“Mmotoyilgad Ngog Nggu Weliy Murung’ageg”

1, 2. Mang fan ni yan Paul nga Jerusalem? Mang magawon e ra mada’nag u rom?

BE YAN Paul u daken fa yu pa’ i kanawo’ u Jerusalem nib achig ma boor e girdi’ riy. Ke yan bokum miriay e duw ni ke par yu Jerusalem ni aram e gin yima liyor riy ngak Jehovah u roy u fayleng. Boor e girdi’ ni yad ma par u rom nri yad ba uf ko re n’ey. Manang Paul ni boor e Kristiano u rom ni ka yad be lemnag rogon e liyor ni ur ted kafram, mab sagaal ni nge m’agan’rad ko bin nib beech e kanawo’ ni be skulnagrad Jehovah riy. Ere nap’an ni bay Paul u Efesus, me lemnag ni nge yan nga Jerusalem ni nge ayuweg e pi Kristiano ni yad bay u rom. Gathi kemus ni baadag ni nge yan i pi’ e salpiy ko pi walag u Jerusalem, ya ku baadag ni nge ayuwegrad ni ngar yal’uweged e lem rorad. (Acts 19:21) I yan ngaram ni yugu aram rogon ni manang ni bay e riya’ riy.

² Ere mang e ra buch rok Paul u Jerusalem? Bay boch e walag u rom ni ke mich u wan’rad boch ban’en nde riyul’ ni yibe weliy u murung’agen Paul. Kub ga’ e magawon nra yibnag e pi toogor rok Kristus ngak. Yad ra t’ar e thin nga daken, mi yad pirdiiy, maku rogned ngak ni ngar thanged e fan rok. Gubin e pi n’ey ni bing e kanawo’ ngak Paul ni nge weliy e michan’ rok. I dag nib sobut’an’, ma der rus, mab gel e michan’ rok u rogon ni yan u fithik’ e pi magawon ney, ma n’en ni rin’ e rayog ni ngad folwokgad riy e ngiyal’ ney.

“Mi Yad Pining e Sorok Ngak Got ni Yad Gubin” (Acts 21:18-20a)

3-5. (a) Mang muulung e yan i un Paul ngay u Jerusalem, ma mang e ni weliy riy? (b) Mang boch ban’en nrayog ni ngad filed ko muulung ni tay Paul nge fapi piilal u Jerusalem?

³ Reb e rran nga tomuren ni taw Paul nge piin yad be milekag u taabang nga Jerusalem, ma ranod ra guyed e piin piilal ko ulung. Dariy reb fapi apostal nni weliy murung’agen ko re thin ney nsana bochan e ngiyal’ nem e ra bagayad ma be machib u yugu boch e binaw u fayleng. Machane ka bay James ni walagen Jesus u rom. (Gal. 2:9) Dabisiy ni James e be yarmiy e muulung u nap’an ni bay Paul nge “urngin e piin ni piilal ko galesiya” u rom.​—Acts 21:18.

⁴ I non Paul ko fapi piilal, “ma aram me weliy ngorad urngin e tin ni ke rin’ Got u fithik’ e piin ni gathi yad piyu Israel, ni rin’ u daken e maruwel ni tay Paul.” (Acts 21:19) Ba mudugil nri yib e athamgil nga laniyan’ e pi walag nem u nap’an nrung’aged e n’en be weliy. Ku arrogodad e ngiyal’ ney ndabisiy ni gad ma felfelan’ u nap’an ni gad ra rung’ag murung’agen e mon’og ni be tay e maruwel rodad u yugu boch e nam.​—Prov. 25:25.

⁵ Dabisiy ni weliy Paul murung’agen fapi salpiy ni ayuw ni ke fek u Europe i yib. Ri felfelan’ e pi walag nem ngay ni kar nanged nri ma lemnagrad e pi walagrad ni yad ma par u boch e binaw nib palog. Nap’an nrung’aged e n’en ni buch rok Paul “mi yad pining e sorok ngak Got ni yad gubin”! (Acts 21:20a) Ku arrogon e ngiyal’ ney nnap’an nra pi’ e pi walag e ayuw nge athamgil nga laniyan’ yugu boch e walag ni kar gafgowgad ni bochan boch ban’en ni ma buch ni yima gafgow riy ara kar m’argad ni yad ba ubchiya’, maku yad ma felfelan’. 

Boor i Yad e Ka Be ‘Tiyan’ ko Fare Motochiyel’ (Acts 21:20b, 21)

6. Mang magawon e ni weliy murung’agen ngak Paul?

⁶ I yog fapi piilal ngak Paul ni bay ba magawon ni ke sum u Judea ni bay rogon ngak. I lungurad: “Walagmad, ga manang ni boor i biyu’ e girdi’ nu Israel ni ke mich Jesus u wun’rad, ma yad gubin ni yad be tiyan’rad ko fare Motochiyel. Ka ni weliy ngorad murung’agem ni ga be machibnag ngak urngin piyu Israel ni yad be par ko pi nam rok e piin ni gathi yad piyu Israel ni ngar paged e Motochiyel rok Moses, ma ga be weliy ngorad ndab kun maad’ad ngak pi fakrad ni pumoon ara ra folgad u yalen piyu Israel.”a​—Acts 21:20b, 21.

7, 8. (a) Mang e n’en nde puluw ni i lemnag boor e Kristiano u Judea? (b) Gur, lem nde puluw ni ur ted e be yip’ fan ni gathi yad boch e Kristiano ni yad ba yul’yul’, fa? Mang fan?

⁷ Mang fan ni boor e Kristiano ni ka yad be lemnag nthingar ni fol ko fare Motochiyel rok Moses ni yugu aram rogon ni ke pag 20 e duw ni ke mus e re motochiyel nem? (Kol. 2:14) Nap’an e duw ni 49 C.E., ma pi apostal nge piin piilal nra mada’gad u Jerusalem e ra pied bangi babyor ko pi ulung ni be weliy nde t’uf ni ngan maad’adnag e pi Kristiano ni gathi yad e Jew maku de t’uf ni ngar folgad ko fare Motochiyel rok Moses. (Acts 15:23-29) Machane dan weliy murung’agen e pi Kristiano ni yad e Jew u lan e gi babyor nem, ma boor i yad e dawori tamilang u wan’rad ndaki t’uf ni ngar folgad ko fare Motochiyel rok Moses.

⁸ Ere gur, bochan nde puluw rogon e lem ni ur ted ma aram e gathi ka yad boch e Kristiano, fa? Danga’. Ya gathi ur liyorgad nga boch e got ni googsur kafram ma chiney e yad be ulul ni ngar folgad u boch e yalen ko teliw ni ur moyed riy kafram. Fare Motochiyel nrib ga’ fan u wan’ e pi Kristiano ney ni yad boch e Jew e Jehovah e ir e pi’. Dariy ban’en riy ni bay rogon nga ngongolen e moonyan’ ara ba kireb. Machane re Motochiyel nem e bay rogon ko bin kakrom e m’ag nni ngongliy, ma pi Kristiano e chiney e yad bay u tan e bin nib beech e m’ag. Ere daki t’uf ni ngar folgad ko fare Motochiyel ni faanra nge fel’ e liyor rorad u wan’ Jehovah. Pi Kristiano ni yad boch e Jew ni yad be lemnag nthingar ni fol ko fare Motochiyel e dawori tamilang u wan’rad rogon e yaram ko ulung ni Kristiano maku der pagan’rad ngay. Ba t’uf ni ngar puluwnaged e lem rorad nga rogon ni be tamilang e tin riyul’.b​—Jer. 31:31-34; Luke 22:20.

‘De Riyul’ e Pi N’en ni Ka Nog’ (Acts 21:22-26)

9. Mang e i machibnag Paul u murung’agen fare Motochiyel rok Moses?

⁹ Uw rogon fapi thin ni yibe weliy ni aram e yibe yog ni be machibnag Paul ngak e pi Jew ni yad ma par ko nam rok e piin gathi yad e Jew “ndab kun maad’ad ngak pi fakrad ni pumoon ara ra folgad u yalen piyu Israel”? Paul e ba apostal ngak e piin gathi yad piyu Israel, ma i weliy ngorad murung’agen e n’en kan dugliy ni aram e de t’uf ni ngar folgad ko fare Motochiyel. Ki yog nde puluw e n’en ni i rin’ e piin yad be yog nthingar ni maad’adnag e piin gathi yad e Jew mar folgad ko fare Motochiyel rok Moses. (Gal. 5:1-7) Ki machibnag fare thin nib fel’ ngak e pi Jew ni yad ma par ko pi mach ni i yan riy. Ere ba mudugil ni ke weliy ngak e piin ur motoyilgad ni yam’ ni tay Jesus e aram e n’en ni museg fare Motochiyel ma ra mat’aw be’ ngak Got u daken e michan’ rok, ma gathi rogon ni be fol ko fare Motochiyel.​—Rom. 2:28, 29; 3:21-26.

10. Uw rogon nib puluw e lem rok Paul u boch ban’en ni bay rogon ko fare Motochiyel nge ngan maad’adnagey?

¹⁰ Yugu aram rogon ma de gathibthibnag Paul e piin yad baadag ni ngar folgad u boch e yalen rok e pi Jew, ni bod ndab ra maruwelgad ko rofen ni Sabbath ara bay boch e ggan ndab ra ked. (Rom. 14:1-6) Ku de ngongliy boch e motochiyel ni murung’agen e ngan maad’adnagey. Bin riyul’ riy e yog ngak Timothy ni ngan maad’adnag ni bochan e nge pagan’ e pi Jew ngak, ya yad manang ni chitamangin e ir be’ nu Greece. (Acts 16:3) Ra be’ ma ir rok e nge dugliy ko ngan maad’adnag fa danga’. I yog Paul ngak piyu Galatia ni gaar: “Dariy fan ko kan maad’adnagdad fa dawor; n’en ni ir e ba ga’ fan e michan’ rodad ngak Kristus ni be maruwel u fithik’ e t’ufeg.” (Gal. 5:6) Machane faanra ngan maad’adnag be’ ni bochan e be fol ko fare Motochiyel ara yog ni ban’en nthingar ni rin’ ni faanra ngan fel’ u wan’ Jehovah, ma aram e be m’ug riy ndariy e michan’ rok.

11. Mang e yog fapi piilal ngak Paul ni nge rin’? Mang e ba t’uf ni nge rin’ ya nge yag ni fol ko re n’ey? (Kum guy e footnote.)

¹¹ Yugu aram rogon nde puluw e n’en ni rung’ag e pi Kristiano ni yad e Jew u murung’agen Paul, machane ki magawonnag lanin’rad. Aram fan ni gaar fapi piilal ngak Paul: “Ba’ aningeg i girdi’ u roy ni kar ogniged bbugithin u mit Got ni ngar rin’ed. Mu un ngorad nga bangbangen e beechnigey ma ga pi’ e salpiy ni pa’rad; me yog ni ngar th’abed piyan lolugrad. Erera’ rogon me nang urngin e girdi’ nde riyul’ e pi n’en ni ka nog ngorad ni murung’agem, ma ka ga be fol ko Motochiyel rok Moses.”c​—Acts 21:23, 24.

12. Uw rogon ni dag Paul nib m’agan’ ngay ni nge fol ko piin piilal?

¹² Rayog ni nge yog Paul ni gathi n’en ni yibe weliy u murung’agen e aram e n’en be k’aring e magawon, ya n’en be rin’ e pi Kristiano ni yad e Jew ni yad be yog nthingar ni fol ko fare Motochiyel rok Moses. Machane ba m’agan’ ngay ni nge rin’ e n’en ke yog fapi piilal ngak ni nge rin’, ya de togopuluw ko pi kenggin e motochiyel rok Got. I yoloy u m’on riy ni gaar: “Yugu aram rogon ndagur par u tan e Motochiyel rok Moses, machane ug par ni bod rogon ni gu ba’ u tan ko ngiyal’ ni baaram ni gu be maruwel u fithik’ e piin ni yad ba’ u tan e re Motochiyel nem, ni bochan e nggu yognagrad ngak Kristus.” (1 Kor. 9:20) I rin’ e n’en ni yog fapi piilal ngak me ‘par ni bod rogon ni bay u tan fare Motochiyel.’ Re n’ey ni rin’ e ke dag e kanawo’ nib manigil nrayog ni ngad folwokgad riy e ngiyal’ ney, ni aram e ngad folgad ko piin piilal ma dab da lemnaged ni ngad rin’ed boch ban’en nrogon ni gad be lemnag.​—Heb. 13:17.

“Dariy Rogon ni Nge Par!” (Acts 21:27–22:30)

13. (a) Mang fan ni k’aring boch e Jew e wagey u lan e tempel? (b) Uw rogon nni ayuweg e yafos rok Paul?

¹³ Bay e magawon ni sum u nap’an ni bay fapi pumoon u tempel. Nap’an ni chugur ni nge mus nap’an e n’en ke micheg fapi pumoon, me guy e pi Jew ni kar bad u Asia Paul, ma aram mar t’ared e thin nga daken ni yad be yog ni ke fek e piin gathi yad e Jew nga lan e tempel mu kur k’aringed e wagey. Faan gomanga de yib fare pilungen e salthaw nu Roma nga tempel, ma kan li’ Paul ke yim’. Machane n’en ni buch e yog fare pilungen e salthaw ko pi salthaw rok ni ngar koled Paul ngar feked. Ra ngan tabab ko rofen nem, ma rra pag aningeg e duw mfin nni pag Paul. Nap’an nni kol Paul ma ka bay e yafos rok u thatharen e riya’. Nap’an ni fith fare pilungen e salthaw ngak fapi Jew ko mang fan ni yad be li’ Paul, ma yugu ra bagayad ma n’en ni yog. Bochan ni yad be tolul nib ga’ lamrad, ma dabiyog ni nge nang fare pilungen e salthaw e n’en yad be yog. Tomur riy me yog ni ngan fek Paul ngan chuweg u fithik’ fapi girdi’. Nap’an ni be n’en fapi salthaw nu Roma ni ngar feked Paul nga tafen e salthaw, me gaar ngak fare pilungen e salthaw: “Wenig ngom, mpageg nggu welthin ngak e pi girdi’ nem.” (Acts 21:39) Me m’agan’ fare pilungen e salthaw ngay, ma aram me tabab Paul ni nge weliy e michan’ rok nder rus.

14, 15. (a) Mang e weliy Paul ngak e pi Jew? (b) Mang boch ban’en ni rin’ fare pilungen e salthaw nu Roma ya nge yag ni nge nang fan ni kari damumuw fapi Jew?

¹⁴ Som’on e gaar Paul: “Mmotoyilgad ngog nggu weliy murung’ageg!” (Acts 22:1) I non ko fapi girdi’ ko thin ni Hebrew, ma aram e n’en ni k’aringrad ni ngar th’abed gulungrad. I weliy ngorad nib tamilang fan ni ke mang reb i gachalpen Kristus e chiney. I weliy murung’agen boch ban’en nrayog ni nge gay e pi Jew e mich riy ko riyul’ fa danga’ ni faanra yad baadag. Gamaliel nreb e sensey ni boor e girdi’ ni manang murung’agen e ir e skulnag Paul, ma i gafgownag pi gachalpen Kristus ni aram ban’en ni bay boch i yad u rom ni manang murung’agen. Machane nap’an ni be sor i yan nga Damaskus, min pilyeg e changar rok nge guy Kristus ni kan faseg ko yam’ miki non ngak. Piin yad be milekag u taabang e ra guyed ramaen ban’en ni ke mat nga dakenrad mar rung’aged ba lam, machane dar nanged fan e n’en be yog e cha’ ni be non. (Mu guy e study note ko Acts 9:7; 22:9, nwtsty.) Tomuren, ma thingar ra pow’iyed i yan nga lan yu Damaskus ya dakir guy ban’en. Ma bay be’ nib moon u rom ni manang e pi Jew ni Ananias fithingan ni golnag Paul u daken e maang’ang ya nge yag ni ngki guy ban’en bayay.

¹⁵ Ki weliy Paul nnap’an ni sul nga Jerusalem miki yib i m’ug Jesus ngak u lan e tempel. Nap’an ni rung’ag e pi Jew e re n’ey mi ri gel e damumuw rorad mi yad tolul ni be lungurad: “Mu thanged e fan rok, mu lied ngem’! Ya dariy rogon ni nge par!” (Acts 22:22) I yog fare pilungen e salthaw ni ngan fek Paul nga tafen e salthaw ya nge dabin thang e fan rok. Baadag fare pilungen e salthaw ni nge nang fan ni kari damumuw fapi Jew ngak Paul. Ere yog ko fapi salthaw ni ngar toyed ya nge yag nra nanged e n’en ke rin’. Machane nap’an ni be n’en fapi salthaw ni ngar toyed, me yog ngorad ni ir be’ nu Roma miki fithrad ko ba mat’aw ko motochiyel nu Roma ni ngar toyed fa danga’. Ku arrogon e ngiyal’ ney ni ke fanay e Pi Mich Rok Jehovah boch e motochiyel nib thilthil ni ngar ayuweged e michan’ rorad. (Mu guy fare kahol ni kenggin e “Motochiyel nu Roma nge Girdi’ nu Roma,” nge fa binem ni kenggin e “Yu Pa’ i Oloboch ni Kan Togopuluwnag Ngodad.”) Nap’an ni rung’ag fare pilungen e salthaw ni Paul e ir be’ nu Roma, me nang nthingar ki gay yugu reb e kanawo’ ni nge nang boch ban’en u murung’agen e n’en ke buch. Faani bin migid e rran ngay me fek Paul nga lan e muulung ko fare Sanhedrin ni aram e bin th’abi tolang e tagil’ e puf oloboch rok e pi Jew.

“I Gag Reb e Farise” (Acts 23:1-10)

16, 17. (a) Mu weliy e n’en ni buch u nap’an ni non Paul ngak girdien fare Sanhedrin. (b) Nap’an nni batnag Paul, ma uw rogon ni dag e sobut’an’?

¹⁶ Som’on e yog Paul u p’eowchen fare Sanhedrin ni gaar: “Pi walageg! Rogon e ngongol rog u p’eowchen Got ke mada’ ko bin daba’ e rran e dariy ban’en riy ni ke magawonnag lanin’ug.” (Acts 23:1) De yag ni ngki ulul ko numon, ya be gaar e Bible: “Me non Ananias, ni ir e th’abi tolang ko prist ngak e piin ni yad ba sak’iy u tooben Paul ni ngar batniged l’ugun Paul.” (Acts 23:2) Riyul’ ni kan darifannag Paul! Ki m’ug riy nib laniyan’ faen th’abi tolang ko prist, ya m’on nge lemnag ni Paul e ir be’ ni ma lifith l’ugun ndawori motoyil ko n’en nge yog! Aram fan ni gaar Paul ngak: “I Got e rib mudugil ni bayi batnigem​—i gur e gi rungrung nir ni kan achey ko wech! Kam par nga but’ u wur ni ngam pufthinnigeg nrogon ko Motochiyel, machane kam th’ab e Motochiyel ya ka mog ngorad ni ngar batniged gag!”​—Acts 23:3.

¹⁷ Bay boch i yad u rom nra gingad ni gathi bochan e n’en ke buch rok Paul, ya bochan e n’en ke yog! Ere lungurad: “Ga be yog e thin nib tagan ngak e prist nth’abi tolang ni prist rok Got!” Ka chingiyal’ nem me dag Paul e sobut’an’, miki dag ni be tayfan fare Motochiyel. I gaar: “Pi walageg, da gu nang ni ir e prist nth’abi tolang; ya gu manang ni ke gaar e babyor nib thothup, Thingar dab mog ban’en nib kireb ngak be’ ni ir e be tay murung’agen e girdi’ ko nam rom.”d (Acts 23:4, 5; Ex. 22:28) Ere thilyeg Paul rogon ni be non ngorad. Bochan ni manang ni pi Farise nge Sadduse e yad girdien fare Sanhedrin, ma aram me gaar: “Pi walageg! I gag reb e Farise, ni gag be’ ni fak e Farise gag. Ma ngan pufthinnigeg u roy ni bochan e be l’agan’ug ngay ni yira faseg e yam’.”​—Acts 23:6.

18. Mang fan ni yog Paul ni ir reb e Farise? Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad rok u nap’an ni gad be machib?

¹⁸ Mang fan ni yog Paul ni ir reb e Farise? Ya ir “be’ ni fak e Farise” ni be yip’ fan ni ke yib u ba tabinaw ni yad ba muun ko re ulung nem. Ere ka boor e girdi’ ni yad ra tay ni ir reb e Farise.e Machane uw rogon nrayog ni nge yog ni ir bagayad ni faanra pi Farise e ba mich boch ban’en nde riyul’ u wan’rad ni bay rogon ko fos ko yam’? Ba mich u wan’ e pi Farise nnap’an nra yim’ be’ ma ka bay ban’en u fithik’ i dow ni ma par nib fos, ma yaal ko piin yad ba mat’aw e ma par nib fos u fithik’ i dow e girdi’. De mich e pi machib ney u wan’ Paul. Ba mich u wan’ e fos ko yam’ ni i weliy Jesus murung’agen. (John 5:25-29) Yugu aram rogon me m’agan’ ko n’en ma yog e pi Farise nnap’an nra yim’ be’ ma ka bay e athap rok ni ngki fos bayay, nib thil ngak e pi Sadduse nde mich u wan’rad ni bay e athap ko yafos boch nga m’on. Ku rayog ni ngad rin’ed e re n’ey u nap’an ni gad be machibnag e piin yad e Katolik ara Protestant. Rayog ni nga dogned ni taareb rogodad ngorad nib mich Got u wan’dad. Riyul’ nsana ba mich fare machib ko Trinitas u wan’rad, ma gadad e ba mich u wan’dad fare Got ni be weliy e Bible murung’agen. Machane gad gubin nib mich u wan’dad ni bay e Got.

19. Mang fan ni sum e wagey u nap’an fare muulung ni tay girdien fare Sanhedrin?

¹⁹ N’en ni yog Paul e ruw raba’nag girdien fare Sanhedrin. Be gaar e Bible: “Me yan lamrad nga lang, ma boch e pi tamachib ko Motochiyel ni girdien e ba’ rok e pi Farise e ra sak’iygad nga lang ngar nonod nib gel nib togopluw ngak e pi Sadduse ni be lungurad, ‘Dawor gu pirieged ban’en ni ke bucheg e re moon ney! Sana riyul’ ni ke non ba kan fa ba engel ngak!’” (Acts 23:9) Pi Sadduse e de mich e pi engel u wan’rad, ere nap’an nrung’aged e pi thin ney mar damumuwgad nib gel! (Mu guy fare kahol ni kenggin e “Pi Sadduse nge Pi Farise.”) Bochan nrib gel e wagey nra ted, ma aram miki yib fare pilungen e salthaw nu Roma i ayuweg fare apostal bayay. (Acts 23:10) Yugu aram rogon ma ka bay e yafos rok Paul u thatharen e riya’. Ere mang e ra buch ko re apostal ney e chiney? Gad ra fil murung’agen ko bin migid e guruy.