Ngan Par Nib Falfalan’ Ni Bochan Got Ni Ir E Be Ayuwegdad

“Ku ra gu par nri gub felfelan’ ni bochan [Jehovah] ni Got e ir e be ayuwegneg.”​—HABAKKUK 3:18.

1. Mang e guy Daniel u nap’an ni piliyeg e changar rok u m’on ni ke war yu Babylon ko duw ni 539 B.C.E.?

BOOR ko ragag e duw u m’on ni ke war Babylon ko duw ni 539 B.C.E., me ke pig e changar rok Daniel ni profet me guy bogi ban’en ni ke gin ngay. Ke yiiynag murung’agen e pi n’en nra buch u fayleng nge mada’ ko ngiyal’ nra taw ko fare mahl u thilin e pi toogor rok Jehovah nge Jesus Kristus ni Pilung. Ma uw rogon u wan’ Daniel e re n’em? I gaar: “Gu par ni gowa nchuchuyeg nga but’ mu gu par . . . ni ke balyangan’ug ko tin ni kug guy.”​—Daniel 8:27.

2. Mang cham ni guy Daniel faani pig e changar rok, ma uw rogon u wan’um ya kari chugur ko ngiyal’ nem?

² Ma gadad? Gad be par ko ngiyal’ nrib palog nga orel ko ngiyal’ nem! Uw rogon u wan’dad u nap’an ni ke tamilangan’dad ni kari chugur ko ngiyal’ nra lebug e n’en ni ke guy Daniel​—ni aram fare mahl rok Got ni Armageddon? Ma uw rogon u wan’dad u nap’an ni kad nanged fan ni kari gel e kireb ni ke yiiynag Habakkuk u murung’agen ma dabi siy nran thang e pi toogor rok Got? Dabi siy ni taareban’dad ngak Habakkuk, u rogon ni be weliy u lan e bin dalip guruy ko re ke babyor nem.

Ke Meybil Habakkuk ni Nge Dag Got e Runguy

3. I meybil Habakkuk ni fan ku mini’, ma mang fan ngodad e ngiyal’ ney?

³ Habakkuk guruy ni 3 aram ba meybil. Verse 1 e be weliy ni aram ba meybil u fithik’ e dololoy’, ara tang ni yibe yin’ u fithik’ e kireban’. Gowa be meybil fare profet ni fan ngak. Machane bin riyul’ riy e be meybil Habakkuk ni fan ngak girdien fare nam rok Got. Maku bay fan ko girdi’ rok Got ko ngiyal’ ney, ya yad be un ko maruwel ko machib ko Gil’ilungun Got. Ma nap’an ni gad ra bieg Habakkuk guruy ni 3, ma ra ginangdad maku ra pi’ e falfalan’ ngodad. Fare meybil rok Habakkuk ara dololoy’, e ma pi’ e athamgil nga lanin’dad ni ngad pared nib falfalan’ ni bochan Jehovah ya ir fare Got rodad ma ra ayuwegdad.

4. Mang fan ni ke rus Habakkuk, ma mang e rayog ni nge mudugilan’dad ngay ko uw rogon nra fanay Got gelngin?

⁴ Kad filed faram ni ke kireb rarogon yu Judah u nap’an Habakkuk. Machane dabi pag Got ni nge ul’ul’ iyan ni aram rogon. Ya ra rin’ Jehovah ban’en ni bod rogon ni i rin’ kafram. Aram fan ni yog fare profet ni gaar: “O [Jehovah], kug rung’ag e n’en ni kam rin’, ma kari yib madgum u wun’ug”! Mang fan ni i yog e re n’em? ‘N’en ni ke rin’ [Jehovah]’ aram e n’en ni kan yoloy nga but’ u murung’agen e pi n’en ni rin’ Got, ni bod e n’en ni rin’ ko fare Day ni Row, ngu daken e ted, nge Jeriko. Goo manang Habakkuk murung’agen e pi n’en nem, ma ke yib madgun Got u wan’ ya manang ni ra fanay Jehovah gelngin bayay nge togopuluw ngak e pi toogor rok. Nap’an ni gad be guy fene gel e kireb ko girdi’ ko ngiyal’ ney ma goo gad manang ni ra rin’ Jehovah ban’en ni bod rogon ni rin’ kakrom. Ere gad ra rus? Dabi siy! Machane, gad ma meybil ni bod Habakkuk ni ke gaar: “Kum rin’ bayay ko ngiyal’ ney fapi maang’ang ni um rin’. Yugu ra kam damumuw, ma ngar mu runguymad.” (Habakkuk 3:2) Nap’an ni ke taw ko ngiyal’ ni ke dugliy Got ma ra rin’ ban’en u daken gelngin. Ma ra runguy e piin nib t’uf rok!

Be Yan Jehovah!

5. Uw rogon me sul Got ‘u [Teman],’ ma uw rogon nib sor fan ko Armageddon?

⁵ Mang e ra buch u nap’an nra rung’ag Jehovah e meybil ni gad ma tay ngak ni nge runguydad? Bay e fulweg riy u Habakkuk 3:3, 4. I yog fare profet ko som’on ni gaar: “Got e be sul u [Teman]; Got nib thothup e be yib u daken e ted u Paran.” Nap’an Moses ma ke yan yu Israel nga lan e binaw nu Teman nge Paran u nap’an ni yad be milekag u daken e ted iyan nga Kanaan. Ma nap’an ni be milekag yu Israel iyan, ma gowa ke un Jehovah ko yan, ma dariy ban’en nrayog ni nge taleg. I yog Moses u m’on ni yim’ ni gaar: “Jehovah​—e yib ngodad ko burey ni Sinai; yib nga Edom ni bod e yal’ ni m’ug, me gal ramaen ko burey ni Paran nga daken e tirok e girdi’. Yib ni ragag biyu’ e engel ni ke un ngak.” (Deuteronomy 33:2) Nap’an ni ra yan Jehovah nib togopuluw ngak e pi toogor rok u Armageddon, ma ra dag gelngin nib gel.

6. Mang e ma guy e pi Kristiano ni yad ba gonop ni gathi ke mus ni ramaen Got ni be galgal?

⁶ Miki yog Habakkuk ni gaar: “Ramaen [Jehovah] ni be galgal e ke sugnag lan e lang; fayleng e ke sug nga laman e girdi’ ni be pining e sorok ngak.” Rib manigil e re n’en nem! Rriyul’, ndariy be’ nrayog ni nge guy Jehovah Got me par nib fos. (Exodus 33:20) Machane pi tapigpig rok Got e yad be guy u lanin’rad mi yad ngat nga rogon fene galgal ramaen. (Efesus 1:18) Ma pi Kristiano e gathi ke mus ni ramaen Jehovah e yad be guy. Habakkuk 3:4 e be gaar: “Be yib ni yow ramaen e uluch; be matmat ramaen u pa’, aram e gin ni ba’ gelngin riy ni be par nib mith.” Arrogon, be par Jehovah ni ke bung rogon ni nge rin’ ban’en, ma be fanay e ba’ ni mat’aw i pa’ nib gel gelngin.

7. Nap’an nra tabab Got ko yan ma mang e ra buch ko piin ni be togopuluw ngak?

⁷ Nap’an ni ra yan Got ma ra gafgow e piin ni be togopuluw ngak. Habakkuk 3:5 e be gaar: “Ke l’og e liliy ke yib ni be m’on rok; ma ke non ngak e yam’ ni nge yib nge lek.” Nap’an ni ke chugur yu Israel ko fare Binaw ni kan Micheg Ngorad u nap’an e 1473 B.C.E., ma boor i yad e dakur folgad, mar uned ko ngongol ndarngal nge liyor ko liyos. Ma wenegan ni yib riy e yim’ 20,000 ko misilpig ni l’og Got. (Numbers 25:1-9) Ma dabi n’uw nap’an ma ra yan Jehovah ko “fare mahl rok Got ni Gubin ma Rayog Rok,” ma ku aram rogon nra gafgow e piin ni be togopuluw ngak ni bochan e denen rorad. Ma sana briyul’ nra yim’ boch e girdi’ ko misilpig.​—Revelation 16:14, 16.

8. Rogon ni yog u Habakkuk 3:6, ma mang e ra buch ko pi toogor rok Got?

⁸ Ngam motoyil ko n’en ni yog fare profet u murung’agen Jehovah ko pi salthaw ni be rin’ ban’en. Be weliy u Habakkuk 3:6, ni gaar: “Ke tal [Jehovah Got], me rur e fayleng, ra sap, me t’on e pi nam. Fapi burey ni ke kakrom e ke puth; ma yungi ted ni ke kakrom e ke aw, ni fa yungi ted ni i yan u daken ni kakrom.” Som’on me ‘tal Jehovah’ me par nib mudugil ni bod rogon be’ ni pilungen e salthaw ni be yaliy e gin nra cham ngay. Ma pi toogor rok e be t’on ko marus. Ya kar guyed e en ni toogor rorad mar gingad, mar t’ongad. I yiiynag Jesus u murung’agen e ngiyal’ ni “urngin e ganong nu fayleng ni bay ra yorgad.” (Matthew 24:30) Ya kaygi sagaal ma kafini tamilang u wan’rad ni dariy be’ nrayog ni nge togopuluw ngak Jehovah me gel. Pi ulung ko girdi’​—ni be m’ug riy nib mudugil ni bod “fapi burey ni ke kakrom” nge “fa yungi ted ni ke kakrom”—​e ra puth. Ma aram e ra bod e “yungi ted ni i yan Got u daken ni kakrom,” ya aram rogon ni ke rin’ kakrom.

9, 10. Mang e be puguran ngodad fa pi thin ni bay ko Habakkuk 3:7-11?

⁹ Kari “gel e damumuw rok Jehovah” ngak e pi toogor rok. Ma uw rogon e talin e cham nra fanay ko mahl? Mmotoyil ko n’en ni yog fare profet ni gaar: “Mu fal’eg rogom ni ngam maruwel ko gat’ing rom, tafen e gat’ing rom e sugnag gan e gat’ing. Uluch rom e bilig e but’ ko fayleng. Faani guyem e pi burey mi yad durru’; me map’ e ran u lang nga but’. Me cham e ran u tan e but’, me ga’ e n’ew rorad nge tolang. Pi gan e gat’ing rom ni yan nib machreg e mat ramen, ma sarey rom e galgal ramen, me tal e yal’ nge pul.”​—Habakkuk 3:7-11.

¹⁰ Nap’an Joshua, ma n’igin Jehovah nge tal e yal’ nge pul ni nge dag gelngin. (Joshua 10:12-14) N’en ni i yiiynag Habakkuk e be puguran ngodad ni aram e re gelngin nra fanay Jehovah u nap’an Aramageddon. Nap’an e 1513 B.C.E., me dag Jehovah ni rayog ni nge gagiyegnag e ran u maday ya ke fanay fare Day ni Row ni nge thang e pi salthaw rok Farao. Ma aningeg i ragag e duw nga tomren ma fare lul’ ni Jordan nib sug ko ran e de taleg piyu Israel nga ranod nga lan fare Binaw ni Kan Micheg Ngorad. (Joshua 3:15-17) Ma nap’an Deborah ni profet ni ppin, ma ke aw e n’uw nib ga’ me kirebnag e pi karro ni ma girngiy e os rok Sisera ni toogor rok yu Israel. (Judges 5:21) Ku aram rogon nra fanay Jehovah e pi n’en ney u nap’an Armageddon ni ran, nge n’uw, nge ran u maday. Maku rayog ni nge fanay e dirra’ nge uluch u pa’ ni bod rogon e gan e gat’ing nib sug ko gat’ing.

11. Mang e ra buch u nap’an nra dag Jehovah gelngin nib gel?

¹¹ Rriyul’, yira ngat nga rogon fene gel gelngin Jehovah. Rogon ni yog Habakkuk ma nep’ e ra bod ni ke ran, ma ra gel e tamilang ko ran u rogon ni dabiyog ni nge rin’ e yal’. Dada nanged ko briyul’ e pi thin ko profet ney fa be yip’ fan ban’en, machane n’en nib mudugil e​—ra gel Jehovah ma dariy reb e toogor rok ni ra magay nib fos.

Ba Mudugil ni Ra Par e Girdi’ Rok Got nib Fos!

12. Mang e ra rin’ Got ko pi toogor rok, ma mini’ e ra par nib fos?

¹² Kii weliy fare profet u rogon nra thang Jehovah e pi toogor Rok. Be weliy u Habakkuk 3:12 ni gaar: “Ma ga yan u fayleng ni kam damumuw; ma ga yit’yit’ e pi nam nga but’ u fithik’ e damumuw rom nib gel.” Machane gathi yugu ra thang urngin e girdi’. Ya ra magay boch e girdi’ nib fos. Habakkuk 3:13 e be gaar: “Ma ga yan ngam ayuweg e girdi’ rom u pa’ e toogor, ni ngam ayuweg fare pilung ni gur e mdugliy.” Arrogon, ra ayuweg Jehovah e pi tapigpig rok ni ke dugliy ko kan ni thothup. Ma aram min thang Babylon nib Gilbuguwan, ni aram e pi yuraba’ i teliw nu fayleng ni googsur. Machane ngiyal’ ney ma be guy e pi nam rogon ni ngar chuweged e bin riyul’ e liyor. Dabki n’uw nap’an ma girdi’ rok Gog nu Magog e ra togopuluw ngak e pi tapigpig rok Jehovah. (Ezekiel 38:1–39:13; Revelation 17:1-5, 16-18) Ma ra gel Satan fa? Danga’! Ya ra yit’yit’ Jehovah daken e pi toogor rok ni bod e woldug ni wheat ni yima pirdiiy. Ma ra ayuweg e piin ni ma liyor ngak u daken e kan ni thothup ngu fithik’ e tin riyul’.​—John 4:24.

13. Uw rogon nra lebug e thin ko Habakkuk 3:13?

¹³ Kan yiiynag u rogon ni ran thang e piin nib kireb ni gaar: “Kam li’ [Jehovah] e en ni be yog e thin rok e girdi’ u lan e tabinaw rok fa en nib kireb, ma kam thang owchen e tirok e girdi’.” (Habakkuk 3:13) Re “tabinaw” nem e ba sor fan ko re m’ag nib kireb ney ni bay u tan pa’ Satan ni Moonyan’. Yira chuweg. Ma fa “en ni be yog e thin” ara pi tayugang ni be togopuluw ngak Got, e yira thangrad. Ra puth urngin ban’en, ni mus ko def riy. Ra m’ay ma dakuriy. Rib fel’ e re n’em!

14-16. Rogon ni yog Habakkuk 3:14, 15, ma mang e ra buch ko girdi’ rok Jehovah nge pi toogor rorad?

¹⁴ Nap’an Armageddon ma yira n’igin nge balyangan’ e piin ni be guy rogon ni ngar thanged e “en ni ke dugliy” Jehovah. Rogon ni be weliy u Habakkuk 3:14, 15, ma be non fare profet ngak Got ni be gaar: “Pi gan e gat’ing rom e aw ngak e en ni be yog e thin ko salthaw rok ko fa ngiyal’ nem nra bad ni bod ba yoko’ ni ngar wereged gamad, ni yad be migrig ni bod e piin ni yad ma gafgownag e girdi’ ni gafgow ni yad be rin’ nib mith. Pi os rom e i yit’yit’ lan e day, me cham e n’ew me m’ag e wuth daken e day.”

¹⁵ I weliy Habakkuk u murung’agen e pi “salthaw . . . nra bad ni bod ba yoko’ ni ngar wereged gamad,” ma re n’em e ba sor fan ko pi tapigpig rok Jehovah ni kan dugliyrad ko kan ni thothup. Bod rogon e piin ni ma gafgownag e girdi’ ni yad be rin’ nib mith, ma ra yib e pi nam nib tomgin ngar togopuluwgad ngak e piin ni ma liyor ku Jehovah ni ngar thanged yad. Pi tatogopuluw rok Got ney e yad ra “migrig” ya yad be lemnag ni kar gelgad. Yad ra lemnag ni ba meewar e pi Kristiano ni bod e piin ni “gafgow.” Machane nap’an ni ra togopuluw e pi toogor rok Got, ma ra n’igin Jehovah ni ngar chamgad ngorad. Yad ra fanay pa’rad ara “gan e gat’ing” rorad ni fan ngak e pi salthaw rorad.

¹⁶ Machane ka bay boch ban’en nra buch. Ra fanay Jehovah e pi engel ni nge thang e pi toogor rok nge mus rogon. Ra fanay e “pi os” ko pi salthaw rok u tharmiy u tan pa’ Jesus Kristus, ma ra “yit’yit’ lan e day” ma ra “m’ag e wuth daken e day” ni aram e girdi’ ni pire’ ni yad e toogor. (Revelation 19:11-21) Ma aram min chuweg e piin nib kireb u fayleng. Rib tamilang ni kan dag gelngin Got nge ngongol rok nib mat’aw!

Ra Yib e Rran Rok Jehovah!

17. (a) Mang fan nrayog ni nge mich u wan’dad ni ra lebug e n’en ni yog Habakkuk? (b) Uw rogon nrayog ni ngad boded Habakkuk u nap’an ni gad be sonnag fare rran rok Jehovah?

¹⁷ Rayog ni nge mich u wan’dad ni dabki n’uw nap’an ma ra lebug e n’en ni yog Habakkuk. Dabi sowath. Uw rogon e re n’ey u wan’um ni kam nang u m’on nra buch? Dab mu pag talin ni n’en ni ke yoloy Habakkuk nga but’ e thagthagnag Got nga laniyan’. Ra rin’ Jehovah ban’en ma ra gel e wagey u fayleng. Ere dabni gin ngay ni ke yoloy fare profet ni gaar: “Gu rung’ag e pi n’ey ni gubin, mu gu t’on; me da’da’ dap’i l’ugunag ko marus. Me m’ay gelngin dowag, me tun ayig. Bay gu sonnag u fithik’ e gum’an’ e ngiyal’ ni bay taw ngay me gechignag Got e piin ni kar mahlgad ngomad.” (Habakkuk 3:16) Kari wagey laniyan’ Habakkuk​—ma bay rogon. Machane ke war e michan’ rok? Ri danga’! Ya ke par ni be sonnag fare rran rok Jehovah. (2 Peter 3:11, 12) Gathi aram rogon gadad? Dabi siy! Kari mich u wan’dad ni ra lebug e thin ko profet rok Habakkuk. Ma gad ra son u fithik’ e gum’an’ nge mada’ ko ngiyal’ ni ke lebug.

18. Yugu aram rogon ni i nang Habakkuk ni ra un ko gafgow, ma uw rogon e lem rok?

¹⁸ Gubin ngiyal’ ni kan mahl ma mus ni piin ni kar gelgad ko mahl ma ke yib e gafgow ngorad. Ya sana ke buch uw e ggan. Ma sana ke mul e binaw u pa’rad. Ma sana ra par e girdi’ ni bod e piin nib gafgow. Faanra buch e re n’em ngodad, ma mang e gad ra rin’? Manigil e n’en ni yog Habakkuk ni gaar: “Mus nra yan i par ndariy wom’engin e gek’iy ni fig, ma dariy wom’engin e grape; mus ni faanra de k’uf e gek’iy ni olive, ma de k’uf e grain; mus nra yim’ urngin e saf, me par tafen e garbaw ndakuriy e garbaw riy; ma ku ra gu par nri gub felfelan’ ni bochan Jehovah ni Got e ir e be ayuwegneg.” (Habakkuk 3:17, 18) I nang Habakkuk ni ra yib e gafgow ngak, ma sana ra yib e uyungol. Machane dariy biyay ni de felfelan’ ni bochan Jehovah ni ir e ra ayuweg.

19. Mang boch e gafgow ni ma yib ngak boch e Kristiano, machane mang e rayog ni nge mudugilan’dad ngay nfaanra ngad m’oneged Jehovah ko yafos rodad?

¹⁹ Ma boor e girdi’ e be par nib gafgow ni mus ko ngiyal’ u m’on ko fare mahl rok Jehovah ngak e piin nib kireb. I yiiynag Jesus ni ra yib e mahl, nge uyungol, nge durru’, nge misilpig ma aram e ‘pow ni ba’’ Jesus ni ke mang Pilung. (Matthew 24:3-14; Luke 21:10, 11) Boor e pi walagdad ma yad ma par u yu gin nib gel e gafgow riy ya ke lebug e thin rok Jesus, me ere ba gel e magawon rorad. Ma ra yib e pi n’en nem ngak yugu boch e Kristiano u ba ngiyal’ nga m’on. Ma boor i gadad e rayog ni nge aw ni gowa ‘dabi k’uf e gek’iy ni fig’ u m’on ni ke taw ko tomur. Machane gad manang ko mang fan ni be buch e pi n’en ney, ma aram e ma pi’ e athamgil nga lanin’dad. Maku, bay e ayuw rodad. I micheg Jesus ni gaar: “Ere ngam m’oneged u wun’med e gagiyeg rok Got nge tin nib m’agan’ ngay ni ngam rin’ed, ma aram me pi’ urngin e pi n’ey ngomed.” (Matthew 6:33) Gathi aram e mich riy ni gad ra par ndariy e magawon rodad, machane, rayog ni nge mich u wan’dad ni faanra gad ra m’oneg Jehovah ko yafos rodad ma aram e ra ayuwegdad.​—Psalm 37:25.

²⁰ Demtrug e magawon ni bay rodad, ma dabi war e michan’ rodad ni bay gelngin Jehovah ni nge ayuwegdad. Boor e pi walagdad u Africa, nge Eastern Europe, nge yugu boch e nam e yad be par u fithik’ e gafgow nib gel, machane yad be par nib ‘felfalan’ ni bochan Jehovah.’ Ngad boded yad, ma dabda talgad i yodorom. Ma dabda paged talin ni Somol Jehovah e ir Tapgin “gelngidad.” (Habakkuk 3:19) Ma dabi pagdad. Mmudugil ni ra yib Armageddon, ma tomur riy ma ra yib fa bin nib biech e fayleng rok Got. (2 Peter 3:13) Ma aram ma “flaab rok Got nge gelngin e bayi tamilangan’uy riy u fayleng ni bod rogon lan e rigur ni ke sugnag e day.” (Habakkuk 2:14) Ma chiney iyan ngaram, ma ngad leked e kanawo’ nib fel’ ni dag Habakkuk. Nguud ‘felfelan’gad ni bochan Jehovah ni Got ni ir e be ayuwegdad.’

Ka Ga Manang?

• Mang angin nra yibnag ngodad fare meybil ni tay Habakkuk?

• Mang fan nra un Jehovah ko yan?

• Mang e ke yiiynag Habakkuk u murung’agen e en ra mgay nib fos?

• Susun uw rogon e lem rodad u nap’an ni gad be sonnag fare ran rok Jehovah?

20. Yugu aram rogon ni gad be par nib gafgow machane mang e susun ni nge mudugilan’dad ko tin ni ngad rin’ed?

[Picture on page 19]

Ga manang ko mang boch gelngin nra fanay Got nge togopuluw ngak e piin nib kireb u nap’an Armageddon?