Susun nge mich’ u wan’um e reincarnation fa?

PLATO ni ir e philosopher nu Greece e ke puluwnag rogon ni yima t’ufeg be’ ko reincarnation. Ke mich u wan’ ni tomren ni yim’ ba dowef ma ka bay fare yaal nder yim’ me ere ma yan nga bayang ni ka nog e “giyow ko pi n’en nib machalbog” ngay. Ma dariy e downgin ma ma par u rom u ba ngiyal’ ni be fl’eg i lemnag e pi n’en nem nib machalbog. Ma nap’an nran gargelnag fare yaal biyay nga lan yugu reb e dowef, ma ka bay u laniyan’ e giyow ko pi n’en nib machalbog. Rogon ni yog Plato, ma ma t’ufeg e girdi’ be’ ni bochan e ke pug ngan’rad e pi n’en ni ur lemnaged faram ma yad be gayiy.

Ngan Fl’eg i Gayiy Tapgin Ma Ngan Gayiy ko Mang Fan

Rogon fare machib ko reincarnation e der yim’ e yaal. Ere sum fare machib ko reincarnation rok e girdi’ ara pi nam ni aram rogon e michan’ rorad. Ere ma lemnag boch e girdi’ ni ke sum u Egypt nkakrom. Ma yugu boch e girdi’ e ma lemnag ni sum e re machib nem u Babylon. Ni ngan tolangnag e teliw nu Babylon ma ke mon’og e pi prist riy ko machib ni ma yan e yaal nga bayang. Ma aram e rayog ni ngar rogned ni pi tayugang ko teliw rorad e yad e girdi’ rorad nkakrom ni kan gargelnagrad biyay.

Machane u India, e aram e gin ni kari gel e machib ko reincarnation. Fapi sage nu Hindu e ur fl’eged i lemnag e pi magawon u morngaagen e kireb nge gafgow ko girdi’. Ur fithed ni gaar, ‘Uw rogon nrayog ni ngan puluwnag e pi n’en ney ko An Tasunumiy urngin ban’en ni ir be’ nib mat’aw?’ Ur guyed rogon ni ngar chuweged e magawon u thilin rogon nib mat’aw Got nge pi gafgow ni ma buch nda nnang u m’on riy nge pi n’en nde puluw ko re fayleng ney. Munmun ma ur fl’eged fare “motochiyel ko karma,” ni aram fare motochiyel u morngaagen e pi n’en ni buch nge wenegan riy​—‘ra be’ ma mit i n’en ni yung e ir e ra t’ar wom’engin.’ Ur fl’eged ban’en ni ra thabthabelnag urngin ban’en ni bod e ‘balance sheet’ ma pi n’en nib fel’ ni kan rin’ nge pi n’en nib kireb ni kan rin’ e yira taw’athnag ara ni gechignag ko bin migid e yafas.

Fan fare bugithin ni “karma” e “ngongol.” Be’ ni Hindu nib fel’ e karma rok e ma fol ko yalen nge teliw mab kireb e karma rok nfaanra der fol. Ngongol rok ara karma, e ma turguy ko ra uw rogon e gabul nge langleth ko bin migid e yafas rok. Nikhilananda ni ir e philosopher e ke gaar “Urngin e girdi’ ni kan gargelnagrad e mmutrug pangirad, ya kan turguy u m’on u daken e ngongol rorad ko yafas rorad faram, machane pi n’en u dowrad e yib ko girdi’ rorad. Ere girdi’ e ma fl’eg rogon e gabul nge langleth rorad, ma yad ma tay talprad ba ngiyal’ nga m’on rorad.” Machane fa bin th’abi fel’ e n’en ni ngan nameg e ngan chuw ko re cycle ney ko transmigration min un ngak Brahman​—ni aram e n’en nrib riyul’. Yibe lemnag ni rayog e re n’ey nfaanra ngan athamgil ni ngan par ni yibe fol ko yalen nge tamilangan’ nu Hindu.

Fare machib ko reincarnation e ma tor ko machib ko yaal ndabi yim’ ma ma puthuy boch ban’en ngay u daken fare motochiyel ko karma. Ngad guyed ko mang e be yog e Bible ni aram e Thin Rok Got ni kan thagthagnag u morngaagen e re n’ey.

Ri Dabi Yim’ e Yaal fa?

Ni ngad nanged e fulweg ko re deer ney ma ngad lemnaged ko mang e be yog e an th’abi llowan’ ko re n’ey​—ni aram e Thin Rok fa An Tasunumiy urngin ban’en. Fa bin som’on e babyor ko Bible ni Genesis e be fil ngodad ko mang fan fare bugithin ni “yaal.” Be weliy e Bible u morngaagen e ngiyal’ ni kan sunumeg Adam ni bin som’on e pumoon ni gaar: “Ma aram me fek Jehovah Got boch e but’ nge ngongliy ba girdi’ riy; me pag athon l’ugun ni ma pi’ e yafos nga lan p’ethungun, me mang fare girdi’ e yaal nib fas.” (Genesis 2:7, New World Translation.) Ere rib tamilang ni yaal e gathi ban’en ni ba’ ko girdi’ ya ir. Fare bugithin nu Hebrew ni kan fanay u roy e neʹphesh. Ma 700 yay ni bay ko Bible, ma der sor fan nga ban’en nib bang ko girdi’ ni dabiyog ni ngan guy ya gubin ngiyal’ ma ma sor fan ko ban’en ni rayog ni ngan guy.​—Job 6:7; Psalm 35:13; 107:9; 119:28.

Mang e ma buch ko yaal u nap’an e yam’? Mu lemnag e n’en ni buch ku Adam u nap’an ni yim’. Faani denen me gaar Got ngak: “Ngam sul ko but’ ni ir e ni ngongliyem ngay. Ni ngongliyem ko but’, ere bay kum ngal’ ni but’ biyay.” (Genesis 3:19) Mu lemnag ko mang fan e re n’em. U m’on ni sunumiy Got Adam ko but’ ma da immoy. Ma tomren ni yim’ i sul Adam nga rarogon ni immoy riy ko ngiyal’ ni da immoy.

Ere be fil e Bible ni yam’ e ba math keru’ ko yafas. Be weliy u Eklesiastes 9:5, 10, NW ni gaar: “Piin ni kab fas e yad manang ni yad ra yim’; machane piin ni kar m’ad e dariy e chi n’en ni yad manang, ku dariy e taw’ath rorad; ya kan pag tilrad. Yugu demtrug e n’en nra pat paam ngay ni ngam rin’ ma ga rin’, ma ngam rin’ u gelngim; ya dariy e maruwel, dariy e tafinay, dariy e llowan’, dariy e gonop u lan e low ko yam’ ni aram e gini ga ra yan ngay.”

Fan e re n’em e piin ni kar m’ad e dabiyog ni ngar rin’ed ban’en ma dabiyog ni ngar thamiyed ban’en. Dakuriy e lem rorad, ma dariy ban’en ni yad manang. Be yog ko Psalm ni gaar: “Dab mu pagan’um ngak e piin nib pilung, ara pi fak e girdi’ ya dabiyog ni ngar ayuweged e yafas. Ra yan marchaalen, me sul ko but’ ma re rran nem e ke m’ay e tafinay rok.”​—Psalm 146:3, 4, NW.

Be tamilangnag e Bible ni nap’an nra yim’ be’ ma dabi yan e yaal nga yugu reb e dowef, ya ma yim’. Be yog e Bible ni gaar: “Fare yaal ni ke denen​—ir e ra yim’.” (Ezekiel 18:4, 20, NW; Acts 3:23; Revelation 16:3) Ere fare machib ni der yim’ e yaal e de puluw ko Bible​—ni aram e machib ni ma tay tanggin fare machib ko reincarnation. Ma faanra de riyul’, ma fare machib ko reincarnation e dariy e mich riy. Ere mang fan ni bay e gafgow u fayleng?

Mang Fan ni Ma Gafgow e Girdi’?

Ma gafgow e girdi’ ni bochan e dar flontgad ya ke af e denen rok Adam ngorad. Begaar e Bible: “Denen e yib nga fayleng u daken taabe’, ma denen ni ngongliy e fek e yam’ i yib. Wenegan ni yib e af e yam’ ngak urngin e girdi’ nu fayleng, ni bochan e urngin e girdi’ ni ngongliy e denen.” (Roma 5:12) Gad pi fak Adam, me ere gad gubin e ma m’ar, ma gad ma pillibthir, ma gad yim’.​—Psalm 41:1, 3; Filippi 2:25-27.

Maku rib mutrug e motochiyel ko An Tasunumiydad ni begaar: “Dab mu banniged gimed, ya dariy be’ nrayog ni nge bannag Got. Ra be’ ma mit i n’en ni yung e ir e ra t’ar wom’engin. Faanra yung be’ ban’en nga daken e milay’ ni aram e tin nib kireb ni be ar’arnag, ma wom’engin nra yib riy ngak e yam’.” (Galatia 6:7, 8) Ere ran un ko ngongol ndarngal ma rayog ni nge magawonnag lanin’uy, ma rayog ni ngan diyennag e bitir ndan adag, ma rayog ni nge afuweg e m’ar. Fare babyor ni Scientific American e be weliy ni gaar: “30 percent ko girdi’ ni ma yim’ ko cancers [u Meriken] e bochan e tamaggow, nge 30 percent ni bochan e abich ni yad ma tay nge bochan ni dar uned ko exercise.” Boch ban’en ni ma bucheg e gafgow ni bochan e de fel’ rogon ni ma ayuweg e girdi’ e pi n’en ko fayleng.​—Mu taarebnag ko Revelation 11:18.

Arrogon, girdi’ e ma n’igin e gafgow rorad. Ma gathi der yim’ e yaal, me ere fare motochiyel ni ‘ra be’ ma mit i n’en ni yung e ir e ra t’ar wom’engin’ e dabi puluwnag e gafgow ko girdi’ ko karma​—ni aram e ngongol ku be’ u nap’an e yafas rok faram. Ya begaar e Bible: “Faanra yim’ be’ ma ke chuw u fithik’ i gelngin e denen.” (Roma 6:7, 23) Ere wenegan e denen e der yan nga puluwon reb e yafas u tomren ni yim’ be’.

Ku ma n’igin Satan ni Moonyan’ boor e gafgow. Ya re fayleng ney e bay u tan pa’. (1 John 5:19) Ma ke yiiynag Jesus Kristus ni ‘gubin e girdi’ ni bay ra fanenikayed [pi gachalpen] ni bochag.’ (Matthew 10:22) Ere boor yay ma piin nib mat’aw e kab gel e magawon ni ma yib ngorad ko piin nib kireb.

U lan e re fayleng ney ma ma buch boch ban’en ma gathi rib gagiyel ko mang fan. Ya fa en th’abi machreg ko mil e rayog ni nge dol me lus fare sagreng. Ma ba ulung i salthaw nib gel e rayog ni nge war ko yugu ba ulung ni gathi rib gel. Ma be’ nib gonop e sana dabiyog ni nge un ko reb e maruwel nib fel’ me ere ra gafgow ko bilig. Ma girdi’ nib llowan’ mab cheg ko shiyobay e sana dabiyog ni ngar maruweliyed e llowan’ rorad ma aram mi yad par nib gafgow. Ma piin nib tolang e ma dabuy e piin nib llowan’. Mang fan? Be weliy Solomon ni Pilung nib gonop ni gaar: “Bochan e ngiyal’ nge pi n’en ni be buch ni dawor ni guy e be m’ug ngorad.”​—Eklesiastes 9:11.

Ke gafgow e girdi’ nib n’uw nap’an u m’on ko ngiyal’ ni ke guy rogon e pi sage ni Hindu ni ngar weliyed ko mang fan. Machane rayog ni ngan athapeg e par nib fel’ nga m’on fa? Ma mang e be micheg e Bible ko piin ni kar m’ad?

Ra Gapas e Gabul nge Langleth

I micheg e An Tasunumiy urngin ban’en ni dabki n’uw nap’an ma ra yibnag e tomur ko re m’ag ney ni bay u tan pa’ Satan. (Proverbs 2:21, 22; Daniel 2:44) Ma aram e ra riyul’ e bin nib mat’aw e m’ag ko girdi’ ni aram e​—“bin nib biech e fayleng.” (2 Peter 3:13) Ma ngiyal’ nem ma “dariy be’ ni be par u lan e nam rodad ni bay ki yog nib m’ar.” (Isaiah 33:24) Mus ko yam’ e bay ni chuweg ya bayi n’ag Got “urngin e lu’ u owcherad. Ma aram e dab ku unim’, ma dab ki i kireban’uy, ma db ku un yor, ma dab ku un amith. Ya tin kakrom ban’en e ke chuw.”​—Revelation 21:4.

Kan yiiynag ko Psalm u mornaagen e piin ni ra par u lan e fayleng nib biech rok Got ni gaar: “Piin ni yad mmat’aw e bay ra pired u daken e binaw u fithik’ e gapas, me par ni taferad ni dariy n’umngin nap’an.” (Psalm 37:29) Maku piin nib sobut’an e “bay ur pired u fithik’ e gapas ni yad ba falfalan’.”​—Psalm 37:11.

Kan weliy morngaagen Mukundbhai faram, ma ke yim’ nde nang e pi n’en nib fel’ ni i micheg Got. Machane bokum milyon e girdi’ ni kar m’ad ndar nanged Got e yira fasegrad ko yam’ nga lan e fayleng nib biech mab gapas, ya arrogon ni be micheg e Bible ni gaar: “Bayni faseg urngin e girdi’ ko yam’, ni tin nib mat’aw nge tin nde mat’aw.”​—Acts 24:15, NW; Luke 23:43.

Fare bugithin ni “fas ko yam’” e nni piliyeg ko thin ni Greek ni a·naʹsta·sis, ma ma sor fan ko “ngan sak’iy nga lang biyay.” Ere fas ko yam’ e ma sor fan ko ngan tababnag e yafas ku be’ biyay.

Der mus e gonop ko An Tasunumiy e tharmiy nge fayleng. (Job 12:13) Ere dariy e magawon rok ni nge lemnag rarogon urngin e piin ni kar m’ad. (Mu taarebnag ko Isaiah 40:26.) Ma kari sug Jehovah Got ko t’ufeg. (1 John 4:8) Ere rayog ni nge fanay e llowan’ rok, ni nge faseg e piin ni kar m’ad nga lan e fayleng ni ke paradis ma taareb pangirad ko ngiyal’ u m’on ni kar m’ad, ma dabi fanay e llowan’ rok ni nge gechignag e piin ni kar m’ad ko kireb ni ur rin’ed.

Bokum milyon e girdi’ ni bod Mukundbhai, e ran fasegrad ko yam’ mar uned ko girdi’ nib t’uf rorad biyay. Machane amu lemnag ko mang e rayog ko piin ni yad ba fas e chiney. Susun, mu lemnag fak Mukundbhai ni ke fil e thin riyul’ morngaagen Got nge tin nib m’agan’ ngay. Kari gapas laniyan’ ya manang ni dariy chitamangin ko cycle ko gargel biyay ni der mus, ma bay e kireb nge gafgow riy! Ya ke yim’ ma bod ni be mol ni be sonnag e fas ko yam’. Rib fel’ ni nge lemnag e ngiyal’ nga m’on ni nge weliy ngak chitamangin e n’en ni ke fil ko Bible!

Mm’agan’ Got ngay ni “urngin e girdi’ ni ngar thapgad ngak ma ngar nanged e tin nib riyul’.” (1 Timothy 2:3, 4) Ereray e ngiyal’ ni ngam fil ko uw rogon nrayog ni ngam par ni manemus u paradis u fayleng ni gimed bokum milyon e girdi’.​—John 17:3.

[Blurb ko page 7]

“Ngiyal’ nge pi n’en ni be buch ni dawor ni guy e be m’ug ngorad.”​—Eklesiastes 9:11

[Kahol ko page 6]

Pangin Got nge fare Motochiyel ko Karma

I weliy Mohandas K. Gandhi ni “Fare motochiyel ko Karma e dabiyog ni ngan siyeg. Ere de t’uf ni nge rin’ Got ban’en ngay. Ya ke dugliy fare motochiyel ma aram ma bod ni ke retire ma daki rin’ ban’en.” De fel’ e re thin ney u wan’ Gandhi.

Machane fare n’en ni micheg Got u morngaagen e fas ko yam’ e ma dag ni ri be lemnag Got e tin ni sunumiy. Ya ra nge faseg Got be’ ko yam’ u paradis u fayleng ma thingari nang urngin ban’en u morngaagen e cha’ nem ma dabi pag talin. Dabi siy ni ra bagadad ma ma t’ufeg Got.​—1 Peter 5:6, 7.

[Sasing ko page 5]

Fare wheel ko yafas ko Hindu

[Sasing ko page 8]

Thin Rok Got e ma fil morngaagen e fas ko yam’