mang ba ke “gek’iy ni cedar nib fel’ yaan,” ma ir e ra yibnag e bin riyul’ e tow’ath ngaray nga fayleng.—Revelation 14:1.
Ga Ra Yog ni Er Rogon Ma Nge Par ni Er Rogon
11 Mang fan ni ke gagiyegnag Jehovah ni ngan yoloy e pi n’ey nga lan e Bible? Ma uw feni ga’ fan nnap’an ni ga ra yog ni Er rogon ma nge par ni Er rogon? Ba tamilang ni be yog e Bible ni girdi’ ndar “yul’yul’gad ko tin ni ka rogned ni ngar rin’ed” e yad ra un ko piin ni “ngan li’rad ngar m’ad.” (Rom. 1:31, 32) Farao nu Egypt, nge Zedekiah ni Pilung nu Judah, nge Ananias nge Safira e yad ba muun ko piin nib kireb ni be weliy e Bible, ya nap’an ni ka rogned ni Er rogon ma de par ni Er rogon. Ma wenegan riy e kar gafgowgad. Ere n’en ni ke buch rorad e ra fil ban’en ngodad.—Ex. 9:27, 28, 34, 35; Ezek. 17:13-15, 19, 20; Acts 5:1-10.
w88-E 9/15 17 ¶8
Ke Fek Jehovah e Sayden Rok u Lan Tafen Nga But’!
8 Kan taarebrogonnag fa gal pilung nu Babylon nge Egypt nga l’agruw e manuw nib ga’. Reb ko gal manuw ney e t’ar tamal’igin fare pa’ i gek’iy ni cedar ni aram e be yip’ fan nni chuweg Jehoyakin ni Pilung me tay Zedekiah nga lon. Ere yugu aram rogon ni ke micheg Zedekiah ban’en ngak Nebukadnezzar ni pilung nu Babylon, machane de tay u gil’ e n’en ni ke micheg ya ke yan i ning e ayuw ko pi salthaw nu Egypt ni ir fa bin l’agruw e manuw. Ere faan gomanga ke micheg Zedekiah e re n’ey nga fithingan Jehovah ma nap’an nde tay u gil’ e n’en ni micheg, ma aram e ke darifannag fithingan Jehovah. Ere faan gad ra lemnag murung’agen e re n’ey nrayog ni ngad darifannaged fithingan Got, ma susun e ra k’aringdad ni ngad ted u gil’ e tin ni kad micheged. Ere riyul’ ni gad ba tow’ath ni gadad e Pi Mich Rok Jehovah ni gad ba fek fithingan!—Ezekiel 17:1-21.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w88-E 9/15 17 ¶7
Ke Fek Jehovah e Sayden Rok u Lan Tafen Nga But’!
7 Bochan ni girdi’ nu Judah e dar yul’yul’gad ngak Jehovah, ma aram fan ni kan taarebrogonnagrad nga ba papa’ngin e gek’iy ni grape ni bay u loway ni kemus ni n’en nib fel’ ngay e ngan urfiy ya der yib wom’engin. (Ezekiel 15:1-8) Kun taarebrogonnag nga reb e bitir ndariy be’ ni be ayuweg ni fek Got rok yu Egypt me chuguliy nge ilal. Boch nga tomuren me fek Jehovah ni nge mang leengin machane me chel nga tayfan yugu boch e got ni googsur. Ere aram fan ni ngan gechignag ni bochan e dakir yul’yul’ ngak Jehovah ma ke kireb e tha’ u thilrow. Machane miki ngongliy Got ba “m’ag” nra par ndariy n’umngin nap’an u thilrad e piin ni yad ba yul’yul’ ngak ni ireray fare m’ag ni ngongliy Jehovah u thilrad fare Israel rok Got.—Ezekiel 16:1-63, BT; Jeremiah 31:31-34; Galatia 6:16.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
17:1-24, BT—Mini’ fa gal eagle ara manuw nib ga’ ni kan weliy ko pi thin ney, ma uw rogon ni kan t’ar tamal’igin fare ke gek’iy ni cedar? Mini’ e en ni be yip’ fan fare pa’ i gek’iy ni ke for ni “kab mererey” ni ke fek Jehovah me yung nga daken ba burey nib tolang? Fa gal manuw e be yip’ fan e pilung nu Babylon nge Egypt. Fa bin som’on e manuw e ke yib ko gin th’abi tolang ko fare ke gek’iy ni cedar, ni aram e be yip’ fan nre manuw ney e yib ko fare pilung ni ir e be gagiyeg ni yib ko tabinaw rok David. I yib e re manuw ney me t’ar tamal’igin fare pa’ i gek’iy ni kab mererey ni aram e ke yib i chuweg Jehoyakin ni Pilung nu Judah me tay Zedekiah nga lon. Ere yugu aram rogon ni bay e n’en ni ke micheg Zedekiah ngak Nebukadnezzar, machane de tay u gil’ ya chel me ning ayuw ngak yu Egypt ni ir e bin l’agruw e manuw, machane dan pi’ e ayuw ngak. Ma aram min fek nib kalbus nga Babylon ni aram e gin ni yim’ riy. Boch nga tomuren me t’ar Jehovah yugu ba pa’ fare ke gek’iy nib “mererey” ni aram e be yip’ fan Gil’ilungun fare Messiah. Re pa’ i gek’iy ney e kan yung nga daken fare “burey nth’abi tolang,” ni aram fare Burey nu Zion ni bay u tharmiy. Ireray e gin nra tugul riy ni nge mang ba ke “gek’iy ni cedar nib fel’ yaan,” ma ir e ra yibnag e bin riyul’ e tow’ath ngaray nga fayleng.—Revelation 14:1.
July 17-23
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZEKIEL 18-20
“Nap’an Nra N’ag Jehovah Fan e Kireb Rok Be’, Ma Gur Ku Ma Pagtalin, Fa?”
w12-E 7/1 18 ¶2
Nap’an Nra N’ag Jehovah Fan e Kireb Rok Be’, Ma Gur Ku Ma Pagtalin, Fa?
I fanay Jehovah Ezekiel ni nge weliy murung’agen e magothgoth nra yib ngak yu Judah nge yu Jerusalem ni bochan e dakurur yul’yul’gad ngak. Fare nam nu Israel e kar paged e bin riyul’ e liyor ma ke garer ngongolen e cham u ga’ngin yang e re nam nem. Ere ke yiiynag Jehovah nra fanay yu Babylon ni ngar gotheyed yu Jerusalem. Yugu aram rogon ni yog Jehovah murung’agen e re magothgoth ney machane ku bay e thin ni ke pi’ ni ku rayog ni nge pi’ e athap ko tin ka bay e girdi’. Machane ra bagayad ma thingari mel’eg e n’en ni nge rin’ ya ra be’ ma ir e ba milfan ngak e n’en nra buch rok.—Verses 19, 20.
w12-E 7/1 18 ¶3-7
Nap’an Nra N’ag Jehovah Fan e Kireb Rok Be’, Ma Gur Ku Ma Pagtalin, Fa?
Machane, uw rogon ni faanra thilyeg be’ e ngongol rok nib kireb nge rin’ e tin nib fel’? I yog Jehovah ni gaar: “Be’ nib kireb e faanra tal ndab ki denen ngi i fol ko fapi motochiyel rog, me rin’ e tin nib mat’aw ma ba fel’, ma dab ki yim’; ya kari mudugil ni ke yog e yafos ngak.” (Verse 21) Arrogon, ke fal’eg Jehovah rogon ir ni nge “n’ag fan” e denen rok be’ nriyul’ ni ke kalngan’ ma ke thilyeg e ngongol rok.—Psalm 86:5, BT.
Machane, uw rogon u wan’ Jehovah e pi denen ni ke ngongliy? Baaray e n’en ni yog Jehovah u murung’agen e re n’ey. I gaar: “Ra n’ag Got fan [“ra pagtalin,” NW] urngin e denen rok.” (Verse 22) Mu tay fanam i yan riy nra ‘pagtalin Jehovah urngin e denen rok’ faen ni ke kalngan’ ko kireb ni ke rin’. Mang nib ga’ fan e re n’ey?
Rogon ni bay u lan e Bible, e fare bugithin ni Hebrew ni “dabi pagtalin” e gathi kemus ni be yip’ fan ni dabin pagtalin boch ban’en ni buch kakrom. Bay reb e babyor ni weliy murung’agen e re n’ey ni gaar: “Re [bugithin ney] e ba ga’ ni be yip’ fan rogon ni ngan ngongol ma gathi kemus ni ban’en ni ngaun lemnag.” Ere, re bugithin ney ni “dabi pagtalin” e rayog ni nge yip’ fan “rogon ni ngan ngongol.” Ere nap’an ni yog Jehovah ngak be’ ni kalngan’ ko denen rok ni “ra pagtalin urngin e denen rok,” ma aram e be yog ni nap’an nra n’ag fan e pi denen rok, ma aram e dakuriy ba ngiyal’ nra fanay e pi n’em ni nge gechignag riy ara nge yog nib kireb e rok.
Fapi thin ni bay ko Ezekiel 18:21, 22 e be tamilangnag rogon feni ma n’ag Jehovah fan e kireb. Nap’an nra n’ag Jehovah fan e denen ni kad rin’ed, ma dakuriy ba ngiyal’ ni ku ra gechignagdad riy. Ya ke pagtalin e pi denen nem ni aram e dabki lemnag biid. (Isaiah 38:17) Re n’ey e gowa ke thang babyoren e malfith rodad ndab ki lemnag.—Acts 3:19.
Bochan ndawor da flontgad ma aram fan nib t’uf ni nge runguydad Got. Bin riyul’ riy e gubin ngiyal’ ni gad ma oloboch. (Roma 3:23) Machane, baadag Jehovah ni ngad nanged ni faanra riyul’ ni kad kalgadngan’dad, mab m’agan’ ngay ni nge n’ag fan e denen rodad. Ma nap’an nra n’ag fan e denen rodad, ma aram e ke pagtalin. Re n’ey e be yip’ fan ndakuriy ba ngiyal’ ni ku ra sul ngki yog nib kireb e rodad ni aram e bay tapgin ni nge gechignagdad. Riyul’ nrayog ni nge pi’ e re thin ney e athamgil nga lanin’dad! Ere gur, gathi rayog ni nge k’aringem e runguy rok Got ni ngam adag ni nge chugur e tha’ u thilmew?
w08-E 4/1 8 ¶4
Armageddon e Ireray e Mahl rok Got Nra Museg Gubin e Mahl
Bochan ni Got e ir fare Tapuf Oloboch, ma aram fan nrayog ni nge mudugil u wan’dad ni nap’an nra pufthinnag e piin kireb, ma gubin ngiyal’ nib mat’aw rogon nra rin’ e re n’ey. I yog Abraham ni gaar: “Tapufthin ko fayleng ni polo’ e nge ngongol nib yal’uw.” Ere n’en ni ke tamilang u wan’ Abraham e gubin ngiyal’ mab puluw rogon ni ma ngongol Jehovah! (Genesis 18:25) Maku be tamilangnag e Bible nder ma felfelan’ Jehovah ni nge thang e piin nib kireb; ya kemus ni ma rin’ e re n’ey ni faanra boor yay ni ke pi’ e kanawo’ ngorad ni ngar kalgadngan’rad, machane dubrad ni ngar thilyeged e ngongol rorad.—Ezekiel 18:32; 2 Peter 3:9.
Fan Ni Nge T’uf Rodad E En Nib Migid Ngodad
11 Rayog ni ngad folwokgad rok Jehovah u rogon ni ngad daged e t’ufeg ngak e piin darur liyorgad ngak. Yugu aram rogon ni ma fanenikay e kireb, machane ma runguy gubin e girdi’ ni aram e ma pi’ e tayim ngorad ni ngar thilyeged e ngongol rorad ya nge yag e yafos ni manemus ngorad. (Ezekiel 18:23) Baadag Jehovah “ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.” (2 Peter 3:9) Ba m’agan’ ngay ni nge urngin e girdi’ mar “thapgad ngak ma ngar nanged e tin nib riyul’.” (1 Timothy 2:4) Ireray fan ni tay Jesus chilen ngak pi gachalpen ni ngar machibnaged e girdi’ u gubin e nam ni ngar ‘pingeged yad ngar manged pi gachalpen.’ (Matthew 28:19, 20) Ere faan gad ra un i rin’ e re maruwel ney, ma aram e gad be dag e t’ufeg rodad ngak Got nge piin ni yad ba migid ngodad nib muun e pi toogor rodad ngay!
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Dab ‘Mon’ E Kireb Nga Daken’ Jehovah
9 Dad nanged gubin ban’en ni ke buch. Ke lemnag piyu Israel u nap’an Ezekiel ni “de mat’aw” e n’en ni ke rin’ Jehovah ni bochan e dar nanged gubin ban’en ni ke buch. (Ezek. 18:29) Yugu aram rogon ndar nanged urngin ban’en ni ke buch, ma ngongol rorad e ke m’ug riy ni gowa kan pi’ mat’awrad ni ngar pufthinnaged Got ko ba mat’aw ara de mat’aw e n’en ni ke rin’. Faanra gathi kari tamilang u wan’dad boch e chep u lan e Bible ara fan ni ke buch boch ban’en rodad, ma rayog ni ngad lemnaged ni “de mat’aw” e n’en ni ke rin’ Jehovah.—Job 35:2.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
20:1, 49. Be m’ug u rogon e n’en ni yog e piin piilal nu Israel ni be maruwaran’rad ko pi n’en ni ke yog Ezekiel. Manga yugu dabi maruwar u wan’dad e pi fonow ni ma pi’ Got ngodad.
July 24-30
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZEKIEL 21-23
“Faen ni Ke Dugliy Got e Aram e Cha’ ni Bay Mat’awun ni Nge Gagiyeg”
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
U nap’an e bin medlip e duw ni kan kalbusnag piyu Israel ko duw ni 611 B.C.E., me yan e piin piilal nu Israel ngak Ezekiel ni ngar fithed ngak ko “mang e ba m’agan’” Jehovah ngay. N’en ni kar rung’aged e murung’agen e togopuluw ni tay piyu Israel ngak Jehovah ni ke n’uw nap’an nge fare ginang ni bayi ‘girngiy Jehovah e sayden rok nge thang e pogofan rorad ngay.’ (Ezekiel 20:1, BT; 21:3) Be non Jehovah ngak (Zedekiah) ni ir e pilung nu Israel ni gaar: “Mu chuweg u lolugem e teeliyaw ko pilung nge fare turban. Dakuriy ban’en nra par u gil’. Nge sak’iy e piin gafgow nge gagiyeg, min girngiy nga but’ e piin ni ma gagiyeg! Nge puth! Nge puth! Bay gu pag fare binaw nge mogothgoth. Machane dabi buch e re n’ey nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yib e cha’ ni ku gu mel’eg [ni aram Jesus Kristus] ni nge gechignag fare binaw. Ni ir e bay gu pi’ nga pa’.”—Ezekiel 21:26, 27, BT.
Ur Sonnaged fare Messiah
6 Fare Messiah e ra yib ko ganong rok Judah. U m’on ni nge yim’ Jakob, me pining pi fak nge fal’eg waathrad. Me gaar ngak Judah: “Ke kol e sog rok nga pa’, ni sog ko pilung, ke tay nga thilin e rifrif u ay; ma bayi par rok nge mada’ ko ngiyal’ ni bay yib e en ni fen riy, nge gagiyegnag urngin girdien e pi nam ngar folgad rok.” (Gen. 49:10) Pi tamachib nu Jew e ba mich u wan’rad ni fapi thin ni yog Jakob ngak Judah e be weliy murung’agen fare Messiah. Machane, mang e be yip’ fan e pi thin nem ni yog Jakob? Gad manang ni be weliy murung’agen reb e pilung ya bochan ni fare sog ko pilung e aram e n’en ni ma fanay e pilung ni nge dag ni bay mat’awun ni nge gagiyeg me yog e n’en ni nge rin’ e girdi’. Ere re yiiy ney e be dag ni fare pilung ni aram e en ni bay mat’awun ni nge gagiyeg e ra yib ko ganong rok Judah. Bin som’on e pilung ni yib ko ganong rok Judah e aram David. Me Zedekiah e bin tomur e pilung ni yib ko ganong rok Judah. Machane, ki yiiynag Jakob murung’agen reb e pilung nra yib nga tomuren Zedekiah. Re pilung nem e ra gagiyeg ndariy n’umngin nap’an. I yog Got ngak Zedekiah nre pilung nem e ireram e en ni ke mel’eg. (Ezek. 21:26, 27) U m’on nni gargeleg Jesus, me yog Gabriel ni engel ngak Maria ni gaar: “Bayi mang be’ nib tolang ma bay nog ni ir Fak Got ni Th’abi Tolang. Mi Somol ni ir Got e bayi pilungnag; ni bod rogon David ni ir e ga’ rok, ma bayi mang pilung rok e piin ni owchen Jakob ndariy n’umngin nap’an; ma gagiyeg ni nge tay e dariy n’umngin nap’an ma dabi math biid!” (Luke 1:32, 33) Jesus e yib ko ganong rok Judah ko tabinaw rok David. Ma kemus ni Jesus e pi’ Jehovah mat’awun ni nge mang pilung. Ere ba mudugil ni fare pilung ni un yiiynag murung’agen e aram Jesus Kristus.—Matt. 1:1-3, 6; Luke 3:23, 31-34.
Ngari Mich Gil’ilungun Got u Wan’um
14 Am lemnag e n’en ni micheg Jehovah ngak David ni ir e Pilung nu Israel kakrom. Re n’em e yima yog fare m’ag rok David ngay. (Mu beeg e 2 Samuel 7:12, 16.) I ngongliy Jehovah e re m’ag nem u thilrow David u nap’an ni ir e pilung u Jerusalem, me micheg ngak nra yib fare Messiah ko tabinaw rok. (Luke 1:30-33) Aray rogon ni tamilangnag Jehovah ko kun tabinaw e ra yib fare Messiah riy. I yog ni bay be’ nra yib ko tabinaw rok David ni ir e ‘ke mel’eg’ ni nge mang pilung u Gil’ilungun fare Messiah. (Ezek. 21:25-27) Ra par e gagiyeg rok David “ndabi m’ay” u pa’ Jesus, ni ir e en nra yib ni owchen David. Ma ra par e gagiyeg rok Jesus “u n’umngin nap’an ni bay e yal’ ni be mat ramaen.” (Ps. 89:34-37) Arrogon, dabi kireb e gagiyeg rok fare Messiah, ma ra par angin ndariy n’umngin nap’an!
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
21:3, BT—Mang fare “sayden” ni girngiy Jehovah u tafen nga but’? Nebukadnezzar ni Pilung nu Babylon nge pi salthaw rok e be yip’ fan fare “sayden” ni ke fanay Jehovah ni nge gechignag yu Jerusalem nge yu Judah. Re sayden ney e ku rayog ni nge yip’ fan e pi engel nib gel gelngirad ni yad bay u tharmiy ni yad bang ko ulung rok Got.
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
23:5-49. Bochan ni ke ngongliy yu Israel nge yu Judah e m’ag u thilrad yugu boch e nam, ma aram e n’en ni k’aringrad ni ngar uned ko liyor ni googsur ni be tay e pi nam nem. Thingar da kol ayuwgad ndab da chaggad ngak e girdi’ ko re fayleng ney ya re n’ey e rayog ni nge kirebnag e michan’ rodad.—James 4:4.
July 31–August 6
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EZEKIEL 24-27
“Rayog ni Nge Gel e Pagan’ Rodad ko Thin rok Jehovah ni Bochan fare Yiiy u Murung’agen Rogon ni Kan Gothey fare Nam nu Tyre”
si-E 133 ¶4
Bin 26 e Babyor ko Bible—Ezekiel
4 Rogon ni ke lebug e pi yiiy ni weliy Ezekiel ni murung’agen e nam nu Tyre, nge yu Egypt, nge fare nam nu Edom e ku ireray e mich riy nib riyul’ e thin rok Got. Bod fare yiiy rok Ezekiel u murung’agen rogon ni yira gothey fare nam nu Tyre ni ke lebug bang riy u nap’an ni yib Nebukadnezzar nge kol e re nam nem u tomuren 13 e duw. (Ezek. 26:2-21) Ere nap’an ni kol Nebukadnezzar fare nam nu Tyre ma aram e ke lebug bang ko re yiiy ney. Machane, n’en ni yog Jehovah e yira gothey e re nam nem ni ga’ngin. Ke yiiynag u daken Ezekiel ni gaar: “Bay gu wolguy nge chuw gubin e fiyath nggu pag ni taab malang ni dakuriy ban’en u daken. . . . Bay ra feked e malang nge ren nge gubin chabungen nga non’ nga maday.” (26:4, 12, BT) Ke lebug e re yiiy ney u tomuren ni ke pag 250 e duw u nap’an ni cham Alexander ni Pilung ko fare donguch nu Tyre. I kunuy Alexander nge pi salthaw rok gubin e malang nge ren nge chabungen kenggin e nam nu Tyre nga ron’ed nga maday, ya nge yag ni ngar ngongliyed ba wethal ni yan ko donguch nu Tyre ni baley e mayel n’umngin [800 m]. Ma aram mar bad ra longobiyed e re binaw nem ni aram e ranod nga daken e rungrung ko re mach nem ni 150 e fit tolngin [46 m] ma nap’an e 332 B.C.E., me ke yag ni ngar koled e re mach nem. Bokum biyu’ e girdi’ nra m’ad maku boor i yad nni pi’rad ni chuway’ ni yad e sib. Re n’ey ni buch e bod rogon e n’en ni yiiynag Ezekiel murung’agen ni aram e fare nam e ra bod e “malang u but’ ndariy ban’en u daken ni aram e gin bay i gilk’ad e pi tafita’ e nug rorad riy.” (26:14, BT) Ki lebug fare yiiy rok Ezekiel u murung’agen piyu Edom u nap’an ni kan thangrad u nap’an ni ur moyed u barba’ fare Nam ni Kan Micheg. (25:12, 13; 35:2-9) Mus ko pi yiiy ni yog Ezekiel u murung’agen rogon ni yira gothey yu Jerusalem nge rogon ni yira sulweg fare nam nu Israel nga rogon e goo ke lebug.—17:12-21; 36:7-14.
ce-E 216 ¶3
Riyul’ ni Ke Thagthagnag Got Fapi Thin ni Bay u Lan e Bible, Fa?
3 Fare nam nu Tyre ni bay ko binaw nu Foenicia e aram e gin nib ga’ ni ma yan e pi barkow ngay. Ma re nam nem e i ngongol u fithik’ e sasalap ngak piyu Israel ni bay u tooben ni girdi’ riy e yad ma liyor ngak Jehovah. Ere i yiiynag Jehovah nib pag 250 e duw u m’on riy u daken Ezekiel ni profet ni yira gothey e re nam nem ni ga’ngin. Be gaar Jehovah: “Bay gu fek boor e nam i yib nge cham ngom, . . . Bay ra gothgotheyed e rungrung ko binaw rom mi yad buthug nga but’ e pi wulyang ni tafen e damit riy. Ma aram e bay gu wolguy nge chuw gubin e fiyath nggu pag ni taab malang ni dakuriy ban’en u daken. Pi tafita’ e bay ur gilk’aded e nug rorad u daken, u rom ko gin ba suwon riy u lan e day.” Ki weliy Ezekiel u m’on riy murung’agen e re nam nge en ni pilung riy ni ir e som’on nra longobiy fare nam nu Tyre. I yog ni gaar: “Bay gu fek i yib ba pilung ni ir e th’abi gel gelngin u fithik’ urngin e pilung ni Nebukadnezzar nu Babylon—ni nge mahl nga Tyre.”—Ezekiel 26:3-5, 7, BT.
it-1-E 70
Alexander
I chel Alexander nge gay rogon ni nge kol yu Tyre ko bin ni nge gay rogon ni nge gel ko fare nam nu Persia ni yugu aram rogon ni l’agruw yay ni gel ngorad, machane chiney e be gay yu Persia rogon ni ngar milgad. (Yay nsom’on ni gel Alexander ngak yu Persia e nap’an nra chamgad u Granicus River; ma yay ni migid e nap’an ni ur moyed u daken e Tafel’fel’ nu Issus ni aram e gin ni li’ sogonap’an baley e milyon e salthaw nu Persia riy.) Boch e chibog u m’on riy min yiiynag ni yira gothey e pi rungrung ko re binaw nem nge pi wulyang riy nge pi naun riy, ngemu’ mi non’ chabungen e re nam nem nga maday. (Eze 26:4, 12) Rib ga’ fan e re n’ey ni bochan e aram e n’en ni rin’ Alexander ko re mach nem. Boch e duw u m’on riy me gothey Nebukadnezzar kenggin fare nam nu Tyre. Tomuren e re n’ey ma aram me fek Alexander chabungen e re nam ney nge fal’eg ba wethal riy ni 800 e meter n’umngin (0.5 mi) ni yan ko donguch nu Tyre. Nap’an e July ko duw ni 332 B.C.E., me yib e pi salthaw rok Alexander ngar chamgad ko re binaw nem ni girdi’ riy e yad ba ufanthin, me yag ni ngar gelgad ngay.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Tin nib Ga’ Fan ko Babyor rok Ezekiel—I
24:6-14—Mang e be yip’ fan fare th’ib ni ke mak’ t’ay ni yima lum ngay? Kan taarebrogonnag yu Jerusalem ni yibe longobiy nga ba th’ib nib ga’ gothon. Ma t’ay ni bay ko re th’ib nem e be yip’ fan e ngongol nib kireb ni ma rin’ girdien e re mach nem nib muun ngay e ngongol ni puwlag, nge pogofan ko girdi’ ni yad be thang. Ma bochan nib gel gelngin e kireb ni yad be rin’, ma aram fan ni kar boded e t’ay ko fare th’ib ni yugu aram rogon ndariy ban’en u langgin ma kan tay nga daken e nifiy ni kan gelnag e gawel riy, ma dabiyog ni nge chuw e t’ay riy.
w88-E 9/15 21 ¶24
Be Girngiy Jehovah e Sayden Rok u Tafen Nga But’!
24 Bin migid e thingari ngongol Ezekiel u reb e kanawo’ ni yugu ba thil. (Mu beeg e Ezekiel 24:15-18.) Mang fan ndabi dag fare profet ni ke kireban’ u tomuren ni ke yim’ e ppin rok? Fan ni nge rin’ Ezekiel e re n’ey e nge dag rogon nra gin piyu Jew u nap’an ni yira gothey fare mach nu Jerusalem nge girdi’ riy nge fare tempel. Ke gaman e tin ni nge weliy Ezekiel u murung’agen e n’en ni nge buch, ere dabki weliy e thin rok Got nge mada’ ko ngiyal’ ni ke rung’ag ni kan gothey yu Jerusalem. Ere ku arrogon e pi yurba’ i teliw ko Kristiano ni googsur nge girdi’ riy ni yad ra gin u nap’an ni yira thangrad. Tomuren nra tabab fare “gafgow” nib ga’ ma susun e ke gaman e tin ni nge weliy e piin ni kan dugliyrad ni yad bang ko fare tapigpig nib yul’yul’ mab gonop u murung’agen rogon ni yira thang e pi teliw ni googsur nem. (Matthew 24:21) Machane nap’an nra fek i yib Got fare “sayden” ni ir e nge fanay ni nge thang e pi yurba’ i teliw ko Kristiano ni googsur, ma ra gin e girdi’ riy nge yugu boch e girdi’. Ireray e ngiyal’ nra tamilang “ko mini’ Jehovah.”—Ezekiel 24:19-27, NW.