Mu Ted Fan e Piin ni Kar Pilibthirgad u Fithik’med
“Mu tiyed fan e girdi’ ni kar pilibthirgad.”—LEV. 19:32.
1. Mang reb e ban’en ni ma buch ko girdi’ nib gel e kireban’ riy?
DE LEMNAG Jehovah ni nga i pilibthir e girdi’. Ya sunmiy e girdi’ ni ngar pared u Paradis nib fel’ fithik’ i dowrad. Machane, chiney e “urngin e tin ni ke sunumiy Got e be gel’gel’ ko amith.” (Rom. 8:22) Ga be lemnag ma uw rogon u wan’ Got ni be guy e girdi’ ni yad be gafgow ni bochan wenegan e denen? Maku reb e, boor e pilibthir e ra yan i taw ko ngiyal’ nsusun e ngan ayuwegrad, ma dariy be’ ni ma tiyan’ ngorad.—Ps. 39:5; 2 Tim. 3:3.
2. Mang fan ni ma lemnag e piin Kristiano e piin pilibthir?
2 Ma felfelan’ e pi tapigpig rok Jehovah ko piin pilibthir u lan e ulung. Ma fel’ rogodad ko gonop nge michan’ rorad. Boor i gadad e bay rogon ngak bagayad ara boch i yad. Demtrug ko bay rogodad ngak reb e pilibthir u lan e ulung fa danga’, machane gad ma lemnag rarogorad. (Gal. 6:10; 1 Pet. 1:22) Gad ra lemnag rogon e piin pilibthir u wan’ Got, ma ra yib angin ngodad ni gad gubin. Ku gad ra weliy e n’en nib milfan ko girdi’ u lan e tabinaw ngu lan e ulung u rogon ni ngan ayuweg e piin pilibthir.
“DAB MU PI’ KERUUM NGOG”
3, 4. (a) Mang e yog e en ni yoloy e Psalm 71 ngak Jehovah? (b) Mang e rayog ni nge yog e piin pilibthir u lan e ulung ngak Got?
3 I yog faen ni yoloy e psalm 71:9, BT ngak Got ni gaar: “Dab mu pi’ keruum ngog e chiney ni kug pilibthir; dab mu n’ageg e chiney ni kug meewar.” Re tang ney e ba ulul ko Psalm 70. Ere, ba tamilang ni David e ir e yog fapi thin ni bay ko Psalm 71:9. I tabab ni nge pigpig ngak Got u nap’an ni kab fel’ yangaren nge mada’ ko ngiyal’ ni ke pilibthir, ma boor e kanawo’ ni i fanay Jehovah riy ni nge rin’ boch e maruwel. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Ki. 2:1-3, 10) Yugu aram rogon, ma ke lemnag David nib t’uf ni nge wenig ngak Jehovah ni nge ayuweg nge par nib fel’ u wan’.—Mu beeg e Psalm 71:17, 18.
4 Boor e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad bod David. Yugu aram rogon ni ‘kar pilibthirgad,’ ma yad be ulul ni ngar pininged e sorok ngak Got u rogon nrayog rorad. (Ekl. 12:1-7) Boor i yad e sana ndabkiyog ni nge rin’ boch ban’en ni bod rogon ni ur rin’ed kafram. Re n’ey e ba muun ngay e machib. Machane, ku rayog ni ngar weniggad ngak Jehovah ni nge tow’athnagrad me ayuwegrad. Pi pilibthir ney ni yad ba yul’yul’ e rayog ni nge pagan’rad nra fulweg Got taban e meybil rorad. Bin riyul’ riy e pi meybil nem e taareb rogon e thin riy ko n’en nni thagthagnag nga laniyan’ David nge yoloy.
5. Uw rogon e piin pilibthir ni yad ba yul’yul’ u wan’ Jehovah?
5 Be tamilangnag e Bible nib ga’ fan e piin pilibthir ni yad ba yul’yul’ u wan’ Jehovah ma baadag ni ngki tay e pi tapigpig rok farad. (Ps. 22:24-26; Prov. 16:31; 20:29) Be gaar e Levitikus 19:32: “Mu tiyed fan e girdi’ ni kar pilibthirgad, ni fan e ba’ madgug u wun’med, yi gag e Somol.” Arrogon, nap’an nni yoloy e pi thin ney ma yima tay nrib ga’ fan ni ngan tayfan e piin pilibthir u lan e ulung, maku er rogon e ngiyal’ ney. Machane, uw rogon e bin baaray ni ngan ayuwegrad? Mini’ e maruwel rok e re n’ey?
N’EN NIB MILFAN KO TABINAW
6. Uw rogon ni dag Jesus e kanawo’ nib fel’ ni ngan folwok riy u rogon ni i ayuweg e chitiningin?
6 Be gaar e Thin rok Got: “Mu liyor ko chitamam nge chitinam.” (Ex. 20:12; Efe. 6:2) I tamilangnag Jesus feni ga’ fan e re motochiyel ney u nap’an ni yog nib kireb e pi Farise nge pi tamachib ko motochiyel ni bochan e darur ayuweged e gallabthir rorad. (Mark 7:5, 10-13) I dag Jesus e kanawo’ nib fel’ ni ngan folwok riy. Bod nnap’an ni bay u daken fa ley i gek’iy ni be n’en ni nge yim’, me yog ngak John nreb i gachalpen ni nge ayuweg e chitiningin, ya ngiyal’ nem e ke yim’ e pumoon rok.—John 19:26, 27.
7. (a) Mang kenggin e motochiyel ni pi’ apostal Paul u murung’agen rogon ni nge ayuweg be’ e gallabthir rok? (b) Mang boch e thin ni bay u m’on ngu tomuren fapi thin ni yog Paul?
7 Kan thagthagnag nga laniyan’ apostal Paul nge yoloy ni piin ni ke mich Got u wan’rad e susun ni ngar pied e tin nib t’uf ko tabinaw rorad. (Mu beeg e 1 Timothy 5:4, 8, 16.) Am lemnag e thin ni bay u m’on ngu tomuren fapi thin ni yoloy Paul ngak Timothy. I yog Paul ko mini’ e piin ni bay rogon ni ngan ayuwegrad ko salpiy u lan e ulung. I yog ni faanra bay reb e ppin nib pilibthir ni ke yim’ e pumoon rok, ma aram e pi fak, ara tungin, nge ku boch e girdi’ u lan e tabinaw rok ni yad e Kristiano e yad e susun nib milfan ngorad ni ngar ayuweged fare pilibthir. Ya faan yira rin’ ni aray rogon ma aram e rayog ni nge dabi n’ag e ulung e salpiy nga boor ban’en ni fan e ngar ayuweged fare pilibthir. Ku er rogon e ngiyal’ ney ni susun e nge pi’ e piin Kristiano e tin nib t’uf ko girdi’ u lan e tabinaw rorad, ya faan yad ra rin’ ni aram rogon, ma aram e yad be ‘ngongliy e maruwel rorad nrogon e maruwel ni ma tay girdien Kristus.’
8. Mang fan nder pi’ e Bible e motochiyel u murung’agen rogon ni ngad ayuweged e gallabthir rodad ni ke pilibthir?
8 Pi bitir ni Kristiano ni kar ilalgad e yad e ba milfan ngorad ni ngar ayuweged e gallabthir rorad ko tin nib t’uf rorad. Yugu aram rogon ni yigoo piin nib mich Kristus u wan’rad e weliy Paul murung’agrad, machane, susun ni ngkun ayuweg e gallabthir ni gathi yad e Kristiano. Machane, rayog ni nge thilthil rogon ni nge ayuweg e piin bitir e gallabthir rorad, ya ra reb e tabinaw ma rogon e magawon rorad. Ba thilthil rarogon e pilibthir, nge tin nib t’uf rorad, nge rogon e m’ar rorad. Boch e pilibthir e boor e bitir ni fak; ma boch e kemus ni taareb. Ma boch e ma yib e salpiy ngak ko am, ma boch e danga’. Maku reb e kub thilthil e pi n’en ni yad baadag. Ere, dabi fel’ ni ngad gathibthibnaged reb e tabinaw ni bochan rogon ni kar dugliyed ni ngar ayuweged e pilibthir rorad. Bin riyul’ riy e rayog ni nge tow’athnagdad Jehovah ko n’en ni kad dugliyed nib puluw ko Bible. Ku rayog ni nge gagiyegnag e n’en ni kad dugliyed ni nge yan i aw nib fel’, ma ireray e n’en ni ke rin’ ni ka nap’an Moses.—Num. 11:23.
9-11. (a) Mang boch e magawon nrayog ni nge mada’nag boch e walag? (Mu guy e sasing ni bay u tabolngin e re article ney.) (b) Mang fan nsusun e dabi gur e bitir u reb e tabinaw ni nge tal ko pigpig ni be tay ngak Got u polo’ e tayim rok? Mu weliy ban’en ni ke buch.
9 Faanra der par e gallabthir nge bitir u taabang, ma rayog ni nge mo’maw’ ni ngan ayuweg e gallabthir. Sana ra t’uf ni nge yan e bitir i guy fagal labthir ni bochan e ke m’ar bagayow. Sana rayog ni ke dol’ ke m’ing reb e yil rok ara ke buch ban’en rok ni ke k’aring e m’ar ngak. Faanra ke buch ban’en ni aray rogon, ma sana ra t’uf ni ngan par ngan ayuwegrow u ba ngiyal’, maku rayog ni nge n’uw nap’an.a
10 Piin ni yad ma pigpig ngak Got u polo’ e tayim rorad ndarur pired ko gin ni bay e gallabthir rorad riy e rayog ni nge mo’maw’ ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed u nap’an ni kar mada’naged e magawon ni aray rogon. Piin ni yad ma maruwel u Bethel, nge piin yad e missionary, nge piin ni yad ma lekag e ulung e rib ga’ fan u wan’rad e maruwel ni yad ma rin’ ni bochan e yad ma tay ni aram reb e tow’ath ni ke pi’ Jehovah ngorad. Machane, nap’an nra m’ar e gallabthir rorad, ma sana n’en ni yad ra lemnag ko som’on e, ‘Thingar gu sulod ko nam romad ya nggu ayuweged e gallabthir romad.’ Machane, n’en nib fel’ ni ngar rin’ed e ngar meybilgad mi yad fal’eg i lemnag e n’en nib t’uf ko gallabthir rorad ara n’en ni yad baadag ni ngan rin’. Susun ndariy be’ ni nga yigi pos me digey e maruwel ni be rin’ ni fan ngak Jehovah u polo’ e tayim rok. Maku reb e sana bay yu ngiyal’ nde t’uf ni ngan rin’ e re n’ey. Rayog ni ka yigi m’ar bagayow fagal labthir u taaboch i ngiyal’. Ma faanra ke buch ni aram rogon ma sana rayog ni nge pi’ boch e walag ko ulung rok fagal labthir e ayuw ya nge yag ni ngki ulul e bitir rorow ko pigpig ni yad be tay u polo’ e tayim rorad.—Prov. 21:5.
11 Am lemnag e n’en ni buch rok ba wu’ i mabgol ni kar pilibthirgow ma bay l’agruw i pumoon ni fakrow nra bagayow ma bay u reb e nam ni be pigpig ngak Jehovah. Bagayow e ir reb e missionary ni ma pigpig u South America, ma bagayow e ma maruwel ko tochuch rodad u Brooklyn, New York. Ere, yan i taw nga ba ngiyal’ me t’uf e ayuw ko gallabthir rorow ni kar pilibthirgow. Ere, yan fa gal walag ni pumoon nge ppin rorow ra guyed fagal labthir ya ngar nanged ko mang e ba t’uf ni ngan ayuwegrow riy nge rogon nib fel’ ni ngan rin’. Ma ngiyal’ nem e be lemnag bagayow e gal pumoon nem nge ppin rok ni yow e missionary u South America ni ngar talgow ko missionary ngar sulow nga tafen fare pumoon ni ngar ayuwegew e gallabthir rok. Ka ngiyal’ nem me callnagrow e en ni ma yarmiy e piin piilal ko ulung ko gallabthir rorow, me yog fare piilal ngorow ni kar mada’gad e tin ka bay e piilal ko ulung ma yad baadag ni ngki ulul fare walag ni pumoon nge ppin rok ko pigpig ni yow be tay ni yow l’agruw e missionary. Rib ga’ fan u wan’ e piin piilal e maruwel ni be rin’ e re wu’ i mabgol ney ma yad baadag ni ngar pied e ayuw ngorow ko gallabthir rorow. Am lemnag gelngin e felfelan’ ni ke tay girdien fare tabinaw ko ayuw ni ke pi’ e piin piilal ko ulung.
12. Mang e susun ni nge lemnag reb e tabinaw ni Kristiano u nap’an ni yad be dugliy boch ban’en ni fan ko tabinaw rorad?
12 Demtrug e n’en ni ke dugliy reb e tabinaw ni Kristiano u rogon ni ngar ayuweged e gallabthir rorad, ma susun ni ngar guyed rogon ni nge dabi kirebnag fithingan Got. Dubdad ni ngad boded e pi tayugang’ ko teliw ni ur moyed u nap’an Jesus. (Matt. 15:3-6) Gad baadag ni ngad dugliyed boch ban’en ni yira pining e sorok riy ngak Got nge ulung rok.—2 Kor. 6:3.
N’EN NIB MILFAN KO ULUNG
13, 14. Uw rogon ni be tamilangnag e Bible ni susun e nge ayuweg e ulung e pi walag ni kar pilibthirgad?
13 Gathi gubin e girdi’ u lan e ulung nrayog ni ngar ayuweged e pi walag ni yad ma pigpig u polo’ e tayim rorad ni bod rogon ni kad weliyed faram. Machane, ba tamilang ko n’en ni buch u nap’an e bin som’on e chibog nsusun e nge rin’ e pi walag u lan e ulung e tin rayog rorad ni ngar ayuweged e pi walag ni yad ba yul’yul’ ni kar pilibthirgad. Be yog e Bible nnap’an e bin som’on e chibog me yan i par e ulung u Jerusalem “ndakuriy be’ riy ni be gafgow u ban’en.” Re n’ey e gathi be yip’ fan ni boor e chugum ara salpiy rorad. Ya bin riyul’ riy e bay boch i yad nib gafgow, machane kan f’oth e ‘salpiy ko girdi’ nra be’ ma be yan u rogon e tin ndabi siy ni nge yog ngak.’ (Acts 4:34, 35) Faani boch nga tomuren me sum reb e magawon u lan e ulung. Immoy boch e ppin ni ke yim’ figirngirad ni “yira f’oth [e ggan] ma yibe pagrad.” Ere, mel’eg e pi apostal boch e walag ni pumoon ni kar ilalgad ko tirok Got ban’en ni ngar yarmiyed e re maruwel ney ya nge yag nni ayuweg e pi walag ni ppin ney nib fel’ rogon mab gaman urngin e f’oth rorad ko ggan ni yibe pi’. (Acts 6:1-5) Riyul’ nre yaram ney e kemus ni ban’en ni un rin’ u taaboch i ngiyal’ ni fan ngak e piin ni kar manged Kristiano u nap’an e Pentekost ko duw ni 33 C.E. mi yad par u Jerusalem ya nge yag nra mon’oggad ko tirok Got ban’en. Yugu aram rogon, ma n’en ni rin’ e pi apostal e be m’ug riy nrayog ni nge ayuweg e ulung e pi walag ni kar pilibthirgad ko tin nib t’uf rorad.
14 I yog Paul ngak Timothy e ngiyal’ nib fel’ ni nge ayuweg e ulung e pi Kristiano nib pin ko tin nib t’uf rorad. (1 Tim. 5:3-16) Kan thagthagnag nga laniyan’ James nge yoloy nib milfan ko piin Kristiano ni ngar ayuweged e bitir ni ka nim’ rorad, nge ppin ni ke yim’ figirngirad, nge ku boch e walag ni yad be gafgow. (Jas. 1:27; 2:15-17) Ki yog apostal John ni gaar: “Faanra boor ban’en rok be’ ma be guy be’ ni walagen ni girdien Kristus ni ke gafgow nthingari yog ban’en ngak, me fek owchen rok, ma ra diin me gaar e ba t’uf Got rok?” (1 John 3:17) Ere, faanra ba milfan ko piin Kristiano ni ngar ayuweged e piin ni ke t’uf e ayuw rorad, me ere ku er rogon e ulung.
15. Mang boch ban’en nib muun nga rogon e ayuw ni yima pi’ ko pi walag ni pumoon nge ppin ni kar pilibthirgad?
15 U boch e nam e ma pi’ e am e salpiy riy ni fan ko pilibthir, maku bay yu raba’ e maruwel ni kan sunmiy ni nge ayuweg e pilibthir. (Rom. 13:6) Ma boch e nam e dariy boch ban’en riy ni aray rogon. Machane, rogon e ayuw nib t’uf ni nge pi’ girdien e tabinaw nge ulung e be yan u rogon fare magawon. Faanra pi fak fagal labthir e yad boch e Kristiano ma yad ma par u bang nib palog ko gin ni bay fagal labthir riy, ma rayog ni nge magawon rogon e ayuw nrayog ni nge pi’ fapi bitir. Ere, faanra aray rogon mab t’uf ni nge fel’ rogon e numon u thilin fapi bitir nge piin piilal ko ulung ko fagal labthir, ya nge gubin e girdi’ me nang e n’en nib t’uf ko fare tabinaw. Bod nrayog ni nge pi’ e piin piilal e ayuw ni aram e ngar ayuweged fagal labthir ni ngar nangew murung’agen boch e ayuw ni ma pi’ e am ko piin pilibthir. Ma faanra kar pirieged ni bay e malfith ko fagal labthir ndawor ni thang ara ba t’uf ni ngan ayuwegrow ko falay rorow, ma rayog ni nga rogned ko fapi bitir. Faanra ba fel’ rogon e numon u thilin fapi bitir nge piin piilal, ma aram e rayog ni ngar nanged rogon ni ngar pithiged boch e magawon ni ke sum. Faanra bay be’ nib chugur ko fare tabinaw nra i “weliy salpen” fagal labthir ko fapi bitir ma ra mo’maw’ ni nge ga’ fare magawon, ma dab ki gel e magafan’ ko girdien fare tabinaw.
16. Uw rogon ni ma ayuweg boch e walag ni Kristiano e piin pilibthir u lan e ulung?
16 Bay boch e Kristiano ni kar ognaged yad ni ngar ayuweged e piin pilibthir u rogon nrayog rorad ni bochan e ri yad ba t’uf rorad. Yad ma athamgil ni ngar daged ko piin pilibthir u lan e ulung ni yad be lemnaged yad. Ku bay boch e walag ni yad ma thilthil boch e walag u lan e ulung ni fan e ngar ayuweged e pi walag ney ni ke t’uf e ayuw rorad. Pi walag ney e bay boch i yad ndabiyog ni nge un ko machib u polo’ e tayim rok ni bochan boch ban’en, machane yad ba felfelan’ ngay ni ngar ayuweged pi fak e pi walag ney ni kar pilibthirgad ni fan e nge yag nra ululgad ko pigpig ni yad be tay u polo’ e tayim rorad u n’umngin nap’an nrayog rorad. Rib fel’ e n’en ni ma rin’ e pi walag ney! Riyul’ ni yugu demtrug gelngin e ayuw nra pi’ e pi walag ney, ma kab milfan ngak fapi bitir ni ngar ayuweged e gallabthir rorad u rogon nrayog rorad.
NGA NOG E THIN NRA PI’ E ATHAMGIL NGA LANIYAN’ E PIIN PILIBTHIR
17, 18. Mang lem e ra momnag ni ngan ayuweg e pi walag ni kar pilibthirgad?
17 Gubin e piin ni yad ma ayuweg e piin pilibthir nrayog ni ngar guyed rogon ni nge par fare magawon nib achig ni faanra ur guyed rogon ni ngaur lemnaged e tin nib fel’ ban’en. Bay boch e girdi’ ni ma mulan’rad ara kireban’rad ni bochan e kar pilibthirgad. Sana ra t’uf ni ngam athamgil ni ngam tayfan ma ga be pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi walag ni kar pilibthirgad. Susun ni nga nog nib fel’ e n’en ni ke rin’ e pi walag ney ni kar pared ni yad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Dabi pag Jehovah talin e pi n’en ni kar rin’ed ni fan ko pigpig ni kar ted ngak, maku er rogon e pi walagrad ni Kristiano.—Mu beeg e Malaki 3:16; Hebrews 6:10.
18 Maku reb e, ra mom ni ngan rin’ e pi maruwel nib t’uf ni ngan rin’ u reb e rran ngu reb ni faan yira yog ban’en nib mak’ak’ar ko ngiyal’ nib puluw ni nga nog riy. (Ekl. 3:1, 4) Boor e pilibthir ni yad ma guy rogon ni nge dab ra yoornaged pa’ nga puluwon e en ni be ayuwegrad. Yad manang ni faan yad ra sumunguy ko girdi’, ma aram e ra u nib ni guyrad ara un ayuwegrad. Boor e walag ni yad ma yan ra guyed e piin pilibthir ni ma lungurad, “Kug wan ni nggu pi’ e athamgil nga laniyan’ reb e fager rog ni ke pilibthir, machane gag e kan pi’ e athamgil nga lanin’ug.”—Prov. 15:13; 17:22.
19. Mang e ra ayuweg e piin ni kab fel’ yangarrad nge piin pilibthir ni ngar pared ni yad ba mudugil u nap’an ni kar mada’naged boch e magawon?
19 Gad be athapeg e ngiyal’ nra flont e girdi’ ndab kur pilibthirgad ara ur gafgowgad. Machane, chiney e thingari par e piin Kristiano ni yad be lemnag e athap rorad ni bay nga m’on ni aram e pi n’en nra par ndariy n’umngin nap’an. Gad manang ni michan’ rodad ko pi n’en ni ke micheg Got e aram e n’en nra ayuwegdad ko ngiyal’ ni ke yib e gafgow ngodad. Bochan e michan’ rodad, ma ri “der mulan’dad. Yugu ra be meewar dowdad i yan, ma lanin’dad e yibe beechnag u reb e rran ngu reb.” (2 Kor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19) Mang e ku ra ayuweg e piin nib milfan ngorad ni ngar ayuweged e piin pilibthir? Yira weliy boch ban’en nra ayuwegrad ko bin migid e article.
a Bin migid e article e be weliy boch e kanawo’ nrayog ni ngan ayuweg e piin pilibthir riy nge pi fakrad.