DILONGI 8
NKUNGA 130 Ba Nkua Nlemvu
Yave Widi Nkua Nlemvu—Buidi Tulenda Landikinina Kifuani Kiandi?
“Dedi bo Yave kalulemvukila mu ntima woso, benu mvinu lufueti vanga momawu.”—KOLO. 3:13.
MAMBU TUANLONGUKA
Mu dilongi adidi, tunkuiza mona mambu tulenda vanga muingi kulemvukila mutu be tulueka ntima.
1-2. (a) Thangu mbi tulenda luta muena phasi kulemvukila mutu? (b) Buidi yaya Denise kamonisina nlemvu?
NGIE wummonanga phasi kulemvukila bankaka? Befu bawombo tummonanga phasi kulemvukila, bulutidi boti mutu betuba voti bevanga diambu dibe tulueka ntima. Dedi, tala kifuani ki khomba yinkietu bantedilanga Denise,a wumonisa nlemvu mu phila yi kukuitukila. Mu mvu 2017, nandi ayi dikanda diandi, bayenda kuetala nzo yimona yi Kikhulutu ki Zimbangi zi Yave. Bo baba vutuka ku nzo, dikalu dimueka dibunda dikalu diawu, ayi yaya Denise wuyenda taka. Bo kakotuka, nandi wubakula ti, bana bandi buadi bavangana phasi ayi nnuni’andi Brian, wufua. Bo kayindula mu mambu mamonika, Denise wutuba: “Yiba beni kiunda ayi divuda.” Kuntuala, nandi wuyiza zaba ti mutu waba diatisa dikalu diba bunda, kasa ba ko wukolu, kasa vola ko zitsunga ayi kasa ba ko wuvuvuka mu biuma binkaka dedi telefoni voti mambu mankaka. Diawu yaya Denise wusambila kuidi Yave muingi kamvana ndembama.
2 Dibakala divonda nnuni yaya Denise, bannata ku nzo lufundusu. Boti nzo yi lufundusu yimvana fotu mu mawu, khanu bantula mu buloku. Ku nzo lufundusu bakamba yaya Denise ti, mambu kankuiza tuba mawu mankuiza sadisa mimfundisi kubaka makani matsuka. Yaya Denise wutuba: “Bo bakhamba yibue sudikisa mambu mamonika, yikimuena buka minu bazibula mbeza bamana tunga ayi kuyidukula tsalu. Kibila mawu maphanga kubue yindula mambu malutidi phasi yimonikina mu luzingu luama.” Kheti vasa vioka ko beni thangu, vayi vabe tombulu yaya Denise kakubama muingi kutuba mambu mamonika, vantuala mutu wutuadisa ziphasi kuidi dikanda diandi. Mbi nandi katuba? Denise wudinda mfundisi muingi kalemvukila dibakala beni.b Bo yaya Denise kamana kutuba, mfundisi wutona kudila. Nandi wutuba: “Mu 25 di mimvu yeka mfundisi, yiyuwidi’abu ko mutu kutuba mambu ma phila ayoyo ku nzo yi lufundusu. Yimueni’abu ko dikanda kudinda muingi bamona kiadi mutu be batuadisa ziphasi. Yimueni’abu ko mutu bemonikina ziphasi kumonisa luzolo ayi nlemvu mu phila ayoyo.”
3. Mbi bisadisa yaya Denise kulemvukila?
3 Mbi bisadisa yaya Denise kulemvukila? Nandi wuyindula mu nlemvu wu Yave. (Mika 7:18) Befu kuvutulanga matondo mu nlemvu Yave ka tumonisanga, tuala tomba mvandi kulandakana kifuani kiandi, ki kulemvukilanga bankaka.
4. Mbi Yave kantomba tuvanga? (Efeso 4:32)
4 Yave wuntomba tulemvukilanga bankaka, dedi bo nandi ka tulemvukilanga. (Tanga Efeso 4:32.) Nandi wuntomba befu tuba bakubama muingi kulemvukila batu ba tuluekanga ntima. (Minku. 86:5; Luk. 17:4) Mu dilongi adidi, tunkuiza tubila mambu matatu malenda tusadisa kuluta monisanga nlemvu kuidi batu bankaka.
BIKA KULENZA MABANZA MAKU
5. Dedi bummonisa Zingana 12:18, buidi tumbelanga boti babe tulueka ntima?
5 Befu tulenda ba mu kiunda boti mutu wuntuba ove wumvanga diambu di tunyongisa. Bulutidi boti mutu beni widi musi dikanda ditu voti nkundi wufikama. (Minku. 55:12-14) Khumbu zinkaka, kiunda tummona kilenda dedakana buka befu banlueka mu mbedi. (Tanga Zingana 12:18.) Mvandi Khumbu zinkaka tulenda lenza, voti kusueka mabanza mitu. Kuvanga mawu kuidi buka mutu babe lueka mu mbedi ayi wumbika mbedi beni yitatamana va mbeza. Bobuawu mvandi, yisi ko mbonosono yi nduenga kuyindula ti mabanza mitu mankuiza vioka mu ku malenza voti kusueka mawu.
6. Mambu mbi malenda monika ba ku tulueka ntima?
6 Bo mutu ka tulueka ntima, va thonono, tulenda ba mu nganzi. Kibibila kintuba ti thangu zinkaka befu tulenda ba mu nganzi, vayi kiawu ki tulubula tuba keba keba muingi yawu yibika ku tutuadisa. (Minku. 4:4; Efe. 4:26) Kibila mbi? Kibila nganzi yituadisanga ko mambu mamboti ayi yawu yilenda ku tunata kuvanga mambu makhambu fuana. (Tia. 1:20) Tebuka moyo ti khumbu zinkaka befu boso tulenda ba mu nganzi, vayi kutatamana mu nganzi madi makani ma kadika mutu.
Befu boso tulenda ba mu nganzi, vayi kutatamana mu nganzi madi makani ma kadika mutu.
7. Mabanza mbi bankaka bambanga ba kuba lueka ntima?
7 Ba ku tuvangila mambu mambi, tulenda ba mu kiunda. Khomba mueka bantedilanga Ana wutuba: “Bo yiba muana kilezi, tat’ama wuyekula mam’ama, ayi wukuela nkietu wuba ndezi’ama (voti nkietu waba kukhiebanga). Minu yikimuena buka mutu bayekula. Bo tat’ama kabuta bana na nkietu beni, yikimuena buka ti minu bavinginina. Mu ndionzukulu’ama, yaba kuyimuenanga buka mutu babasa vuanga ko nkinza.” Yaya Georgete wutuba mabanza kaba bo nnuni’andi kakhambu ba wukuikama mu nandi. Nandi wutuba: “Kikundi kitu kitona bo tuba bibabana ayi tuyiza ba mintuami ntuala va kimueka. Diawu bo mawu mamonika, minu yiyiza ba beni mu kiunda. Khomba yinkaka yinkietu bantedilanga Naomi wutuba: “Minu yabasa yindulanga ko ti nnuni’ama kalenda kundueka ntima. Diawu bo nandi kakhamba ti waba monanga zifilme zi batu bambundananga nyintu ayi wusueka mawu mu thangu yiwombo, yikimuena buka minu bayekula ayi bavuna.”
8. (a) Kibila mbi tufueti lemvukila bankaka? (b) Ndandu mbi tumbakanga mu kulemvukila bankaka? (Tala quadro yintuba “Boti bama tuvangila diambu dima tulueka ntima”)
8 Tulendi sola ko mambu batu balenda tuba voti ku tuvangila. Vayi ma kumonika, befu tulenda sola kukiyala ayi kulemvukila. Kibila mbi? Kibila tunzolanga Yave ayi tuzebi ti nandi wuntomba befu tulemvukilanga bankaka. Befu kusola kutatamana mu nganzi, tulenda vanga mambu mu khambu yindula ayi kutula buvinya buitu va kingela. (Zinga. 14:17, 29, 30) Tala kifuani ki yaya Christine. Nandi wutuba: “Bo yimbanga mu nganzi, yisevanga ko beni, yisolanga ko buboti biuma bi kudia, yibakanga ko beni tolo, dimbanga diambu diphasi kuyala mayindu mami ayi mawu mantuadisanga ziphasi kuidi nnuni’ama ayi kuidi batu bankaka.”
9. Kibila mbi tufueti manisina nganzi tuidi mu ntima?
9 Kheti mutu be tulueka ntima kasi tudinda ko nlemvu, tulenda nunga kutadila mambu kabe tuvangila mu phila yifuana. Buidi? Yaya Georgette tube tubila kumbusa wutuba: “Vavioka thangu yiwombo, muingi yinunga kumanisa nganzi yisuekila dibakala wuba nnuni’ama. Mawu mathuadisa ndembama.” Befu kumanisa nganzi tuidi mu ntima, malenda tusadisa kutadila bankaka mu phila yifuana. Mvandi mankuiza tusadisa—kubika sikika thalu mu mambu beni ayi kutsikika thalu mu mambu mankaka ma luzingu malenda tutuadisa mayangi. (Zinga. 11:17) Abu befu kuvanga mangolo moso amomo, vayi kheti bobo, tukhidi mona phasi kulemvukila?
YALA MABANZA MAKU
10. Kibila mbi vantombulu kuviokisa mua thangu muingi tununga nganzi tuidi? (Tala mvandi fikula.)
10 Mbi bilenda tusadisa kubika tatamana mu nganzi? Phila yimueka yidi mu kubika mua thangu yivioka. Dedi bo mutu beluala kantambudilanga lusalusu lu minfelemi, vantombuluanga thangu muingi mbeza yibeluka. Bobuawu mvandi, vantombuluanga kubika mua thangu yivioka, muingi kulemvukila mu ntima woso mutu be tuvangila diambu dimbi.—Mpovi 3:3; 1 Pet. 1:22.
Dedi bo mbeza yintombuluanga mbukulu yifuana ayi thangu muingi yibeluka, mawu mvandi mantombuluanga bo ba tulueka ntima (Tala lutangu 10)
11. Buidi nsambu wulenda tusadisila kuba bankua nlemvu?
11 Sambila kuidi Yave ayi ndinda muingi ka kusadisa kuba nkua nlemvu.c Ana tube tubila kumbusa, wutuba buidi nsambu wunsadisila. Nandi wutuba: “Minu yisambila kuidi Yave muingi kalemvukila kadika mutu va dikanda diama, mu mambu makhambu fuana tutuba ayi tuvanga. Bosi yibaka mangolo ma kusonikina tat’ama ayi nkazi’andi wumona nkanda, ayi yiba kamba ti yiba lemvukila.” Ana wutuba ti disa ba ko diambu diluelu kuvanga mawu. Nandi wubue tuba: “Yintomba kutatamana kulandakana kifuani ki Yave ki kulemvukila, ayi kifuani kiama kisadisa tat’ama ayi nkazi’andi, baba phuila yi kulonguka matedi Yave.”
12. Kibila mbi tufueti fiatila mu Yave kubika kuandi mu mabanza mitu? (Zingana 3:5, 6)
12 Fiatila mu Yave, bika mu mabanza maku. (Tanga Zingana 3:5, 6.) Yave nandi to zebi mambu malutidi mu befu. (Yesa. 55:8, 9) Nandi kalasa tudinda ko tuvanga diambu dilenda tutuadisa ziphasi. Diawu, bo ka tukamba ti tufueti lemvukilanga bankaka, tulenda ba lufiatu ti mamboti mitu to kantomba. (Minku. 40:4; Yesa. 48:17, 18) Vayi befu kufiatila mu mabanza mitu, ḿba tualasa nunga ko kulemvukila. (Zinga. 14:12; Yele. 17:9) Naomi tube tubila kumbusa wutuba: “Va thonono, yaba balanga ti, kukhambu lemvukila nnuni’ama mu mambu mambi kaba vanganga, diba diambu dimboti. Mvandi, yisa fika kunlemvukila ko, kibila yaba muena ti nandi wunkuiza buendueka ntima, voti kuzimbakana ti mambu kavanga mathuadisa kiunda mu ntima. Minu yizaba ti Yave waba visa mabanza mama. Vayi kuzaba ti Yave wumvisanga mabanza mama, masinsundula ko ti nandi wunkikininanga mawu. Nandi zebi buidi yaba muena ayi zebi ti vaba tombulu thangu muingi yinunga mabanza mama. Vayi nandi mvandi wuntomba muingi yiba nkua nlemvu.”d
BA MAYINDU MAMBOTI
13. Dedi bummonisina Loma 12:18-21, mbi tufueti vanga?
13 Bo tunlemvukila mutu wu tunyongisa beni, befu tumbakanga makani ma kubika kubue tubila mambu mamonika. Boti mutu beni wu tulueka ntima widi khomb’itu wu kiphevi, makani mitu mafueti ba, kutuadisa ndembama. (Mat. 5:23, 24) Tufueti bika ba mu nganzi, vayi kumonisa kiadi ayi nlemvu. (Tanga Loma 12:18-21; 1 Pet. 3:9) Mbi bilenda tusadisa kuvanga mawu?
14. Mangolo mbi tufueti vanga ayi kibila mbi?
14 Tufueti vanga mangolo muingi kutadila mutu be tulueka ntima, mu phila Yave ka kuntadilanga. Yave wunsolanga kutala mamboti mu batu. (2 Lusa. 16:9; Minku. 130:3) Befu tunnunganga kumona zikhadulu batu badi, kuba kuandi zimboti voti zimbi. Vayi befu kutsikika thalu mu zikhadulu zimboti, tualasa mona ko phasi kulemvukila. Dedi, khomba mueka bantedilanga Jarrod wutuba: “Yimonanga ko phasi kulemvukila khomba mu diambu dimbi kabe vanga voti kabe tuba, minu kutsikika thalu mu zikhadulu ziandi zimboti.”
15. Kibila mbi tufueti kambila mutu wu tulueka ntima ti tunlemvukila?
15 Diambu dinkaka dinkinza tufueti vanga didi, kukamba mutu wu tulueka ntima, ti tunlemvukila. Kibila mbi? Tala mambu Naomi tube tubila kumbusa katuba: “Bo nnuni’ama kandiuvula boti yinlemvukila, minu yiyedika kunkamba ti yinlemvukila. Vayi mu thangu ayoyo, yibakula ti yisa kunlemvukila ko mu ntima woso. Buviokila thangu, yinunga kunkamba ti yinlemvukila. Bo yivanga mawu, nnuni’ama wudodisa masuela. Yiyituka beni kumona ti mawu mansadisa kuba wuvumbama ayi ma tusadisa kutuadisa ndembama. Tona mu thangu beni, yivutuka kubue fiatila nnuni’ama ayi kikundi kitu kimana bue bomba.”
16. Mbi ngie belonguka matedi kulemvukila?
16 Yave wuntomba tumonisanga nlemvu. (Kolo. 3:13) Kheti khumbu zinkaka dilenda ba diambu diphasi kulemvukila bankaka, vayi tulenda nunga kuvanga mangolo ma kuyala nganzi tuidi mu ntima. Befu kuvanga mawu, tunkuiza ba mayindu mamboti.—Tala quadro “Mambu Matatu Tufueti Vanga Muingi Kulemvukila.”
YINDULA MU NDANDU WUNKUIZA BAKA NGIE KULEMVUKILA
17. Ndandu mbi tumbakanga mu kulemvukila bankaka?
17 Befu tuidi bibila biwombo muingi kulemvukilanga bankaka. Kitheti, yidi phila yi kukuangidika Tat’itu Yave ayi kulandakana kifuani kiandi. (Luk. 6:36) Kimmuadi, yidi phila tumvutudilanga matondo mu phila nandi ka tulemvukilanga. (Mat. 6:12) Ayi Kintatu, mawu ma tusadisanga kuba buvinya bumboti ayi kikundi kitu na batu bankaka kimbanga kingolo.
18-19. Ndandu mbi nlemvu wulenda tuadisa?
18 Befu kulemvukila bankaka, tulenda baka lusakumunu luwombo. Dedi, tala kifuani ki yaya Denise tube tubila va thonono. Nandi kasa zaba ko ti dibakala wubunda dikalu diawu, wubaka makani ma kuyivonda na kubasika ku nzo lufundusu. Vayi kheti bobo wunlemvukila. Ayi bo dibakala beni kamona phila Denise kanlemvukila, nandi wubaka makani ma kulonguka Kibibila na Zimbangi zi Yave.
19 Khumbu zinkaka tulenda mona phasi kulemvukila. Vayi tuala baka ndandu yiwombo befu kuvanga mawu. (Mat. 5:7) Diawu, bika befu boso tuvanga mamoso tulenda nunga muingi kulandakana kifuani ki Yave ki kulemvukila.
NKUNGA 125 ‘Mayangi Kuidi bo Badi Kiadi’
a Babalula mazina mankaka.
b Mu mambu amomo, kadika kisadi ki Yave kafueti baka makani mandi matedi mbi kankuiza vanga.
c Tala mu jw.org zivideo zi minkunga “Tulemvukilanga Bankaka,” “Me Ajude a Perdoar,” ayi “O que Passou Ficou Para Trás.”
d Kheti didi disumu kumona zifilme zi batu bamvanga kitsuza, vayi akiokio kisi ko kibila muingi kuvambana voti kumanisa dikuela.