“Ngam Ngongliy e Ngongol nib Fel’ Ngam Gel Ngak e Kireb”

“Dab mu digey e kireb nge gel ngom; machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ngak e kireb.”​—ROMA 12:21.

1. Mang fan nrayog ni mich u wan’dad nrayog ni ngada gelgad ko kireb?

GUR rayog ni ngan par ni yib mudugil ngan togopluw ngak e piin rib gel e togopluw rorad ko bin riyul’ e liyor? Gur rayog ni ngan gel ko fare gelngin ni be guy rogon ni nge giringiydad ngad sulod ko fare fayleng nib sug ko denen? Fulweg ko gal deer ney, e rayog! Mang fan ni gad be yog ni aram rogon? Ya bochan e n’en ni yog apostal Paul u lan e babyor rok ni yan ngak piyu Roma. I yoloy ni gaar: “Dab mu digey e kireb nge gel ngom; machane ngam ngongliy e ngongol nib fel’ ngam gel ngak e kireb.” (Roma 12:21) Faanra be pagan’dad ngak Jehovah ma kad dugliyed u wan’dad ndab da paged e fayleng nge gel ngodad, ma kireb rok e dabi gel ngodad. Maku reb, e fare thin ni “ngam gel ngak e kireb” e be dag nrayog ni ngad gelgad ko kireb, nfaanra u da pared ni gad be athamgil ni ngad togopuluwgad ko kireb. Ke mus ni piin ni kar paged i ayuweged yad dakur rur tedan’rad e ra gel e re fayleng ney nib kireb ngorad nge en ni be gagiyegnag nib kireb, ni Satan ni Moonyan’.​—1 John 5:19.

2. Mang fan ni ngad fal’eged i lemnag boch ban’en ni i buch ko yafos rok Nehemiah?

² Gonap’an 500 e duw nga m’on ko tayim rok Paul, ma reb e tapigpig rok Got ni i par u Jerusalem e dag rogon feni riyul’ e thin rok Paul u murung’agen fare cham ni ngan togopluw ko tin kireb. Re moon nem ni girdi’ rok Got, e Nehemiah, gathi ke mus ni par nib gel u fithik’ e pi togopluw rok e girdi’ nib kireb ya ki i ngongol nib fel’ nge gel ko kireb. Mange magawon ni i pirieg? Mange ke ayuweg ni nge yog ni rin’ e re n’em? Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad ko n’en ni rin’? Ra ngan fulweg e pi deer ney, ma ngad fal’eged i lemnag boch ban’en ni i buch u lan e yafos rok Nehemiah.a

3. Uw rarogon e gin ni i par Nehemiah riy, ma mang e maruwel nib ga’ ni ke rin’?

³ Nehemiah e i pigpig u tafen Artaxerxes ni Pilung nu Persia. Yugu aram rogon ni i par Nehemiah u fithik’ e piin ndariy e michan’ rorad, ma de ‘ngongol ni bod’ yalen fare ‘m’ag ko ngiyal’ nem’. (Roma 12:2) Nap’an ni t’uf ni ngan ayuweg yu Judah, me pag fan e par ko yafas rok ni ba manigil nge yan ko fare milekag nga Jerusalem ni rib mo’maw’ rogon, nge fek fare maruwel nib ga’ ni nga kun toy bayay e yoror ko fare mach. (Roma 12:1) Yugu aram rogon ni immoy ni governor nu Jerusalem, ma gubin e rran ni i maruwel Nehemiah nib gel ni yad e girdi’ rok ni yu Israel ni yad ma tabab ko ‘puf e woch nge mada’ ko keb raen e t’uf.’ Angin nib, e ke mus ni lan l’agruw e pul, me m’ay fare maruwel! (Nehemiah 4:21; 6:15) Re n’em e reb e n’en ni ngat ngay, ya nap’an e maruwel ni yibe toy e re yoror nem, ma boor e togopuluw ni mada’nag piyu Israel. Chon mini’ e ur togopuluwgad ngak Nehemiah, ma mang e yad be nameg?

4. Mange n’en ni i nameg e pi toogor rok Nehemiah?

⁴ Tin ni th’abi ga’ e togopluw rok e chon Sanballat, nge Tobia, nge Geshem, pumoon ni ba gel lungurad ni ur pired u tooben yu Judah. Bochan ni yad e toogor rok e girdi’ rok Got, “ma rogon u wan’rad e ban’en nib kireb ni keb [Nehemiah] ni be gay ban’en nib fel’ ngak fak yu Israel.” (Nehemiah 2:10, 19, NW) Pi toogor rok Nehemiah e kar t’ared u wan’rad ni nga ra talegned e n’en ke lemnag Nehemiah ni nge toy fare yoror ni ku ur chelgad nguur ngongliyed e liyeb nib kireb. Gur ra ‘pag Nehemiah ir nge gel e kireb ngak’?

“Ke Damumuw Ma Karni Kirebnag Laniyan’”

5, 6. (a) Mange rin’ e pi toogor rok Nehemiah nbochan fare maruwel ni yibe toy e yoror? (b) Mang ni de rus Nehemiah ko fa piin ni yad be togopluw?

⁵ I tay Nehemiah ir ngak e girdi’ rok nde rus ni gaar: “Nga kud toyed bayay fare yoror nu Jerusalem.” Mar fulweged ni lungurad: “Thingar da toyed.” Me yog Nehemiah ni gaar: “Kar gelniged pa’rad ni fan ko fare maruwel nib fel’,” machane piin ni yad be togopluw “e ur minmingad ma yad be sap ngomad ni dariy famad me lungurad: ‘Mange biney ni gimed be rin’? Ban’en nib togopluw ko fare pilung nda mur folgad ko n’en ni be yog?’” De rus Nehemiah ko pi n’en nib kireb nem nge pi n’en nde riyul’ ni yad be yog ni kar rin’ed. Me yog ko piin ni yad be togopluw nem ni gaar: “Fare Got nu tharmiy e ir e ra fal’eg rogon e tin gamad be rin’ nge fel’ ma gamad ni gamad e pi tapigpig rok, e nggu sak’iygad nggu toyed fare yoror.” (Nehemiah 2:17-20, NW) Ke ti’rog Nehemiah u wan’ ni nge pi’ i yan “fare maruwel nib fel’.”

⁶ Bagayad e piin ni be togopluw nem, e Sanballat e “damumuw ma karni kirebnag laniyan’” me sak’iy nge welthin. “Mange be rin’ e pi meewar nu Jew?” mi i moning ngorad. “Me gaar, gur bay ra fulweged fapi malang nga rogon u fithik’ e thiab nge dow?” Me un Tobiah ko fare moning ni gaar, “Ra aw ba fox ngay, ma rib mudugil nra buthug ere yoror rorad nem ni malang.” (Nehemiah 4:1-3, NW) Mange rin’ Nehemiah?

7. Mange rin’ Nehemiah ko pi n’en ni i yog e pi toogor rok ni ke rin’ nib kireb?

⁷ Nehemiah e fek owchen ko fapi moning. I fol ko motochiyel rok Got ma de gay rogon ni nge fulweg taban e kireb ko kireb. (Levetikus 19:18) Ya n’en ni rin’ e pag fan e re n’em nga pa’ Jehovah mi i meybil ni gaar: “Got, mu telim ko moning ni yad be tay ngomad. Mfulweg ngorad e moning ni yad be tay ngomad.” (Nehemiah 4:4) Ba pagan’ Nehemiah ko n’en ni ke micheg Jehovah ni gaar: “Somol e bayi fulweg taban ngorad ni nge gechignagrad.” (Deuteronomy 32:35) Ka be par Nehemiah nge girdi’ rok ni “ki yad be toy fare yoror.” Ma dar paged yad ngar digeyed. Rogon riy, e “fare yoror e yan i peth ni ke longob ma ba ley u tolngin e ke m’ay, ma girdi’ e ka be ul’ul ni kab pasigan’rad ko maruwel.” (Nehemiah 4:6, NW) Fapi toogor ko piin riyul’ e liyor rorad e de yog ni ngar taleged fare maruwel ni yibe toy e yoror! Uw rogon ma rayog nda folwokgad rok Nehemiah?

8. (a) Susun uw rogon ni ngad folwokgad rok Nehemiah u nap’an ni pi toogor e yad ra ban nga rogned ni kad rin’ed e kireb? (b) Mu weliy ban’en ni ke buch rom ara kam rung’ag ni be dag e gonop ko dab ni fulweg taban e kireb ko kireb.

⁸ Ngiyal’ ney, ma pi toogor u skul, tabon e maruwel ara ki mada’ nga tabinaw ni ku rayog ni nga ur moningniged gadad ma yad be yog ni gadad be rin’ boch ban’en nib kireb. Machane, pi n’en nem ni yibe yog nde riyul’ e n’en th’abi fel’ ni ngan rin’ e ngan fol ko fare Kenggin e motochiyel nu Bible ni gaar: “Bay . . . ngal’an ni ngan th’ab gulungey.” (Eklesiastes 3:1, 7, NW) Ere, ngad boded Nehemiah, ni dab da fulweged taban e kireb ko thin nib kireb. (Roma 12:17) Ngad chelgad ngak Got u fithik’ e meybil, me pagan’dad ngak e en ni ke micheg ngodad ni gaar: “Gag e bay gu fulweg taban e kireb.” (Roma 12:19; 1 Peter 2:19, 20) Binem e kanawo’ e dab da paged riy e toogor rodad nge chefegdad ko maruwel rok Got ni ngan maruweliy e ngiyal’ ney​—fare machib ko thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got nge ngan pingeg e girdi’ nge mang gachalpen Jesus. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Urngin yay ni gad ra un ko fare maruwel ni machib ni dab da paged nge chefegdad e pi togopluw, ma gad be dag fare yul’yul’ ni ta’ Nehemiah.

‘Rib Mudugil ni Gamad Ra Li’em’

9. Ba miti mang togopluw e i tay e pi toogor rok Nehemiah, ma uw rogon ni fulweg Nehemiah?

⁹ Nap’an ni pi tatogopuluw ko bin riyul’ e liyor u nap’an Nehemiah e ra rung’aged ni fare n’en ni “ki yibe fal’eg fare yoror nu Jerusalem e ke mon’og,” mar feked e sayden rorad ni ngar “chamgad nib togopluw ngak yu Jerusalem.” Rogon ni lemnag piyu Jew e ke magawon rogon e re ngiyal’ i n’em. Bay piyu Samaria ko lel’uch, ma yu Ammon ko ngek, ma yu Arab ko yimuch, ma yu Ashdod ko ngal rorad. Kan liyeg yu Jerusalem; piin ni yad be toy fare yoror e gowa ke man e wo’ ngorad! Mang e ngar rin’ed? I gaar Nehemiah, “Ma gamad meybil ngak e Got romad.” Mi i k’aring fapi toogor rorad e marus ngorad ni be lungurad: ‘Rib mudugil ni ngad li’ed yad ma gad taleg fare maruwel.’ N’en ni rin’ Nehemiah e aram e tay fa piin ni yad be fal’eg fare maruwel ni yad e matanag ko fare mach ni fan ko cham ni ngar ‘fanayed e sayden rorad, nge sarey, nge gat’ing rorad.’ Riyul’, nra yog e girdi’ e chi ulung i Jew nem e yad ra togopluw ma dabiyog ni ngar gelgad ko pi yurba’ i salthaw ko toogor rorad ni yad boor, machane me ta’ Nehemiah ir ngorad ni gaar: “Dab mu rusgad . . . Mu lemniged Somol ni ir e ba th’abi sorok me ir e ngan rus ngak.”​—Nehemiah 4:7-9, 11, 13, 14.

10. (a) Mange k’aring ni nge thil boch ban’en nib tomgin rok e pi toogor rok Nehemiah? (b) Mange pi n’en ni rin’ Nehemiah?

¹⁰ Ngiyal’ ney e ke thil boch ban’en nib pey. I yog fapi toogor rorad ni dab kur chamgad ngorad. Mang fan? Rogon ni yog Nehemiah e, “ke kirebnag Got e tin ni ke m’ay i puruy’nag rorad ni ngar rin’ed.” Machane, manang Nehemiah ni pi toogor rorad e ka yad bay nra ur k’aringed e marus ngorad. Ma aram fan, ni fal’eg i lemnag u m’on nge yarmiy rogon fa piin ni yad be maruwel. Aram nap’an i yan, ma “urngin e piin ni yad be gachowriy e n’en ni nga ni fanay ko yoror e ur maruwelgad nga barba’ i pa’rad, ma bay talin e cham u barba’ i pa’rad.” Mi ki tay Nehemiah reb e pumoon ni nap’an ni nge cham e pi toogor ngorad ma nge “thoy e yabul” nge ginang gothon e maruwel. Bin th’abi ga’ fan, e ke micheg Nehemiah ngak e girdi’ ni gaar: “Got rodad e ir e bayi mahl ni pa’dad.” (Nehemiah 4:15-20) Ni pi’ e athamgil nga lanin’rad mi ni fal’eg rogorad ni nge yog nra faruwiliyed e cham ni som’on nra yib ngorad mu ur ul’ulgad ko maruwel. Mange rayog ni ngad filed ko re n’ey?

11. Mange ke ayuweg e tin riyul’ e Kristiano nge yog nra gelgad ko kireb ko yungi nam ni yibe taleg e maruwel ko Gil’ilungun riy, ma uw rogon nra rin’ed e tin nib fel’ ngar gelgad ko kireb?

¹¹ Yu ngiyal’, ma tin riyul’ e Kristiano e yima fek i yib e togopluw ngorad nib elmerin. Rriyul’, boch e nam e piin ni yad ba kireb ni yad ma togopluw ko bin riyul’ e liyor e yad ma kunuyrad ngar sunmiyed ba ulung nib ga’ ngar manged pi tatogopuluw. Rogon nrayog e girdi’, e pi walagdad ni yad bay ko pi nam nem e dabiyog ni ngar gelgad. Yugu aram rogon, ma pi walag nem e ba pagan’rad ngak ‘Got nra cham ni pa’rad.’ Riyul’, ya piin ni yibe gafgownagrad nbochan e michan’ rorad e ke yoor yay ni kar pirieged ni be fulweg Jehovah taban e meybil rorad ma be ‘m’aynag fan e puruy’’ ko pi toogor rorad nib gel gelngirad. Ki mada’ ko pi nam ni yibe taleg e maruwel ko Gil’ilungun riy, ma be pirieg e Kristiano boch e kanawo’ ni ngaur machibniged riy fare thin nib fel’. Rogon ni i yarmiy e piin ni ur toyed e Jerusalem kanawoen e maruwel rorad, e ku arrogon e Pi Mich rok Jehovah e chiney ni ma fal’eg i lemnag u m’on rogon i yarmiy kanawoen e machib rorad u ngal’an e togopluw. Ma darur fanayed e talin e cham. (2 Korinth 10:4) Ki mada’ ko ngiyal’ ni bay e girdi’ ni baadag ni nge li’rad ma dabra talgad ko maruwel rorad ni machib. (1 Peter 4:16) Rib thil, pi walag nem ni pumoon nge ppin ya yugu “yad ma rin’ e tin nib fel’ ngar gelgad ko kireb.”

“Moy Ngad Mada’ Gad”

12, 13. (a) Mange n’en ni lemnag e pi toogor rok Nehemiah ni ngar rin’ed? (b) Mang fan ni siyeg Nehemiah e pong ni tay e pi toogor rok ni ngar mada’gad?

¹² Tomuren ni ke nang e pi toogor rok Nehemiah ni fare cham ni ngar tayed e dabkiyog, mar chelgad nga boch e togopluw nib samamith. Riyul’ riy e, dalip e liyab nra gayed rogon. Bogi mang?

¹³ Som’on, e pi toogor rok Nehemiah e ra guyed rogon ni ngar bannaged. I lungurad ngak: “Moy, ngad mada’gad nga taabang ni ngad madilgad nga lan fare binaw ni bay ko loway nib tagapas nu Ono.” Yu Ono e bay u thilin yu Jerusalem nge yu Samaria. Ere yog fapi toogor rok Nehemiah ni nge mada’nagrad nga lar e wo’ ngar puruy’niged e tin be kireb. Rayog ni nge gaar Nehemiah u wan’: ‘Re n’em e ba manigil. Kab fel’ ni ngan non ko ngan cham.’ Machane me siyeg Nehemiah. I weliy ko mang fan ni gaar: “Yad be t’ar e liyeb ni ngar fal’eged ban’en nib kireb ngog.” I guy e liyeb rorad ma de yog nni bannag. Aningeg yay ni yog ngak e pi toogor rok ni gaar: “Dabiyog ni nggu wan nga peening. Mang fan ni nge tal e maruwel u nap’an ni nggu chuw nga gub ngomed nga peening?” N’en ni guy rogon e pi toogor ni ngan pining Nehemiah ngeb ngar taareb gad e de fel’. Kari tayan’ ko fare maruwel ko dimow yoror.​—Nehemiah 6:1-4, NW.

14. Mange rin’ Nehemiah ngak e piin ni yad be yog ni be rin’ bogi n’en nib kireb?

¹⁴ Bin l’agruw, pi toogor rok Nehemiah e ra chelgad nga u rogned e thin nde riyul’, nra t’ared e thin nga rogned ni Nehemiah e “der fol be togopluw” ko Pilung ni Artaxerxes. Muku nog bayay, ngak Nehemiah nni gaar: “Ngad puruy’gad nga taabang.” Miki siyeg Nehemiah bayay, ya ke nang e n’en ni be lemnag e pi toogor rok. I weliy Nehemiah ni gaar: “Yad gubin ni yad be guy rogon ni ngan k’aringdad ngad rusgad, ni yad be gaar: ‘Pa’rad e bay pag e maruwel nge dab ni mu’nag.’” Machane, ya ney e togopluw Nehemiah ko n’en ni be yog e pi toogor ni ka rin’ed nib kireb ni gaar: “Pi n’en ni gimed be yog e dawori buch, machane lan i gum’irchamed e gimed be sunmiy riy.” Maku n’en ni rin’, e chel Nehemiah ngak Jehovah ni nge pi’ e ayuw ni meybil ni gaar: “Mu gelnag paag.” Ba pagan’ ngay ni ayuw rok Jehovah, e ra ayuweg nge yog rok ni nge taleg ere liyeb ni kireb ney me pi’ i yan fare maruwel ko dimow yoror.​—Nehemiah 6:5-9, NW.

15. Mange n’en ni yog reb e profet ni googsur nib fel’ ni ngan rin’, ma mang nde fel’ u wan’ Nehemiah e re n’em?

¹⁵ Bin dalip, e pi toogor rok Nehemiah e ra fanayed be’ nu Israel ni Shemaiah, ni ir e nge guy rogon nge th’ab Nehemiah e Motochiyel rok Got. I gaar Shemaiah ngak Nehemiah: “Ngad madilgow ngad mada’gow ko naun rok e bin riyul’ e Got, u lan fare tempel, ma gadow ning e pi mab ko tempel; ya bay ra bad ni ngar lied gur.” I yog Shemaiah ni yibe n’en ni ngan li’ Nehemiah ngem’ nib samamith ma rayog ni nge ayuweg e pogofan rok ni nge yan i mith nga lan e tempel. Machane, Nehemiah e gathi ba prist. Ra rin’ reb e denen ni nge ni mith nga lan e naun rok Got. Ere gur ra th’ab e Motochiyel rok Got nbochan ni nge ayuweg e yafas rok? Me fulweg Nehemiah ni gaar: “Mini’ e bay ni bod gag ni rayog ni nge yan nga lan e tempel me par nib fas? Ri dab gu wan nga lan!” Mang fan nde aw Nehemiah ko fare wup ni kan fal’eg ni fan ngak? Ya bochan ni manang ni Shemaiah e yugu aram rogon ni be’ u Israel, “ma gathi Got e ke pi’ keb.” Maku, ba profet nib riyul’ e ri dabiyog ni nge yog ngak ni nge th’ab e Motochiyel rok Got. Ku bayay e ram nde pag Nehemiah ir nge gel e pi toogor ni kireb ngak. De n’uw nap’an nga tomuren, me yog ni gaar: “I taw nga nap’an me yib i may fare yoror ko rofen ni reliw nge lal ko pul ni Elul, ni ke wugem nge l’agruw e rran.”​—Nehemiah 6:10-15, NW; Numbers 1:51; 18:7.

16. (a) Mange ngada rin’ed ko fager nde riyul’ nge piin ni yad be t’ar e thin, nge pi walag ni googsur? (b) Uw rogon ni ngam dag u lan e tabinaw, nge skul ara tabon e maruwel ni ga be siyeg ni ngam pag e michan’ rom?

¹⁶ Taareb rogon ngak Nehemiah, ku rayog ni ngad mada’naged e toogor ni bod e fager ni googsur, ni be’ ni be yog e thin nib togopuluw ngodad ni googsur, nge walag ni googsur. Boch e girdi’ e rayog ni ngar pininged gadad ni ngad rin’ed e tin nib kireb. Rayog nra guyed rogon ni nge mich u wan’dad ni gad ra safog boch ko pigpig ngak Jehovah, maku rayog ni ngad nameged boch ban’en ko fayleng. Machane, bochan nib m’on Gil’ilungun Got u wan’dad, ma gad ra siyeg ngad folgad rorad. (Matthew 6:33; Luke 9:57-62) Pi toogor e ku yad ma wereg e thin nde riyul’ nib togopuluw ngodad. Boch e nam e yima yog ngodad ni gad be k’aring e magawon ko Nam, ni bod nni t’ar e thin nga daken Nehemiah ni be togopuluw ko pilung. Boch e pi thin nem nde riyul’ e kan pithig u kourt ma ke fel’ rogon. Machane, n’en nra buch ku be’ nge be’, e nge pagan’dad ngad meybilgad nra pow’iy Jehovah urngin ban’en ni rogon nib m’agan’ ngay. (Filippi 1:7) Togopuluw e ku rayog ni ngeb rok e piin ni yad be dake yad be pigpig ngak Jehovah. Ni bod rogon ku reb e Jew ni guy rogon ni nge towasar ngak Nehemiah ni nge th’ab e Motochiyel rok Got ni fan e nge ayuweg e yafas rok, ere Pi Mich ni kar mulgad e rayog ni ngar guyed rogon ngada folgad rorad u reb e kanawo’ fa reb. Machane, gadad ma siyeg e pi girdi’ nem ni ke digey e tin riyul’, ya gadad manang ni kan ayuweg e yafas rodad ni gathi bochan ni gadad be th’ab e Motochiyel rok Got, ya bochan ni gadad be fol riy! (1 John 4:1) Arrogon, bochan e ayuw rok Jehovah ma demtrug e re miti kireb ma rayog ni ngad gelgad ngay.

Yibe Weliy fare Thin nib Fel’ ni Dariy Fan ni Yibe Pirieg e Kireb

17, 18. (a) Mange n’en ni ri be athamgiliy Satan nge piin ni ba muun ngak ni nge yog rorad? (b) Mange n’en ni kam dugliy u wan’um ni ngam rin’, ma mang fan?

¹⁷ Thin rok Got ni weliy rogon pi walagen Kristus ni kan dugliyrad e gaar: “Kar gelgad [Satan] nbochan . . . e thin nib riyul’ ni ur wereged.” (Revelation 12:11) Ere bay e tha’ nib chagil u thilin e kan gel ngak Satan​—ni ir tapgin e kireb—​nge ngan machibnag fare thin ko Gil’ilungun. Ere dab ni gin ngay ni be cham Satan ngak e piin kan dugliyrad ni ka yad bay u fayleng nge fare “ulung nib ga’” ni aram e be pug e togopuluw ni nge gel!​—Revelation 7:9; 12:17.

¹⁸ Bod ni kad guyed ni togopluw e ra yog ni nge yib u l’uguney ni cham ko thin ara mak’ar marus ni yira maad’ad ngoyiy ara ku boch e kanawo’ nib samamith. Yugu demtrug rogon ma n’en ni be nameg Satan e taab n’en ni gubin ngiyal’​—nge taleg e maruwel ko machib. Machane, ri ra kireban’ ya dabiyog rok, ya girdi’ rok Got e yad be folwok rok Nehemiah kakrom, kar dugliyed u wan’rad ni “ngaur rin’ed e tin nib fel’ ngar gelgad ko kireb.” Ma yad ra rin’ ni aram rogon ni ngaur pared ni yad be machibnag fare thin nib fel’ nge taw ko ngiyal’ ni ke yog Jehovah ni ke mu’ ere maruwel nem!​—Mark 13:10; Roma 8:31; Filippi 1:27, 28.

[Footnote]

Ka Ga Manang?

• Mange togopuluw ni i mada’nag e tapigpig rok Got kakrom ma ku be mada’nag e Kristiano e chiney?

• Mange n’en ni i nameg e pi toogor rok Nehemiah, ma mange be nameg e pi toogor rok Got e ngiyal’ ney?

• Uw rogon ni gad be par e ngiyal’ ney ni gad be rin’ e tin nib fel’ ngada gelgad ko kireb?

[Box/​Picture on page 10]

Pi N’en ni Ngan Fil ni Bay u Lan e Babyor ni Nehemiah

Pi tapigpig rok Got e yad ma mada’nag e

• moning

• ma k’ar e marus

• sasalap

Yima fanay e sasalap u daken e

• fager ni googsur

• piin ni ma yog e thin nib kireb ngodad nde riyul’

• pi walag ni googsur

Pi tapigpig ku Got e yad ma gel ngak e kireb nbochan e

• yad be ul’ul ko maruwel ni ke pi’ Got ngorad

[Picture on page 9]

Nehemiah nge pi chon e maruwel rok e kur toyed bayay fare yoror nu Jerusalem ndariy fan fapi togopluw nib gel

[Picture on page 11]

Tin riyul’ e Kristiano e darur rusgad i machibnag fare thin nib fel’