Yibe Gayiy Rogon ni Ngan Par nib N’uw Nap’an

“Ppin, e gargeleg e pumoon, ma ba ngoch nap’an e par rok ma ba wagey laniyan’. Bod rogon e floras ni ke puf ma ke yib me m’ay, ma ma yan nga bayang ni bod fon ban’en ma dabki par nib fos.”​—Job 14:1, 2, New World Translation.

PI THIN NEM e kan yoloy 3,500 e duw faram machane mus ko ngiyal’ ney ma ma lemnag e girdi’ ni aram rogon e yafos ni kari ngoch nap’an. Ke kireban’ e girdi’ ya ba ngoch nap’an ni yad ma par ni ka yad ba pagal, ma aram mi yad pillibthir iyan mar m’ad. Ere kakrom iyib ngaray ma ke gay e girdi’ rogon ni nge n’uw nap’an e yafos rorad.

Nap’an Job ma ke kay piyu Egypt e testicle ko gamanman ya kar lemnaged ni yad ra pagal biyay. Ma ban’en ni kan nameg ko tafalay kakrom e reb e falay ni nge n’uwnag e yafos ko girdi’. Boor e girdi’ ni alchemist e ke mich u wan’rad ni faanra rayog ni ngar fl’eged e gol ma aram e ra yognag e yafos ndariy n’umngin nap’an ma faanra yad ra kay e ggan ni bay ko plet nib gol, ma ra n’uw nap’an e yafos rorad. Girdi’ nu China nkakrom e ur lemnaged ni rayog ni ngar thiliyeged boch ban’en u fithik’ i dowey nfaanra yad ra rin’ boch ban’en ni bod e meditation, breathing exercises, ma yad ra kay mit e ggan ma aram e rayog e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad.

Juan Ponce de León ni girdi’ nu Spain ni ke milekag iyan e ba gilbuguwan ya kari elmirin ni ke gay fare alublub ni ma n’igin ngan pagal biyay ara fare fountain of youth. Reb e togta u nap’an e bin 18 e chibog e ke yoloy e babyor ni Hermippus Redivivus ma ke weliy riy ni ngan tay e piin rugod nga lan e singgil nib achig u nap’an e spring ma ran kunuy e pogofan rorad nga lan e melor ma aram e falay ni ra n’uwnag nap’an e yafos ko girdi’. Ma de yib angin e pi falay nem.

Ngiyal’ ney ma ke pag 3,500 e duw u tomren ni ke yoloy Moses e pi thin nem ni yog Job, ka aram ke yan e girdi’ nga daken e pul, ma kar fl’eged e karro nge computer, mar filed murung’agen e atom nge cell. Machane yugu demtrug e pi n’en nem ni kar mon’oggad riy iyan, ma ka gad be par nib “ngoch nap’an e par rodad ma ba wagey lanin’dad.” Rriyul’ ni boch e nam nib fel’ rogon e ke yoor e duw ko girdi’ riy ko fa binem e chibog. Machane bay angin ni yib ngorad ni bochan e ke fel’ e tafalay rorad, ya yad be athamgil ni ngar pared nib klin, ma ba fel’ rogon e ggan ni yad ma kay. Susun, nap’an e pi duw ni lukngun e bin 19th e chibog nge mada’ ko pi duw u tabolngin e 1990’s, ma ke yoor e duw ko piin pumoon me gaman 75 e duw ma faram e ke mus ni 40 e duw rorad, ma piin ppin kafram e ke gaman 44 e duw rorad ma chiney e yad ma par ni ke mada’ ko 80 e duw rorad. Machane aram e ke gapas laniyan’ e girdi’ ya yad be par nib n’uw boch nap’an?

Danga’ ya yugu aram rogon ni boor boch e girdi’ u boch e nam e yad ma par nge mada’ ko ngiyal’ ni kan pillibthir, machane kab puluw fare thin ni yoloy Moses ni gaar: “Ya ke mus ni medlip i ragag e duw n’umngin nap’an, ma be mada’ ko meruk i ragag ni faanra ba gel fithik’ i downgin bagamad . . . , der ma n’uw nap’an me chuw e biney e tamilang u owchemad, ni aram e da kug moyed.” (Psalm 90:10) Ke chugur ko ngiyal’ ni ra thil e re n’em fa? Rayog ko girdi’ ni ngar pared nib n’uw nap’an? Aram e n’en nran weliy.