Kindama Dedi Bukindimina Petelo

1. Buidi Petelo kamuena mu mangitukulu Yesu kavanga?

PETELO bavuba builu bumvimba vayi basa baka ko ni kiuma. Yesu wuba kamba: “komisanu buatu kunneni diyanga kuidi kuvinda ayi kuba makondi minu muingi mu vuba.” (Luka 5:4) Petelo kasa kikinina ko mawu, vayi wuvanga mambu Yesu kankamba. Bawu bayituka mu mambu bamona, kibila mu makondi bakuba babaka zifu ziwombu ayi makondi matona kubakuka mu kibila ki kizitu ki zifu. Mu kibila ki mangitukulu amomo, Petelo wutuba: A Mfumu, minu yisi ko wufuana muingi ku kufikama, kibila yidi nsumuki.” (Luka 5:​6-9) Petelo wukimona ti kasi ko wufuana muingi kufikama Yesu.

2. Lusalusu mbi tulenda baka mu kulonguka kifuani ki Petelo?

² Petelo wunnunga kibila—wuba “mutu wu masumu.” Ayi Kibibila kintuba ti nandi wutuba ayi wuvanga mambu mo kanyongina kuntuala. Ngie wukimonanga buka Petelo? Widi kifu wumvangila mangolo muingi kununga? Boti buawu, buna ba lufiatu ti wulenda nunga ngie kulonguka kifuani ki Petelo. Bakana ko mu bobo Yave katumina muingi basonika zinzimbala zi Petelo mu Kibibila. Ziawu zisonimina muingi kutulonga. (2 Timo. 3:​16, 17) Kulonguka matedi dibakala adiodio wuba mabanza buka mitu, malenda kutusaddisa kumona ti Yave kasintomba ko tuvangila mambu mu phila yivedila. Vayi nandi wuntomba tutatamana—kunsadila kheti mu—zinzimbala tumvanga.

3. Kibila mbi vantombulu tutatamana?

³ Kibila mbi vantombulu kutatamana? Vadi ngana mueka yintuba: Bo tuntatamana kuvanga kisalu buawu tunluta pisukilanga. Dedi mutu wunlonguka kusika ngitali, valenda vioka mimvu miwombu muingi kupisuka. Mu thangu ayoyi nandi kalenda vanga zinzimbala ziwombu. Ayi kheti na kuba nsiki wupisuka khumbu zinkaka kalenda vanga mua zinzimbala, vayi kheti bobo nandi kalasa vonga ko vayi wala tatamana. Bobuawu mvandi, kheti tumana nunga kifu tulenda buevutuka kuvanga nzimbala beni. Vayi befu kutatamana kuvanga mangolo tuala nunga. Mu kuba batu bamasumu, befu boso tuntumbanga voti tumvanganga diambu tunkuiza nyonginanga kuntuala. Vayi befu kukhambu vonga, Yave wala tusadisa tutatamana kuvanga mamboti. (1 Pete. 5:10) Tala kifuani ki lukuimunu lu mvuala Petelo. Kiadi Yesu kammonisina kheti mu zinzimbala kavanga, kulenda tukindisa kutatamana kusadila Yave.

NZINGU AYI LUSAKUMUNU LU PETELO

4. Dedi bummonisina Luka 5:​5-10, buidi Petelo kakimuena vayi mbi Yesu kankamba?

⁴ Kibibila kisimmonisa ko kibila mbi Petelo katubila ti widi nsumuki voti masumu mbi kavanga. (Tanga Luka 5:​5-10.) Vayi nandi wuvanga zinzimbala ziwombu. Yesu wuzaba ti boma Petelo kaba buntuadisa mayindu makhambu fuana. Mvandi wuzaba ti Petelo kalenda ba wukuikama, diawu mu luzolo Yesu wukamba Petelo “kabika kuba boma.” Lufiatu Yesu kaba mu Petelo luntuadisa ndandu. Buviokila thangu Petelo ayi khomb’andi Andele babika kisalu kiawu kikuvuba ayi bayiza ba minlandikini mi Mesia. Ayi makani amomo maba sadisa kubaka lusakumunu lunneni.—Malaku 1:​16-18.

5. Lusakumunu mbi Petelo katambula bo kanunga boma ayi bo kakikinina thumusumu Yesu kamvana?

⁵ Petelo wulonguka mambu mawombu mu kuba nlandikini wu Klistu. Kibila nandi wumona Yesu kubelusa zimbefu, kukukisa ziphevi zimbi ayi kuvulubusa bafua.b (Matai 8:​14-17; Malaku 5:​37, 41, 42) Petelo mvandi wumona nkembu wu Yesu bo kala ba Ntinu mu Kintinu ki Nzambi ayi kasa zimbakana ko mawu. (Malaku 9:​1-8; 2 Pete. 1:​16-18) Bukiedika, Petelo wumona mambu khanu mo kakhambu ba luaku lu kumona mu luzingu luandi. Tuidi lufiatu ti Petelo wuyangalala mu mawu ayi kasa bika ko mayindu ma khambu fuana matedi naveka kuntula nkaku kubika mona lusakumunu alolo!

6. Diba diambu diluelu muingi Petelo kubalula kimutu kiandi? Sudikisa.

⁶ Kheti Petelo wumona ayi wuyuwa mambu Yesu kavanga, vayi vaba tombulu nandi kununga zinzimbala ziandi. Mona bifuani. Bo Yesu kasudikisa buidi kankuiza tovukila ayi kankuiza fuila muingi kudukisa zimbikudulu zi Kibibila, Petelo wunkamba: Mawu masinkuiza kumonikina ko. (Malaku 8:​31-33) Khumbu ziwombu Petelo ayi bapostolo bankaka, baba kuambilanga matedi nani lutidi mu bawu. (Malaku 9:​33, 34) Mu builu butsuka ava Yesu kafua, Petelo wuzenga dikutu di dibakala dimueka. (Yoa. 18:10) Mu builu beni mu kibila ki boma Petelo wumanga khumbu zitatu ti wuzaba Yesu. (Malaku 14:​66-72) Mambu amomo, mavanga Petelo kudila.—Matai 26:75.

7. Bo Yesu kavulubuka luaku mbi kavana Petelo?

⁷ Yesu kasa vongila ko mvuala Petelo. Mu lufiatu nandi wumvana luaku muingi kummonisa luzolo. Diawu Yesu kantumisina muingi kukieba mamemi mandi. (Yoa. 21:​15-17) Petelo wutambula kiyeku akiokio mu phila yimboti. Ayi mu kilumbu ki Pentekote ku Yelusalemi, nandi wuba wumueka mu batu batheti batambula phevi yinlongu.

8. Nzimbala mbi Petelo kavanga ku Antiokia?

⁸ Kheti bo Petelo kayiza ba wumueka mu Baklistu basolo, nandi wutatamana kunuana nzingu matedi zinzimbala ziandi. Mu mvu 36 T.K., bo Koloneliu wukhambu ba musi Yuda katambula phevi yinlongu, mawu mamonisa ti “Nzambi kasi ko luvasanu” ayi Koloneliu wuyiza ba wumueka mu kimvuka ki baklistu. (Mava. 10:​34, 44, 45) Bo mambu amomo mamonika, Petelo wubaka kiphuanza ki kudia va kimueka na batu bakhambu ba basi Yuda, maba mambu kabasa vanganga ko kumbusa. (Ngala. 2:12) Vayi Baklistu bankaka basi Yuda, bamuena ti basi Yuda balendi dia ko va kimueka na batu bakhambu ba basi Yuda. Bo Baklistu baba mayindu amomo bavitila ku Antiokia, mu boma Petelo wubika kudia na zikhamba aziozio. Bo mvuala Polo kamona mambu Petelo kaba vanga, nandi wunsemba vantuala batu. (Ngala. 2:​13, 14) Kheti mu nzimbala ayoyo, Petelo wutatamana. Mbi binsadisa?

MBI BISADISA PETELO KUTATAMANA WUKUIKAMA?

9. Dedi bummonisina Yoane 6:​68, 69 buidi Petelo kamonisina lukuikumunu?

⁹ Petelo wuba wukuikama ayi kasa bika ko ni kiuma kimvutula mbusa. Nandi wumonisa lukuikumunu luandi, mu thangu Yesu katuba diambu minlandikini miandi bakhambu visa. (Tanga Yoane 6:​68, 69.) Mu kukhambu telimina voti kuvisa mbi mambu amomo maba sundula, bawombu babika kubue landakana Yesu. Vayi Petelo wutatamana. Nandi wuvisa ti Yesu to ‘wuba mambu ma luzingu lu mvu ka mvu.’

10. Buidi Yesu kamonisina lufiatu mu Petelo? (Tala mvandi fikula.)

¹⁰ Yesu kasa kuekula ko Petelo. Mu builu bu tsuka bu Yesu va ntoto, nandi wuzaba ti Petelo ayi bapostolo bankaka bala kunkuekula. Vayi Yesu wuba lufiatu ti Petelo wala tatamana kuba wukuikama. (Luka 22:​31, 32) Yesu wuvisa ti “mutu widi phuila. . .yi kuvanga mambu masulama, vayi nyitu yidi yilebakana.” (Malaku 14:38) Kheti Petelo wummanga, vayi Yesu kasa kumvongila ko. Bo kavulubuka, Yesu wumonikina Petelo—bo kaba va naveka. (Malaku 16:7; Luka 24:34; 1 Koli. 15:5) Buidi mambu amomo makindisila mvuala awowo, wuba mu kiunda?

11. Buidi Yesu kakindisila Petelo ti Yave wunkuiza nsadisa?

¹¹ Yesu wukindisa Petelo ti Yave wala kunsadisa. Bo Yesu kavulubuka, nandi wuvanga mangitukutulu muingi Petelo ayi bapostolo bankaka babaka zifu ziwombu. (Yoa. 21:​4-6) Mangitukulu amomo, mavana lufiatu kuidi Petelo ti Yave wunkuiza dukisa zitsatu ziawu zi kinsuni. Ḿba Petelo wutebuka moyo mambu Yesu katuba ti Yave wundukisanga zitsatu zi batu “bantulanga Kintinu ki Nzambi va theti mu luzingu luawu.” (Matai 6:33) Mu lusalusu alolo, Petelo wutula kisalu ki kusamuna va theti mu luzingu luandi, kubika kuandi kisalu ki kuvuba zifu. Nandi wuvana kimbangi kinneni mu kilumbu ki Pentekote mvu 33 T.K., mu kusadisa bivevi bi batu kukikinina zitsangu zimboti. (Mava. 2:​14, 37-41) Buviokila thangu nandi wusadisa basi Samalia ayi bo bakhambu ba basi Yuda kuba Baklistu. (Mava. 8:​14-17; 10:​44-48) Bukiedika, Yave wusadila Petelo muingi kusadisa batu ba mimvila mioso kukota mu kimvuka ki Baklistu.

MBI TULENDA LONGUKA?

12. Mu kutatadila kifuani ki Petelo, mbi tufueti tebukanga moyo boti tunnuana nzingu wu zinzimbala zitu?

¹² Yave kalenda tusadisa kutatamana. Dilenda ba diambu diphasi kutatamana bulutidi boti tuke mu kunuana nzingu mu zinzimbala zitu. Khumbu zinkaka mambu maphasi tumviokilanga, malenda monikina buka ti malutidi phasi kena mambu Petelo kaviokila. Vayi Yave kalenda ku tuvana mangolo muingi tubika vonga. (Minku. 94:​17-19) Dedi, tala kifuani kikhomba mueka wunata luzingu lu kubundananga nyitu babakala na babakala mu mimvu miwombu ava kulonguka kiedika. Nandi wubaka makani ma kubika luzingu alolo ayi khumbu zinkaka waba nuananga nzingu mu mabanza mambi. Mbi binsadisa kubika vonga? Nandi wusudikisa: “Yave wu tukindisanga.” Nandi wubue tuba: “Mu lusalusu lu phevi yinlongu yi Yave . . . , Yilonguka ti yilenda nunga kutatamana kudiatila mu nzila yikiedika . . . Yave kalenda tsadila ayi wuntatamanga kukhindisa kheti mu zinzimbala ziami.”

13. Buidi tulenda landikikinina kifuani ki Petelo, dedi bummonisina Mavanga 4:​13, 29, 31? (Tala mvandi fikula.)

¹³ Dedi bo tuma muena, khumbu ziwombu Petelo wubua mu ntambu wu boma bu batu. Vayi mu kutatamana kusambila, Petelo wununga mambu mu kibakala. (Tanga Mavanga 4:​13, 29, 31.) Befu mvitu tulenda nunga boma. Tala mbi bisadisa Horst khomba yi ditoku waba kalanga ku Alemanha mu thangu nazi. Khumbu ziwombu wubua mu thotolo ku kikola muingi kubila voti kutuba “heyi Hitler!” Matata mandi bo bazaba mawu, basa kunsemba ko vayi basambila yandi muingi kudinda Yave kamvana kibakala. Mu lusalusu lu matata mandi ayi lufiatu mu Yave, yaya Horst wununga ayi wubaka mangolo ma kutatamana wukuikama. Buviokila thangu nandi wutuba: “Yave kalasa kukhuekula ko.”c

14. Buidi bakulutu ba kimvuka balenda kindisila zikhomba bantona kuvonga?

¹⁴ Yave ayi Yesu balendi tuvongila ko. Tala kifuani ki Petelo, bo kamanga Yesu, vaba tombulu nandi kubaka makani mankinza. Dedi kuvonga voti kutatamana kuba nlandikini wu Yesu. Yesu wudinda Yave muingi Petelo kabika kuvonga. Ayi Yesu wukamba mambu amomo kuidi Petelo mu kuba lufiatu ti nandi wala nunga kukindisa zikhomba ziandi. (Luka 22:​31, 32) Yindula buidi Petelo kabela wuvumbama mu mambu amomo. Bobuawu mvandi bo vantombulu kubaka makani mankinza mu luzingu luitu, Yave kalenda sadila bakulutu ba kimvuka ba tuvana lusalusu luntombulu muingi kutatamana bakuikama. (Efe. 4:​8, 11) Nkulutu mueka wu kimvuka bantedilanga Paul wumvananga khindusulu kuidi zikhomba bantona kuvonga. Nandi wuba tebulanga moyo buidi Yave kaba sadisila kuzaba kiedika. Bosi wuba kambanga ti luzolo lukuikama Yave kadi mu bawu, luasa vanga ko nandi kuba vongila. Nandi wutuba, “Yimmonanga batu bawombu bavonga kutatamana kukindama mu lusalusu lu Yave.”

15. Buidi kifuani ki Petelo ayi ki yaya Horst kimmonisina lufiatu mu mambu madi mu Matai 6:33?

¹⁵ Dedi bo Yave kadukisila zitsatu zi kinsuni zi Petelo ayi zi bapostolo bankaka, nandi mvandi wala tuvana biuma bintombulu befu kutula kisalu kiandi va theti mu luzingu luitu. (Matai 6:33) Bo mvita wumuadi wulutidi mu nza wuvioka, Horst tube tubila, wuyiza ba ntuami ntuala. Nandi kasa ba ko beni mbakulu, diawu kabela divuda boti kalenda dukisa zitsatu ziandi na kutatamana mu kisalu ki thangu ka thangu. Mbi nandi kavanga? Nandi wubaka makani ma kubimba ayi kumona boti Yave wumboti. Mu sabala yi kinzenza, nandi wu kivana beni mu kisalu ki kusamuna bo nkengididi wu bimvuka kayiza batala. Bo sabala yimana, nandi wuyituka beni bo nkengididi wu bimvuka kantambika mvolopi wukhambu ba dizina di mutu wumvana wawu. Ayi mu mvelopi beni muba zimbongu zinsadisa kudukisa zitsatu ziandi zi kinsuni mu zingonda ziwombu. Mambu amomo, masadisa yaya Horst kuvisa ti Yave wala kunsadisa ayi nandi wutatamana kutula Kintinu ki Nzambi va theti mu luzingu luandi.—Mala. 3:10.

16. Nkinza mbi kifuani ayi minkanda mi Petelo midi kuidi befu?

¹⁶ Yindula mayangi Petelo kaba bo kazaba ti Yesu kasa kumvongila ko! Yesu wutatamana kukubika Petelo muingi kaba mvuala wukuikama ayi kifuani kimboti kuidi Baklistu. Khubumunu Petelo katambula yilenda ku tulonga malongi mankinza malenda ku tusadisa. Dedi Petelo wuzabikisa mambu kalonguka kuidi badi yandi mu minkanda miodi kafila kuidi bimvuka mu sekulu yitheti. Mu dilongi dinlanda, tuala tubila mua mambu matedi minkanda amiomio ayi kumona buidi tulenda sadila miawu mu bilumbu bitu.