Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
July 6-12
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 6-7
“Chiney e Bay Mu Guy e N’en ni Bay Gu Rin’ ngak Farao”
it-2-E 436 ¶3
Moses
Bay ban’en ni ke thil u rogon e lem ni be tay fapi pumoon nu Israel. Som’on e ba fel’ u wan’rad ni Moses e aram e en ni bay rogon ni nge pow’iyrad nga wuru’ yu Egypt, machane nap’an ni gel boch e maruwel ni pi’ Farao ni ngar ngongliyed, ma aram mar gun’gun’gad nib togopuluw ngak Moses. Bochan e re n’ey ma aram me mulan’ Moses me non ngak Jehovah ni be fith ko mang fan ni ke gelnag e gafgow rorad. (Ex 4:29-31; 5:19-23) Ere Faen Th’abi Tolang e pi’ e pagan’ ngak Moses ni aram e dag ngak nra lebguy e pi n’en ni athapeg Abraham, nge Isak, nge Jakob. Re n’em e aram e nge tamilangnag fan fare ngachal rok ni Jehovah u nap’an nra chuweg piyu Israel ko sib me ayuwegrad ni ngar manged ba nam nib ga’ u lan fare nam ni kan micheg. (Ex 6:1-8) Yugu aram rogon ni micheg Jehovah e pi thin ney ngak Moses, machane de motoyil piyu Israel ngak. Machane tomuren fa mereb i gafgow ma fin aram e ngiyal’ ni pagan’rad ngak ma dakurur togopuluwgad, ma tomuren fa bin ragag e gafgow ma aram e rayog ni nge pow’iyrad Moses nga wuru’ yu Egypt ni “bod yaramen e salthaw.”—Ex 13:18, NW.
it-2-E 436 ¶1-2
Moses
Ranow nga p’eowchen Farao ni pilung nu Egypt. Ere chiney e ke par Moses nge Aron ni yow l’agruw ni’ nib ga’ farow ni yow be un ko fare cham u ‘thilin e pi got.’ Nap’an ni bay fa gal prist ni yow ma pig ni fithingrow e Jannes nge Jambres (2Ti 3:8) ma aram me n’igin Farao ni ngkun ngongliy boch e maang’ang ya nge yag ni nge gagiyel ko mini’ e ba gel gelngin. Bin som’on e maang’ang ni yog Moses ngak Aron ni nge ngongliy u p’eowchen Farao e be dag nib gel gelngin Jehovah ko fapi got rok piyu Egypt. Yugu aram rogon e n’en ni buch machane ka be gelnag Farao laniyan’. (Ex 7:8-13) Boch nga tomuren u nap’an ni buch fa bin dalip e gafgow, ma aram me mich u wan’ fapi prist rok Farao nib gel gelngin Jehovah. Ere rogned nra gaargad, ‘Pi’ n’ey e ngongol rok Got!’ Ma bochan ni ke for e lot u downgirad, ma dabkiyog ni nga ranod nga p’eowchen Farao ngar taleged fare gafgow ni be yog Moses murung’agen.—Ex 8:16-19; 9:10-12.
Pi gafgow nem e munguynag laniyan’ boch e girdi’ miki gelnag laniyan’ boch. Moses nge Aron e yow e u rognew e n’en nra buch ni bay rogon ko Fa Ragag i Gafgow. Ere nap’an ni yow ra yog ni nge buch reb e pi gafgow nem, me buch nrogon ni ka nog. Re n’ey e be micheg ni Moses e ir e yib ni owchen Jehovah. Aram rogon ni wer murung’agen fithingan Jehovah u ga’ngin yang u Egypt. Bochan e re n’ey ma ke yag ni nge munguy laniyan’ piyu Israel nge boch piyu Egypt, machane Farao nge pi tafonow rok nge piin yad ba muun ngak e ku yad be gelnag lanin’rad. (Ex 9:16; 11:10; 12:29-39) Yugu aram rogon ni manang piyu Egypt ni Jehovah e ir e be pufthinnag e pi got rorad, machane der mich u wan’rad ni yad e yad be k’aring e damumuw ko pi got nem. Nap’an ni m’ay fa mereb i gafgow mfin aram e ngiyal’ ni nang e “pi tolang nge girdi’ nu Egypt” murung’agen Moses.—Ex 11:3.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 78 ¶3-4
Got ni Gubin Ma Rayog Rok
I fanay Jehovah fare liw ni “Got ni Gubin ma Rayog Rok” (ʼEl Shad·daiʹ) u nap’an ni micheg ngak Abraham nra fakay reb e bitir ni Isak fithingan. Re n’ey ni micheg e ba t’uf ni ngari mich u wan’ Abraham nib gel gelngin Got nrayog ni nge lebguy. Ku ireray e n’en ni fanay u nap’an ni yog nra tow’athnag Isak nge Jakob ni yow e ngar mangew e piin owchen Abraham ni ngar lebguyew fare m’ag u thilin Abraham nge Jehovah.—Ge 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
Bochan e re n’ey, ma aram fan ni boch nga tomuren me yog Jehovah ngak Moses ni gaar: “Gu m’ug ngak Abraham, nge ngak Isak, nge ngak Jakob nrogog ni Gubin ma Rayog Rog [beʼElʹ Shad·daiʹ]. Da gog ngorad fithingag ni Gag [Jehovah].” (Ex 6:3) Re n’ey e der yip’ fan nde nang e pi pumoon ney fare ngachal ni Jehovah, ya boor yay ni u rogned e re ngachal nem ni kub muun e tin baaram e girdi’ ngay ni yad ba m’on rorad. (Ge 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Bin riyul’ riy e, u lan fare babyor ni Genesis ni bay murung’agen e yafos ko pi girdi’ ney riy e yira pirieg riy fare thin ni “Gubin ma Rayog Rok” ni kemus ni 6 yay. Machane fare ngachal ni Jehovah e kan yoloy ngay ni 172 yay nrogon ni i m’ug u lan e tin som’on e babyor nni yoloy ko thin nu Hebrew. Ere yugu aram rogon ni ke tamilang u wan’ e pi pumoon ney mat’awun Jehovah ni ir e “Got ni Gubin ma Rayog Rok” ni bochan e pi n’en ni buch rorad, machane ngiyal’ nem e dawori dag Jehovah ngorad e bin riyul’ i fan e ngachal rok nge pi n’en nib l’ag rogon ngay. Baaray e n’en ni weliy reb e babyor ni ka nog e The Illustrated Bible Dictionary (Vol. 1, p. 572) ngay u murung’agen e re n’ey. I yog ni gaar: “Pi n’en ni guy Abraham, nge Isak, nge Jakob e be dag ngorad boch ban’en nra lebug boch nga m’on, ma re n’ey e be micheg ngorad ni Yahweh e ir reb e Got (ʼel) nrayog rok (sana yugu reb i fan fare bugithin ni sadday) ni nge lebguy e tin ke micheg. Machane n’en ni guy Moses ko fare ke gek’iy ni be daramram e kab gel boch e fel’ riy miki chugurnag e tha’ u thilrow Got ni bochan ni aray rogon ni dag Got nib gel gelngin ma bay ni be ayuweg e girdi’ rok, ma urngin e pi n’ey e bay rogon ko fare ngachal rok ni Yahweh.”—Edited by J. D. Douglas, 1980.
it-2-E 435 ¶5
Moses
Moses e bung rogon ni nge rin’ fare maruwel ni yugu aram rogon ni ir be’ nib ta tamra’. I yog Moses ngak Jehovah ndabiyog rok ni nge rin’ e re maruwel nem ni bochan e de salap ko welthin ma ir be’ nib tamra’. Machane rogon e thin rok u roy e be m’ug riy ni ke thil ko ngiyal’ ni baaram ni ognag ir ni nge chuweg piyu Israel ko sib u lan 40 e duw ni ke yan. I yog ngak Jehovah ndabiyog rok ni nge rin’ e re maruwel nem. Me tomur riy me wenig ngak Jehovah ni nge pi’ e re maruwel nem ngak yugu be’ ni nge rin’. Yugu aram rogon nre thin nem ni yog e k’aring e damumuw ngak Got, machane ki ulul Jehovah ni nge fanay Moses. I dugliy Jehovah Aron ni walagen ni nge mang ir e non ni pa’ Moses. Ma bochan ni Moses e ir owchen Got, ma rayog ni nga nog ni ke mang “Got” ngak Aron ni bochan e i non Aron ni pa’. Boch nga tomuren u nap’an nra muulunggad fapi pumoon ni yad ma yog e thin rok yu Israel nge fa ngiyal’ nem nranow ra nonow ngak Farao, ma be m’ug riy ni i non Got ngak Moses nge pi’ e fonow ngak, ngemu’ me yog Moses e pi thin nem ngak Aron. Ere Aron e ir e non u p’eowchen Farao (ni ir e yan nga lon fare Farao ni mil Moses rok 40 e duw u m’on riy). (Ex 2:23; 4:10-17) Boch nga tomuren me yog Jehovah ni Aron e ir e “profet” rok Moses. Re n’ey e be yip’ fan ni bochan ni Moses e ir e profet rok Got ni Got e be pow’iy, ma aram fan ni Moses e ir e ra pow’iy Aron. Ku nog ni Moses e ke mang “Got u puluwon Farao,” ni aram e ke pi’ Got gelngin nge mat’awun ni nge gel lungun ngak Farao. Aram fan nde t’uf ni nge rus ko fare pilung nu Egypt.—Ex 7:1, 2.
July 13-19
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 8-9
“De Nang Farao ni Be Un i Lebguy e N’en nib M’agan’ Got Ngay ni Bochan nib Tolangan’”
it-2-E 1040-1041
Gelan’
Yugu aram rogon ni bay rogon ni nge thang Jehovah Got e pogofan rok girdien e pi nam, machane ma gum’an’nag ir u puluwrad ya nge yag ni ngar mageygad ni yad ba fos. (Ge 15:16; 2Pe 3:9) Bay boch i yad ni ke yag ni ngar thilyeged e ngongol rorad ya nge yib angin e runguy rok Got ngorad. (Jos 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Machane bay boch ni ur gelnaged lanin’rad ngaur togopuluwgad ngak Jehovah nge girdi’ rok. (De 2:30-33; Jos 11:19, 20) Ma bochan nder ma taleg Jehovah e girdi’ ni nge dab ra gelnaged lanin’rad, ma aram fan ni ke yog e Bible ni ke pag Got e girdi’ ni ngar ‘gelnaged lanin’rad’ ara ke pag ni ngar ‘ninged lanin’rad.’ Machane nap’an nra pi’ e pufthin rok ni fan ko piin ni yad ba gelan’, ma n’en ni ma buch e ma gagiyel gelngin miki yag ni nge nang e girdi’ u gubin yang fithingan.—Mu taarebrogonnag ko Ex 4:21; Joh 12:40; Ro 9:14-18.
it-2-E 1181 ¶3-5
Tin nib Kireb Ban’en
Maku reb e, rayog ni nge gagiyegnag Jehovah Got boch ban’en ni nge buch ya nge yan i aw ni be lebguy e piin kireb e n’en nib m’agan’ ngay ni darur nanged. Yugu aram rogon ni yad be togopuluw ngak Got, machane rayog ni nge talegrad ya nge dab ra k’aringed e pi tapigpig rok ni nge dab kur yul’yul’gad ngak. Ku rayog ni nge n’igin ni nge m’ug ko ngongol rorad rogon feni mat’aw ni ma rin’ ban’en. (Ro 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Ps 76:10) Ireray e n’en ni kan weliy murung’agen ko Proverbs 16:4 (BT) ni be gaar: “Urngin ban’en ni ngongliy Somol e bay e gin nge yan i mada’ ngay [“bay fan,” NW], ma girdi’ ni kireb e gechig e ra mada’nag.”
Ireray e n’en ni rin’ Jehovah u nap’an ni yog ngak Moses nge Aron ni nga rognew ngak Farao ni nge pag piyu Israel ni nge dab kur manged sib. Gathi Got e k’aring e re pilung ney ni nge mang ba pilung nib kireb. Machane ke pag ni nge par nib fos miki gagiyegnag boch ban’en ni nge buch ni nge m’ug riy e bin riyul’ i rarogon Farao ni ir be’ nib kireb ma bay rogon ni ngan thang e fan rok. Rogon e lem rok Jehovah e m’ug ko thin rok ni yog ko Exodus 9:16 ni gaar: “Kug tiyem ndab mum’, ya nggu dag ngom gelngig, nge wer buguwag nga urngin yang u fayleng.”
I yib Fa Ragag i Gafgow nga daken fare nam nu Egypt, ma tomur riy min thang e fan rok Farao nge pi salthaw rok u lan fare Red Sea. Aray rogon ni dag Jehovah gelngin. (Ex 7:14–12:30; Ps 78:43-51; 136:15) Ma boor e duw nga tomuren, maku be par girdien e pi nam ni yad be weliy murung’agen e pi n’ey. Aray rogon ni wer murung’agen fithingan Got u ga’ngin yang e fayleng. (Jos 2:10, 11; 1Sa 4:8) Faan gomanga li’ Jehovah Farao ni ka chingiyal’ nem, ma dabi gagiyel gelngin ma dabi pining e girdi’ e sorok ngak. Ku dabiyog ni nge m’ug gelngin ni nge chuweg e girdi’ rok ko sib.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 878
Lal
Be maruwar laniyan’ boch e girdi’ ko ba miti mang chachangeg e kan weliy murung’agen u lan e pi babyor ko Bible nni yoloy ni thin nu Hebrew. Ireray fare miti chachangeg ni gafgownag piyu Egypt u nap’an fa bin aningeg e gafgow ni yib ngorad. Re gafgow ney e ireray e bin som’on e gafgow nde magawonnag e girdi’ nu Israel ni yad be par ko fare binaw nu Goshen. (Ex 8:21, 22, 24, 29, 31; Ps 78:45; 105:31) Re miti chachangeg ney e ka nog e ʽA·rovʹ ngay ma kan pilyeg u yu ken e Bible ni “lal” (JB, NW, Ro), nge “beetle” (Yg).
Re miti chachangeg ney ni kan pilyeg ko thin nu Meriken ni “gadfly” e kub muun ngay boor mit e chachangeg ni ka nog e horsefly nge botfly ngay. Tin nib pin e horsefly e ma kuruf e yalach u dow e gamanman nge girdi’ mar unumed e racha’ riy. Ra dawori ngal’ e re botfly nem ni lal ma rayog ni nge par u fithik’ i dow e girdi’ nge gamanman. Ma tin ni ma par u fithik’ i dow e girdi’ e rayog ni ngan piriegrad ko yungi binaw nib gel e gowel riy. Ere ba mudugil ni ba ran’ i lal e rayog ni nge yibnag e gafgow nib gel ngak piyu Egypt nge gamanman rorad, maku rayog ni nga nim’ riy.
Tin Nib Ga’ Fan ko Babyor ni Exodus
8:26, 27—Mang fan ni yog Moses ni pi maligach nu Israel e “ri ra dabuy piyu Egypt”? Boor mit e gamanman ni yima liyor ngay u Egypt. Arfan nnog e maligach me pi gelngin nge yog ni gel lungun Moses ni ngan pag piyu Israel nga ranod ngar pied e maligach ngak Jehovah.
July 20-26
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 10-11
“Ke Dag Moses nge Aron Ndar Rusgow”
Mu Folwok rok Jesus—Mu Athamgil ni Ngam Machib ma Dab mu Rus
Maku mu lemnag Moses ni de rus ni nge non ngak Farao ni ir be’ ni yima lemnag ni ir ba got, ni fak Ra nreb e got nu Egypt. Ma i liyor ko liyos ni yaan ni bod fa tinem e Farao ni ur liyorgad ko liyos ni yaarad. Ma ra yog ban’en ma thingar ni fol riy. Ba gel e thin rok ma ba tolangan’ ma dabun ni nge yog be’ e n’en ni nge rin’. Machane Moses e ba sobut’an’ ma i sul ngak Farao ni yugu aram rogon ni ma nang ni dabun Farao ni nge motoyil ngak. Mang e yog Moses ngak Farao? Ke yog ni bay yib e gafgow ngak piyu Egypt. Ma mang e baadag ni nge rin’ Farao? Baadag ni nge pag Farao bokum milyon e sib rok! Ere mang e ba t’uf ni nge rin’ Moses? Ba t’uf ni nge athamgil ni nge dabi rus!—Num. 12:3; Heb. 11:27.
it-2-E 436 ¶4
Moses
Ba t’uf ni nge dabi rus Moses ma nge gel e michan’ rok ya nge yag ni nge non ngak Farao. Faanra nge yan i non Moses nge Aron ngak Farao mab t’uf ni nge ayuwegrow Jehovah me pi’ gelngin nib thothup ngorow. Aygum susunnag yaan tafen Farao ni pilung ni ir e be gagiyeg e ngiyal’ nem nib gel lungun. Yira ngat ko pi n’en ni yira guy u rom ma dariy ban’en nrayog i taarebrogonnag ngay. Ya bay Farao ni ir be’ nib tolangan’ ni be lemnag ni ir reb e got nib sug e pi tafonow rok u tooben, nge pi ga’ ko salthaw rok, nge pi matanag rok, nge pi tapigpig rok. Ku bay e pi tayugang’ ko teliw, nge pi tapig nib ga’ ni yad e yad be togopuluw ngak Moses. Ere pi pumoon ney ni kub muun Farao ngay e yad boch e girdi’ nth’abi gel lungurad ko re binaw nem. Gubin e pi girdi’ ney ni yad ba mang ngak Farao ni bochan ni ngar ayuweged ma ngkur daged nib gel gelngin fapi got rok piyu Egypt. Ere yugu aram rogon ni boor yay ni sul Moses nge Aron ngar nonow ngak Farao maku be gelnag laniyan’ ni bochan e dabun ni nge pag fapi Hebrew ni sib rok ni yad bay u tan pa’. Bin riyul’ riy e, tomuren ni yog Moses nge Aron ngak Farao murung’agen fa bin meruk e gafgow ni nge yib nga daken yu Egypt, me yog Farao ni nga ranow ngar chuwgow. Ma tomuren fa bin mereb e gafgow me tay Farao chilen ngorow ndab kur bow nga p’eowchen ya faan yow ra yib ma yira thang e fan rorow.—Ex 10:11, 28.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w95-E 9/1 11 ¶11
Kan Micheg nde Riyul’ e Got Rorad
Nap’an ni ka bay piyu Israel u Egypt, me l’og Jehovah Moses ni nge yan ngak Farao ni aram e gaar ngak: “Mman ngak Farao. Ya kug gelnag laniyan’ nge laniyan’ e pi tolang ni yad bay u tan pa’, ni fan e nge yog ni gu ngongliy e pi maang’ang rog ney u fithik’rad, ma fan e nge yog ni mu weliyed ngak pi fakmed nge fak pi fakmed nga rogon ni gu balyangnag piyu Egypt ko ngiyal’ ni gu ngongliy fapi maang’ang u fithik’rad. Ma gimed gubin ni bay mu nanged ni gag [Jehovah].” (Exodus 10:1, 2) Piyu Israel nra folgad rok Jehovah e ur weliyed ngak pi fakrad rogon ni i ayuwegrad Jehovah. Ma aram e n’en ni ku ra rin’ pi fakrad. Faan yad ra rin’ e re n’ey, ma aram e gubin e girdi’ nra nang murung’agen u reb e mfen nge reb. Aram rogon ndabin pagtalin e pi n’en ni ke ngongliy Jehovah. Ere, ku arrogon e piin gallabthir e ngiyal’ ney nib milfan ngorad ni ngar weliy e tin riyul’ ngak pi fakrad.—Deuteronomy 6:4-7; Proverbs 22:6.
it-1-E 783 ¶5
Kan Chuweg Piyu Israel u Egypt
Ere ke yag rok Jehovah ni nge n’uf fithingan miki chuweg piyu Israel ko sib ni bochan boch ban’en ni ke rin’ ni be dag nib gel gelngin. Nap’an ni thap piyu Israel nga barba’ fare day ni Red Sea nde buch ban’en rorad, ma tabab Moses ni nge yon’ reb e tang ni be un piyu Israel ngak. Miriam ni walagen Moses nib profet e ki chubeg e tambourine ma urngin e ppin nra leked ni yad be churu’ ni yad be un ko fapi pumoon ko felfelan’. (Ex 15:1, 20, 21) Aram e ke par piyu Israel nga barba’ fare gi day ni kar paloggad rok e pi toogor rorad. Ma nap’an nra chuwgad u Egypt ma dariy be’ ara ba gamanman nra magawonnagrad, maku dariy ba kus ni tolul ngak piyu Israel ara yan ni nge k’adrad. (Ex 11:7) Yugu aram rogon nder weliy fare babyor ko Exodus ni yan Farao nge pi salthaw rok nga lan fare gi day min li’rad ngar m’ad, machane fare thin ko Psalm 136:15, (BT) e be yog ni Jehovah e “limochnag e pilung nu Egypt” nge pi salthaw rok u lan fare Red Sea.
July 27–August 2
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 12
“Feni Ga’ Fan Fare Paluk’af u Wan’ e Piin Kristiano”
“Thingar Mu Pired ni Gimed Ba Felfelan’”
I yim’ Jesus ko Nisan 14, 33 C.E. U Israel, e Nisan 14 e aram e rran ko felfelan’ u nap’an fare madnom ko Paluk’af. Gubin e duw u nap’an e re rran nem, ma ma tay e tabinaw e abich ma yima kay riy fak e saf ndariy bang u dow nib kireb ara ba alit. Yad ma rin’ e re n’ey ni nge puguran ngorad fan rachaen fare fak e saf u nap’an ni li’ fare engel urngin e tin nganni’ i fak piyu Egypt ko Nisan 14, 1513 B.C.E. (Exodus 12:1-14) Fare fak e saf ni fan ko Paluk’af e be yip’ fan Jesus, ni ir e weliy apostal Paul murung’agen ni gaar: “Chiney ni kan pi’ Kristus ni maligach ni ir e ke mang saf rodad ko Paluk’af.” (1 Korinth 5:7) Rachaen fare fak e saf ko Paluk’af, e bod rogon rachaen Jesus ni map ni ir e ke ayuweg boor e girdi’.—John 3:16, 36.
it-2-E 583 ¶6
Paluk’af
Bay boch ban’en ni un rin’ u nap’an fare madnom ko Paluk’af ni lebguy Jesus. Reb ko pi n’ey e aram e n’en ni rin’ piyu Israel u nap’an nra acheyed rachaen e gamanman nga l’agruw raba’ i langan e mab rorad ni bochan e nge ayuweg e tin nganni’ i fakrad ni nge dabi thang fare engel rok Got e fan rorad. I weliy Paul murung’agen e piin Kristiano ni kan dugliyrad ni yad fare ulung ni fak Got ni bin nganni’ (Heb 12:23), ma u daken rachaen Kristus e kan chuwegrad ko sib ko denen. (1Th 1:10; Efe 1:7) Fare saf ni yira fanay ko fare madnom ko Paluk’af e dariy reb e yil rok ni yira t’ar. Kan yiiynag ndariy ba yil’ u dow Jesus ni yira t’ar, ma ke lebug e re n’ey u nap’an ni yim’. (Ps 34:20; Joh 19:36) Ere, fare Paluk’af ni i madnomnag piyu Jew ni ke yan bokum e chibog e aram reb e ban’en ni be m’ug riy ni fare Motochiyel e kemus ni yaan e pi n’en ni bayi yib nga m’on maku be tamilangnag ni Jesus Kristus e ir fare “Saf rok Got.”—Heb 10:1; Joh 1:29.
Re N’ey e “Nge Par ni Puguran Ngomed”
Ra yib reb e mfen nge reb ma nge fil piyu Israel boch ban’en nib ga’ fan u murung’agen fare madnom ko Paluk’af ngak pi fakrad. Reb ko pi n’em e aram e rayog rok Jehovah ni nge ayuweg e piin ni yad ma pigpig ngak. Kur filed ko bitir rorad ni Jehovah e ba Got nib fas, mab riyul’, ma ma lemnag ni nge ayuweg e girdi’ rok. Ke micheg nrayog rok ni nge rin’ e re n’ey u nap’an ni ayuweg e bin nganni’ u pi fak piyu Israel “ko fa ngiyal’ nem ni thang e fan rok piyu Egypt.”
Pi gallabthir ni Kristiano e ngiyal’ ney e dawor ni tay chilen ngorad ni ngaur weliyed ngak pi fakrad e n’en ni i buch ko rofen ni Paluk’af ni gubin e duw. Machane, ga ma fil ngak pi fakam nrayog rok Got ni nge ayuweg e girdi’ rok, fa? Ma m’ug ko ngongol rom nriyul’ u wan’um ni Jehovah e ir e Ta Ayuw ko pi tapigpig rok, fa? (Ps. 27:11; Isa. 12:2) Ga ma fil e re n’ey ngak pi fakam u fithik’ e sabethin nib sumunguy ni gathi ga be puwan’ ngorad, fa? Re n’ey e ra ayuweg chon e tabinaw rom ni nge gel e pagan’ rorad ngak Jehovah.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2-E 582 ¶2
Paluk’af
Fa Ragag i Gafgow ni yib nga daken yu Egypt e ke mang ba pufthin ni fan ko pi got rorad ni googsur, nib ga’ ni fa bin ragag ni bochan e yim’ gubin e tin nganni’ u pi fak piyu Egypt. (Ex 12:12) Fare saf ni pumoon e ban’en nib thothup u wan’ fare got ni ka nog Ra ngak, ere nap’an ni achey piyu Israel rachaen fare Fak e Saf nga l’agruw raba’ i langan e mab rorad ma aram e yad be dag ngak piyu Egypt ndariy fan e re got rorad nem. Maku reb e, fare garbaw ni pumoon e kub thothup u wan’ piyu Egypt, ma aram fan nnap’an nni thang e fan rok gubin e tin nganni’ i fakrad ma aram e yad be darifannag fare got ni ka nog Osiris ngak. Farao ni pilung e ku yima tay fan ni ir fak Ra. Ere, nap’an ni yim’ fa bin nganni’ i fak Farao ma be m’ug riy ndariy gelngin Ra nge Farao.
it-1-E 504 ¶1
Muulung
Reb e ban’en ni yugu ba thil ko pi ‘muulung’ ney nib thothup e dariy be’ ni nge maruwel. Bod rogon ni bin som’on e rran nge bin medlip e rran ko fare Madnom ko Flowa Ndariy e Is Riy e yima tay e [“muulung nib thothup,” NW], ma aram fan ni yog Jehovah ni gaar: “Dariy e maruwel ni ngan ngongliy ko pi rran nem, machane ngam ngongliyed e ggan ni nge kay urngin e girdi’.” (Ex 12:15, 16) Machane nap’an fapi ‘muulung’ nib thothup ma boor ban’en ni be rin’ fapi prist ni aram e yad be ognag e maligach ngak Jehovah (Le 23:37, 38), nre n’ey e der togopuluw nga reb e motochiyel u rogon e pi n’en ni yima rin’ u reb e rran ngu reb. Maku nap’an e pi madnom ney ma gathi be yip’ fan ni yugu be par e girdi’ ndariy ban’en ni yad be rin’, machane ireray e ngiyal’ ni boor ban’en ko tirok Got nrayog ni nge yib angin ngak piyu Israel. Ra yan i taw ko rofen ni Sabbath ma ma mada’ e girdi’ nga taabang ni ngar liyorgad ngak Got mu kun beeg e thin rok Got ngorad ya nge yag ni ngar nanged e n’en nib m’agan’ ngay ni ngar rin’ed. Yima skulnagrad min weliy fan e thin rok Got ngorad, maku aram e n’en ni un rin’ u lan e pi tafen e muulung boch nga tomuren. (Ac 15:21) Ere, yugu aram rogon nder ma maruwel e girdi’ ko rofen ni Sabbath ara rofen ni yima tay fare ‘muulung’ nib thothup, machane yad ma tiyan’ ko meybil mar fal’eged i lemnag murung’agen Faen Tasunmiy nge pi n’en nib m’agan’ ngay.—Mu guy e ASSEMBLY.