Rayog ni Nge Digey Be’ e Chingaw

“Thingar mu dugliy ban’en: Reb e ngam tal ko chingaw, ma reb e ngaum chingaw nge mada’ ko ngiyal’ ni ka mum’.”​—Thin rok be’ ni ke tal ko chingaw.

MU SUSUNNAG ni kam man mu od reb e nep’ ni ke yik’ e naun rom. De n’uw nap’an nga tomren me yib girdien e mathang nifiy ni ngar thanged e nifiy ko naun rom. Ere ga be lemnag, ma ku rayog ni ngam sul ngam man mu par nga naun rom ni susun e dariy ban’en ni ke buch? Dabiyog, ya ke yik’ e naun rom ma ke t’uf ni ngkun ngongliy bayay.

Ku arrogon be’ ni be gay rogon ni nge taleg e chingaw. Sana ke yan in e duw ni ke magawon e yafas rok ni bochan e chingaw. Ke yan i par ni ke bod fare naun ni ke yik’ ma kan thang e nifiy riy. Yugu aram rogon ni ke tal ko chingaw machane ku bay boch ban’en nib t’uf ni nge thilyeg u rarogon e ngongol rok nge par rok. Pi thin ni baaray nga but’ e rayog ni nge ayuweg be’ ni bay e magawon rok ko chingaw.

1. Mu Nang e Toogor Rom

Be yog e Bible ni tin ma yim’ e dowef ni bochan e ‘gubin ngiyal’ ma be cham nga lanin’dad.’ (1 Peter 2:11) Fare bugithin ni Greek ni kan pilyeg u roy ni ‘gubin ngiyal’ ma be cham’ e be yip’ fan e “maruwel ni ma rin’ e salthaw” ni bay rogon ko mahl.​—Mu taarebrogonnag ko Roma 7:23-25.

Faen ni bay e magawon rok ko chingaw e thingari nang rarogon e girdi’ ni aram rogon e magawon rorad nge rogon e gafgow nra yibnag ngak nge piin nib t’uf rok, ni bod rogon ba salthaw ni be fal’eg i yaliy e kanawo’ ni be fanay e toogor rok ni nge bannag.​—Hebrews 5:14.

2. Mu Tal ko Chingaw Mag Thilyeg e Lem Rom

I yog reb e togta ni gaar: “Ra nge digey be’ e chingaw ma bod reb e bitir ni nge digey e malor me thilyeg e lem rok nge dabki lem ni bod e bitir.” N’en ni be yip’ fan e re n’ey e gathi kemus ni nge tal ya ngki thilyeg e lem rok.

Ke fonownagdad e Bible ni gaar: “Mpied gimed ngak Got nge piliyegmed, ni aram e kari piliyeg lanin’med ni polo’.” (Roma 12:2) “Bin kakrom i gimed nge tin ni ke mecham ngay e kam n’iged.” (Kolose 3:9) Faanra digey be’ e chingaw ma dabi thilyeg e lem rok, ma rayog ngki mecham nga yugu reb e ban’en nib kireb, ara ki sul nga rogon kafram.

3. Mu Ning e Ayuw Ngak Be’ ni Ga Manang Nra Ayuwegem

Bay reb e thin nu Bible ni gaar: “Girdi’ ndarir m’aged yad ngak boch e girdi’ e goo yad e yad ma lemnaged yad; ma der ma m’ag u wan’rad e tin goo yimanang nib fel’.” (Proverbs 18:1, BT) Yugu ra ke digey be’ e chingaw, machane ba mom nrayog ni ngki tawey nga ban’en. Ere ba t’uf be’ ni nge weliy e magawon rok ngak. Ma ba fel’ ni faanra be’ ni ir e ta chingaw kafram ma ke thil ke mang be’ nib fel’. (Mu taarebrogonnag ko Proverbs 27:17.) Maku ba t’uf ni ir be’ nra tayfan e michan’ rok ma ra i pag fan ni fan ngak faen ni be ayuweg.​—Proverbs 17:17.

4. Mu K’adan’um

Dabiyog ni nge tal be’ ko chingaw nib tomgin, ya ba n’uw nap’an ni nge maruweliy mfin nrayog ni nge thil e yafas rok. Dabisiy ni ke magawon ko salpiy, fa bay e magawon rok u taban e maruwel fa ke wagey e tabinaw rok. Ra tal be’ ko chingaw ma gathi aram e ke m’ay e magawon rok ya rayog ni nge magafan’ nib gel ya dakuriy ban’en ni be ‘l’agan’ ngay’ ni bod kafram. Faanra aram rogon e magawon ku be’, ma nge lemnag fapi thin rok faen ni yoloy e psalm ni gaar: “Mu pi’ e gilab rom ngak Somol, ma bayi n’ufegem; dariy e ngiyal’ nra pag e piin yul’yul’ ngar meewargad.”​—Psalm 55:22, BT.

5. Mu Gay e Fager nib Fel’

Cha’ ni bay e magawon rok ko chingaw e thingari fith ir: ‘Gur, piin gu ma chag ngorad e yad ma ayuwegneg ni nge dab kug chingaw, fa gubin ngiyal’ ni yad ma weliy murung’agen e kakrom ya nggu lemnag ni kug digey ban’en nib fel’? Be yog e Proverbs 18:24, BT ni gaar: “Bay e fager ni rayog ni nge wereg e girdi’ ngar yurba’gad, machane bay e fager nib chugur nib gel ko walag.” Ere thingar mu nang ko mini’ e bin riyul’ e fager nge bin nde riyul’.

6. Dabi Pagan’um Nge Pag Rogon

“Kug felfelan’ ya dakugur finey ni nggu unum buchuuw e alkul!” Faanra non be’ ni aray rogon ma be lemnag ndabki yib e re magawon nem ngak. Machane nge kol ayuw ya ku rayog ni nge sul nge mang ta chingaw bayay. Felfelan’ nra tay be’ ni ke tal ko chingaw e ba ngoch nap’an. I yog reb e babyor ni gaar: “Mu gay rogon ni nga i par nib mudugil e lem rom, ya faanra danga’, ma ga ra sul ngay ma ke mo’maw’ ni ngam digey.” (Willpower’s Not Enough)​—Mu taarebrogonnag ko Proverbs 16:18.

7. Mu Kol Ayuw Ndab Mmechamegem Nga Yugu Ban’en

Boor e girdi’ ni ma taleg e chingaw me mechameg ir nga ban’en ni bod e abich nib pag rogon, ara nge tal ko abich, ara i maruwel nge pag rogon, fa un nga boch e gosgos ni yima fek e salpiy riy, ara yugu boch ban’en. Rayog ni nge gaar u wan’, ‘Mang e ba kireb riy? Ya dakugur chingaw.’ Riyul’ ni bay boch e pi n’ey nde kireb. Machane, faanra mu tay ban’en nga lon e chingaw ni bochan e nge dab kum lemnag, ma dabi ayuwegem.

8. Ngan Mecham nga Boch Ban’en ni Ke Thil u Rarogon e Tabinaw

Boor e girdi’ ni bay e magawon rorad ko chingaw e nap’an ni yad ra guy ni keb angin e athamgil ni yad be tay mar talgad ndab kur athamgilgad. Mang fan? Bochan nra tal be’ ko chingaw ma aram e ke thil rarogon e yafas rok. Maku rayog ni nge adag ni ngki sul bayay ko ngongol rok kafram. Maku reb, e nap’an nra digey be’ e chingaw ma urngin e girdi’ u lan e tabinaw ni nsusun e ngar thilyeged boch ban’en ko yafas rorad. I yog reb e babyor ni gaar, “Urngin e girdi’ u lan e tabinaw nsusun e ngar thilyeged boch ban’en ni yad ma rin’ mar tababgad i rin’ boch ban’en nib beech.” (Recovery for the Whole Family) Arfan ni yima yog nra nge tal be’ u tabinaw ko chingaw ma urngin e girdi’ u tabinaw ni ngar ayuweged.​−Mu taarebrogonnag ko 1 Korinth 12:26.

9. Mu Kol Ayuw Ndab Mu Sul ko Ngongol Rom Kafram

Ra pag rogon e pagan’ rom, fa um chag ko girdi’ nib kireb, fa mmechamegem nga yugu boch ban’en nde fel’, fa mu par rom ni goo gur ma rayog ni ngkum sul ko ngongol rom kafram. Ere, mu gay be’ nrayog ni ngam weliy e magawon rom ngak.

Immoy be’ ni ir reb e ta chingaw kafram ni yog ni gaar: “Gubin e girdi’ ni bay e magawon rorad ko chingaw e ra taw nga ba ngiyal’ mi yad tal. Boch i gadad e ba tow’ath ni ke tal ndawori yim’.”

[Box on page 30]

Faanra Ke T’uf ni Ngam Unum e Falay

Falay ni bay e alkul riy e rayog ni nge pug e ar’ar ku be’ ko alkul. Ra bay e magawon rok be’ ko chingaw ma ba meewar ko falay ni bay e alkul riy. Machane faanra ke t’uf ni ngam unum e falay ma thingar . . .

1. mu guy be’ ni manang murung’agen e falay nge yog ngom e riya’ u ba mit e falay ngu ba mit.

2. mu non ngak e en ni ga ma weliy e magawon rom ngak, ma faanra rayog, mu m’on ni ngam unum reb e falay ma gog ngak.

3. mu yoloy nga but’ urngin yay ni kam unum reb e falay.

4. mu gay rogon ni nge dabi n’uw nap’an ni ngam unum ba mit e falay.

5. mu n’ag reb e falay ni ke mus nap’an ni ngam unum.