Rogon ni Ngad Adaged e Maruwel nib Gel

NGE PULUW ROGON NI NGAUM LEMNAG E MARUWEL

Demtrug ko maruwel rom e ga ma lem nib gel riy, ara ga ma rin’ boch ban’en riy ni ga ma mithmith nib gel, ara reb e yugu ba par u mathilin, ma thingar mu nang ni faan ga ra ‘maruwel ma ra bung rogon e par rom.’ (Proverbs 14:23) Ni uw rogon? Faanra ud maruwelgad nib gel ma rayog ni ngad yognaged e tin nib t’uf ko par rodad. Riyul’ ni ke micheg Got nra pi’ e tin nib t’uf rok e piin ni yad ma pigpig ngak u fithik’ e yul’yul’. (Matthew 6:31, 32) Machane, ku baadag Got ni ngad rin’ed e n’en nib milfan ngodad ni aram e ngad maruwelgad ma gad guy rogon ni ngad yognaged e tin nib t’uf ko par rodad.​—2 Thessalonika 3:10.

Ere, ku rayog ni ngaud ted ni maruwel ni gad ma un ngay e ra ayuwegdad ni ngad rin’ed e n’en ni gad be nameg. Ku aram reb e ban’en ni ku ra ayuwegdad ni ngad rin’ed e n’en nib milfan ngodad. I yog Joshua ni 25 e duw rok ni gaar: “Ga ra yognag e tin nib t’uf rom, ma aram e ke yag ni ngam rin’ e tin nib t’uf ni ngam rin’. Faanra rayog ni ngam pi’ puluwon e n’en nib t’uf rom, ma aram e ke yib fan fare maruwel ni kam un ngay.”

Maruwel nib gel ni gad ma tay e ku ma ayuwegdad ni nge yib fadad u wan’dad. Ya bin riyul’ riy, e maruwel nib gel e gathi ban’en nib mom. Machane, faan gad ra fil rogon ni ngad rin’ed e maruwel rodad ndemtrug ko ba maruwel nib kankanan’ ara ba mo’maw’, ma rayog ni ngad felfelan’gad ni bochan e gad manang ni kad rin’ed u rogon nrayog rodad. Maku reb, e ke yag ni ngad siyeged fare lem, ni aram e dabuy ni ngaun maruwel nib gel. (Proverbs 26:14) Faan gad ra rin’ ni aray rogon, ma rayog ni ngad felfelan’gad ko maruwel ni gad ma rin’. Aaron ni kad weliyed murung’agen ko fa binem e article e yog ni gaar: “Nap’an ni gu ra mu’ ko maruwel u reb e rran, ma ri gu ma felfelan’. Sana rib gel e magar ni kug tay ni bochan e maruwel ni ku ug rin’. Maku reb e sana dariy be’ ni ke guy e maruwel ni ku ug tay​—machane, gu manang ni bay ban’en ni kug rin’.”

NGAM TAY ROGOM KO MARUWEL ROM

Be weliy e Bible murung’agen be’ nib moon ni “ma rin’ e maruwel nib fel’,” nge be’ nib pin ni baadag ni ma ‘ngongliy’ boch ban’en nga pa’. (Proverbs 22:29, BT; 31:13) Riyul’, ni dabiyog ni nga yigi pos be’ me rin’ e maruwel nib fel’. Maku reb, e ri in i gadad e baadag ni nga i rin’ ban’en ni gathi rib salap riy. Sana aram fan ni boor e girdi’ ndubrad e maruwel ni yad ma rin’; ya darur guyed rogon ni ngar salapgad i rin’ e pi maruwel nem.

Bin riyul’ riy, e faanra tiyan’ be’ nge fil rogon ni nga i rin’ e maruwel rok nib fel’ rogon, ma demtrug e miti maruwel nra un ngay, ma ra i rin’ u fithik’ e felfelan’. I yog William ni 24 e duw rok ni gaar: “Ga ra guy angin ba maruwel ni ka rim tay rogom ngay kam rin’ nrib fel’ rogon, ma ri ga ra felfelan’. Ya dab mu lemnag ni ga be rin’ ni bochan e nge papey nge m’ay ara bochan ni nge chuw e thin riy.”

MU SAP NGA ROGON ANGIN NI BE YIB NGAK BOCH E GIRDI’

Mu guy rogon ndabi yan i par ni yigoo urngin e salpiy ni ma yag ngom ko fare maruwel ni ga ma un ngay e ir e ngaum lemnag. Ya ngam fithem ni nge lungum: ‘Mang nib ga’ fan e re maruwel ney ni gu be un ngay? Mang e ra buch ni faanra de yag ni nggu mu’nag e re maruwel ney, ara de yag ni nggu rin’ nib fel’ rogon? Ma mang angin nra yib ngak boch e girdi’?’

Rib ga’ fan ni ngad fal’eged i lemnag e bin tomur ko pi deer ney, ya rayog ni ngad felfelan’gad ko maruwel ni gad ma tay ni faan gad ra guy angin ni be yib ngak boch e girdi’. I yog Jesus ni gaar: “Ba gel e felfelan’ ni ma yib ko pi’ ban’en ngak be’ ko bin ni be’ e nge pi’ ban’en ngom.” (Acts 20:35) Nap’an ni gad ra un nga barba’ e maruwel, ma gathi kemus ni yigoo piin ni gad be rin’ fare maruwel ni fan ngorad nge piin ni yad ba ga’ ko fare raba’ i maruwel e ir e ra yib angin fare maruwel ni gad be rin’ ngorad, ya ku bay boch e girdi’ ni ma fel’ rogorad ko maruwel nib gel ni gad ma tay. Pi cha’ney e ba muun ngay chon e tabinaw rodad nge piin ni ke t’uf e ayuw rorad.

Chon e tabinaw rodad. Faanra maruwel reb i lolugen e tabinaw nib gel ni nge pi’ e tin nib t’uf rok chon e tabinaw rok, ma l’agruw e kanawo’ nra yib angin riy ngorad. Bin som’on e, aram e be guy rogon ni nge yag e tin nib t’uf ko par rorad ni bod rogon e ggan, nge mad, nge naun. Ra rin’ ni aray rogon, ma aram e be rin’ e maruwel rok ni ke pi’ Got ni aram e nge ‘ayuweg girdien e tabinaw rok.’ (1 Timothy 5:8) Bin l’agruw e, be’ ni ma maruwel nib gel ni nge yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rok e ku rayog ni ngaun folwok rok. Shane, ni bay e thin rok ko fa binem e article ni ke yan e yog ni gaar: “Rayog ni ngan folwok ko chitamag, ya ir be’ ni ma tiyan’ ko maruwel. Ir be’ nib yul’yul’, ma n’umngin nap’an e yafas rok ni ir be’ ni ma maruwel nib gel. Mab ga’ ni dimow naun e aram e miti maruwel ni i un ngay. Kug fil rok nrib ga’ fan ni ngan nang rogon ni ngaun ngongliy boch ban’en nga paay, nge rogon ni ngan ngongliy boch ban’en nrayog ni nge fanay boch e girdi’.”

Piin ni ke t’uf e ayuw rorad. I yog apostal Paul ngak e piin Kristiano ni ngar ‘maruwelgad . . . [ya] nge yog nra ayuweged e piin ni gafgow.’ (Efesus 4:28) Faan gad ra maruwel nib gel ni ngad yognaged e tin nib t’uf rodad nge chon e tabinaw rodad, ma aram e ku rayog ni ngkud ayuweged e piin ni ke t’uf e ayuw rorad. (Proverbs 3:27) Ere, faanra ud maruwelgad nib gel ma aram e ra ud felfelan’gad ngay ni ngaud pied ban’en ku be’.

GATHI KEMUS NI NGAM RIN’ NI CHI ROGON NI KA NOG NGOM

I yog Jesus ko fare Welthin rok u Daken e Burey ni gaar: “Faanra gelnag reb e salthaw nu reb e nam ni ba’ ko nam rom ir ngom ni ngam fek e chugum rok ntaareb e mayel, ma ka ga fek u reb e mayel.” (Matthew 5:41) Uw rogon ni ngam fol ko re thin ney u nap’an ni ga be rin’ e maruwel rom? Gathi kemus ni ngam rin’ fare maruwel ni chi rogon ni ka nog ngom, ya ngkum rin’ ni ka boor boch ko tin ni ka nog ngom ni ngam rin’. Mu nameg boch ban’en ni ngam rin’; mag guy rogon ni ngam rin’ fare maruwel ni kab fel’ boch rogon nga rogon ni ka nog ngom ara mu guy rogon ni ngam mu’nag nib papey nga rogon ni lemnag faen ni pi’ fare maruwel ngom. Mu uf ko maruwel ni ga ma rin’ ni ki mada’ nga nochi ban’en riy ni gathi rib ga’ fan.

Faanra um rin’ boch ban’en ni ka boor boch ko tin ni ka nog ngom ni ngam rin’, ma ga ra felfelan’ ko maruwel ni ga ma rin’. Mang fan? Ya gur e ga be gagiyegnag e n’en ni ngam rin’. Ma ga be rin’ fapi n’em ni bochan e ga baadag ni ngam rin’, ma gathi bochan e be towasariyem be’ ni ngam rin’. (Filemon 14) Sana ra yib ngan’dad fare kenggin e motochiyel ni bay ko Proverbs 12:24, BT ni gaar: “Maruwel nib gel e ra pi’ gelngim; ma fanam gamead e ra mang nagem ba sib.” Riyul’ nri in e girdi’ e kar manged sib ara yima towasariyrad ni ngar rin’ed boch e maruwel. Machane, be’ ni kemus ni ma rin’ ban’en ni chi rogon ni ka nog ngak e rayog ni nge lemnag ni yibe maruwel ngak, ni bochan e ke par ni be’ e yug be yog e n’en ni nge rin’. Machane, be’ ni ma guy rogon ni nge rin’ ban’en ni ka boor boch ko tin ni ka nog ngak ni nge rin’, ni bochan e aram rogon ni ke dugliy ni nge rin’, e rayog ni nge guy ni ir e be gagiyegnag ir.

DAB MARUWEL NGE PAG ROGON

Ba fel’ e maruwel nib gel, machane dab da paged talin ni gathi kemus fan e yafos rodad ni kan pi’. Riyul’ ni be pi’ e Bible e athamgil nga lanin’dad ni ngaud maruwelgad nib gel. (Proverbs 13:4) Machane, der yog ni ngaud maruwelgad nge pag rogon. Be gaar e Eklesiastes 4:6, BT: “Kab fel’ ni nge yag ngom ni buchuuw, nib gapas lanin’um, ko bin ni nge thay parwom ni gubin ngiyal’ ni ga be maruwel nga l’agruw raba’ i paam, ni ga be guy rogon ni ngam focholiy e nifeng.” Mang fan e re thin ney? Be’ ni ma maruwel nib pag rogon e dabiyog ni nge guy angin e maruwel ni be tay ni bochan e be fanay urngin e tayim rok nge gelngin ni fan ko maruwel. Ere, ra yan i aw nib m’ay fan e maruwel ni be tay ya bod ni be ‘guy rogon ni nge focholiy e nifeng.’

Rayog ni nge ayuwegdad e Bible ni ngaud lemnaged e maruwel ni gad ma tay nib fel’ rogon. Yugu aram rogon ni be yog ni ngad ted rogodad ko maruwel rodad, machane ku be fonownagdad ni ngad “mel’eged e tin ni ir e th’abi ga’ fan.” (Filippi 1:10, NW) Mang e pi n’en ni kab ga’ fan? Pi n’ey e ba muun ngay e tayim ni gad ma tay ni fan ngak chon e tabinaw rodad nge pi fager rodad. Ma n’en th’abi ga’ fan e aram e tirok Got ban’en, ni bod rogon e Thin rok ni gad ma beeg ma gad fal’eg i lemnag.

Piin ni yad ma m’oneg e tin nib ga’ fan ni ngar m’oneged u lan e yafas rorad e yad ma felfelan’ ko maruwel ni yad ma rin’. William ni faan kad weliyed murung’agen e yog ni gaar: “Immoy be’ ni ug maruwel rok kafram nrib manigil, ya manang rogon ni nge m’oneg e tin nib t’uf ni nge m’oneg ko maruwel ni ma rin’. Ir be’ ni ma maruwel nib gel, ma kub fel’ e tha’ u thilrad e piin ni ma rin’ boch e maruwel ni fan ngorad ni bochan e rib fel’ e maruwel ni ma rin’. Machane, nap’an nra mu’ ko maruwel u reb e rran ni yan nga tabinaw ma manang rogon ni nge dab ki lemnag e maruwel rok, me tiyan’ ko tabinaw rok nge liyor ni be tay ni fan ngak Got. Ma ga manang? Kug guy ni ir be’ ni ma par nrib felfelan’!”