Mog e Thin nib Riyul’ ko En ni Migid Ngom
“Dab ku un lifith l’uguney! Ra be’ ma thingari yog e tin nib riyul’ ngak walagen [“en ni migid ngom,” NW].”—EFE. 4:25.
1, 2. Uw rogon e yul’yul’ u wan’ e girdi’?
KAB kakrom ma un weliy ko rayog rok e girdi’ ni nge par nib yul’yul’ fa danga’. Sogonap’an 500 e duw u tomren ni kan gargeleg Jesus ma Alcaeus ni be nu Greek e yoloy ni gaar: “Wain e ma yog e tin riyul’.” Biney e be yip’ fan ni rayog ni nge yog be’ e tin riyul’ u nap’an ni ke unum e wain nge pag urngin. Bin som’on e chibog e yog Pontius Pilate ni pilung nu Roma e thin ni be dag ni de mich u wan’ e tin riyul’ ya i fith Jesus ni gaar: “Mang e tin riyul’?”—John 18:38.
2 Ku arrogon e ngiyal’ ney ni kub thilthil rogon ni ma lemnag e girdi’ e tin riyul’. Boor e girdi’ e yad ra yog e thin riyul’ ni faan ra yad manang ni ra yib angin ngorad nib fel’, fa yad be lemnag ni aray rogon min pithig e magawon nib pey. Reb e Babyor e be gaar: “Yibe lemnag ni ngan yul’yul’ e aram e ngongol nib fel’ machane gathi ban’en nrib ga’ fan ni ngan rin’.”—The Importance of Lying.
3. Mang fan ni rib fel’ ni ngan fol rok Jesus u rogon ni i yog e tin riyul’?
3 Jesus nge pi gachalpen e ba thil rogon ni yad ma lemnag e tin riyul’. Jesus e gubin ngiyal’ ni ma yog e tin riyul’. Ki mada’ ko pi toogor rok ma ka rogned ni gaar: “Tamachib, gamad manang ni gur reb e girdi’ nib riyul’ e tin ni ga ma yog . . . ma ga be fil ngak e girdi’ e tin nib riyul’.” (Matt. 22:16) Ku arrogon e ngiyal’ ney ni tin riyul’ e Kristiano e yad ma folwok rok Jesus. De maruwaran’rad ni ngar rogned e tin riyul’. Rib fel’ u wan’rad e fonow rok apostal Paul ni gaar: “Ra be’ ma thingari yog e tin nib riyul’ ngak walagen fa [“en ni migid ngak,” NW].” (Efe. 4:25) Gad ra weliy dalip ban’en ni yog Paul. Bin taareb, mini’ e en ni migid ngodad? Bin l’agruw, mang fan ni ngan nog e tin riyul’? Bin dalip, uw rogon ni ngad fol gad riy ni gubin ngiyal’?
Mini’ e En ni Migid Ngodad?
4. Uw rogon ni i folwok Jesus rok Jehovah u rogon ni ma lemnag ko mini’ e en ni migid ngodad?
4 Kakrom ma pi tayugang’ nu Jew e yad ma yog ni kemus ni piyu Jew nge pi fager rorad e bay rogon ni nga nog ni yad e “en ni migid” ngorad. Machane ri ma folwok Jesus rok e Chitamangin u rogon ni ma lem nge rogon ni ma rin’ ban’en. (John 14:9) Ke dag ngak pi gachalpen ni urngin e girdi’ ma taareb rogorad u wan’ Got. (John 4:5-26) Mi ki dag ngak Peter ni “gubin e girdi’ ma taareb rogorad u wan’ Got. En ni ba’ madgun Got u wan’ ma be rin’ e tin nib mat’aw e ra i par nib fel’ u wan’ Got ndemtrug ko be’ u ku nam.” (Acts 10:28, 34, 35) Ere thingar da lemniged ni gubin e girdi’ ma yad e piin ni migid ngodad, ni ki mada’ ko piin ni daburad dakendad.—Matt. 5:43-45.
5. Mang e be yip’ fan ni nga dogned e tin nriyul’ ngak e en ni migid ngodad?
5 Mang e be yip’ Paul fan u nap’an ni yog ni thingar dogned e tin riyul’ ngak e en ni migid ngodad? Nga nog e tin nriyul’ e be yip’ fan ni dab ni ban.Tin nriyul’ e Kristiano e dab rogned e thin ni de riyul’ ni fan e ngar bannaged yugu boch e girdi’. Ya yad ma ‘fanenikay e tin nib kireb, mi yad chichiiy pa’rad ko tin nib fel’.’ (Rom. 12:9) Thingar da yul’yul’gad ko urngin ban’en ni gad ra rin’ ma gad ma yog ya gad be fol rok ba ‘Got ni ba yul’yul’.’ (Ps. 15:1, 2; 31:5) Faanra da ayuwgad u rogon e thin ni gad ma yog ma rayog ni ngad pithiged boch e magawon ndab da ban gad.—Mu beeg e Kolose 3:9, 10.
6, 7. (a) Gad ra par nib yul’yul’ e be yip’ fan ni ngad weliyed urngin ban’en u murung’agdad nib muun ngay e tin nib mith? Mu weliy. (b) Mini’ e thingar da weliyed e tin nriyul’ ngorad?
6 Nga dogned e tin nriyul’ e be yip’ fan ni thingar dogned urngin ban’en ni ke fith be’ ngodad ndemtrug ko ir mini’? Danga’. Ya nap’an ni i moy Jesus u fayleng ma de fulweg urngin e deer ni ke fith boch e girdi’ ngak. Pi tayugang’ ko teliw e ra fithed Jesus ko mini’ e ke pi’ gelngin be yog rok ni nge fal’eg e maang’ang. Me gaar Jesus “Nggu fith taa ban’en ngomed, ma faani gimed ra fulweg ngog nrogon, ma aram e ra gog ngomed ko uw e yib mat’awug riy ni nggu rin’ e pi n’ey ni gu be rin’.” Nap’an nde yog ni fulweg e pi tamachib ko motochiyel nge piin piilal e deer rok Jesus me gaar: “Ere ku er rogog ndab gog ngomed ko uw e yib mat’awug riy ni nggu rin’ e pi n’ey.” (Mark 11:27-33) De lemnag nrib ga’ fan ni nge fulweg e deer rorad ni bochan e ngongol rorad nib kireb ma kar daged ni de mich Got u wan’rad. (Matt. 12:10-13; 23:27, 28) Ma ku taareb rogon ko ngiyal’ ney ni girdi’ rok Jehovah e thingar ra kol ayuwgad rok e girdi’ nib kireb ni yad be guy rogon ni ngar bannaged gadad.—Matt. 10:16; Efe. 4:14.
7 Ma ku ke yog Paul ni bay boch e girdi’ ni dariy rogon ni ngar nanged urngin ban’en ni gad ma rin’. Ke yog ni “boch e girdi’, ni yad be weliy murung’agen bogi ban’en nsusun e dab ra weliyed murung’agen.” (1 Tim. 5:13) Girdi’ ni yad baadag ni ngar nanged murung’agen yu gu boch e girdi’ e dabi pagan’uy ni ngan weliy urngin ban’en ngorad. Rib fel’ ni ngan fol ko thin ni yog Paul ni gaar: “Um athamgilyed nguum pired ni gimed ba gapas, me mang e tiromed e maruwel e um lemniged.” (1 Thess. 4:11) Machane yu ngiyal’ ma piin ni piilal e sana yad ra fith boch ban’en u murung’agen be’ ni fan e aram e maruwel rorad u lan e ulung ya nge yog ni ngar ayuweged boch e girdi’. Aray e ngiyal’ ni thingar mu ayuwegrad ngam weliy e tin nriyul’.—1 Pet. 5:2.
Nga Nog e Tin Nriyul’ Ngak Girdien e Tabinaw
8. Nga nog e tin riyul’, uw rogon ni rayog ni nga chugurnag e tha’ u thilin girdien e tabinaw?
8 Ba ga’ ni girdi’ u lan e tabinaw e ba chugur e tha’ u thilrad. Ma faanra nga i gel e re tha’ ney mab t’uf ni nga ur rogned e tin nriyul’ ngorad. Rayog ni nge lich fa nge chuw boor e magawon ni faanra nguur nonad ngorad u fithik’ e yul’yul’ nge gol. Ni bod ni, nap’an ni kad oloboch gad mab mo’maw’ ni ngad weliyed ngak e en ni mabgol rodad, bitir rodad nge boch e girdi’ u lan e tabinaw rodad? Ngan wenig u fithik’ e yul’yul’ ma ra yibnag e gapas nge taareban’ u lan e tabinaw.—Mu beeg e 1 Peter 3:8-10.
9. Gadra yog e thin ndariy e tayfan riy, ma uw rogon me aw ni dariy fan e tin nriyul’ ni ka dogned?
9 Nge yog be’ e tin riyul’ ni dariy e tay fan riy e ku dabi fel’ u wan be’ e n’en ni be yog. I gaar Paul: “Mu n’iged fan u wun’med urngin ban’en nib kireb ni ke aw nga lanin’med, nge tin ni kam dabuyed rok be’, ma dab ku um damumuwgad. Dab ku um tolulgad ngak be’ u fithik’ e damumuw ara u mogned e thin nib kireb ngak be’. . . . Um golgad ngomed, me bigimed me munguy ngak bigimed, mu um n’iged fan u wan’med e tin nib kireb ni ke rin’ bigimed ngak bigimed, ni bod rogon Got ni bochan Kristus ma aram fan ni ke n’ag fan u wan’ e kireb ni kam rin’ed.” (Efe. 4:31, 32) Faan gad ra non u fithik’ e tayfan ma gad be ga’nag fan e thin ni gad be yog ma gad be tay fan e piin ni gad be non ngorad.—Matt. 23:12.
Nga Nog e Tin Riyul’ Ngak e Piilal
10. Uw rogon ni dag Jesus ni rib fel’ ni ngan folwok rok u rogon ni ma yog e tin nriyul’, ma mang e ra fil e piin ni piilal ko re n’ey?
10 I non Jesus ngak pi gachalpen nib tamilang. Ma pi’ e fonow u fithik’ e t’ufeg, machane de thilyeg e tin nriyul’ ni bochan e nge adag e piin ni be motoyil ngak. (John 15:9-12) Ni bod ni nap’an e pi apostal rok Jesus e ur tugthin gad ko mini’ rorad e ba tolang, ri k’adan’ Jesus me tamilangnag ngorad nib t’uf ni nge sobut’an’rad. (Mark 9:33-37; Luke 9:46-48; 22:24-27; John 13:14) Ma ku arrogon ni piin piilal e ngiyal’ ney e thingari par nib mudugil laniyan’rad ko tin nib mat’aw ma ngar ayuweged e girdi’ rok Got u fithik’ e t’ufeg. (Mark 10:42-44) Yad ma ‘runguy’ ma yad ma ‘gol’ ngak e girdi’ u lan e ulung ni bod Kristus.
11. Faanra ba t’uf pi walagdad rodad, ma uw rogon ni ngad nonad ngorad?
11 Nga nog e thin nib tamilang ngak pi walagdad u fithik’ e t’ufeg ma aram e ra yog ni ngad ayuweged yad ndab da k’aringed e damumuw ngorad. Dubdad ni ngad fanayed bolowthdad ni nge “bod bangi resa nib m’uth,” ni aram e dab dogned e thin ni ra kirebnag laniyan’ be’. (Ps. 52:2; Prov. 12:18) T’ufeg ngak e pi walagdad e ra k’aringdad ‘ndab ku u dogned e thin nib kireb, ma gadad tal ndab ku ud lifithed l’ugundad.’ (Ps. 34:13) Ma aram e gad be pining e sorok ngak Got ma gadad be ayuweg ni nge taareban’ e girdi’ u lan e ulung.
12. Mingiyal’ e ba t’uf ni ngan fonownag be’ ni ke ban? Mu weliy.
12 Piin piilal e ri yad ma ayuweg e girdi’ u lan e ulung ni nga dabi bannagrad e piin ni yad ma lifith l’ugunrad ni fan e ngar kirebniged laniyan’ boch e girdi’. (Mu beeg e James 3:14-16.) Riyul’ nib kireb ni ngan ban, machane gathi gubin ngiyal’ nib t’uf ni ngan ginangey riy. Arfan ni piin ni piilal e susun ni ngar yaliyed nib fel’ rogon ma aram e rayog ni ngar nanged ko riyul’ ni ke yog be’ e thin nde riyul’ ma ke rin’ ni lem rok ya baadag ni nge kirebnag laniyan’ be’ ma aram e ba t’uf ni ngan ginang. Fa ba gaman ni kemus ni ngan fonownag min beeg e thin nu Bible ngak?
Ngan Yul’yul’ u Nap’an e Maruwel nge Ngan Pi’ Ban’en Nchuway’
13, 14. (a) Uw rogon me de yog rok boch e girdi’ ni ngar yul’yul’gad ko maruwel rorad? (b) Mang angin ni yib ni bochan e ke par be’ nib yul’yul’ ko maruwel rok?
13 Ngiyal’ ney e boor e girdi’ ndarur yul’yul’ gad ere rayog ni nge mo’maw’ ni ngam par ni gab yul’yul’ ko en ni ga be maruwel rok. Boor e girdi’ ni yad ma ban nga rogned ni yad ba cheg u boch ban’en u nap’an ni yad be gay e maruwel ya yad ba adag ni nge yog fare maruwel ngorad nib tolang puluwon. Ma ku boor girdien e maruwel ni yad ma yan ko gin ngan maruwel riy ma darur rin’ed e maruwel rorad. Ni bod ni sana yad ra beeg boch e babyor ara yad ma telefon ara ngan rin’ boch ban’en u computer ni dariy rogon ko maruwel.
14 Tin nriyul’ e Kristiano e yad manang ni thingar ra yul’yul’gad. (Mu beeg e Proverbs 6:16-19.) I gaar Paul: “Ya gamad ba adag ni nguug rin’ed e tin nib mat’aw ni gubin ngiyal’.” (Heb. 13:18) Pi Kristiano e darur iringed e time ko maruwel. (Efe. 6:5-8) Reb e Kristiano nib yul’yul’ ko maruwel rok e ra pining e sorok ngak e Chitamangidad nu tharmiy. (1 Pet. 2:12) Ni bod Roberto ni reb e Mich rok Jehovah ni ma par u Spain ni kan pining e magar ngak ni bochan e rib yul’yul’ ko maruwel rok. Bochan e rib fel’ e ngongol rok Roberto ma aram e kan nog ngak ni nge gay boch e Pi Mich rok Jehovah ni ngar uned ko maruwel. Ma pi cha’nem e ku kan guy ni yad e pi tamaruwel nib fel’.Tomuren ni ke yan in e duw ma ke ayuweg Roberto 23 e pi Mich rok Jehovah nge meruk e girdi’ ni ma fil e Bible nge yog e maruwel ngorad.
15. Uw rogon ni nge dabi ban reb e Kristiano ni ma fol chuway’?
15 Faanra gur e ga be maruwel rom, gab yul’yul’ ko n’en ni ga ma rin’ ara ga ma yog e thin nde riyul’ ngak boch e girdi’? Reb e Kristiano e dabi yog ban’en nde riyul’ u murung’agen e n’en e ni be pi’ nchuway’ ya ba adag ni nge papey ngan chuw’iy e chugum rok. Ma ku dab ra feked fa ra pied puluwon e sasaliyeb. Ere ngad rin’ed ngak be’ e n’en ni gad ba adag ni nge rin’ ngodad.—Prov. 11:1; Luke 6:31.
Nga Nog e Tin Riyul’ Ngak Girdien e Am
16. Mang e susun e nge pi’ e Kristiano ngak (a) e am? (b) Jehovah?
16 I gaar Jesus: “Ere mpied ngak e pilung nu Roma [“am,” NW] e tirok ban’en, mi gimed pi’ ngak Got e tirok ban’en.” (Matt. 22:21) Mang e tirok e am “ban’en” ni ngad pied ngak? I yog Jesus e pi thin nem u nap’an ni yibe weliy murung’agen e tax. Ra pi’ e Kristiano e tax mar folgad ko motochiyel ko binaw ma ra yog ni nge par nib beech e nangan’ rorad. (Rom. 13:5, 6) Machane gad manang ni Jehovah e th’abi tolang ma kemus ni ir e bin riyul’ e Got nrib t’uf rodad. (Mark 12:30; Rev. 4:11) Ere ri dabi maruwaran’dad ni ngad folgad rok.—Mu beeg e Psalm 86:11, 12.
17. Uw rogon u wan e pi tapigpig rok Jehovah e ayuw ni ma pi e am?
17 Boor e nam ni am rorad e ma pi’ e ayuw ko girdi’ ni ba t’uf e ayuw rorad ko salpiy nge boch ban’en. Dariy e kireb riy ni nge fek reb e Kristiano e ayuw ni aram rogon ni faanra bay rogon ni nge fek. Ma dab dogned boch ban’en ni de riyul’ ngak girdien e am ni fan e nge yog ngodad e ayuw ni aram rogon.
Mang Angin ni Ra Yib ni Faanra Ngan Yul’yul’
18-20. Mang angin ni ra yib ni faanra nga u dogned e tin riyul’ ngak e en ni migid ngodad?
18 Faan gad ra yul’yul’ ma boor e tow’ath ni ra yib ngodad ma ra gapas laniyan’dad. Ma gad ra fel’ u owchen Jehovah ni faanra beech e nangan’ rodad. (Prov. 14:30; Fil. 4:6, 7) Ere dabi magafan’dad ya gad manang ni gad ba yul’yul’ ko urngin ban’en.—1 Tim. 5:24.
19 Am mu lemnag reb e tow’ath. I gaar Paul: “Urngin ban’en ni gamad be rin’ e gamad be dag riy ni gamad bogi tapigpig rok Got, . . . ngu daken e thin rok Got nib riyul’ ni gamad be machibnag ngak e girdi’.” (2 Kor. 6:4, 7) Ireray e n’en ni rin’ reb e mich rok Jehovah ni ma par u Britain. Baadag ni nge pi e karrow rok ni chuway’, ere weliy ngak e en ni nge chuw’iy fare karrow urngin e tin nib fel’ nge tin nib kireb riy nib muun ngay e tin ni dabiyog ni ngan guy. Tomuren ni ke skengnag fare pumoon fare karrow, me fith e en fen fare karrow ni faanra ir reb e Pi Mich rok Jehovah. Mang fan ni fith e re n’ey? Ke guy nib yul’yul’ ma ba yalen yaan. Me tabab fare walag ni nge machibnag fare pumoon.
20 Ga ma pining e sorok ngak Jehovah ni bochan e ngongol rom nib fel’? I gaar Paul: “Kad paged urngin e ngongol nib mith ni yima tamra’ ngay; darid ngongolgad u fithik’ e sabanban.” (2 Kor. 4:2) Ere ngad athamgilgad ni nga dogned e tin riyul’ ngak e en ni migid ngodad. Gad ra rin’ ni aram rogon ma rayog ni nga nog e sorok ngak e Chitamangidad nu tharmiy nge girdi’ rok.
Uw Rogon ni Ga Ra Fulweg?
• Mini’ e en ni migid ngodad?
• Mang e be yip’ fan ni nga nog e tin riyul’ ngak e en ni migid ngodad?
• Ra ngan yul’yul’, ma uw rogon ni ra n’uf Got?
• Mang angin ni faanra ngan yul’yul’?
[Picture on page 25]
Ba m’agan’um ngay ni nga mog e oloboch rom ni ki mada’ ko tin ni ba achig?
[Picture on page 26]
Ga ra yog e tin riyul’ u nap’an ni ga be gay e maruwel?