“Gimed Gubin Ma Gimed Walag”

“Thingari dab ni pining e “tamachib” ngomed, ya gimed gubin nra bigimed ma walagen bigimed.”​—MATTHEW 23:8.

1. Mang e gad ra fil morngaagen?

“MINI’ e baga’ e tay fan ni ngan tay ngak, be’ nib missionary ara be’ ni ma maruwel u Bethel?” Aram e deer ni fith reb e ppin u reb e nam nu Asia ngak reb e missionary ni yib u Australia. Ba adag fare ppin ni nge nang ko mini’ e ka baga’ e tay fan ni ngan tay ngak, be’ nib missionary ni yib u yugu reb e nam ara reb e tamachib ko nam rok ni ma maruwel ko ofis rok e Watch Tower Society. Be m’ug ko re deer ney rogon yalen e re nam nem ni boor thal e girdi’ riy, ma ke gin fare missionary ko fare deer. Machane re deer nem ko mini’ e ka baga’ fan boch e sum ni bochan e yi ba adag ni ngan nang yu thal i girdi’.

2. Uw rogon u wan’dad e piin ni taareb rogon e michan’ rodad?

² Gathi bbiech e re lem ney. Mus ko pi gachalpen Jesus ma ur tugthin gad ko mini’ e arorad e ka baga’ boch. (Matthew 20:20-24; Mark 9:33-37; Luke 22:24-27) Ma rogon e yalen rok piyu Jew ko bin somm’on e chibog e bay boor thal e girdi’. Bochan ni aram rogon laniyan’ e girdi’ ko ngiyal’ i n’em, i yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Thingari dab ni pining e “Tamachib” ngomed, ya gimed gubin nra bigimed ma walagen bigimed.” (Matthew 23:8) Fan e re bugi thin nem ni “Rabbi” ara “Tamachib” e “Sensey” ma re bugithin nem e ma tolangnag e piin ni bay e re liw nem rorad ma ma sobut’nag e piin ni dariy e re liw nem rorad. Ma i yog be’ ni Albert Barnes fithngan, ni re lem nem e ba togopuluw ko “machib nib mom rok Kristus.” Ere der ma pining e pi Kristiano e “Elder” ara “Piilal” ngak e piin ni piilal rorad ni yad be pi’ e liw nib tolang ngorad. (Job 32:21, 22) Ma piin ni piilal e ma fol ko thin rok Jesus ni yad ma tay fan girdien e ulung ni bod rogon ni ma tay Jehovah fan e piin ni ma liyor ngak, ma Jesus Kristus e ma tay fan pi gachalpen.

Kanawo’ Ni Tay Jehovah Nge Jesus

3. Uw rogon ni i tay Jehovah fan e pi engel rok?

³ Yugu aram rogon ni Jehovah e ir e “Ani Th’abi Tolang” ma somm’on ko tobolngin ma i tay fan e piin ni sunmiyrad ya i tay ni ngar uned ngak ko pi maruwel rok. (Psalm 83:18) Nap’an ni sunmiy Jehovah e bin somm’on e girdi’ ma i un Fak ni maagirag rok ko re maruwel nem ma Fak e ir “fare tamaruwel nib fel’.” (Proverbs 8:27-30; Genesis 1:26) I pining Jehovah e pi engel rok nu tharmiy ni ngar weliyed rogon ni ngan thang Ahab ni ir e pilung nib kireb.​—1 Kings 22:19-23.

4, 5. Uw rogon ni ma tay Jehovah fan e girdi’ rok u fayleng?

⁴ Jehovah e ma gagiyegnag gubin ban’en ni ir e Yalung Somol. (Deuteronomy 3:24) De t’uf rok ni nge ning e llowan’ ngak e girdi’. Aram rogon machane, ma lumel nga but’ ya nge tayan’ ngak e girdi’. I yog e ani yoloy e psalm ni gaar: “Mini’ e bod Jehovah ni Got rodad, ni ir e ani ma par ko gin ni th’abi tolang? Be lumel nga but’ nge yaliy e n’en ni bay u tharmiy ngu but’, me tolangnag e ani ba sobut’ ni be par ko fiath.”​—Psalm 113:5-8.

⁵ U m’on ni i gothey Jehovah yu Sodom nge Gomorrah, i motoyil ko fapi deer rok Abraham, me fel’ u wan’ Abraham ya ngan rin’ e tin nib mat’aw ban’en. (Genesis 18:23-33) Yugu aram rogon ni manang Jehovah e pi n’en ni ra ning Abraham, me motoyil ngak u fithik’ e gum’an’ me tay nib fel’ e lem rok Abraham.

6. Mang wenegan ni bochan ni i tay Jehovah fan Habakkuk u nap’an ni fith Habakkuk reb e deer?

⁶ Miki motoyil Jehovah ngak Habakkuk ni profet rok. I fith Habakkuk ni gaar: “Uw n’umngin nap’an, O Jehovah, ni thingar gu ning e ayuw, ma da ku mu rung’ag?” I lemnag Jehovah ni be togopuluw Habakkuk, fa? Danga’, ya i tay nib puluw e deer rok Habakkuk, ma aram me weliy ngak e n’en nib m’agan’ ngay ni nge rin’ ni ra tay ni piyu Chaldea e ngar gechignaged piyu Israel. Me micheg ngak fare profet ni “rriyul’ nra lebug e pufthin ni ke tay.” (Habakkuk 1:1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:2, 3) I tay Jehovah fan e profet rok nap’an ni i motoyil ngak me pi’ e fulweg ngak. Ma aram me falfalan’ fare profet ni ke wagey laniyan’ ko somm’on, ma ri pagan’ ngak e Got rok ni ma pi’ e ayuw. Ma m’ug e re falfalan’ ney nge re pagan’ ney u lan e babyor rok Habakkuk, ma babyor rok e ma gelnag e pagan’ rodad ngak Jehovah e ngiyal’ ney.​—Habakkuk 3:18, 19.

7. Mang e baga’ fan ko n’en ni rin’ Peter ko chirofen ni Pentecost ko 33 C.E?

⁷ Jesus Kristus e ma pi’ e kanawo’ ngodad u rogon ni ngada ted fan yugu boch e girdi’. I yog Jesus ngak pi gachalpen ni “en nra weliy u fithik’ e girdi’ ni gathi ir reb i girdieg e aram rogon ni gu ra weliy u p’eowchen e Chitamag u tharmiy ni faanem e gathi reb i girdieg.” (Matthew 10:32, 33) Machane, re nep’ i n’em ni kan egnag Jesus, urngin pi gachalpen e ur milgad rok, ma dalip yay ni I yog apostal Peter ni de nang Jesus. (Matthew 26:34, 35, 69-75) De yaliy Jesus e n’en ni be m’ug u wuru’, ya i sap nga fithik’ i laniyan’ Peter me guy ni kari kalngan’ Peter. (Luke 22:61, 62) Ma 51 e rran nga tomren me tay Kristus fan Peter, ya ke tay ni nge mang Peter owchen fa 120 i gachalpen Jesus ko rorran ni Petecost me maruweliy Peter fa bin somm’on e “kiy ko gil’ilungun Got.” (Matthew 16:19; Acts 2:14-40) Kan pi’ e kanawo’ ngak Peter ni nge “sul nge gelnag laniyan’ pi walagen.”​—Luke 22:31-33.

Ngan Tay Fan Girdien E Tabinaw

8, 9. Uw rogon nrayog ni nge folwok e ani figirngiy rok Jehovah nge Jesus u nap’an ni be tay fan e ppin rok?

⁸ Piin ni figirngiy nge piin ni gallabthir e thingar ra folgad wok rok Jehovah nge Jesus Kristus u rogon ni yow ma gagiyeg. I gaar Peter: “Ma ku er rogomed e piin ni pumoon ni nguum pired e pi leengimed ma thingar um nanged ni yad mmeewar ko pumoon, ere thingar um tiyed farad.” (1 Peter 3:7) Faan ga ra chibiy reb e rume’ nib meewar boch nga reb e dabiy, ga ra ayuw boch, fa? Aram e n’en nrayog ni nge rin’ be’ ni figirngiy ni be folwok rok Jehovah, ma be motoyil ngak e ppin rok u nap’an ni ra turguy ban’en ni fan ngak e tabinaw. Mu tay fanam iyan riy ni i tay Jehovah ba ngiyal’ ni nge non ngak Abraham nge weliy fan e n’en ni ra rin’. Bochan ni ba tadenen e ani figirngiy ma dabiyog rok ni nge nang fan urngin ban’en. Ere ba gonop reb e moon ni be tay fan e ppin rok ma be motoyil ko thin rok, fa?

⁹ U boch e nam e ba gel e thin rok e piin ni pumoon, ere thingari nang e ani figirngiy ni sana ra magawon e ppin rok ni nge weliy e n’en ni bay u laniyan’. Mu folwok rok Jesus Kristus u rogon ni i ngongol ngak pi gachalpen u nap’an ni immoy u fayleng. Ma pi gachalpen e be yip’ fan leengin Jesus u tharmiy. I t’ufegrad, me nang fan e gin nra mus e tin rayog rorad riy me nang farad u m’on ni kar weliyed ngak. (Mark 6:31; John 16:12, 13; Ephesus 5:28-30) Maku mu yaliy e pi n’en ni be rin’ e ppin rom ni fan ngom nge tabinaw rom, ma ga pining e magar ngak ko thin rom nge ngongol rom ngak. Jehovah nge Jesus e ur piningew e magar ngak yugu boch e girdi’, mar n’ufew mar flaabnagew yugu boch e girdi’. (1 Kings 3:10-14; Job 42:12-15; Mark 12:41-44; John 12:3-8) Reb e ppin ni Kristiano nu Asia e i weliy ban’en u tomren ni ke mang e pumoon rok reb e Mich Rok Jehovah ni gaar: “Ka faram e gamow be yan e pumoon rog u but’ ma be m’on rog me gag e ku be fek urngin e chugum. Chiney e ir e ma fek e chugum ma ma pining e magar ngog ko tin ni gu ma rin’ u tabinaw!” Ri baga’ fan taa bugi thin ni yib u gumerchaem ni ga be pining e magar ngak e ppin rom ma ra ayuweg e ppin rom ni nge nang ni bay fan.​—Proverbs 31:28.

10, 11. Mang e rayog ni nge fil e piin ni gallabthir ko kanawo’ ni dag Jehovah ko ngongol rok piyu Israel ni yad tatogopuluw?

¹⁰ Thingari fol e piin ni gallabthir wok rok Got u nap’an ni yad ra yal’uweg pi fakrad. “I ginang Jehovah piyu Israel nge piyu Judah” ya ngar paged e ngongol rorad nib kireb, machane “kar gelnaged lanin’rad.” (2 Kings 17:13-15) I guy piyu Israel rogon ni ngar “sasalapiyed Got u l’iginrad, ma bolowthorad e i bannag Got.” Boch e gallabthir e ma lemnag ni pi fakrad e taareb rogon ngak piyu Israel. Piyu Israel e “ur skengnaged Got” ma ur k’aringed e amith ngak me kireban’. Machane “i runguyrad Jehovah me upunguy e denen rorad ma de thangrad.”​—Psalm 78:36-41.

¹¹ I wenig Jehovah ngak piyu Israel ni gaar: “Mired ngad puruy’gad . . . Denen ni kam lukgad ngay e ra yan i par nrib gagiyel ni bod ramaen row machane bay gu maluknagmed ngam beechgad ni bod feni beech e ayis ni ma mul u lang nga but’.” (Isaiah 1:18) Yugu aram rogon ni de kireb e rok Jehovah, i pining fare nam ni i togopuluw ngak ni ngar puruy’gad u taabang ngar yal’uweged e oloboch rorad. Rib fel’ e kanawo’ ni i dag Got ngak e piin ni gallabthir u rogon e ngongol rorad ngak pi fakrad! Nap’an ni ra m’ag ngay ma ga tay farad ni ga be motoyil ko ba’ rorad e thin ma ga weliy fan ni thingar ra thilgad.

12. (a) Mang fan ni thingar da ayuwgad ni dabi ga’ e tay fan ni gad be tay ko pi fakdad ko tay fan ni gad be tay ku Jehovah? (b) Mang e ba t’uf ni faan gad ra tay fan pi fakdad u nap’an ni gad be yal’uwegrad?

¹² Yu ngiyal’ ma thingari gel e ginang ni ngan pi’ ngak e bitir. Thingari dabi fol e gallabthir ko n’en ni rin’ Eli’ ni i “tay fan fa gali pumoon ni fak ni aram e ke m’onegrow rok Jehovah.” (1 Samuel 2:29) Thingari nang e piin ni bitir ni bay e t’ufeg u nap’an nni yal’uwegrad. Thingari nang e piin ni bitir ni gallabthir rorad e ma t’ufegrad. I yog Paul ngak e pi matam ni gaar: “Dab um puwan’gad ngak pi fakmed nge pag rogon ngam k’aringed e damumuw ngorad. Machane ngam chuguliyed yad mi gimed llowan’nagrad nrogon mi gimed fonownagrad nrogon girdien Kristus.” (Ephesians 6:4) Pi matam e ma yog e thin, machane thingari tay e pi matam fan pi fakrad ma dab ra k’aringed e damumuw ngorad ni bochan e kaygi gel e thin rok. Arrogon, ba t’uf ni ngan fanay boch e tayim ni fan ni ngan tay fan e piin ni bitir ma ngan athamgil ngay, machane waamngin nra yib riy e ra pag urngin e athamgil ni kan fanay ngay.

13. Mang e thin ko Bible u morngaagen e piin ni pilibthir u lan e tabinaw?

¹³ Gathi ke mus ni ppin rom nge bitir rom e ngam tay farad. U Sapan e yima yog: “Nap’an ni ga ra pilibthir, mu fol rok pi fakam.” Fan e re thin nem e pi gallabthir ni kar pilibthirgad e thingar ra tedan’rad ko n’en ni yog pi fakrad ni kar ilalgad. Yugu aram rogon nib puluw ko Bible ni nge tay e gallabthir fan pi fakrad ngar motoyilgad ngorad, thingari dabi dariy fannag e piin ni fak e pilibthir rorad. “Ra pilibthir e chitinam ma ngam dag ko ngongol rom ni ga be pining e magar ngak u wun’um.” Arrogon e thin u Proverbs 23:22. I fol Solomon ni Pilung ko re proverb ney me tay fan chitiningin ni Bath-sheba u nap’an ni ke pilibthir. I yib chitiningin ni nge ning ban’en ngak me tay Solomon reb e chiya ko pilung u charen birok e chiya nge par chitiningin ngay me motoyil ko pilibthir rok.​—1 Kings 2:19, 20.

14. Uw rogon nrayog ni ngada ted fan e piin ni pilibthir u lan e ulung?

¹⁴ U lan e tabinaw rodad ni girdien Kristus e rayog ni nge “pasigan’dad ngay” ni ngada ted fan e piin ni pilibthir u lan e ulung. (Roma 12:10) Dabiyog rorad ni ngar rin’ed e tin ni ur rin’ed faram, ma sana ra kankanan’rad ni bochan. (Ecclesiastes 12:1-7) Reb e girdien fachi ulung nib m’ar ni thingari par u bet u aspital e gaar: “Gu be sonnag e ngiyal’ ni nggum’ ma aram e rayog ni nggu sul ko maruwel rog.” Faan gad ra ted fan e piin ni pilibthir ni bod faanem ma ra fel’ boch u wan’rad. Kan tay chilen ngak piyu Israel ni gaar: “Mu tiyed fan e girdi’ ni kar pilibthirgad, ma ga siro’ u owchen e piin ni ke manna’ lolugrad.” (Leviticus 19:32) Mu ted farad ni ga be dag ni ba t’uf e maruwel rorad ma bay fan e tin nrayog ni ngar rin’ed. Kub muun ko fare “siro’” ni ngan tay ngorad e aram e ngan par nga but’ ngan motoyil ko thin rorad ni yad be weliy e n’en ni kar rin’ed kakrom. Arrogon ni ngan tay farad ma ku ra gel e michan’ rodad.

“Nge Pasigan’med Ngay Ni Nge Bigimed Mi I Tay Fan Bigimed”

15. Mang e rayog ni nge rin’ e piin ni piilal ni ngar ted fan girdien e ulung?

¹⁵ Ra fel’ rogon girdien e ulung u nap’an ni ra dag e piin ni piilal e kanawo’ nib fel’ ngorad. (1 Peter 5:2, 3) Yugu aram rogon ni boor e maruwel rok e piin ni piilal machane yad ra non ngak e piin nib fel’ yangaren, nge piin ni lolgen e tabinaw, nge piin ni ppin ni dakuriy e pumoon rorad, nge piin ni leengiy, nge piin ni pilibthir ni yugu demutrug ko bay e magawon rorad fa danga’. Piin ni piilal ko ulung e ra motoyil ko girdien e ulung ma ngar pininged e magar ko tin nrayog ni ngar rin’ed. Reb e piilal ni ma yaliy girdien e ulung ma be pining e magar ko tin ni be rin’ e pi walag ni pumoon ara ppin e be folwok rok Jehovah, ya Jehovah e ma pining e magar ngak e girdi’ rok u fayleng.

16. Mang fan ni thingar da ted fan e piin ni piilal ko ulung ni bod ni gad ma tay fan yugu boch e girdi’ u lan e ulung?

¹⁶ Piin ni piilal ni yad be folwok rok Jehovah e ku yad be fol ko thin rok Paul ni gaar: “Nge bigimed ma nge t’uf bigimed rok nrogon e walag ni girdien Kristus, ma nge pasigan’med ngay ni nge bigimed mi i ta’ fan bigimed.” (Romans 12:10) Sana ra mo’maw’ rok e piin ni piilal ni ma par u lan e nam ni boor thal e girdi’ riy. U lan reb e nam nu Asia e bay l’agruw bugithin ni “walag ni pumoon,” ni bbug e baga’ e tay fan riy ma bbug e dariy e tay fan riy. Ka faram e i fanay girdien e ulung fare bugithin ni baga’ e tay fan riy ngak e piin ni piilal ko ulung nge piin nib pilibthir, ma fare bugithin ni dariy e tay fan riy e yad ma fanay ngak yugu boch e pumoon u lan e ulung. Machane chiney e ka nog ngorad ni ngar fanayed fare bugithin ni dariy e tay fan riy ngak urngin e pumoon u lan e ulung, ya i yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Ya gimed gubin nra bigimed ma walagen bigimed.” (Matthew 23:8) Yugu aram rogon ni de yoor thal e girdi’ u boch e nam ma thingar da ayuwgad ya ke mecham e girdi’ ngay ni ngar yoor raba’naged e girdi’.​—James 2:4.

17. (a) Mang fan ni thingari puf e thin rodad ngak e piin ni piilal ko ulung? (b) Uw rogon nrayog ni nge fol e piin ni piilal wok rok Jehovah u rogon e ngongol rorad ngak girdien e ulung?

¹⁷ Riyul’ ni i yog Paul ngodad ni ngada ted fan e piilal ko ulung ni “ke l’agruw yay” machane ka yad e pi walagdad. (1 Timothy 5:17) Faanra “dab kud tamdaggad ngada bad nga tagil’ Got, ko gin ni bay e ayuw riy” ma susun e puf e thin rodad ni ngada nonad ngak e piin ni piilal ko ulung ni yad be folwok rok Jehovah, fa? (Hebrews 4:16; Efesus 5:1) Susun e nge lemnag e piin ni piilal ko uw fene mom ni ngan non ngorad ma ngar lemnaged urngin yay ni ma yib girdien e ulung ngorad ni yad be ning e ayuw ara fonow ma ngar bad ni ngar weliyed rogon ni rayog ni ngar rin’ed ban’en. Mu fil ban’en ko tin ni ma rin’ Jehovah ni ma pining yugu boch e girdi’ ni ngar uned ko maruwel rok. Ma tay fan yugu boch e girdi’ ni ma pi’ e maruwel ni baga’ fan ngorad. Mus ni faan manga dabiyog ni ngan rin’ e tin ni ma yog yugu boch e Mich Rok Jehovah, ma piin ni piilal e ra pining e magar ngorad ko ayuw ni yad be pi’. Dab mu pag talin rogon ni i motoyil Jehovah ko pi deer rok Abraham, nge meyor ni i tay Habakkuk ni ke magafan’.

18. Uw rogon ni ma fol e piin ni piilal wok rok Jehovah u rogon ni yad ma yal’uweg e piin nib t’uf e ayuw rorad?

¹⁸ Thingar ni yal’uweg boch e Kristiano. (Galatia 6:1) Machane ka yad ba t’uf u wan’ Jehovah, ma thingar ni tay farad. I yog reb e Mich Rok Jehovah ni gaar: “Faan ra tay fag e ani be ginangeg ma ra puf e thin rog ngak.” Girdi’ e ra fol ko fonow nni pi’ ngorad ni faan yira tay farad. Faan yira motoyil ko piin ni kar olobochgad ma ra mom boch rorad ni ngar folgad ko fonow nni pi’ ngorad. Dab mu pag talin ni i non Jehovah ni boor yay ngak piyu Israel ni bochan e i runguyrad. (2 Chronicles 36:15; Titus 3:2) Fonow nni pi’ u fithik’ e runguy e ra rich nga gumerchaen e piin ni ba t’uf e ayuw rorad.​—Proverbs 17:17; Filippi 2:2, 3; 1 Peter 3:8.

19. Susun uw rogon u wan’dad e piin ni de mich u wan’rad?

¹⁹ Ku gad ra tay fan e piin rayog ni ngar manged e pi walagdad ba ngiyal’. Sana ba sagaal e pi cha’ ney ni ngar folgad ko machib ni gad be weliy, machane thingar da k’adedan’dad ma ngad ted farad. “Ya dubun Jehovah ni nge n’ag be’, ya ba adag ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.” (2 Peter 3:9) Lanin’dad e nge taareb rogon ko laniyan’ Jehovah, fa? Rayog ni nge mab e kanawo’ ni ngada machibnaged boch e girdi’ ni faan gad ra fl’eg e thin u thildad. Riyul’ ni gad ra ayuw ni nge dabi kireb e michan’ rodad. (1 Korinth 15:33) Machane gad ra “runguy e girdi’” ma dab da sapgad nga but’ ngak e girdi’ ni de taareb rogon e michan’ rodad.​—Acts 27:3.

20. Kanawo’ ni ma dag Jehovah nge Jesus Kristus ngodad e ra k’aringdad ni ngada rin’ed e mang?

²⁰ Arrogon, Jehovah nge Jesus Kristus e ma tay fadad ni gad gubin. Dab da paged talin rogon e ngongol rorow ma nge pasigan’dad nay ni nge bagadad ma nge tay fan bagadad. Ma dab da paged talin e thin rok e Somol rodad i Jesus Kristus ni gaar: “Gimed gubin ma gimed walag.”​—Matthew 23:8.

Uw Rogon Ni Ga Ra Fulweg?

• Susun uw rogon u wan’um e piin nib mich u wan’rad?

• Uw rogon ni ngongol rok Jehovah nge Jesus e ma k’aringem ni ngam tay fan yugu boch e girdi’?

• Uw rogon nrayog ni nge tay e piin ni figirngiy nge piin ni gallabthir yugu boch e girdi’?

• Ra uw rogon e ngongol rok e piin ni piilal ni bochan e yad be tay ni piin ni yad e Kristiano e yad e pi walag?