Pi Reference ni Fan ko fare Babyor ni Pi N’en ni Ma Rin’ e Piin Kristiano nge Machib ni Yad Ma Tay
August 3-9
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 13-14
“Mu Par ni Gab Mudugil ma Gguy e Ayuw rok Jehovah”
Moses e Ir Be’ nib Gel e Michan’ Rok
Ma dabisiy ni dawori tamilang u wan’ Moses nra ruw raba’nag Got fare Red Sea, ya nge yag ni nge thap piyu Israel nga barba’. Machane, ba pagan’ Moses ni bay ban’en nra rin’ Got ni nge ayuweg e girdi’ Rok. Maku baadag ngki pagan’ piyu Israel ngak Got ni bod ir. Ya be yog e Bible ni gaar: “Me gaar Moses ngak e girdi’, ‘Dab mu rusgad! Mu pagedan’med, mi gimed guy e n’en ni bayi rin’ Somol nge fasegmed e daba’.” (Exodus 14:13) Gur, i ayuweg Moses e girdi’ nu Israel ni nge gel e michan’ rorad? Arrogon, ya rogon ni weliy e Bible murung’agen e michan’ rok Moses nge piyu Israel e gaar: “Michan’ rok piyu Israel ngak Got e ir e ayuweg piyu Israel ngar th’abed fa gi day ni ka nog e Red Sea ngay ni gowa yad be yan u daken e binaw.” (Hebrews 11:29) Ere, gathi kemus ni yigoo Moses e ke yib angin e michan’ rok ngak, ya kub muun e piin ni yad be gay rogon ni ngar filed ban’en ko n’en ni i rin’.
Ir e Gubin Ma Rayog Rok ma Ri Ma Lemnag Rarogodad
Mu beeg e Exodus 14:19-22. Am lemnag ni susun e ga bay rok piyu Israel e ngiyal’ nem, ndakuriy e gin ni ngam man ngay, ya bay e salthaw nu Egypt nga tomur ma fagi day ni Red Sea e bay nga m’on. Ma aram me yigi rin’ Got ban’en nib tomgin. Ya fagi manileng ni bay nga m’on e sul nga tomur nge yib i par nga thilmew yu Egypt. Ere chiney e kar pared u fithik’ e lumor ma gimed e gimed be par u fithik’ e tamilang! Ma aram mag guy Moses ni ke k’iyag pa’ nga daken e day me yib bangi nifeng nib gel u lan e ngek nge yib i sey fagi day nge ruw raba’ nrayog ni ngan yan u langgin nga barba’. Ere chiney e rayog ni ngam marod chon e tabinaw rom nge gamanman romed ngam uned ko tin ka bay e girdi’ ni aram e ngam marod nib yaram u lan fagi day. Kam gin ngay nde tabarbar ara tamasirgig e but’ riy, ya ba melik’ mab el ere ba mom ni ngan yan u daken. Ere bochan e re n’ey ma mus ko en nib sowath ko yan ma rayog ni nge yan nge thap nga barba’ ndariy ban’en nra buch rok.
w09-E 3/15 7 ¶2-3
Thingar Dab Mu Pagtalin Jehovah
Nap’an ni tabab ni nge magawon rogon ni nge yan fapi karrow rok e pi salthaw nu Egypt ni ma girngiy e os ma aram e ngiyal’ ni ke taw piyu Israel ko ngek ko fare Red Sea. Ma aram me k’iyag Moses pa’ nga daken fare gi day. Me n’igin Jehovah fare day ni nge sul nga tolngin. Bochan e re n’ey, ma boor e ran ni yib i upunguy Farao nge fapi salthaw rok, mar limochgad ndariy bagayad ni magey nib fos. Machane ke yag ni nge thap piyu Israel nga barba’ fagi day!—Ex. 14:26-28; Ps. 136:13-15.
Pi nam nib chugur nga Egypt e kar rung’aged e n’en ni buch rok Farao nge fapi salthaw rok ma aram mar rusgad. (Ex. 15:14-16) Aningeg i ragag e duw nga tomuren, ma aram me yog Rahab ni be’ nu Jeriko ngak l’agruw e pumoon nu Israel ni gaar: “Gamad gubin e re nam ney ni kug rusgad ngomed. Kug rung’aged rogon ni chuweg Somol e ran ko gin ni gimed be sor ngay u lan fa gi day ni ke lunguy e Day ni Rouy ko fa ngiyal’ nem ni mu chuwgad u Egypt.” (Josh. 2:9, 10) Mus ko pi nam ndarur liyorgad ngak Jehovah ndawor ra paged talin rogon ni ke ayuweg Jehovah e girdi’ rok. Ere, rib tamilang ni boor fan nsusun ndabi pagtalin piyu Israel rogon ni ke ayuwegrad Jehovah.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-1-E 1117
Kanawo’
Kab kakrom i yib ni bay e pi kanawo’ nib peth ko pi binaw nu Palestine nge yugu boch e nam nib muun ngay e yu pa’ i kanawo’ nib ga’ ni ma yan e piin yad ma fol chuway’ u daken. (Nu 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Jos 2:22; Jg 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18; mu guy e KING’S ROAD.) Fare kanawo’ nib ga’ ni yima yan riy e tabab u Egypt me yan nga lan fa gal mach nu Filistine ni ka nog yu Gaza nge Ashkelon ngay, me ulul ko lel’uch ni ngek ni be sor i yan nga Megiddo. Miki yan nga Hazor ni bay ko lel’uch ko fare Day ni Galile me yan i yan ko fare binaw nu Damaskus. Re kanawo’ ney ni yan nga lan yu Filistia e ireray e bin th’abi ngoch e kanawo’ nrayog ni ngan yan riy u Egypt min taw ko fare Nam ni Kan Micheg. Machane bochan ni be runguy Jehovah piyu Israel, ma aram fan ni pow’iyrad nga yugu ba pa’ e kanawo’ ya nge dabi mulan’rad ni bochan e mahl nrayog ni nge fek piyu Filistia i yib ngorad.—Ex 13:17.
it-1-E 782 ¶2-3
Ke Chuw Piyu Israel u Egypt
Gin ngan ko fare day ni Red Sea e ruw raba’nag Moses ya nge yag ni nge thap piyu Israel nga barba’?
Machane susun ni ngad nanged ni tomuren e yay l’agruw ni ngar ululgad ko milekag rorad ni aram e kar tawgad nga Etham “ni bay u marichlen e gi ted ni baaram nder tugul ban’en riy,” me yog Got ngak Moses ni ngar “sulod nga tomur nga ranod ra gifgad nga m’on u Pi-hahiroth ni bay u . . . tooben e day.” Re n’ey ni yad ra rin’ e ra k’aring Farao ni nge lemnag ni yugu be “yanyan [piyu Israel] u daken e ted ni kar olobochgad.” (Ex 13:20; 14:1-3) Ba mich u wan’ e piin llowan’ ni fare pa’ i kanawo’ ni ka nog e El Haj ngay e aram e re kanawo’ ni yan piyu Israel u daken. Ere yad be yog ni fare thin ni Hebrew ni “ngar sulod nga tomur” e der yip’ fan ni ngan “fek yugu reb e kanawo’ nib thil,” ya be yip’ fan ni ku taab pa’ i kanawo’ e ngan sul riy. Ku yad be yog nnap’an ni taw piyu Israel ko lel’uch ko gin ni tabab fare Day nu Suez riy, ma aram mar thilyeged kanawo’rad nga ranod ko ley ni ngek ko fapi burey ni ka nog e Jebel ʽAtaqah ngay. Pi burey ney e bay ko ngal ko fare Day nu Suez. Ba ulung i girdi’ ni yad boor ni bod rogon piyu Israel e ra mo’maw’ ngorad ni ngar milgad nib papey ni faanra yib e girdi’ ko lel’uch ni yad be lol’ograd. Ya rayog ni ngar mageygad ndariy e gin ni ngar milgad ngay ni bochan ni ku bay fare gi day u puluwrad nga m’on.
Pi n’en ni buch rok piyu Jew ko bin som’on e chibog C.E. e ku ireray e n’en ni be tamilangnag murung’agen. (Mu guy e PIHAHIROTH.) Machane bin th’abi ga’ fan riy e, ba puluw e re n’ey nga rogon ni be weliy e Bible. Machane tin ni yog boch e girdi’ nib llowan’ e de puluw. (Ex 14:9-16) Gowa bay e mich riy ni gin’en ni th’ab piyu Israel nga ranod nga barba’ fagi day ni Red Sea e ba palog ko gin ni tabab fare Day riy (ara ba’ ni ngal ko fare Red Sea) ma aram fan ndabiyog rok Farao nge pi salthaw rok ni ngar liyeged fare Day nga barba’ mar bad ra tawgad ko gin ni bay piyu Israel riy.—Ex 14:22, 23.
August 10-16
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 15-16
“Mu Pining e Sorok ngak Jehovah u Daken e Tang”
w95-E 10/15 11 ¶11
Mang Fan ni Nge Yib Madgun Got u Wan’dad e Ngiyal’ Ney?
Bochan ni thang Jehovah e fan rok fapi salthaw nu Egypt, ma aram e n’en ni ke gelnag buguwan u p’eowchen e piin yad ma liyor ngak, miki k’aring yooren e girdi’ ko pi nam ni ngar nanged fithingan. (Joshua 2:9, 10; 4:23, 24) Arrogon, ke yag ni ngan tolangnag fithingan ko tin ka bay e got ni googsur nu Egypt ndariy gelngirad ma de yag ni ngar ayuweged e girdi’ ni yad ma liyor ngorad. Bochan ni ke pagan’ e pi girdi’ nem ko pi got rorad ni googsur, nge yugu boch e girdi’, nge pi salthaw rorad ma aram fan ni tomur riy mab gel e kireban’ nra ted. (Psalm 146:3) Dariy e maruwar riy ni aram e n’en ni k’aring piyu Israel ni nga ron’ed e tang ni be m’ug riy ni bay madgun e bin riyul’ e Got u wan’rad, ni aram e en ni ma ayuweg e girdi’ rok u pa’ e pi toogor rorad!
w95-E 10/15 11-12 ¶15-16
Mang Fan ni Nge Yib Madgun Got u Wan’dad e Ngiyal’ Ney?
Faan gomanga da med rok Moses ni kad thapgad nga barba’ fagi day e ngiyal’ nem, mab mutrug ni ku gad ra un i yon’ e re tang ni baaray ni gaar: “Somol, i mini’ u fithik’ e pi kan e bod gur? I mini’ e bod gur ni gab th’abi manigil ma gab thothup? I mini’ e bod gur ni ga be ngongliy e maang’ang nge bogi ban’en ni yibe ngat ngay? Ya tin ni ga ma ngongliy e dabiyog rok be’.” (Exodus 15:11) Ka be par e girdi’ ni yad be lemnag e re n’ey ni kab kafram i yib ni yugu aram rogon ni ke yan boor e chibog. Ke weliy apostal John ko bin tomur e babyor ko Bible murung’agen ba ulung i tapigpig rok Got ni kan dugliyrad ni gaar: “Yad be yin’ fare tang rok Moses, ni ir fare tapigpig rok Got, nge fare tang rok fare Fak e Saf.” Mang e yad be yon’? Yad be yon’ fare tang ni gaar: “Somol ni Got, ni Gubin ma Rayog Rom, rib sorom nga rogon feni fel’ e ngongol rom! Me gur e pilung rok gubin e nam, rib mat’aw ma ba riyul’ e tirom e kanawo’! Somol, i mini’ e dabi yib madgum ngak? Mini’ e en nra siyeg ni nge dabi weliy murung’agem nib sorom? Ya ke mus ni goo gur e gab thothup [“gab yul’yul’,” NW].”—Revelation 15:2-4.
Ere ku arrogon e ngiyal’ ney ni bay e pi tapigpig rok Got ni kan chuwegrad ko sib nib ga’ fan u wan’rad e tin ke sunmiy Got nge pi motochiyel rok. Kan chuweg e girdi’ ko pi nam ko machib ni googsur ma aram fan ni kar chuwgad ko re fayleng ney nib sug ko kireb ya kar nanged e pi motochiyel rok Got nib mat’aw ma kar folgad riy. Ere gubin e duw ni ke yag ni nge chuw bokum biyu’ e girdi’ ko re fayleng ney ma kar manged bang ko ulung rok Jehovah nib beech e piin yad ma liyor ngak. Ma dabki n’uw nap’an ma ra pufthinnag Got e pi yurba’ i teliw nib googsur ni bay ko re m’ag nib kireb ney min thangrad, ma aram e rayog ni ngad pared u lan fa bin beech e fayleng ndariy n’umngin nap’an.
it-2-E 454 ¶1
Musik
Yooren girdien e tang nu Israel e nap’an ni yad ra yon’ reb e tang, mab ga’ nra reb e ulung ma kan ruw raba’nag ni aram e ra yon’ barba’ bang ko fare tang ara gin nib m’on riy, ma boch i yad e ra yon’ e gin tomur riy. Yu ngiyal’ e bay ta’ be’ nra yon’ bang ko fare tang ma tin ka bay e girdi’ e yad ra pi’ e fulweg ko fare tang. Rogon ni be yog e Bible murung’agen e re n’ey e yibe “tang” ni aram e yibe pi’ e fulweg ko tang ni ka non’. (Ex 15:21; 1Sa 18:6, 7) Bay boch e pi tang ni bay ko psalm ni ireray rogon ni kan yoloy ni bod e Psalm 136. Rogon ni kan weliy murung’agen fa gal ulung i girdien e tang u nap’an Nehemiah nge rogon nra tanggad u nap’an nni madnomnag fare yoror u Jerusalem ni kan mu’ i toy e be m’ug riy ni ireray kanawoen e tang nra ted.—Ne 12:31, 38, 40-42; mu guy e SONG.
it-2-E 698
Be’ nib Pin nib Profet
Miriam e ir e bin som’on e ppin u lan e Bible ni dugliy Got ni nge mang reb e profet. Bay e mich riy ni ke thagthagnag Got boch e thin u daken Miriam nge yog ko girdi’ nsana boch riy e tang. (Ex 15:20, 21) Aram fan ni ke yog e Bible ni ka rognew Aron ngak Moses ni yow be gaar: “Gathi ku er rogodow ni ke yib i non u l’ugundow?” (Nu 12:2) Ki yog Jehovah u daken Mikah ni profet ni ke l’og “Moses nge Aron nge Miriam” ni ngar pow’iyed piyu Israel nga wuru’ yu Egypt. (Mik 6:4) Yugu aram rogon nib tow’ath Miriam ni bochan ni fanay Jehovah ni nge weliy e thin rok ngak e girdi’, machane gathi rib chugur e tha’ u thilrow Jehovah ni bod rogon e tha’ u thilin Moses nge Jehovah. Ere nap’an nde tay Miriam fan Moses ma aram me gechignag Got.—Nu 12:1-15.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
w11-E 9/1 14
Ga Manang Murung’agen e Re N’ey, Fa?
Mang fan ni mel’eg Jehovah ni nge pi’ e arche’ ni quail ni nge kay piyu Israel u daken e ted?
Tomuren ni chuw piyu Israel u Egypt, ma l’agruw yay ni pi’ Jehovah fapi arche’ ni ka nog e quail ngay ni nge mang thum’ag rorad.—Exodus 16:13; Numbers 11:31.
Miti arche’ nem ni ka nog e quail ngay e sogonap’an 7 e inch (18 cm) n’umngin ma kemus ni 3.5 ounce tomalngin (100 g). Boor yang ko ngal u Asia nge Europe ni aram e gin ni ma diyen e pi arche’ ney riy nge yoor pi fakrad. Ma bochan nib ga’ ni ma changeg e miti arche’ ney u bang nga bang, ma aram fan nra taw ko ngal’an e garbeb, ma yad ma yan ni ngar pared ko lel’uch u Africa nge Arabia. Ra taw ko ngiyal’ ni yad ma changeg u bang nge bang, ma yu ulung i arche’ ney e yad ma changeg u barba’ nga barba’ fare Mediterranean Sea, ma aram mu kur changeggad u daken fare Sinai Peninsula.
Be yog fare babyor ni The New Westminster Dictionary of the Bible murung’agen fare arche’ ni quail nre arche’ ney e ma “changeg nib fel’ rogon mab papey, ma kub fel’ rogon ni ma un ko nifeng. Machane faanra thil e gin ni thow e nifeng ngay, ara kar magafgad ni bochan nib n’uw yang e gin ni kar changeggad riy, ma rayog ni ngar mulgad nga but’ ni yad urngin ndabkiyog ni ngar mithmithgad.” Ra nge yag ni ngkur ululgad ko milekag rorad ma thingar ra toffangad u but’ ni gonap’an taareb ara l’agruw e rran. Bochan e re n’ey, ma aram fan nib mom ni nge kolrad e girdi’. U tabolngin e bin 20 e chibog ma ma pi’ piyu Egypt sogonap’an dalip e milyon e quail nni chuway’ ni gubin e duw ni nge kay e girdi’.
L’agruw yay ni kay piyu Israel e quail u nap’an e ngiyal’ ni baaram ni ke tal ndakir aw e ayis ma ke tabab e woldug ni ngki sul nga rogon bayay. Yugu aram rogon nib ga’ ni ma changeg e quail u daken e pi binaw nu Sinai e ngiyal’ nem, machane Jehovah e ir e k’aring “bangi nifeng” ni nge fek fapi arche’ nga lan fa gin’en ni be par piyu Israel riy.—Numbers 11:31.
w06-E 1/15 31
Deer ko Piin Ma Beeg
De n’uw nap’an nga tomuren ni kan chuweg piyu Israel u Egypt, mar tababgad ko gun’gun’ ni bochan e ggan. Ere pi’ Jehovah e manna ni ngar ked. (Exodus 12:17, 18; 16:1-5) Aram e ngiyal’ ni yog Moses ngak Aron ni gaar: “Mfek ba rume’ ngam tay l’agruw e quart e manna nga lan, ngam tay nga p’eowchen Somol ni aram e ngan chaariy ni fan ngak e piin ni bay ra bad ni owchemed.” Ki ulul e Bible ngay ni gaar: “Me tay Aron nga m’on ko fare kahol ko m’ag rok Got [aram e gin ni yima chaariy boch ban’en nrib ga’ fan riy], ni aram e kan chaariy, ni bod rogon ni yog Somol ngak Moses ni ngan rin’.” (Exodus 16:33, 34) Yugu aram rogon ni Aron e ir e tay e manna nga lan fare rume’, machane thingar ni son nge mada’ ko ngiyal’ ni ngongliy Moses fare Kahol ko M’ag me tay fa gal malang ni bay fa ragag i motochiyel riy, ma aram e rayog ni nge tay fare rume’ ngaram.
August 17-23
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 17-18
“Pi Pumoon ni Yad Manang e Gin Ngar Musgad Riy e Yad Ma Skulnag e Girdi’ Mar Pied Boch e Maruwel Ngorad”
Moses e Ir Be’ ni Ma Dag e T’ufeg
I dag Moses e t’ufeg ngak e girdi’ nu Israel. Yad manang ni be fanay Jehovah Moses ni nge pow’iy e girdi’ rok, ere aram fan ni yad ma yib ngak Moses ni ngar weliyed murung’agen e magawon rorad ngak. I yog e Bible ni gaar: “Me par Moses nga tagil’ ni nge puf oloboch rok e girdi’ ni kadbul nge nep’.” (Exodus 18:13-16) Aygum lemnag rogon e magar ni ke tay Moses u lan boor e awa ni nge motoyil ko pi magawon rok e girdi’ nu Israel! Machane, ba felfelan’ ni nge ayuweg e pi girdi’ nem ni yad ba t’uf rok.
w03-E 11/1 6 ¶1
Ra Pagan’uy ma Rayog ni Ngan Pirieg e Felfelan’
Ireray boch e pumoon ni be m’ug pi fel’ngin Got rorad u m’on ni ngan dugliyrad ni ngar feked boch e maruwel nrayog ni nge pagan’uy ngorad. Pi pumoon ney e bay e mich riy ni bay madgun Got u wan’rad, ma yad ma tayfan e En Tasunmiy, ma dubrad ni ngar rin’ed ban’en nrayog ni nge kirebnag laniyan’. Rayog ni nge guy gubin e girdi’ ni pi pumoon ney e yad ma rin’ urngin ban’en nrayog rorad ni ngar folgad ko pi motochiyel rok Got. Dubrad e ngongol ni sasalap ma be m’ug nib ga’ fan e ngongol nib mat’aw u wan’rad. Re n’ey e ra ayuwegrad ni nge dab ra ngongliyed e ngongol ni sasalap u nap’an ni kan pi’ mat’awrad. Maku dab ra fanayed mat’awrad ni ngar yognaged boch ban’en ni yad e nge fel’ rogorad riy ara girdi’ rorad ara pi fager rorad.
w02-E 5/15 25 ¶5
Yul’yul’ e Ma Pow’iy e Piin nib Mat’aw
Ku arrogon Moses ni ir be’ nib sobut’an’ ma manang e gin nge mus riy. Immoy ba ngiyal’ ni ke aw parawon u nap’an ni be ayuweg e girdi’ u rogon ni ngar pithiged e magawon ni yad be fek i yib ngak, me yog Jethro ni chitamangin e ppin rok ban’en nrayog ni nge rin’: Re n’ey e aram e nge pag fan boch e maruwel ni be rin’ ngak boch e pumoon nrayog rorad ni ngar rin’ed. Bochan ni manang Moses e tin ndabiyog rok, ma aram fan ni m’agan’ ngay nge fol ko tin ni yog Jethro ngak. (Exodus 18:17-26; Numbers 12:3) Be’ ni manang e gin nge mus riy e dabi dabuy ni nge pi’ mat’awun boch e girdi’ ni ngar rin’ed boch ban’en. Maku dabi rus nsana dabkiyog ni nge gagiyegnag e maruwel ni yibe rin’ ni bochan e ke pag boch e maruwel ni nge rin’ boch e pumoon nrayog rorad mab puluw ni ngar rin’ed. (Numbers 11:16, 17, 26-29) Ya ra m’agan’ ngay ni nge ayuwegrad ni ngar mon’oggad ko tirok Got ban’en. (1 Timothy 4:15) Ere ku arrogodad nsusun ni ngkud rin’ed e re n’ey.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
“Dab Mu Pag Paam Nge Ul Nga But’!”
Riyul’ ni chibiy Aron nge Hur pa’ Moses nga lang u nap’an fare mahl ni tay piyu Israel ngak e pi Amalekite. Ma gadad e ngiyal’ ney e rayog ni ngad lemnaged boch e kanawo’ nrayog ni ngad ayuweged yugu boch e girdi’ riy. Machane, mini’ e pi girdi’ nem? Aram e piin ni kar pilibthirgad, nge piin ni kar m’argad, nge piin ni yad be mada’nag e togopuluw u tabinaw, nge piin ni ke kireban’rad ni bochan e yigoo yad, nge piin ni ke yim’ be’ nib t’uf rorad. Ku rayog ni ngad pied e athamgil nga laniyan’ e piin fel’ yangaren ni yibe towasariyrad ni ngar uned nga boch e ngongol nib kireb ara ngar nameged e “fel’ rogon” ko re fayleng ney u daken e skul, ara maruwel nib tolang, ara boch ban’en nra yag boor e salpiy riy ngorad. (1 Thess. 3:1-3; 5:11, 14) Nap’an ni ga bay u Tagil’ e Liyor rodad, ara u nap’an e machib, ara nap’an ni gimed be abich boch e walag u taabang, ara nap’an ni gimed be non u telefon, ma ga lemnag boch e kanawo’ nrayog ni ngam dag riy nriyul’ ni ga be lemnag e pi girdi’ ney.
it-1-E 406
Aram Bang ko Pi Babyor ko Bible
Ra ngad fal’eged i yaliy e thin ni bay u Bible, ma ra tamilang ni pi babyor ko Bible ni yoloy Moses e Got e ke thagthagnag e thin riy nga laniyan’ ni nge yoloy, ma goo yimanang ni bang ko pi babyor ko Bible, ma rayog ni ngan fanay e fonow riy ni nge pow’iydad ko bin riyul’ e liyor. Ya gathi Moses e ir e nameg ni nge pow’iy me yog e thin rok piyu Israel. Aram fan nnap’an ni yog Got ngak ni nge rin’ e re maruwel ney me siyeg ni bochan e be lemnag ndabiyog rok. (Ex 3:10, 11; 4:10-14) Bin riyul’ riy e, Got e mel’eg Moses ni nge rin’ e re maruwel ney miki pi’ gelngin nrayog ni nge ngongliy boch e maang’ang ni mus ngak e pi tapig rok Farao ma rogned ni pi n’en ni ngongliy Moses e yib rok Got. (Ex 4:1-9; 8:16-19) Ere der nameg Moses ni nge mang ir e nge welthin u p’eowchen e girdi’ rok Got miki yoloy boch e babyor ko Bible. Ya bochan ni fol Moses ko n’en ni tay Got chilen ngak, ngu daken e ayuw rok gelngin Got nib thothup, ma aram fan ni yag rok ni nge welthin u p’eowchen e girdi’ ngemu’ miki yoloy e pi thin nem ni nge mang bang ko thin ni bay u lan e pi babyor ko Bible.—Ex 17:14.
August 24-30
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 19-20
“Rogon fare Ragag i Motochiyel Ngom”
w89-E 11/15 6 ¶1
Mang Rogon fa Ragag i Motochiyel Ngom?
Fa aningeg nsom’on ko fare ragag i motochiyel e be tamilangnag e n’en nib milfan ngodad ni fan ko pigpig rodad ngak Jehovah. (Bin Som’on) Jehovah e ir reb e Got ni baadag ni yigoo ir e ngad liyorgad ngak. (Matthew 4:10) (Bin L’agruw) Dariy reb e tapigpig rok ni nge meybil ara nge tayfan e liyos. (1 John 5:21) (Bin Dalip) Susun e nge puluw rogon ni gad ma fanay e ngachal rok Got ma thingar da ted fan ma dab da darifannaged. (John 17:26; Roma 10:13) (Bin Aningeg) Urngin e tin gad be rin’ u lan e yafos rodad ma tirok Got ban’en e ngad m’oneged. Faan gad ra rin’ e re n’ey, ma rayog rodad ni ngad talgad ni gowa gad be “toffan” ko rofen sabbath ni aram e dab da rin’ed boch ban’en nra m’ug riy ni gadad e gad ba mat’aw.—Hebrews 4:9, 10.
w89-E 11/15 6 ¶2-3
Mang Rogon fa Ragag i Motochiyel Ngom?
(Bin Lal) Kab kafram i yib nib ga’ fan ni nge fol e bitir ko gallabthir rorad ya re n’ey e be ayuweg girdien e tabinaw ni ngar pared nib taareban’rad me tow’athnagrad Jehovah. Ma rib manigil e re athap ney ni pi’ fa “bin som’on e motochiyel nib muun ngay ban’en ni kan micheg!” Ya re n’ey e gathi kemus ni “nguum par nib fel’ rogom,” ya ku ra “n’uw nap’an ni mu par u fayleng.” (Efesus 6:1-3) Ma chiney ni gad be par ko “tin tomren e rran” ko re m’ag nib kireb ney e fol ni ma tay e piin bitir e ireray e n’en nra yognag e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad.—2 Timothy 3:1; John 11:26.
Faanra ba t’uf e en migid ngodad ma re n’ey e ra ayuwegdad ni nge dab da rin’ed boch ban’en nib kireb ngak ni bod e (Bin Nel’) dab mu li’ be’ ngem’, (Bin Medlip) dab mu pirew be’ ni gathi mabgol rom, (Bin Meruk) dab mu moro’ro’, nge (Bin Mereb) dab mu t’ar e thin nga daken be’. (1 John 3:10-12; Hebrews 13:4; Efesus 4:28; Matthew 5:37; Proverbs 6:16-19) Machane uw rogon e pi n’en ni ma k’aringdad ni ngad rin’ed boch ban’en? Fa (Bin Ragag) e motochiyel e be yog ndabin chogow. Re motochiyel ney e be puguran ngodad ni baadag Jehovah ni nge puluw fan ni gad ma rin’ ban’en ngak e girdi’ ni gubin ngiyal’.—Proverbs 21:2.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
it-2-E 687 ¶1-2
Prist
Fare Yaram ko Prist ni Fan ko Kristiano. Ke micheg Jehovah ngak piyu Israel ni faan yad ra tay u gil’ fare m’ag ni ke ngongliy u thilrad, ma yad ra mang ‘girdien ba nam ni yad be pigpig ngak ni kar manged pi prist.’ (Ex 19:6) Machane pi prist nra bad ko tabinaw rok Aron e yad ra ulul ngar maruwelgad nge mada’ ko ngiyal’ ni ke yib e en ni ir e prist nth’abi ga’. (Heb 8:4, 5) Ra par e re yaram ney nge mada’ ko ngiyal’ ni mus fare m’ag ko Motochiyel me tabab fa bin nib beech e m’ag. (Heb 7:11-14; 8:6, 7, 13) I ognag Jehovah e re n’ey ngak piyu Israel ko som’on nrayog ni ngar manged e prist u Gil’ilungun Got; me munmun miki ognag ngak e girdi’ ni gathi yad piyu Israel.—Ac 10:34, 35; 15:14; Ro 10:21.
Kemus ni in e pi Jew ni ke fel’ Kristus u wan’rad, ma aram fan ni fare nam nu Israel e der yag ni nge pi’ e piin nriyul’ ni ngar manged bang ko prist ko Gil’ilungun Got ni aram fare nam nib thothup. (Ro 11:7, 20) Bochan nde par piyu Israel ni yad ba yul’yul’ ngak Got, ma aram fan ni boor e chibog u m’on riy me ginangrad u daken Hosea ni profet ni gaar: “Gimed e pi prist e kam dabuyed ni nguug par ni bay madgug u wun’med ma kam pied keru’med ko thin rog, ere kug pi’ keruug ngomed nge pi pumoon ni fakmed ni gathi ki gimed e pi prist rog.” (Ho 4:6) Ku ireray fan ni yog Jesus ngak e piin yad be yog e thin rok piyu Jew ni gaar: “Nggog ngomed ni gagiyeg rok Got e bay ni chuweg romed ngan pi’ ngak girdien reb e nam ni yad e bay yib wom’engirad nib fel’.” (Mt 21:43) Yugu aram rogon ma mus ngak Jesus Kristus ni immoy u tan fare m’ag ko Motochiyel u nap’an ni immoy u fayleng. Ere manang ni ku be maruwel fare prist ni yib ko tabinaw rok Aron, ma aram fan ni yog ngak e piin ni golnagrad ko fare m’ar ni daraw ni nga ranod ko fare prist ngar ognaged e maligach nib t’uf ni ngar pied.—Mt 8:4; Mr 1:44; Lu 17:14.
Tin Nib Ga’ Fan ko Babyor ni Exodus
20:5—Uw rogon ma ra yibnag Jehovah e “gechig ni bochan e kireb ko pi matam” nga daken e tini bay fini yib e mfen? Nap’an ni gad ra ilal ma keb thaudad, ma ra be’ ma yibe turguy rogon ni be yan nu rogon ngongolen nge pangin. Machane nap’an ni chel e nam nu Israel ngaur liyorgad nga yugu boch e liyos, ma angin ere ney e gafgownag e tin tomur e mfen. Ki mada’ ko piin ni kab yul’yul’ u Israel ni kur thamiyed angin ni bochan e kireb ko teliw rorad ma ke mo’maw’ rogon ngorad ni ngan par u reb e kanawo’ ni rib yul’yul’.
August 31–September 6
BOCH E THIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | EXODUS 21-22
“Nge Ga’ Fan e Yafos u Wan’um ni Bod Jehovah”
it-1-E 271
Dimow
Nap’an nra togopuluw ara der fol be’ nib Hebrew nib sib rok e masta rok, ma bay mat’awun e masta rok ni nge toy ko dimow. Machane faanra tomuren ni kan toy e re sib nem me yim’, ma aram e yira gechignag e masta rok. Ma faanra par fare sib ni taareb ara l’agruw e rran u tomuren ni kan toy nde yim’, ma re n’ey e be m’ug riy ni gathi lem rok fare masta ni nge li’ e sib rok nge yim’. Ya bay mat’awun ni nge fonownag e re sib nem ya “ke chuw’iy ni nge milfan ngak.” Mmutrug ndariy be’ ni baadag ni nge kirebnag ban’en nib milfan ngak ya ir e ra magawon ni bochan. Maku reb e, faan gomanga yim’ fare sib u tomuren reb ara l’agruw e rran, ma rayog ni yam’ ni ke tay e gathi ri bochan e dimow ni kan tay ngak, ya bochan yugu boch ban’en. Aram fan ni faanra yag ni nge par fare sib u tomuren reb ara l’agruw e rran nde yim’, ma dabin gechignag e masta rok.—Ex 21:20, 21, NW.
Ba Ga’ Fan e Yafas u Wan’um ni Bod Got?
Mus ko yafas ko bitir u meyal mab ga’ fan u wan’ Got. Kakrom u Israel e faanra bit’ be’ ngak reb e ppin nib diyen nge maraggil ara yim’, ma ra tay Got nib kireb e rok faen ni ke bit’ ngak fare pin, ma aram e puluwon reb e “pogofan e ku pogofan.” (Mu beeg e Exodus 21:22, 23, BT.) Am lemnag rogon laniyan’ Jehovah nga urngin e bitir ni be guy ni yibe li’ u meyal u gubin e duw, ni boch e yibe li’ ni bochan e dabiyog ni ngan ayuweg, ma boch e yibe li’ ni bochan e nge mith e ngongol ndarngal ni yibe rin’.
w10-E 4/15 29 ¶4
Baadag Jehovah ni Nge Dabi “Buch Ban’en” Rodad
Tin kan tay chilen ko fare Motochiyel e ku bay rogon ko gamanman ni ke maad’ad ku be’. Ere faanra bay ba garbaw ni pumoon ni fak be’ ni ke rugoy e gagey rok ngak be’ me li’ nge yim’, ma faen ni fak fare gamanman e ba t’uf ni nge li’ fare gamanman nge yim’ ya nge dabki maad’ad ku be’. Bochan ni faen nib milfan fare gamanman ngak e dabkiyog ni nge lunguy e ufin ko fare gamanman ara nge pi’ nchuway’, ma ke yan i aw nre n’em e ban’en nib ga’ fan ni ke mul u pa’. Faanra u tomuren ni ke maad’ad fare gamanman ngak be’, ma dariy ban’en ni kan rin’ ngak, me ere mang e ngan rin’ ko re n’ey? Faanra munmun miki li’ fare gamanman yugu be’, ma aram e yira thang e fan rok fare gamanman nge faen nib milfan fare gamanman ngak. Re motochiyel nem e ba l’ag rogon ngak e piin nri gathi yad ma tiyan’ ko gamanman rorad ni ngar ayuweged ni nge dabi li’ be’.—Ex. 21:28, 29.
Ngan Fal’eg i Gay Boch Ban’en nib Ga’ Fan ko Thin rok Got
Mang Fan ni Ngam Ognagem Ngak Jehovah?
Gadad e Kristiano ni kad ognaged gadad ngak Got e kad rin’ed ban’en nrib ga’ fan. Gathi kemus ni kad micheged ban’en ngak Got. Ere uw rogon nra yib angin ni faanra ngad ognaged gadad? Ngad weliyed rogon nra yib angin ni faanra kad micheged ban’en ni ngad rin’ed ngak e girdi’. Rayog ni ngam micheg ku be’ ni ngam fagergow. Machane ra nge fel’ e fager romew ma bay boch ban’en ni thingar mu rin’ ya nge fel’ thilmew. Be weliy e Bible rogon e fager rok David nge Jonathan ni par nrib fel’. Kar fal’egew e m’ag ni nge par e fager rorow ni dabi kireb. (Mu beeg e 1 Samuel 17:57; 18:1, 3.) Yugu aram rogon nib mo’maw’ e fager ni aram rogon, machane bay boch e fager ni ku ma fel’ rogon u nap’an ni kar micheged ni ngar rin’ed ban’en ni fan ngorad.—Prov. 17:17; 18:24.
Motochiyel ni pi’ Got ngak piyu Israel e be tamilangnag rogon reb e m’ag ni yira micheg me yib angin ko girdi’. Faanra baadag reb e tapigpig ni nge pigpig ko masta rok ni n’umngin nap’an e yafas rok ma rayog ni ngar fal’egew e m’ag u thilrow. Be gaar e Motochiyel: “Machane faanra tamilangnag fare moon ni sib ni nge yog nib t’uf fare masta rok, nge pin rok, nge bitir, ere dabun ni ngan pag nge yan. Ma aram ma nge fek e masta fare sib i yan nga mit Got u tagil’ e meybil. Me sak’iynag nga dow e ren u langan e mab nge kuruf tel. Ma aram e nge sib rok fare masta u n’umngin nap’an e yafos rok.”—Ex. 21:5, 6, BT.
it-1-E 1143
Gagey ko Gamanman
Fare thin ni bay ko Exodus 21:14 e rayog ni nge yip’ fan ni mus ngak be’ nib prist ma yira thang e fan rok ni faanra ke li’ be’ ke yim’. Mus ni faanra yan i kol e gagey ko gamanman ni bay u tabthungen e altar ni bochan e nge ayuweg e pogofan rok, ma yira yan nni fek ngan thang e fan rok ni bochan e ke li’ be’ ni lem rok.—Mu taarebrogonnag ko 1Ki 2:28-34.