Ma Flaabnag Jehovah E Piin Ni Ma Folgad Rok Me Matanagiyrad

“Machane en nra i rung’ag e tin ni gu be yog e dabi buch ban’en rok. Ra i par nib pagan’ ndariy rogon ni nge rus.”​—PROVERBS 1:33.

1, 2. Mang fan ni thingar ni fol rok Got? Mu weliy.

FAPI prok e yad be abich u fithik’ e pan ni dar naabgad ni bay ba hawk ni miti arche’ ni ma longuy yugu boch e arche’ ni be changeg u lang. Me piningrad fare alabal ni chitiningrad. Me mil fapi prok ngak mi yad mith nga tan pon. Dabki yog ni nge rin’ fare hawk ban’en.a Mang e gad be fil ko re n’en ney? Piin ni ma fol e ra ayuweg e yafas rorad!

² Ri baga’ fan ni nge fol e pi Kristiano e ngiyal’ ney, ya ri be guy Satan rogon ni nge “longuy” ara kirebnag e girdi’ rok Got. (Revelation 12:9, 12, 17) Ba adag ni nge kirebnag e michan’ rodad ma dab da fel’gad u wan’ Jehovah ma dabi flaabnagdad ma dabiyog e yafas ni manemus ngodad. (1 Peter 5:8) Machane faan gad ra chugurgad ngak Got ma gad fol ko gagiyeg rok ni ke yib ngodad u daken e Thin Rok nge ulung rok, ma rayog ni nge mich u wan’dad ni ra matanagiydad. I gaar e ani yoloy e psalm: “Ra upunguyem nga pon, mu um par ni be guyem ndabi buch ban’en rom; feni yul’yul’ e ra mang manaf nge yoror rom.”​—Psalm 91:4.

Kan “Longuy” Reb e Nam ni De Fol

3. Mang wenegan ni yib ngak piyu Israel ni bochan ni boor yay ni dar folgad?

³ Nap’an ni fol fare nam nu Israel rok Jehovah, kar flaabgad ni bochan e I matanagiyrad. Machane kar gafgowgad ya baga’ ni kar pied keru’rad ngak Jehovah mi yad liyor ngak e pi got nfl’eg ko ren nge malang​—“ni pi liyos ni dabiyog ni ngar ayuweged gimed ara ra chuweged gimed u fithik’ e gafgow.” (1 Samuel 12:21) Tomren bokum miriay e duw ni ke togopuluw fare nam, kar thaygad ko bin riyul’ e liyor ngak Got ma dabki yog ni ngan ayuwegrad. I yornagrad Jesus ni gaar: “Jerusalem, Jerusalem! Kam thang e pogofan rok e pi profet, ma kam malangnag e piin ni l’ograd Got nra feked e thin rok i yib ngom! Nge gaman e in yay ni kug guy rogon ni nggu kunuy urngin e girdi’ rom ni bod ba alabal ni chugumiy pi fak nga tan pon, machane dam pageg nggu rin’! Ere chiney e bay nn’ag e tabinaw rom.”​—Matthew 23:37, 38.

4. Uw rogon ni ke tamilang ni ke n’ag Jehovah piyu Jerusalem ko duw ni 70 C.E.?

⁴ Kari tamilang ni ke n’ag Jehovah piyu Israel ni kar togopuluwgad u nap’an fare duw ni 70 C.E. Re duw nem e i yib e pi salthaw nu Roma ni bay yaan e arche’ ni eagle u daken e flag rorad mi yad li’ piyu Jerusalem. Ke sug fare mach ko girdi’ ni kar bad ni ngar madenomnaged e Paluk’af. De yog rok e pi maligach rorad ni boor ni nge fl’eg laniyan’ Got. Rib puluw e thin rok Samuel ngak Saul ni pilung u nap’an ni de fol ni gaar: “Mang e ba adag Somol? Fol ara tin ni nga ni pi’ ngak nge gamanman ni maligach? Kab fel’ ni nga ni fol rok ko bin ni nga ni pi’ e bin th’abi fel’ e saf ngak ni maligach.”​—1 Samuel 15:22.

5. Uw rogon e fol ni ba adag Jehovah, ma uw rogon ni gad manang ni rayog ni ngan fol rok ni aram rogon?

⁵ Kari tay Jehovah chilen ni nga ni fol rok, machane ku manang ni der flont e girdi’. (Psalm 130:3, 4) N’en ni ba adag Jehovah e nge yul’yul’ gumerchaen e girdi’ mi yad fol rok ni bochan e michan’ rorad nge t’ufeg rorad ma bay madgun u wan’rad ni ngar togopuluwgad ngak. (Deuteronomy 10:12, 13; Proverbs 16:6; Isaiah 43:10; Micah 6:8; Roma 6:17) Rayog ni ngan fol rok Got ni aram rogon ya bay “ba ulung i girdi’ ni baga’” kakrom ni kar yul’yul’gad u fithik’ e gafgow nib gel mar yul’yul’gad nge mada’ ko yam’. (Hebrews 11:36, 37; 12:1) Kari falan’ Jehovah ngorad! (Proverbs 27:11) Bay yugu boch e girdi’ ni kar yul’yul’gad ko somm’on ma de yog rorad ni nguur folgad. Bagayad e ir Jehoash ni Pilung nu Judah kakrom.

Ke Gafgow Reb e Pilung ni Bochan e Ke Chag Ngak e Girdi’ nib Kireb

6, 7. Miti mang pilung Jehoash u nap’an ni kab fas Jehoiada?

⁶ Nap’an ni kab bitir Jehoash ma ke chugur ni kan li’ ngem’ ere kan mithag. Ma nap’an ni gaman medlip e duw rok Jehoash ma da ku ni mithag, ma fare Prist nib Tolang ni Jehoiada e de rus ni nge pilungnag Jehoash. Ri ma fol Jehoiada rok Got me mang chitamangin Jehoash, ere “ke rin’ fare pilung urngin e tin nib mat’aw u owchen Jehovah u nap’an nib fas Jehoiada ni ir fare prist.”​—2 Chronicles 22:10; 23:1, 11; 24:1, 2.

⁷ Boch ban’en nib fel’ ni rin’ Jehoash e ke fl’eg e tin ni ke kireb u lan e tempel rok Jehovah​—ni ban’en ni “ri ba adag Jehoash ni nge rin’.” I puguran ngak Jehoiada ni ir fare Prist nib Tolang ni nge kunuy e tax rok piyu Judah nge Jerusalem ni fan ko tempel “nrogon ni ke motochiyelnag Moses” ya nge yog e salpiy ni ngan fl’eg e tempel riy. Ere ke tamilang ni ke pi’ Jehoiada e athamgil nga laniyan’ fare pilung ni nge fil e Motochiyel Rok Got ma nge fol riy. Ere de n’uw nap’an me m’ay e maruwel u tempel nge pi talin e maruwel riy.​—2 Chronicles 24:4, 6, 13, 14; Deuteronomy 17:18.

8. (a) Mang fan ni ke kireb Jehoash? (b) Mang e i rin’ fare pilung ni bochan e der fol?

⁸ Ba gafgow ya daki fol Jehoash rok Jehovah. Mang fan? I weliy e Thin Rok Got ni gaar: “Tomren ni yim’ Jehoiada me yib pi tolang nu Judah mi yad siro’ ngak fare pilung. Me motoyil fare pilung ngorad. Munmun mi yad pag e naun rok Jehovah ni ir fare Got ko chitamangirad mi yad meybil ngak e pi liyos, me yib e damumuw rok Got ngak yu Judah nge Jerusalem ni bochan e kireb rorad.” Bochan e ke chag fare pilung ngak e pi tolang nu Judah ni yad e girdi’ nib kireb, ma de fol ko pi profet rok Got, ni bagayad e ir Zechariah ni fak Jehoiada, ma i ginang Zechariah Jehoash nge fapi girdi’ ni bochan e dar folgad. De kalngan’ Jehoash ya i tay ni ngan malangnag Zechariah nge yim’. Dariy e runguy rok Jehoash ma der ma fol​—ke yodor ni bochan e ke chag ko girdi’ nib kireb me fol rorad!​—2 Chronicles 24:17-22; 1 Korinth 15:33.

9. Mang e buch rok Jehoash nge pi tolang nu Judah ni be tamilangnag ni ri bbalyang e piin ni der ma fol?

⁹ Kar chuwgad rok Jehovah, ere mang e buch rok Jehoash nge pi tolang nu Judah? Ke yib e pi salthaw nu Syria​—“ni dar yoorgad”—​kar mahlgad ngak yu Judah “mi yad li’ urngin e tolang rok e girdi’.” Ke towasariy e pi salthaw fare pilung ni nge pi’ urngin e chugum rok nge pi gol nge silber ni bay u lan e tempel. Yugu aram rogon ni dan li’ fare pilung, ke aw ni kari kireban’ ma bay e liliy rok. De n’uw nap’an nga tomren me ngongliy e pi tapigpig rok e makath mar li’ed Jehoash ngem’. (2 Chronicles 24:23-25; 2 Kings 12:17, 18) Rriyul’ e thin rok Jehovah ngak piyu Israel ni gaar: “Faan manga dab mu motoyilgad ko thin rok Jehovah ni Got romed ma dab mu folgad ko urngin e pi motochiyel rok . . . , ma aram e ra yib e gafgow ngomed!”​—Deuteronomy 28:15.

Kan Ayuweg Be’ ni Tayol ni Bochan e Ke Fol

10, 11. (a) WMang fan nib fel’ ni ngan fl’eg i lemnag e fonow rok Jehovah ngak Baruch? (b) Mang e fonow rok Jehovah ngak Baruch?

¹⁰ Bay yu ngiyal’ ni kari mulan’um ni bochan e ri buchuw e girdi’ ni ga ra mada’ u nap’an ni ga be machib u mit e tabinaw ni yad ba adag fare thin nib fel’, fa? Bay yu ngiyal’ ni ga ma chogownag e piin nib fel’ rogorad, fa? Faanra arrogon, amu lemnag e n’en ni buch rok Baruch ni ir e tayol rok Jeremiah nge fonow rok Jehovah ngak.

¹¹ Be yoloy Baruch boch e thin ko profet me non Jehovah ngak. Mang fan? Ya ke kireban’ Baruch ni bochan rarogon me chogownag yugu boch ban’en ya ke dabuy e pigpig ni be tay ngak Got. Ke guy Jehovah ni ke thil laniyan’ Baruch, me fonownag nrib tamilang ni gaar: “Ga be gay yugu boch ban’en ni kaygi fel’ ngom. Da ku mu gaweg. Ya gu ra fek e gafgow i yib ngak urngin e girdi’, . . . machane gur e gu ra pi’ e yafas rom ngom ni taw’ath rom ni de mutrug e gini ga ra yan ngay.”​—Jeremiah 36:4; 45:5.

12. Mang fan ni dab da leked e “tin ni kaygi fel’” ko re m’ag ney?

¹² Rayog ni ngam guy ko thin rok Jehovah ngak Baruch fene gel e runguy rok Jehovah ngak be’ nib fel’ ni ke pigpig u fithik’ e yul’yul’ u taabang rok Jeremiah ni dariy e marus rok, fa? Ku arrogon e ngiyal’ ney ni ri ma runguy Jehovah e piin ni kar chogownag e pi n’en ko re m’ag ney ni gowa kab fel’ boch ko tirok Got ban’en. Boor e pi girdi’ ney ni kar folgad ko ginang ni yib rok e pi walagrad ni kar yal’uweged yad. (Luke 15:4-7) Arrogon, ngari tamilang u wan’dad ni dariy e dariy ban’en ni bay nga m’on rok e piin ni yad be chogownag e fel’ rogon ko re m’ag ney. Dab ra pirieged e bin riyul’ e falfalan’ maku bay ni thangrad u nap’an ni ra chuw e re m’ag ney nge urngin e chogow riy.​—Matthew 6:19, 20; 1 John 2:15-17.

13. Mang e gad be fil ko kanawoen e sobut’an’ ni ke dag Baruch?

¹³ Fare thin u morngaagen Baruch e ma fil ngodad kanawoen e sobut’an’. Ya nap’an ni i fonownag Jehovah Baruch ma i non ngak u daken Jeremiah, ma ke nang Baruch ni de flont Jeremiah ma bay thibngin. (Jeremiah 45:1, 2) Machane de tolangan’ Baruch ma bochan e ba sobut’an me nang ni ke yib fare fonow rok Jehovah. (2 Chronicles 26:3, 4, 16; Proverbs 18:12; 19:20) Ere faan gad ra oloboch ni dab da naabgad ngay min fonownagdad ko Thin Rok Got ma ngada folwokgad rok Baruch ni ir be’ nib gonop mab sobut’an’.​—Galatia 6:1.

14. Mang fan nib fel’ ni ngada folgad rok e piin ni yad be yog e thin ngodad?

¹⁴ Faanra aram rogon e sobut’an’ rodad maku ra ayuweg e piin ni yad be fonownagdad. I gaar Hebrews 13:17: “Mu folgad ko thin rok e piin ni yad be yog e thin romed. Ya yad be matanagiy lanin’med ndarir talgad, ni bochan e thingar rogned ngak Got rogon e maruwel rok ni ur ngongliyed. Ya faan gimed ra fol rorad ma ra ur ngongliyed e maruwel rorad nib felan’rad ngay; ya faanra dangay ma bay ur ngongliyed nib taganan’rad, ma aram e dabi fel’ rogomed riy.” Ri boor yay ni ma meybil e piin ni piilal ngak Jehovah ni nge pi’ e gel nga lanin’rad, nge gonop, nge runguy ni fan ni ngar rin’ed e re maruwel ney nib mo’maw’ ni ngar ayuweged e pi saf rok Jehovah! Ngada “ted fan e girdi’ ni ara’ rogon.”​—1 Korinth 16:18.

15. (a) Uw rogon ni dag Jeremiah ni ke pagan’ ngak Baruch? (b) Uw rogon ni kan taw’athnag Baruch ni bochan e ke fol u fithik’ e sobut’an’?

¹⁵ Ba tamilang ni ke yal’uweg Baruch rogon laniyan’, ya tomur riy ke pi’ Jeremiah reb e maruwel nib mo’maw’ ni nge rin’​—ya nge yan nga tempel me bieg nga lang fare pufthin ni ke yoloy nga but’ ni yib rok Jeremiah. I fol Baruch, fa? I fol, “me rin’ urngin ban’en ni yog Jeremiah ni profet ngak ni nge rin’.” Me bieg fare thin nge rung’ag fapi fak e pilung nu Jerusalem, ma dabi siy ni thingari gelnag laniyan’ ya nge rin’. (Jeremiah 36:1-6, 8, 14, 15) Gonapan 18 e duw nga tomren me gothey piyu Babylon fare mach, ma dabi siy ni kari falfalan’ Baruch ni ke magay nib fas ni bochan e ke fol ko fonow rok Jehovah ma de chogownag e “tin ni kaygi fel’”!​—Jeremiah 39:1, 2, 11, 12; 43:6.

Ke Magay Boch e Girdi’ u Nap’an e Mahl Ni Boch ni Ur Folgad

16. Uw rogon ni runguy Jehovah piyu Jerusalem u nap’an ni ke longobiy piyu Babylon yu Jerusalem ko duw ni 607 B.C.E.?

¹⁶ Nap’an ni kan gothey Jerusalem ko duw ni 607 B.C.E. ke runguy Got e piin ni ur folgad. Ke longobiy e pi salthaw nu Babylon Jerusalem, me ere i yog Jehovah ngak piyu Jew ni gaar: “Chiney e gu ra weliy ngomed kanawoen e yafas nge kanawoen e yam’. Ani ra par u lan e re mach ney e ra yim’ ni bochan e sayden nge uyungol nge liliy; machane ani ra chuw ko re mach ney e aw ko piyu Chaldea ni yad be longobiy fare mach, machane ra i par nib fas, ma ra yan i aw ni yafas rok e ra mang e taw’ath rok.” (Jeremiah 21:8, 9) Yugu aram rogon ni susun e ngan thang e fan rok piyu Jerusalem, i runguy Jehovah e piin ni kar folgad rok, ni mus ko ngiyal’ i n’em ni ke chugur ni ke thumur.b

17. (a) Mang l’agruw e kanawo’ ni kan skengnag e fol ni ke tay Jeremiah u nap’an ni yog Jehovah ngak ni nge machibnag piyu Jew ni “ngar awgad ngak piyu Chaldea”? (b) Uw rogon nrayog ni nge fel’ rogodad ko kanawo’ ni ke dag Jeremiah ngodad u rogon ni dab ni rus ni ngan fol?

¹⁷ Mo’maw’ rok Jeremiah ni nge yog ngak piyu Jew ni dab kur mahlgad ngak piyu Babylon ma ke mang skeng ko fol ra fol fa danga’. Reb i fan nib mo’maw rok e kari tay fan e ngochol rok Got. Dubun ni nga nog e kireb nga fithngan Got ni bochan e toogor rok e ra tay ni kar gelgad ko mahl ni bochan e pi liyos rorad. (Jeremiah 50:2, 11; Lamentations 2:16) Maku manang Jeremiah ni bay e riya’ riy ni nga nog ngak e girdi’ ni dabkur mahlgad, ya boor e girdi’ e ra lemnag ni be togopuluw ko am. Machane, de rus ya i fol me weliy e thin rok Jehovah. (Jeremiah 38:4, 17, 18) Gad bod Jeremiah ni gathi ri ba adag e girdi’ e machib ni gad be weliy. Ma ku ir fare machib ni weliy Jesus min fanenikay. (Isaiah 53:3; Matthew 24:9) Ere dab da rusgad ngak e girdi’ machane ngada boded Jeremiah ma ngada folgad rok Jehovah ni kari pagan’dad ngak.​—Proverbs 29:25.

Ngada Folgad U Nap’an ni Ke Mahl “Gog” Ngodad

18. Mang skeng ko fol ni gad ra tay ni bay nga m’on rok e pi tapigpig rok Jehovah?

¹⁸ Dabi n’uw nap’an ma bay ni thang e m’ag rok Satan nib kireb u nap’an fare “gafgow nib gel’.” (Matthew 24:21) Dabi siy ni ra gel e skeng ko michan’ nge fol rok e pi girdi’ rok Got ko ngiyal’ nem. Be yog e Bible ngodad ni Satan ni ir “Gog ko binaw nu Magog” e ra mahl ngak e pi tapigpig rok Jehovah ma ra kunuy Satan bokum e girdi’ ni “yad e salthaw ni boor . . . ni yad bod e manileng ni be upunguy e binaw.” (Ezekiel 38:2, 14-16) Girdi’ rok Got ni yad ba lich ma dariy talin e cham rorad e yad ra mith u “tan pon” Jehovah ma ra matanagiy Jehovah e piin ni yad ma fol rok.

19, 20. (a) Mang fan ni ri baga’ fan ni nge fol piyu Israel u nap’an ni ur moyed ko fare day ni Red Sea? (b) Uw rogon nrayog ni nge fel’ rogodad ni faan gad ra fl’eg i lemnag e n’en ni buch ko fare day ni Red Sea?

¹⁹ Re n’en ney e taareb rogon ko ngiyal’ ni ke chuw piyu Israel u Egypt. Tomren ni pi’ Jehovah fa ragag i riya’ ngak piyu Egypt, I pow’iy Jehovah e girdi’ rok iyan ko Fare Binaw ni ke micheg ngorad, machane i pow’iyrad ko fare day ni Red Sea ni gathi ir e bin th’abi ngoch e kanawo’, ma rayog ni ngan mahl ngorad u rom ni dariy bang ni ngar milgad ngay. Faan yira lemnag nrogon ni ma lemnag e salthaw ma gathi ir e bin nib fel’ e kanawo’. Faan manga umoy u rom, ga ra fol ko thin rok Jehovah u daken Moses ngam man ko fare Red Sea ni kari pagan’um, ni yugu aram rogon ni ga manang ni bay Fare Binaw ni kan micheg u yugu bang, fa?​—Exodus 14:1-4.

²⁰ Gad ra bieg fare thin ni bay ko Exodus guruy ni 14, ma gad ra nang rogon ni ke ayuweg Jehovah e girdi’ rok ni kari dag gelngin. Thin ni aray rogon e ma gelnag e michan’ rodad ni faan gad ra pag e tayim riy ni ngan fil ma ngan fl’eg i lemnag e thin riy! (2 Peter 2:9) Ma faanra gel e michan’ rodad ma gad ra fol rok Jehovah ni yugu aram rogon ni ba togopuluw u rogon ni ma lem e girdi’. (Proverbs 3:5, 6) Ere amu fithem: “Gu be guy rogon ni nge gel e michan’ rog ni gu be fil e Bible ma gu ma meybil ma gu ma fl’eg i lemnag e machib, ma gu ma muulung u taabang rok e girdi’ rok Got, fa?​—Hebrews 10:24, 25; 12:1-3.

Fol e Ma Gelnag e Athap

21. Mang flaab ni bay e chiney rok e piin ni ma fol rok Jehovah, ma mang flaab ni bay nga m’on rorad?

²¹ Piin ni ma fol rok Jehovah e ke pirieg e ngiyal’ ney ni ba riyul’ fare thin ni bay ko Proverbs 1:33 ni gaar: “Machane en nra i rung’ag [ara fol] e tin ni gu be yog e dabi buch ban’en rok. Ra i par nib pagan’ ndariy rogon ni nge rus.” Re thin ney e ra gelnag lanin’dad u nap’an nra yib e rofen ni dumumuw rok Jehovah! I yog Jesus ngak pi gachalpen ni gaar: “Faanra tabab i m’ug e pi n’ey, mi gimed sak’iy ngam changargad nga lang, ya aram e ke chugur ni ngan chuwegmed u fithik’ e gafgow.” (Luke 21:28) Rib tamilang ni ke mus ni piin ni ma fol rok Jehovah e ra pagan’rad ko re thin rok Jesus ney.​—Matthew 7:21.

22. (a) Mang fan nrayog ni nge pagan’ e girdi’ rok Jehovah? (b) Mang e gad ra weliy ko bin migid e thin?

²² Yugu reb i fan nrayog ni ngada pagedan’dad e “Somol ni Got e dariy ban’en ni ma rin’ nder ma weliy ngak e pi profet, ni aram e pi tapigpig rok, nge mu’ mfini rin’.” (Amos 3:7) Der ma thagthag Jehovah nga laniyan’ e girdi’ e ngiyal’ ney ni bod rogon ni rin’ ngak e pi profet rok kakrom; machane bay e tapigpig rok ni yul’yul’ ni ke duguliyrad ni ngar pied e ggan ni machib ngak girdien e tabinaw rok ko ngiyal’ ni ngan pi’ riy. (Matthew 24:45-47) Ere ri baga’ fan ni ngada folgad rok e re “tapigpig” nem! Gad ra weliy ko bin ni migid e thin ni fol ni gad ra tay ngak fare “tapigpig” e aram rogon e fol ni gad ma tay ngak Jesus ni ir e “masta rok fare tapigpig.” Ir e ani ra “fol urngin e girdi’ rok.”​—Genesis 49:10.

[Footnotes]

Ka Ga Manang?

• Mang wenegan ni yib ngak piyu Israel ni bochan e dar folgad ni boor yay?

• Mang e buch rok Jehoash ni pilung ni bochan e piin ni ke chag ngorad u nap’an ni kab pagal ma nap’an ni ke ilal?

• Mang e gad ra fil ko pi n’en ni buch rok Baruch?

• Mang fan ni dariy rogon ni nge rus e piin ni ma fol rok Jehovah u nap’an tomren e re m’ag ney?

[Picture on page 21]

I fol Jehoash rok Jehovah ni bochan e ayuw rok Jehoiada

[Picture on page 22]

Piin nib kireb ni ke chag Jehoash ngorad e ke suruy Jehoash ni nge tay ni ngan li’ e profet rok Got

[Picture on page 24]

Faan manga gur, ga ra fol rok Jehovah mag guy gelngin ni nge pi’ e ayuw, fa?