Ìwé atúmọ̀ èdè kan sọ pé àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì máa ń kẹ́kọ̀ọ́ nípa àwọn nǹkan tó wà lórí ilẹ̀ ayé bí ewéko, ẹranko àtàwọn nǹkan míì. Wọ́n tún máa ń kẹ́kọ̀ọ́ nípa àwọn ohun tó wà lójú sánmà bí oòrùn, òṣùpá, ìràwọ̀ àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ. Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì máa ń ṣe ìwádìí taápọntaápọn nípa kíkíyèsí bí àwọn nǹkan yìí ṣe ń ṣiṣẹ́. Iṣẹ́ kékeré kọ́ ni iṣẹ́ yìí. Wọ́n lè wà nídìí iṣẹ́ kan fún ọ̀pọ̀ ọ̀sẹ̀ tàbí ọ̀pọ̀ oṣù, kódà wọ́n lè lo ọ̀pọ̀ ọdún nídìí rẹ̀ pàápàá. Bó tilẹ̀ jẹ́ pé ìgbà míì wà tí ìsapá wọn máa ń já sí pàbó, àmọ́ lọ́pọ̀ ìgbà, ìsapá wọn máa ń ṣe gbogbo èèyàn láǹfààní. Wo àwọn àpẹẹrẹ kan.

Ilé iṣẹ́ kan ní ilẹ̀ Yúróòpù fi ike tó nípọn àti àwọn asẹ́ ìgbàlódé ṣe ẹ̀rọ kan. Ẹ̀rọ yìí máa ń sẹ́ omi ìdọ̀tí, èyí sì mú kó ṣeé ṣe fún àwọn èèyàn láti mu omi náà láìkó àrùn. Wọ́n máa ń lo ẹ̀rọ yìí ní àwọn àgbègbè tí ìjábá bá ti ṣẹlẹ̀. Bí àpẹẹrẹ, wọ́n lò ó nígbà tí ìmìtìtì ilẹ̀ wáyé lórílẹ̀-èdè Haiti lọ́dún 2010.

Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì tún gbé àwọn ẹ̀rọ sátẹ́láìtì tó so kọ́ra sí ojú sánmà. Àwọn ẹ̀rọ yìí máa ń jẹ́ kí èèyàn mọ ọ̀nà ibi tó ń lọ. Wọ́n ń pe ẹ̀rọ̀ náà ní Global Positioning System (GPS). Àwọn ológun ni wọ́n dìídì ṣe ẹ̀rọ yìí fún, àmọ́ ní báyìí, àwọn onímọ́tò, àwọn awakọ̀ òfúrufú, àwọn atukọ̀ òkun àti àwọn ọlọ́dẹ ti ń lo ẹ̀rọ yìí. Ọpẹ́lọpẹ́ àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì tó ṣe ẹ̀rọ yìí, ó ti jẹ́ kó rọrùn láti lọ sí ibikíbi láìbẹ̀rù pé èèyàn máa sọnù.

Ṣé o máa ń lo fóònù, kọ̀ǹpútà tàbí íńtánẹ́ẹ̀tì? Ṣé o ti lo àwọn oògùn ìgbàlódé tó mú kí ara rẹ túbọ̀ jí pépé? Ṣé o ti wọ ọkọ̀ òfúrufú rí? Tó bá jẹ́ bẹ́ẹ̀, á jẹ́ pé ìwọ náà ń jèrè nínú àwọn ọ̀nà tí ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì ń gbà ṣe gbogbo èèyàn láǹfààní. Ká sòótọ́, ọ̀pọ̀ ọ̀nà ni ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì ti gbà ṣe ẹ́ láǹfààní.

IBI TÍ ÒYE ÀWỌN ONÍMỌ̀ SÁYẸ́ǸSÌ DÉ

Kí òye àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì lè pọ̀ sí i, ńṣe ni wọ́n túbọ̀ ń walẹ̀ jìn ju ti tẹ́lẹ̀ lọ. Bí àwọn onímọ̀ nípa átọ́ọ̀mù ṣe ń tú tìfun-tẹ̀dọ̀ àwọn átọ́ọ̀mù tín-tìn-tín, bẹ́ẹ̀ ni àwọn onímọ̀ nípa ojú sánmà ń ṣe ìwádìí nípa ohun tó ṣẹlẹ̀ ní ọ̀pọ̀ bílíọ̀nù ọdún sẹ́yìn kí wọ́n lè mọ ìbẹ̀rẹ̀pẹ̀pẹ̀ ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run. Bí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣe túbọ̀ ń walẹ̀ jìn débí tí ojú ẹ̀dá èèyàn kò lè tó, àwọn kan nínú wọn ronú pé tí Ọlọ́run tí Bíbélì pè ní Ẹlẹ́dàá bá wà, ó yẹ kí àwọn lè rí i.

Àwọn kan tó jẹ́ abẹnugan nínú ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì àtàwọn onímọ̀ ọgbọ́n orí tún gbé ọwọ́ tó le jùyẹn lọ. Wọ́n ṣagbátẹrù ohun tí òǹṣèwé onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kan tó ń jẹ Amir D. Aczel sọ pé, “ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì fi hàn dájú pé kò sí Ọlọ́run.” Bí àpẹẹrẹ, onímọ̀ físíìsì kan tó gbajúmọ̀ kárí ayé sọ pé kò sí ẹ̀rí kankan tó ṣe gúnmọ́ tá a fi lè sọ pé Ọlọ́run wà. Fún ìdí yìí, ó hàn gbangba pé kò sí Ọlọ́run rárá. Àwọn míì sọ pé pidánpidán kan lásán ni Ọlọ́run tí Bíbélì pè ní Ẹlẹ́dàá.a

Àmọ́, ìbéèrè kan ni pé: Ṣé àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ti mọ gbogbo nǹkan tán nípa ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run, débi tí wọ́n fi ń fọwọ́ sọ̀yà pé kò sí Ọlọ́run? Rárá o. Ká sòótọ́, ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì ti tẹ̀síwájú gan-an, àmọ́ ọ̀pọ̀ lára àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì gbà pé ọ̀pọ̀ nǹkan làwọn ò tíì mọ̀, àwọn nǹkan míì sì wà tí àwọn ò lè mọ̀ láéláé. Ọ̀gbẹ́ni Steven Weinberg, tó jẹ́ onímọ̀ físíìsì, tó sì tún gba àmì ẹ̀yẹ Nobel sọ nípa ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run pé: “A ò lè rídìí gbogbo nǹkan láé.” Ọ̀jọ̀gbọ́n Martin Rees tó jẹ́ ọ̀gá àwọn onímọ̀ nípa ojú sánmà ní ilẹ̀ Gẹ̀ẹ́sì sọ pé: “Àìmọye nǹkan ló wà tí àwa èèyàn kò lè lóye láé.” Òótọ́ ibẹ̀ ni pé, ọ̀pọ̀ nǹkan ló ṣì wà tí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ò tíì mọ̀ rárá, látorí sẹ́ẹ̀lì bíńtín dé orí àwọn nǹkan àgbàyanu tó wà lójú sánmà. Díẹ̀ lára wọn rèé:

• 

  Nǹkan díẹ̀ ni àwọn onímọ̀ nípa ohun alààyè ṣì mọ̀ nípa bí àwọn sẹ́ẹ̀lì tín-tìn-tín inú ara ṣe ń ṣiṣẹ́. Wọn ò tíì lóye bí àwọn sẹ́ẹ̀lì yìí ṣe ń gba agbára, bí wọ́n ṣe ń pèsè èròjà aṣaralóore tí ara nílò àti bí wọ́n ṣe ń pín ara wọn.

• 

  Agbára òòfà ló máa ń jẹ́ kí ohun tá a sọ sókè pa dà wá sílẹ̀. Síbẹ̀ ó ṣì ń ṣe àwọn onímọ̀ físíìsì ní kàyéfì. Títí di báyìí, wọn ò tíì lóye bí agbára yìí ṣe ń mú kí èèyàn wálẹ̀ nígbà tó bá fò sókè àti bó ṣe ń mú kí òṣùpá máa yí ayé po.

• 

  Àwọn onímọ̀ nípa ohun tó wà lójú ọ̀run fojú bù ú pé ohun tó ju ìdá mẹ́sàn-án nínú mẹ́wàá àwọn nǹkan tó wà ní ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run ni kò ṣe é rí. Kò tiẹ̀ sí ẹ̀rọ kankan tí wọ́n lè fi ṣe ìwádìí nípa wọn. Ohun tí àwọn nǹkan wọ̀nyí jẹ́ kò tíì yé àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì.

Ọ̀pọ̀ àwọn nǹkan míì ni àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kò tíì mọ̀ tó sì máa ń ṣe wọ́n ní kàyéfì. Kí nìdí táwọn nǹkan yìí fi ṣe pàtàkì? Òǹkọ̀wé onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kan tó gbajúmọ̀ sọ pé: “Ohun tá a mọ̀ kò tó nǹkan lẹ́gbẹ̀ẹ́ ohun tá ò tíì mọ̀. Ní tèmi o, ńṣe lohun táwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì rí yẹ kó wúni lórí, kó sì mú kéèyàn fẹ́ mọ ohun púpọ̀ sí i, dípò tí èèyàn á fi máa ṣe lámèyítọ́.”

Tó bá ń ṣe ẹ́ bí i pé ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì máa tó rọ́pò Bíbélì, tí kò sì ní jẹ́ káwọn èèyàn gba Ọlọ́run gbọ́ mọ́, á dáa kó o ronú nípa kókó yìí: Ìmọ̀ díẹ̀ ni àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣì ní nípa ayé àti ìsálú ọ̀run láìka àwọn ẹ̀rọ ńláńlá tí wọ́n fi ń ṣe ìwádìí sí. Tó fi hàn pé àwọn nǹkan kan ṣì wà tí wọn ò tíì mọ̀, ṣe a wá lè sọ pé àwọn nǹkan tí wọn ò mọ̀ yẹn kò ṣe pàtàkì ni? Kókó yìí ni ìwé Encyclopedia Britannica fi parí àpilẹ̀kọ kan tó dá lórí ìtàn àti ìtẹ̀síwájú iṣẹ́ àwọn onímọ̀ nípa sánmà, ó ní: “Lẹ́yìn ẹgbẹ̀rún mẹ́rin [4,000] ọdún táwọn èèyàn ti ń kẹ́kọ̀ọ́ nípa sánmà, wọ́n ò tíì lè ṣàlàyé gbogbo ohun tó wà ní ìsálú ọ̀run bí àwọn ará Bábílónì ìgbàanì kò ṣe lè ṣàlàyé rẹ̀.”

Àwa Ẹlẹ́rìí Jèhófà gbà pé kálukú ló ní ẹ̀tọ́ láti yan ohun tó máa gbà gbọ́ lórí kókó yìí. A máa ń tẹ̀ lé ìlànà Bíbélì tó sọ pé: “Ẹ jẹ́ kí ìfòyebánilò yín di mímọ̀ fún gbogbo ènìyàn.” (Fílípì 4:5) Pẹ̀lú èyí lọ́kàn, a rọ̀ ẹ́ pé kó o ṣàyẹ̀wò bí ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣe bá Bíbélì mu.

Lẹ́nu àìpẹ́ yìí, wọ́n tẹ àwọn ìwé kan jáde. Àwọn ìwé náà ṣàlàyé èrò àwọn tó gbà pé kò sí Ọlọ́run. Ọ̀pọ̀ èèyàn ló fẹ́ ka ìwé yìí. Ìwé náà sì ti dá àríyànjiyàn ńlá sílẹ̀ nípa bóyá Ọlọ́run wà tàbí kò sí. David Eagleman tó jẹ́ onímọ̀ nípa iṣan ara sọ nípa ìwé náà pé, èrò àwọn kan lára àwọn tó ka ìwé náà ni pé àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ti mọ gbogbo nǹkan tán. Ó wá fi kún ọ̀rọ̀ rẹ̀ pé, àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì tó mọṣẹ́ wọn níṣẹ́ kì í ro ara wọn ju bó ṣe yẹ lọ. Iṣẹ́ wọn sì máa ń jẹ́ kí wọ́n ṣàwárí àwọn nǹkan tuntun tó máa ń yani lẹ́nu.

Ọjọ́ pẹ́ tí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì tó mọ́ṣẹ́ dunjú ti máa ń ṣèwádìí nípa àwọn nǹkan tó jẹ́ àwámáàrídìí nínú ayé. Lọ́pọ̀ ìgbà, ohun tí wọ́n rí máa ń yani lẹ́nu. Àmọ́ ṣá o, àwọn kan lára wọn máa ń ṣe àṣìṣe lẹ́nu iṣẹ́ ìwádìí náà. Bí àpẹẹrẹ, Isaac Newton jẹ́ ọ̀kan lára àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì tó mọṣẹ́ jù lọ. Òun ló sọ bí agbára òòfà ṣe ń mú kí àwọn pílánẹ́ẹ̀tì, ìràwọ̀ àti àwọn ìṣùpọ̀ ìràwọ̀ wà pa pọ̀, tí wọn ò sì kọlu ara wọn. Òun náà ló ṣàwárí ẹ̀ka ìṣirò kan tí wọ́n fi ń ṣe kọ̀ǹpútà, ìyẹn calculus. Ẹ̀ka ìṣirò yìí náà ni àwọn tó ń rìnrìn àjò lójú òfúrufú máa ń lò, àwọn onímọ̀ nípa átọ́ọ̀mù náà sì ń lò ó. Ṣùgbọ́n Newton tún lọ́wọ́ sí ìmọ̀ ìjìnlẹ̀ kan tí wọ́n ń pè ní alchemy, tó ní í ṣe pẹ̀lú wíwo ìràwọ̀ àti idán pípa, torí pé ó ń wá bó ṣe lè sọ irin lásán di góòlù.

Onímọ̀ nípa sánmà kan wà tórúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Ptolemy. Ọmọ ilẹ̀ Gíríìsì ni. Ó gbé ayé ní ohun tó lé ní ẹgbẹ̀rún kan ààbọ̀ [1,500] ọdún kí wọ́n tó bí Newton. Ojú lásán ni ọ̀gbẹ́ni yìí fi ṣàyẹ̀wò àwọn ohun tó wà lójú sánmà. Ó máa ń tọpasẹ̀ àwọn ìràwọ̀ tó wà lójú sánmà lọ́wọ́ alẹ́. Bákan náà, ó mọ̀ nípa yíya àwòrán ilẹ̀ gan-an. Àmọ́, ó gbà pé ààrín ni ayé yìí wà, tí oòrùn, òṣùpá àtàwọn ìràwọ̀ sì ń yípo rẹ̀. Carl Sagan tó jẹ́ onímọ̀ nípa sánmà sọ pé, ẹgbẹ̀rún kan ààbọ̀ [1,500] ọdún gbáko ni àwọn èèyàn fi gba èrò tí kò tọ́ tí Ptolemy ní yìí gbọ́. Èyí fi hàn pé, èèyàn jẹ́ ọ̀jọ̀gbọ́n kò túmọ̀ sí pé kò lè ṣe àṣìṣe tó bùáyà.

Lónìí, kì í ṣe gbogbo ohun tí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì sọ ni èèyàn lè gbára lé. Ǹjẹ́ wọ́n tiẹ̀ lè ṣe àlàyé tó kún rẹ́rẹ́ nípa ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run? Ká sòótọ́, ìtẹ̀síwájú ti bá ìmọ̀ sáyẹ́ǹsì, àǹfààní tó sì ń ṣe wá kúrò ní kèrémí. Àmọ́, ó ṣe pàtàkì ká mọ̀ pé kì í ṣe gbogbo nǹkan làwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì lè ṣe. Paul Davies tó jẹ́ onímọ̀ nípa físíìsì sọ pé: “Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kò lè ṣe àlàyé tó kún rẹ́rẹ́ nípa ilẹ̀ ayé àti ìsálú ọ̀run, kí àlàyé náà sì bára mu délẹ̀délẹ̀.” Òótọ́ ọ̀rọ̀ tí kò ṣe é já ní koro ni ọ̀gbẹ́ni yìí sọ. Ìyẹn ni pé: Àwa èèyàn kò lè mọ gbogbo nǹkan nípa ayé àti ìsálú ọ̀run láéláé. Fún ìdí yìí, tí àwọn èèyàn kan bá sọ pé àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì lè ṣàlàyé nípa gbogbo nǹkan tó wà lọ́run àti láyé, kò yẹ ká gbára lé irú ọ̀rọ̀ bẹ́ẹ̀ pátápátá.

Bíbélì sọ nípa àwọn nǹkan àgbàyanu tó wà lọ́run àti láyé pé: “Wò ó! Ìwọ̀nyí jẹ́ bèbè àwọn ọ̀nà [Ọlọ́run], àhegbọ́ mà ni ohun tí a sì gbọ́ nípa rẹ̀!” (Jóòbù 26:14) Ọ̀kẹ́ àìmọye nǹkan ló ṣì wà táwa èèyàn ò mọ, tó jẹ́ pé ó kọjá ìrònú àti òye ẹ̀dá. Kò sí àní-àní pé, ọ̀rọ̀ tí àpọ́sítélì Pọ́ọ̀lù sọ ní nǹkan bí ẹgbẹ̀rún méjì [2,000] ọdún sẹ́yìn ṣì jẹ́ òótọ́ títí dòní. Ó sọ pé: “Ìjìnlẹ̀ àwọn ọrọ̀ àti ọgbọ́n àti ìmọ̀ Ọlọ́run mà pọ̀ o! Àwọn ìdájọ́ rẹ̀ ti jẹ́ àwámáridìí tó, àwọn ọ̀nà rẹ̀ sì ré kọjá àwákàn!”—Róòmù 11:33.