Marzo
Sábadu 1 de marzo
Cadi pur gana si nga nápanu esperanza (Rom. 5:5).
Neca cadi nabáninu ndaaniʼ ti Guidxilayú cubi, peru ridúʼyanu guibáʼ, beleguí, yaga, maniʼ ne binni. Cadi maca nuu guiráʼ cosa riʼ, peru yanna nuucani purtiʼ Jehová bizáʼ ca ni (Gén. 1:1, 26, 27). Maʼ biʼniʼ prometer Dios zuni ti Guidxilayú cubi ne dxandíʼ peʼ zúnibe ni. Zabáninu para siempre ne maʼ qué zaca huaranu. Ora guedandá dxi ni maca gudixhe Jehová, zadúʼyanu Guidxilayú cubi ca cásica ridúʼyanu ca cosa ni maʼ bizaʼbe (Is. 65:17; Apoc. 21:3, 4). Laga cabézanu guedandá Guidxilayú cubi ca, gúninu stipa iguidxi fe stinu. Nga runi, guiníʼ íquenu lu sacrificiu ni biʼniʼ Jesús ne Jehová pur laanu, guiníʼ íquenu pabiáʼ poder napa Jehová ne gúninu cosa ni guchiña laanu gaxha de Jehová. Pa gúninu ca ni bizéʼtenu riʼ la? ziuʼnu lade ca «binni ni gucuaa promesa stiʼ Dios, purtiʼ gúpacaʼ fe ne paciencia» (Heb. 6:11, 12). w23.04 31 párr. 18, 19
Domingu 2 de marzo
¿Cadi maʼ gudxeʼ lii zuuyaluʼ poder stiʼ Dios pa guni creluʼ la? (Juan 11:40).
Gundisalú Jesús guibáʼ ne biʼniʼ ti oración nezalú guirácabe. Racaláʼdxibe ganna ca ni nuu raqué, Bixhózebe nga chiguni milagru riʼ. Despué de guníʼnebe Bixhózebe bicaabe ti ridxi reciu ne guniʼbe: «¡Lázaro, biree!» (Juan 11:43). Ne óraque biree Lázaro de ndaaniʼ baʼ que. Guizáʼ bidxagayaa ca ni nuu raqué purtiʼ guníʼ íquecaʼ guirutiʼ zanda guni ni biʼniʼ Jesús que. Riguidxi fe stinu lu esperanza ni nápanu zabani ca ni maʼ guti ora ridúʼndanu relatu riʼ. ¿Xiñee yaʼ? Pur ni gudxi Jesús Marta: «Ziasa bizáʼnaluʼ» (Juan 11:23). Laaca racalaʼdxiʼ Jehová ne Jesús guindisacaʼ ca ni maʼ guti ne nápacabe poder para gúnicabe ni. Pur modo biuubaʼ ladxidoʼbe bisihuínnibe maʼ racaláʼdxibe cueebe guendaguti ne guiráʼ yuubaʼ. Dxi bisibani Jesús Lázaro bisihuínnibe nápabe poder para gusibánibe ca ni maʼ guti. Guietenaláʼdxinu gudxi Jesús Marta ni riete lu textu stiʼ yannadxí riʼ. Pur ni maʼ bidúʼyanu riʼ, zanda guni crenu dxandíʼ zandisaʼ Dios ca ni maʼ guti. w23.04 11, 12 párr. 15, 16
Lunes 3 de marzo
Nuu Jehová gaxha de guiráʼ ca ni rucaa ridxi laa, gaxha de guiráʼ ca ni dxandíʼ rucaa ridxi laabe (Sal. 145:18).
Ora jma maʼ ziyénenu xii nga voluntad stiʼ Jehová, zándaca caquiiñeʼ guchaʼnu ni rinábanu lu ca oración stinu. Jehová napa ti propósitu ne zuni cumplirbe ni. Zabeebe guiráʼ guendanagana ni runiná laanu, desastre natural, guendahuará ne guendaguti. Zaquiiñeʼ Jehová Reinu stiʼ para guni cumplir ni maʼ gudixhe ique guni lu Guidxilayú riʼ (Dan. 2:44; Apoc. 21:3, 4). Peru ante guedandá ora gúnibe ni la? cudiibe lugar guni mandar Binidxabaʼ lu Guidxilayú riʼ (Juan 12:31; Apoc. 12:9). ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ pa nibee Jehová guiráʼ guendanagana ni runiná binni la? nuluíʼ ni jneza modo runi mandar Binidxabaʼ. Neca caʼruʼ guni Jehová ni maʼ gudixhe ique guni la? cadi caníʼ diʼ nga qué zacanebe laanu. Dxandíʼ peʼ zacané Jehová laanu. w23.05 8 párr. 4; 9, 10 párr. 7, 8
Martes 4 de marzo
Ti gánnatu ximodo guicábitu cada binni (Col. 4:6).
¿Ximodo zanda gacanenu xcaadxi cueenducaʼ ni galán dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu yaʼ? Primé, naquiiñeʼ guni invitarnu laacabe, galán guni invitarnu binni lu predicación, peru laaca galán gúninu ti lista ra gucaʼnu lá ca binni ni ñuuláʼdxinu ñé. Casi ca familia stinu, ca compañeru de dxiiñaʼ, ca compañeru ni rinenu scuela ne xcaadxi binni ni runibiaʼnu. Pa guirá invitación stinu, zanda guséʼndanu ti enlace stini ra nuu tuuxa. Zándaca dede zadxagayaanu ora guidúʼyanu guyé stale de ca binni ni biʼniʼ invitarnu (Ecl. 11:6). Cadi guiaandaʼ laanu, ora guni invitarnu tuuxa dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, zándaca nápabe xiixa duda, jmaruʼ si pa qué huayebe ca reunión stinu. Nga runi galán guiníʼ íquenu xi duda zándaca nápabe ne ximodo ñanda nicábinu laabe. Despué de cheʼ binni ni biʼniʼ invitarnu dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, zándaca gápabe jma duda. Racaláʼdxinu gúninu guiráʼ ni nuu lu nanu ante guedandá dxi guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, ora maʼ cayaca ni ne despué de gaca ni ti ganda gacanenu «guiráʼ ca ni nachaʼhuiʼ ladxidóʼ» cueenducaʼ ni galán dxi nabé risaca riʼ (Hech. 13:48). w24.01 12 párr. 13, 15; 13 párr. 16
Miércoles 5 de marzo
Zeeda gácatu casi gupa, ti ratu si rihuinni ne sti ratu maʼ qué rihuinni (Sant. 4:14).
Lu Biblia riete xhono binni biasa de lade gueʼtuʼ. Zanda quixheʼ íquenu guidúʼndanu cada tobi de ca relatu riʼ. Ra gúninu ni la? guiníʼ íquenu xi rusiidiʼ ca ni laanu, guidúʼyanu pabiáʼ poder napa Jehová ne racalaʼdxiʼ gusibani sti biaje ca ni maʼ guti. Ne ni jma risaca guiníʼ íquenu nga dxi biasa Jesús de lade gueʼtuʼ. Dxi guca ni la? stale binni biiyaʼ dxi biásabe de lade gueʼtuʼ ne ndiʼ racané laanu iguidxi fe stinu (1 Cor. 15:3-6, 20-22). Guizáʼ rudiʼnu xquixe peʼ Jehová purtiʼ maʼ bidiibe laanu esperanza zusibánibe ca ni maʼ guti. Ne nanna dxiichinu zúnibe ni purtiʼ racaláʼdxibe ne zanda gúnibe ni. Nga runi caquiiñeʼ guquídxinu fe stinu lu esperanza riʼ. Pa gúninu ni la? zadxíñanu jma gaxha de Dios stinu. Ne casi ñaca ñábibe laanu: «Ziasa familia stiluʼ ni nadxiiluʼ» (Juan 11:23). w23.04 8 párr. 2; 12 párr. 17; 13 párr. 20
Jueves 6 de marzo
Gácaluʼ humilde ora sáneluʼ Dios stiluʼ (Miq. 6:8).
Naaze náʼ gacaʼ tuuxa humilde ne gapa modestia. Ti binni ni napa modestia nga, ti binni ni nanna nu cosa ni qué zanda guni ne qué riníʼ ique jma risaca. Ne ti binni humilde la? runi respetar xcaadxi ne nanna jma risaca xcaadxi que laa (Filip. 2:3). Nga runi, ti binni napa modestia la? laaca naca humilde. Guca Gedeón humilde ne gunna nuu cosa ni qué zanda guni. Ora gudxi ti ángel Gedeón gulí Jehová laa para gulá ca israelita de lu náʼ ca madianita, gúcabe humilde ne guniʼbe: «De lade familia stiʼ Manasés la? familia stinneʼ nga ni jma nahuiiniʼ ne naa nga ni jma huaxiéʼ risaca de lade ca xiiñiʼ bixhozeʼ» (Juec. 6:15). Guníʼ ique Gedeón qué zanda guni dxiiñaʼ que. Peru nanna Jehová zanda gúnibe ni ne cumu gucané laabe la? gunda bíʼnibe ni ne guleendube ni galán. Runi ca ancianu stipa gácacaʼ humilde ne gánnacaʼ nuu cosa ni qué zanda gúnicaʼ (Hech. 20:18, 19). Qué runi presumírcabe pur ca ni nánnacabe gúnicabe o pur ca ni rúnicabe. Laaca qué riníʼ íquecabe maʼ qué risácacabe ora rucheecabe ne ora qué riree ca cosa ca jneza. w23.06 3 párr. 4, 5
Viernes 7 de marzo
Laabe zucaachebe íqueluʼ (Gén. 3:15).
Cayaadxaʼ jma de ti mil iza para igaache ique Binidxabaʼ (Apoc. 20:7-10). Ante guizaaca nga, lu Biblia riete zazaaca caadxi cosa ni zadxagayaanu. Tobi de laacani nga ca guidxi ca zaniʼcaʼ «maʼ nuu paz ne seguridad» (1 Tes. 5:2, 3). Ne málasi ca guidxi roʼ ca zucaalucaʼ ca religión ni qué rusiidiʼ ni dxandíʼ ne zacá zuzulú ca dxi chuʼ stale yuubaʼ o gran tribulación (Apoc. 17:16). Ne despué zuni juzgar Jesús guiráʼ binni, zabeechube ca ni naca casi dendxuʼ lade ca ni naca casi chiva (Mat. 25:31-33, 46). Qué ziaana Binidxabaʼ sin guni xiixa, de tantu cadxiichibe zucaabe ti grupo de guidxi ni ribee lá Biblia Gog de guidxi Magog para gucaalucaʼ xquidxi Jehová (Ezeq. 38:2, 10, 11). Ne zedandá dxi guiráʼ ca ungidu ziuucaʼ guibáʼ ne xcaadxi ungidu ni cayaadxaʼ la? ziecaʼ guibáʼ, ziuucaʼ tobi si né Cristu ne ca ángel para chuʼcaʼ lu guerra ni láʼ Armagedón ne racá nga guiluxe gran tribulación (Mat. 24:31; Apoc. 16:14, 16). Ne últimu la? zuzulú zuni mandar Cristu lu Guidxilayú riʼ pur ti mil iza (Apoc. 20:6). w23.10 20, 21 párr. 9, 10
Sábadu 8 de marzo
Maca dede dxi joven siervu stiluʼ ridxibi Jehová (1 Rey. 18:12).
Ca dxi stinu riʼ, stale de ca xpinni Jehová nabézacabe lugar ra cucueeza gobiernu xhiiñaʼ Dios. Peru rusihuínnicabe nápacabe respetu ca autoridad. Ne cásica Abdías, qué rusaana ca hermana ne hermanu stinu de guni adorarcaʼ Jehová (Mat. 22:21). Rusihuínnicabe jma risaca para laacabe guzuubacabe stiidxaʼ Dios que stiidxaʼ hombre (Hech. 5:29). Nga runi, qué rusaana de guni predicárcabe ne gúnicabe ca reunión stícabe peru rúnicabe ni sin gudii ca autoridad cuenta (Mat. 10:16, 28). Ne laaca qué rusaana de gúʼyacabe guicaa ca hermanu guendaró espiritual ni caquiiñecaʼ. Guidúʼyanu ni biʼniʼ ti hermanu ni láʼ Henri, ni nabeza ndaaniʼ tobi de ca guidxi stiʼ África, ra bicueeza gobiernu xhiiñaʼ Jehová. Tiempu que Henri nga tobi de ca ni yené publicación ra nuu ca hermanu. Laabe bicaabe: «Nacaʼ ti binni natuíʼ. [ . . . ] Gucané Jehová naa gapaʼ valor ni caquiiñeʼ». ¿Ñee zanda gácaluʼ nadxibalú casi Henri la? Zanda pue, ra guiziidiluʼ gápaluʼ stale respetu Jehová. w23.06 16 párr. 9, 11
Domingu 9 de marzo
Pur ti hombre si biuu pecadu ndaaniʼ guidxilayú (Rom. 5:12).
Ora bicaalú Adán ne Eva Jehová, ¿ñee nucueeza ni bizaaca riʼ Jehová de ñuni ni maʼ gudixhe ique: guchá Guidxilayú riʼ de binni ni ruzuubaʼ diidxaʼ ne gácacaʼ perfectu la? Zándaca guníʼ Binidxabaʼ huaxiéʼ si tu zanda guni ni ná Jehová. Guzéʼtenu ti ejemplu, ñándaca nunitilú Jehová Adán ne Eva, ne nuzáʼ sti hombre ne sti gunaa ni qué gapa donda para ñuni ni maʼ gudixhe ique para binni guidxilayú. Peru pa ñuni Jehová nga la? niníʼ Binidxabaʼ rusiguiibe. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ casi ná Génesis 1:28, gudxi Jehová Adán ne Eva zadxá Guidxilayú riʼ de ca ni zá de laacaʼ. O zándaca guníʼ ique Binidxabaʼ zudii Jehová lugar gapa Adán ne Eva xiiñicaʼ, peru qué ziuu dxi gácacaʼ perfectu (Ecl. 7:20; Rom. 3:23). Pa ñaca zacá ni, niniʼbe qué riree ca ni riguixhe ique Dios jneza. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ qué ñanda ñaca cumplir ni maʼ gudixhe ique Jehová: nidxá Guidxilayú riʼ de binni sin donda. w23.11 6 párr. 15, 16
Lunes 10 de marzo
Cadi gúnitu ni maʼ cadi cá lu Stiidxaʼ Dios (1 Cor. 4:6).
Riquiiñeʼ Jehová Stiidxaʼ ne xquidxi para gusiene chaahuiʼ laanu xi peʼ naquiiñeʼ gúninu (Prov. 3:5-7). Nga runi, qué ruyúbinu gúninu ni maʼ cadi cá lu Stiidxaʼ Dios ne qué riguíxhenu xi guni xcaadxi lu xiixa cosa ra maʼ cada tobi naquiiñeʼ guicaa decisión stiʼ. Riquiiñeʼ Binidxabaʼ «ni zeeda si de xquendabiaaniʼ» binni guidxilayú ne «modo riníʼ íquecaʼ» para gusiguii binni ne para gutinde (Col. 2:8). Lu primé siglu que biquiiñeʼ Binidxabaʼ ni zeeda si de xquendabiaaniʼ binni, ca tradición ni yenanda ca judíu ne ni riníʼ ca ni bisiidiʼ naquiiñeʼ chinándaruʼ ca xpinni Cristu Ley stiʼ Moisés. Ni zeeda si de xquendabiaaniʼ binni guiráʼ ngue ne pur laacani maʼ qué nucaadiaga binni ni zeeda de guendabiaaniʼ stiʼ Jehová. Ca dxi stinu riʼ, riquiiñebe información ne noticia ni cadi dxandíʼ ni zeeda de ca líder políticu, ni riete lu radiu, televisión, internet ne ca red social ca. w23.07 16 párr. 11, 12
Martes 11 de marzo
¡Guizáʼ sicarú guiráʼ ni bizaʼluʼ, Jehová! ¡Guizáʼ nuu xpiaaniluʼ! (Sal. 92:5).
Dede qué nidxela Binidxabaʼ xi niníʼ ora biʼyaʼ ximodo biʼniʼ chaahuiʼ Jehová guendanagana ni guyuu pur bicaalube ne bicaalú Adán ne Eva Dios. Ra bidii Jehová lugar gapa Adán ne Eva xiiñiʼ la? Bisihuínnini qué rusiguiibe, sínuque rúnibe guiráʼ ni riniʼbe. ¿Ximodo yaʼ? Ra bidiibe ca ni zá de Adán ne Eva tuuxa «ni zá» de gunaa que ni zulá laacaʼ, ne zacá biʼniʼ seguir propósitu stibe (Gén. 3:15; 22:18). Qué niníʼ ique Binidxabaʼ pa niquiiñeʼ Jehová ti rescate para nulá binni guidxilayú. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ rusihuinni rescate ca guendarannaxhii ni napa Jehová binni (Mat. 20:28; Juan 3:16). Ne cumu ruyubi Binidxabaʼ puru si para laa, qué zanda guni sentir guendarannaxhii riʼ. Yanna, ¿xi zazaaca pur rescate ca yaʼ? Ra guiluxe ti mil iza, ca ni zá de Adán ne Eva, ca ni bizuubaʼ diidxaʼ ne maʼ nácacaʼ perfectu zabánicaʼ ndaaniʼ ti paraísu lu Guidxilayú riʼ cásica maca gudixhe ique Jehová gúnini. w23.11 6 párr. 17
Miércoles 12 de marzo
Zuni juzgar Dios (Heb. 13:4).
Rusisácanu guendanabani ne rini. ¿Xiñee? Purtiʼ Jehová guníʼ zeeda gaca rini ca guendanabani. Ne guendanabani ca zeeda gácani ti regalu ni bidiibe laanu (Lev. 17:14). Ora bidii Jehová lugar gó binni maniʼ la? guniʼbe qué zanda gó rini stime (Gén. 9:4). Despué lu Ley ni bidiibe Moisés bizeetebe ni sti biaje (Lev. 17:10). Ne lu primé siglu que biquiiñebe grupu ni zániru para gudii mandatu riʼ: «Guni rechazartu rini» (Hech. 15:28, 29). Laanu laaca rinándanu mandatu riʼ ora guicaanu xiixa tratamientu ni gudii doctor laanu. Laaca rúninu stipa chinándanu ca norma stiʼ Jehová ni caníʼ cadi guni cometernu pecadu sexual. Bidii Apóstol Pablo conseju riʼ: «Lagucueeza ca deseu malu ni nuu lu cuerpu stitu». Racané ca diidxaʼ riʼ laanu gucáʼnanu ca deseu malu ni gápanu. Casi, cadi guidúʼyanu ca imagen ni zanda gucaa laanu guni cometernu pecadu sexual (Col. 3:5; Job 31:1). w23.07 15 párr. 5, 6
Jueves 13 de marzo
Bicuudxi gunaa que laabe (Juec. 16:17).
Peru ¿ximodo ndiʼ qué nudii Sansón cuenta ni racalaʼdxiʼ Dalila guni? ¿Ñee purtiʼ guizáʼ riuuláʼdxibe gunaa que la? Cumu qué nusaana de niziñe Dalila Sansón ne gucuabe tema gabi laabe paraa zeeda stipa stiʼ la? ngue runi gudxi laabe secretu stiʼ. Pur ni biʼniʼ Sansón riʼ biniti stipa stiʼ ne maʼ qué ñapa ndaayaʼ stiʼ Jehová pur ti tiempu (Juec. 16:16-20). Jma gupa Sansón confianza Dalila que Jehová, ngue runi cadi galán ni guleendube. Yené ca filisteu laabe ne gúxhacaʼ guiropaʼ guielube. Despué biseguyoocabe laabe ndaaniʼ guidxi Gaza ne raqué bíʼnicabe laabe esclavu ne bicaacabe laabe gúʼtube semiá né ti molinu. Despué biʼniʼ ca filisteu ti saa para guni adorarcaʼ Dagón, dios sticaʼ, purtiʼ zacaxacaʼ pur laabe nga biʼniʼ ganarcaʼ Sansón. Biblia ná: «Guleecabe Sansón de ra deguyoo para guxhídxicabe laa» (Juec. 16:21-25). w23.09 5, 6 párr. 13, 14
Viernes 14 de marzo
Laguiníʼ ique xii nga ni jneza para binni (Rom. 12:17).
Zándaca guinabadiidxaʼ ti compañeru ni runinenu dxiiñaʼ o ni rinenu scuela laanu xiñee qué rúninu casi laacaʼ ne xiñee rúninu ni ná Biblia. Neca racaláʼdxinu gusiénenu ni runi crenu, peru caquiiñeʼ gúninu ni né stale respetu ne caquiiñeʼ guni respetarnu ni riníʼ ique binni (1 Ped. 3:15). Ne ti cosa ni zacané laanu nga guiníʼ íquenu zanda gánnanu xi runi preocupar binni ca, que gúʼyanu ni casi ora cucaalube laanu o caniʼbe mal de laanu. Cumu qué gánnanu xi pur gunabadiidxabe laanu la? ni jma jneza gúninu nga guicábinu laabe né diidxaʼ nadóʼ ne gácanu nachaʼhui. Zacá zanda gueeda guchaabe modo riníʼ íquebe. Guiníʼ íquenu pa guinabadiidxaʼ ti compañeru ni runinenu dxiiñaʼ laanu xiñee qué rúninu lanibidóʼ. ¿Xi zándaca niníʼ íquenu ante guicábinu laabe yaʼ? ¿Ñee riníʼ íquebe qué rúninu xiixa para chuʼnu nayecheʼ la? Zanda gábinu laabe galán rizaaláʼdxibe ca compañeru stibe. Ne zacá zándaca guiénebe laanu ne gudiibe lugar gusiénenu laabe xi rusiene Biblia de lanibidóʼ. w23.09 17 párr. 10, 11
Sábadu 15 de marzo
Lagataná ti cadi guireechutu ne guiábatu casi laacabe pur chinándatu ca cosa ni cadi jneza rusiidiʼ ca binni malu (2 Ped. 3:17).
Ti privilegiu naroʼbaʼ nga iquíʼñenu tiempu stinu jneza para guni predicarnu guiráʼ binni de gadxé gadxé guidxi. Bizeeteʼ apóstol Pedro naquiiñeʼ chuʼnu «pendiente ora guedandá dxi stiʼ Jehová» (2 Ped. 3:11, 12). ¿Ximodo zanda chuʼnu pendiente yaʼ? Zanda gúninu ra guiníʼ íquenu guiráʼ dxi pabiáʼ sicarú zaca guendanabani stinu ndaaniʼ guidxilayú cubi ca. ¿Ñee ruxuíʼluluʼ cayoloʼ guendaró nanixe ne cacaaluʼ bi nayá la? ¿Riníʼ íqueluʼ maʼ cayasa ca binni ni nadxiiluʼ de lade gueʼtuʼ ne cadxaagaluluʼ laacaʼ la? ¿Ñee ruxuíʼluluʼ cusiidiluʼ ca binni de dxiqué ximodo guca cumplir ca profecía ni zeeda lu Biblia la? Ra guiníʼ íquenu lu ca cosa riʼ zacané ca ni laanu gatananu ne guietenaláʼdxinu maʼ nabáninu lu ca últimu dxi. Cumu maʼ nánnanu ni chiguizaaca la? qué zudiʼnu lugar cueechú ca binni ni rusiidiʼ ca cosa ni cadi jneza laanu. w23.09 27 párr. 5, 6
Domingu 16 de marzo
Laguzuubaʼ stiidxaʼ bixhózetu ne jñaatu casi riuulaʼdxiʼ Señor, purtiʼ nga nga ni jneza gúnitu (Efes. 6:1).
Ca joven ca nápacaʼ stale xcompañérucaʼ ni qué ruzuubaʼ «stiidxaʼ jñaacaʼ ne stiidxaʼ bixhózecaʼ» (2 Tim. 3:1, 2). ¿Xiñee zacá stale de laacabe yaʼ? Purtiʼ ruuyaʼ caadxi de laacabe rinabaʼ bixhózecabe o jñaacabe laacabe gúnicabe xiixa, peru laacaʼ qué rúnicaʼ ni ne pur nga ruuyacabe laacaʼ casi binni ni qué runi ni riníʼ. Xcaadxi riníʼ íquecaʼ maʼ gudiʼdiʼ de moda ca conseju ni rudii bixhózecaʼ ne jñaacaʼ laacaʼ, o rucueeza ca ni laacaʼ de gúnicaʼ xiixa ni riuuláʼdxicaʼ o riníʼ íquecaʼ qué zacané ni laacaʼ. Joven, ¿ñee zacá riníʼ íqueluʼ la? Stale tu raca nagana para laa chinanda ni guníʼ Jehová lu mandatu ni zeeda lu textu stiʼ yannadxí riʼ. Yanna, ¿xi zanda gacané lii gúniluʼ ni yaʼ? Zanda guiziidiluʼ guzuubaluʼ diidxaʼ ra chinándaluʼ ejemplu jma galán ni nuu, stiʼ Jesús (1 Ped. 2:21-24). Guca Jesús ti binni ni qué gapa donda, peru bixhózebe ne jñaabe coʼ. Neca zacá, bisisaca Jesús jñaa ne bixhoze, dede né ora bicheecaʼ o qué ñénecaʼ laabe (Éx. 20:12). w23.10 7 párr. 4, 5
Lunes 17 de marzo
Biree Ley que purtiʼ maʼ qué ñacané ni binni ne maʼ qué niquiiñeʼ ni (Heb. 7:18).
Bisiene apóstol Pablo laacabe qué zanda riʼ guxhiá ca sacrificiu ni ruzeeteʼ Ley que stóndacabe tobi si tiru. Ngue runi maʼ cadi naquiiñeʼ chinándacabe Ley que. De raqué bisiidiʼ apóstol que laacabe caadxi cosa jma nagana ni zeeda lu Stiidxaʼ Dios. Bisietenalaʼdxiʼ laacabe pur bidii Jesús xquendanabani zanda gápacabe «ti esperanza jma galán» ne ndiʼ zacané laacabe chúʼcabe gaxha de Dios (Heb. 7:19). Bisiene Pablo ca hermanu hebreu xiñee jma galán modo cayuni adorarcaʼ Jehová casi xpinni Cristu que modo biʼniʼ adorárcabe laabe dxiqué. Bisiénebe modo raca adorar Dios ndaaniʼ religión stiʼ ca judíu nácani «ti bandáʼ si stiʼ ca cosa ni chigueedaruʼ». Ne gúnirube: «Peru bisihuinni Cristu xii nga ni dxandíʼ» (Col. 2:17). Guiráʼ cosa napa ti bandáʼ. Bandáʼ nga ti forma nacahui ni ridúʼyanu stiʼ xiixa cosa, peru cadi laa diʼ ni nga cosa ca. Zaqueca nga modo biʼniʼ adorar ca judíu Dios dxiqué beeda gácani ti bandáʼ si stiʼ ca cosa ni chigueedaruʼ. Nga runi, naquiiñeʼ guiénenu xii nga templu espiritual, modo maʼ gudixhe Jehová para guni adorarnu laa. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ zacá nga zanda guni perdonarbe ca pecadu stinu ne guni adorarnu laabe modo riuuláʼdxibe. w23.10 25 párr. 4, 5
Martes 18 de marzo
Lu tiempu ra mayaca gueeda fin, zadindené rey del sur laabe. Óraque zucaalú rey del norte laabe (Dan. 11:40).
Lu Daniel capítulo 11 riete de chupa rey o gobiernu ni cadindesaa purtiʼ racalaʼdxiʼ tobi de laacaʼ guni mandar lu guidubi guidxilayú riʼ. Ra guchaaganu profecía riʼ ne xcaadxi profecía ni ruzeeteʼ Biblia la? nánnanu «rey del norte» nga Rusia ne ca guidxi runi apoyar laa ne «rey del sur» nga Reino Unido ne Estados Unidos potencia mundial ni nuu tiempu riʼ. Canazananda «rey del norte» ca xpinni Dios ni nabeza ca lugar ra runi mandar. Huaguíñecabe ne huaguucabe cárcel caadxi testigu pur ni runi crecaʼ. Neca zacá guiráʼ ni huayuni «rey del norte» qué huabee ca ni gana ca hermanu stinu sínuque ruquidxi ni fe sticaʼ. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ nánnacabe maca bicaa Daniel zazaaca ndiʼ (Dan. 11:41). Ra gánnanu cayaca cumplir ca profecía riʼ zacané ca ni laanu gápanu fe Jehová ne cadi guchéʼnenu laa. w23.08 11 párr. 15, 16
Miércoles 19 de marzo
Ni canaʼ laatu cagaʼnaʼ guié bizaluáʼ (Zac. 2:8).
Ruchaaga Jehová laanu casi guié bizalú. Nabé nadá lú binni ne nácani ti órganu nabé risaca lu cuerpu stinu. Nga runi, casi ñaca niníʼ Jehová: «Ora cayuniná tuuxa laatu, cayuniná xiixa nabé risaca para naa». Cumu nadxii Jehová laanu la? laaca runi sentirbe ni runi sentirnu ne racaláʼdxibe gápabe laanu. Ne ora racananu, laaca racanabe. Nga runi zanda gábinu laabe: «Gupa naa cásica rápaluʼ guié luluʼ» (Sal. 17:8). Racalaʼdxiʼ Jehová chuʼluʼ seguru nadxiibe lii. Dxandíʼ, nánnabe zándaca raca nagana para lii guni creluʼ nadxiibe lii pur xiixa ni bizaacaluʼ o pur xiixa guendanagana ni cadíʼdiluʼ. Nga runi risaca chuʼluʼ seguru nadxiibe lii. ¿Xi zanda gacané lii chuʼluʼ seguru yaʼ? Ni zanda gacané lii nga gúʼyaluʼ ximodo nadxii Jehová Jesús, ca ungidu ne laanu. w24.01 27 párr. 6, 7
Jueves 20 de marzo
Gucané Dios ni nachaʼhuiʼ stinu laanu, ne bilabe laanu de ca enemigu stinu (Esd. 8:31).
Biiyaʼ Esdras ximodo gucané Jehová guidxi que ora cadíʼdicaʼ lu guendanagana. Chupa chonna iza ante, lu iza 484, zándaca nabeza Esdras Babilonia dxi biʼniʼ mandar rey Asuero gunitilúcabe guiráʼ ca judíu ni nabeza guidubi naca ra runi mandar Persia (Est. 3:7, 13-15). Nuu xquendanabani Esdras ra naxoo, ora gunna ca judíu ni nabeza ndaaniʼ guiráʼ ca provincia ni chigúnicabe laacaʼ la? biʼniʼ ayunarcaʼ, biuubaʼ ladxidoʼcaʼ ne zándaca gunábacaʼ Jehová gulá laacaʼ (Est. 4:3). Guiníʼ íquenu ximodo biʼniʼ sentir Esdras ne xcaadxi judíu ora málasi bichaa xquendanabánicaʼ, ca ni gucalaʼdxiʼ nunitilú laacabe laca laacaʼ binitilucaʼ (Est. 9:1, 2). Ni bizaaca ca dxi riʼ gucané ni Esdras para ganda gudxiilú guendanagana ni gueeda despué ne jma gúpabe confianza zanda gulá Jehová xquidxi. w23.11 17 párr. 12, 13
Viernes 21 de marzo
Ruuyaʼ Dios laa casi ti binni nachaʼhuiʼ ne cadi pur xiixa ni guni (Rom. 4:6).
Ni caníʼ apóstol Pablo raríʼ nga guni tuuxa ca cosa ni ná ley, laani nga Ley stiʼ Moisés, ni bidii Dios ca israelita (Rom. 3:20, 21, 28). Peru guca nagana para caadxi xpinni Cristu ni naca judíu guiníʼ íquecaʼ gusaana de chinándacaʼ ne gusaana de gúnicaʼ ni ná ley que. Ngue runi biquiiñeʼ Pablo ejemplu stiʼ Abrahán para gusihuinni ziuulaʼdxiʼ Dios ni guni tuuxa pa napa fe ne cadi pur chinanda si ni ná ley. Ni guniʼbe riʼ nabé riguu ni gana laanu purtiʼ rusiidiʼ ni laanu zanda gusiéchenu ladxidóʼ Dios pa gápanu fe laa ne zaqueca Cristu. Yanna, ca «obra» ni riete lu capítulo 2 stiʼ Santiago cadi laadícani nga ca «obra» stiʼ ti binni ni cayuni ni ná ley ni bizeeteʼ Pablo. Ni caníʼ Santiago raríʼ nga ca cosa ni runi ti xpinni Cristu guiráʼ dxi (Sant. 2:24). Ne rusihuinni ca cosa riʼ pa dxandíʼ nápabe fe Dios. w23.12 3 párr. 8; 4, 5 párr. 10, 11
Sábadu 22 de marzo
Xheelatu nga xaíque stitu (Efes. 5:23).
Laatu, ca hermana ni racalaʼdxiʼ guichaganáʼ, lagapa cuidadu ora cuitu tu guichaganatu. Cadi guianda lii, hombre ni chichaganaluʼ nga chigaca xaíque ndaaniʼ lídxiluʼ (Rom. 7:2; Efes. 5:33). Nga runi, galán pa guiníʼ íqueluʼ: «¿Ñee nácabe ti xpinni Cristu ni maʼ biniisi ndaaniʼ xquidxi Dios la? ¿Ñee ni jma risaca lu xquendanabánibe nga ca cosa stiʼ Dios la? ¿Ñee jneza ca decisión ricaabe la? ¿Ñee rudiibe cuenta ra rucheebe la? ¿Ñee runi respetarbe ca gunaa la? ¿Ñee zanda gudiibe naa ni caquiiñeʼ para chuaaʼ gaxha de Dios, ni caquiiñeʼ para guibaneʼ ne para guneʼ sentir galán la?». Nga runi, pa racaláʼdxiluʼ guidxélaluʼ ti buen hombre para guichaganaluʼ naquiiñeʼ gúniluʼ stipa para gácaluʼ ti buena gunaa. Ti buena gunaa nga tobi ni racané xheelaʼ (Gén. 2:18). Cumu nadxii gunaa riʼ Jehová la? ruyubi ximodo cadi guiníʼ binni mal de xheelaʼ (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11). Pa caníʼ íqueluʼ guichaganaluʼ la? zanda gúniluʼ guiráʼ ni nuu lu naluʼ para gannaxhiiluʼ Jehová jma ne dede ca yanna zanda gúniluʼ stipa para gacaneluʼ ndaaniʼ lídxiluʼ ne ndaaniʼ congregación. w23.12 22, 23 párr. 18, 19
Domingu 23 de marzo
Pa cayaadxaʼ sabiduría tuuxa de laatu la? guinabaʼ ni Dios (Sant. 1:5).
Cayuni prometer Jehová zudii laanu guendabiaaniʼ ni caquíʼñenu para guicaanu decisión jneza. Ne jmaruʼ si ora caquiiñeʼ guicaanu decisión ni zuchaa xquendanabáninu. Zudiibe laanu stipa para guni huantarnu. Laaca zudii Jehová laanu stipa cásica bidiibe ni apóstol Pablo, para ganda gudxíʼlunu ca guendanagana stinu (Filip. 4:13). Tobi de ca modo rúnibe ni nga ra riquiiñebe ca hermanu stinu. De guidubi ladxidóʼ Jesús biʼniʼ orar Jehová gueelaʼ ante gatiʼ que. Gunábabe Jehová cadi gudii lugar guni condenar ca binni que laabe purtiʼ nacaʼ caniʼbe contra Dios. ¿Xi biʼniʼ Jehová yaʼ? Biseendaʼ ti ángel, ti bíʼchibe ni nuu guibáʼ, para gudii stipa laabe (Luc. 22:42, 43). Laaca zanda gacané Jehová laanu ra iquiiñebe ti hermanu o ti hermana para chiganna o guiniʼné laanu pur teléfono. Guiranu zanda gacanenu ca hermanu stinu ra gábinu laacaʼ ti diidxaʼ galán (Prov. 12:25). w23.05 10, 11 párr. 9-11
Lunes 24 de marzo
Lauguusaa gana laatu ne lagacanesaa (1 Tes. 5:11).
Ca hermanu ni nuu inactivu ni cheʼ dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu zándaca riuucabe xizaa ximodo guidxaagalú ca hermanu laacabe. Nga runi, cadi galán gúninu pregunta ni gucaa laacabe guni sentírcabe mal o guininu xiixa ni gusituí lúcabe. Nacarúcabe ca hermanu stinu, nadxiirunu laacabe ne riéchenu guni adorárnenu laacabe Jehová juntu (Sal. 119:176; Hech. 20:35). Pur guiráʼ ni maʼ bizíʼdinu riʼ, qué ridxagayaanu gánnanu xiñee biʼniʼ mandar Jesús guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ guiráʼ iza. Stale nga ni ribeendunu ne zaqueca xcaadxi binni ora rúninu ni (Is. 48:17, 18). Racané ni laanu gannaxhiinu Jehová ne Jesús jma. Naca ni ti dxi para gusihuínninu pabiáʼ rúdinu xquixe peʼ laacabe pur ni bíʼnicabe pur laanu. Riuʼnu jma gaxha de ca hermanu ne randa racanenu xcaadxi binni gánnacaʼ xi caquiiñeʼ gúnicaʼ para guicaacaʼ ca ndaayaʼ ni redané rescate ca. Nga runi, gúninu stipa pur chuʼnu listu ti ganda chuunu dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, dxi maʼ risaca stiʼ cada iza. w24.01 14 párr. 18, 19
Martes 25 de marzo
Naa, Jehová, naa nga Dios stiluʼ, ni cayabi lii gunáʼ nga neza ra naquiiñeʼ saluʼ (Is. 48:17).
¿Ximodo rabi Jehová laanu ni caquiiñeʼ gúninu? Rúnibe ni ra riquiiñebe Stiidxabe. Peru laaca riquiiñebe binni para gúnibe ni. Riquiiñebe «mozo ni nuu xpiaaniʼ ne ni runi jneza» para gudii laanu guendaró espiritual ni racané laanu guicaanu decisión jneza (Mat. 24:45). Ne laaca riquiiñeʼ Jehová ca superintendente de circuito ne ca ancianu para cuʼcaʼ gana ne gudiicaʼ laanu conseju para gudxíʼlunu ca guendanagana stinu. Rudiʼnu xquixe peʼ Jehová pur caquiiñeʼ laacabe para gabi laanu xi naquiiñeʼ gúninu lu ca últimu dxi nagana nabáninu riʼ. Nga zacané laanu cadi gusaana de gaca xhamígunu laabe ne sanu lu neza ni ziné lu guendanabani. Neca zacá, zándaca ziuu biaje gaca nagana para laanu chinándanu ni gabi Jehová laanu, jmaruʼ si ora zeeda ni de binni ruchee. Óraca peʼ nga jma naquiiñeʼ gápanu confianza Jehová nga cayabi xquidxi xi naquiiñeʼ guni, ne ni jma galán zanda gúninu nga chinándanu ni gábibe laanu o guía stibe. w24.02 20 párr. 2, 3
Miércoles 26 de marzo
Cadi guinísinu nadxiinu stobi, sínuque gannaxhiinu de dxandíʼ ne gusihuínninu ni ra gacanenu (1 Juan 3:18).
Para guiroobaʼ guendarannaxhii ni nápanu Dios, caquiiñeʼ guni estudiar chaahuinu Stiidxabe. Ora guidúʼndanu Biblia, guidúʼyanu xi rusiidiʼ ca relatu ca laanu de Jehová. Ne galán guiníʼ íquenu: «¿Ximodo rusihuinni relatu riʼ nadxii Jehová naa? Ne, ¿xi razón rudii ni naa para gannaxhieeʼ Jehová yaʼ?». Sti cosa ni zacané laanu guiroobaʼ guendarannaxhii ni nápanu Jehová nga guni orarnu laabe guiráʼ dxi, guxhélenu ladxidoʼno nezalube (Sal. 25:4, 5). Ne Jehová zacabi ca oración ca (1 Juan 3:21, 22). Laaca naquiiñeʼ guiroobaʼ guendarannaxhii ni nápanu xcaadxi. Despué de guca apóstol Pablo xpinni Cristu, binibiaʼbe ti joven nachaʼhuiʼ láʼ Timoteo. Nabé nadxii Timoteo Jehová ne nadxii binni. Pablo bizeeteʼ de laabe nezalú ca hermanu de Filipos, guniʼbe: «Qué gapaʼ stobi casi Timoteo, tobi ni dxandíʼ zazaalaʼdxiʼ laatu de guidubi ladxidóʼ» (Filip. 2:20). Ni jma bisisaca Pablo de laabe nga pabiáʼ nadxiibe ca hermanu. Rihuinni dxiichicaʼ riuulaʼdxiʼ ca congregación que cheʼ Timoteo chiganna laacaʼ (1 Cor. 4:17). w23.07 9 párr. 7-10
Jueves 27 de marzo
Qué zusaanaʼ lii (Heb. 13:5).
Guti Moisés ante chuʼ guidxi Israel ndaaniʼ Tierra Prometida. ¿Ñee biaana xquidxi Dios stubi ne maʼ guirutiʼ ñacané laa guti si hombre riʼ la? Coʼ. Guyuu Jehová gaxha de laacabe biaʼ tiempu bizuubacabe diidxaʼ. Nánnanu zacá ni purtiʼ ante gatiʼ Moisés gudxi Jehová laa guni nombrar Josué para gaca líder stiʼ guidxi que, laabe nga ti hombre ni maʼ xadxí de cayuni capacitar Moisés (Éx. 33:11; Deut. 34:9). Ne laaca guyuu xcaadxi hombre ni napa experiencia ni biʼniʼ dirigir guidxi que, casi: ca ni naca jefe stiʼ ti mil, stiʼ ti gayuaa, stiʼ cincuenta ne stiʼ chii (Deut. 1:15). Rihuinni dxíchicaʼ cayapa Jehová xquidxi. Laaca nápanu ejemplu stiʼ Elías, stale iza gucanebe ca israelita guni adorarcaʼ Jehová. Peru málasi biseendaʼ Jehová laabe Judá, ti lugar ni riaana ladu gueteʼ ne zitu (2 Rey. 2:1; 2 Crón. 21:12). ¿Ñee ziaana ca binni ni nuu lu chii tribu stiʼ Israel que stúbicaʼ la? Coʼ, purtiʼ maʼ xadxí de cayuni capacitar Elías Eliseo. Zacá nga qué nusaana Jehová de ñuni cumplir ni maʼ gudixhe ique guni ne qué nusaana de ñapa ca xpinni ni qué nixeleʼ de laa. w24.02 5 párr. 12
Viernes 28 de marzo
Laguibani casi nabani ca xpinni Dios (Efes. 5:8).
Bizulú bibani ca xpinni Cristu de Éfeso que casi ná Stiidxa Dios, ni zeeda gaca casi ti biaaniʼ ni cayabi laacabe pa neza sácabe (Sal. 119:105). Maʼ qué ñúnicabe ni rusiidiʼ religión ni cadi dxandíʼ ne laaca maʼ qué ñúnicabe cosa yuudxuʼ. Yenándacabe ejemplu stiʼ Dios ne bíʼnicabe stipa guni adorárcabe laa ne gúnicabe ni riuulaʼdxiʼ (Efes. 5:1). Ngueca nga ni bizaacanu ante guizíʼdinu ni dxandíʼ, guyuʼnu lu guelacahui stiʼ religión ni qué rusiidiʼ ni dxandíʼ ne zándaca bíninu cosa ni cadi jneza. Zándaca nuu de laanu biʼniʼ xiixa saa ni runi religión ni cadi dxandíʼ ne nuu tu laa zándaca biʼniʼ xiixa pecadu sexual. Peru dxi binibiaʼnu Jehová, bichaʼnu modo nabáninu ne bizíʼdinu chinándanu ca ley stibe, ni rabi laanu xii nga ni jneza ne ni cadi jneza. Ne stale modo huayacané ni laanu (Is. 48:17). Neca zacá, nuu biaje raca nagana para laanu chuʼnu zitu de guelacahui ca ne guibáninu casi nabani ca xiiñiʼ biaaniʼ o ca xpinni Dios. w24.03 21 párr. 6, 7
Sábadu 29 de marzo
Dede biaʼ ra biʼniʼ progresarnu, cadi gusaana de gúninu ni (Filip. 3:16).
Zándaca guni sentirluʼ cadi nuuluʼ listu para gaca dedicarluʼ Dios ne chuʼnísaluʼ. Zándaca caquiiñeʼ guchaaluʼ xiixa lu xquendanabániluʼ para ganda guzuubaluʼ stiidxaʼ Jehová o caquiiñeluʼ jma tiempu para guquídxiluʼ fe stiluʼ (Col. 2:6, 7). Cadi guianda lii, nuu estudiante jma nagueenda runi progresar que xcaadxi. Ne nuu joven jma nagueenda rudii xquendanabani Jehová ne riuunisa que xcaadxi. Nga runi, galán nga gúʼyaluʼ pabiáʼ maʼ biʼniʼ progresarluʼ ne cadi guchaagaluʼ lii né xcaadxi (Gál. 6:4, 5). Pa runi sentirluʼ cadi nuuluʼ listu para gudiiluʼ xquendanabániluʼ Jehová, cadi guireeluʼ gana ne biʼniʼ stipa ugaandaluʼ meta ca. Gunabaʼ gacané Jehová lii para ganda guchaaluʼ ni caquiiñeʼ guchaaluʼ (Filip. 2:13). Gunna dxichi zucaadiaga ne zucabi Jehová ca oración stiluʼ (1 Juan 5:14). w24.03 5 párr. 9, 10
Domingu 30 de marzo
Ca hermanu ni maʼ bichaganáʼ, laguyubi ximodo guiénetu xheelatu (1 Ped. 3:7).
Ti biaje guizáʼ nuu Sara xizaa dede bidxiichinebe Abrahán ne bigaanibe donda laa. Runibiáʼ chaahuiʼ Abrahán Sara, ne cumu nánnabe naca Sara ti gunaa ni runi respetar laabe ne runi respetar ca decisión ni ricaabe la? ngue runi bicaadiágabe laa ne biyúbibe modo guni chaahuibe guendanagana que (Gén. 16:5, 6). ¿Xi rusiidiʼ ni laanu yaʼ? Rusiidiʼ ni laanu, hombre ni maʼ bichaganáʼ nga naquiiñeʼ guicá decisión ndaaniʼ familia stiʼ (1 Cor. 11:3). Peru, cumu nadxiibe xheelabe la? rucaadiaga chaahuibe laa, ricaabe en cuenta ni riníʼ ique ne jmaruʼ si pa decisión ni chiguicaabe zuniná ni xheelabe (1 Cor. 13:4, 5). Ne sti biaje, guca Abrahán hospitalariu né caadxi hombre ni cadi cabeza guʼyaʼ. Ngue runi gunábabe Sara guni caadxi pan (Gén. 18:6). Ne neca guizáʼ nuu xhiiñaʼ Sara qué niguicheruaabe pur decisión ni gucuaa Abrahán que, sínuque nagueendaca bíʼnibe ni gunabaʼ laabe. Laatu ca gunaa ni maʼ bichaganáʼ zanda gácatu casi Sara ne cadi quicheruaatu pur ca decisión ni guicaa xheelatu. Pa gúnitu ni la? Zacané ni chuʼ guendaxheelaʼ stitu galán (1 Ped. 3:5, 6). w23.05 24, 25 párr. 16, 17
Lunes 31 de marzo
Guendabiaaniʼ ni zeeda de guibáʼ racaneni binni chuʼ listu para guzuubaʼ diidxaʼ (Sant. 3:17).
Despué si de biʼniʼ Jehová Gedeón juez la? caquiiñeʼ gusihuinni ruzuubaʼ diidxaʼ ne naca nadxibalú. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ gucuaabe ti dxiiñaʼ ni zanda cuʼ xquendanabánibe ra naxoo: gunidebe altar stiʼ Baal ni napa bixhózebe (Juec. 6:25, 26). Ne despué, chupa biaje gunabaʼ Jehová laabe gusixieʼbe ejércitu stibe (Juec. 7:2-7). Ne últimu la? gudxi Jehová laabe gucaalube ca enemigu que huaxhinni (Juec. 7:9-11). Ca ancianu naquiiñeʼ chuʼcaʼ listu para guzuubacaʼ diidxaʼ. Ora ti ancianu ruzuubaʼ diidxaʼ qué raca nagana para laa chinanda ni ná Stiidxaʼ Dios ne ni rusiidiʼ organización stiʼ Jehová, ne zacá reeda gaca ti ejemplu para xcaadxi. Peru zándaca nuu biaje zaca nagana para laabe guzuubabe diidxaʼ. Purtiʼ naquiiñeʼ chuʼbe pendiente de ca instrucción ni guicaabe ne nuu biaje zándaca guiníʼ íquebe pa dxandíʼ naquiiñeʼ chinándacabe ca instrucción ca. O zándaca guinábacabe laabe gúnibe xiixa ne pur nga guseguyoocabe laabe. Ora guizaaca ndiʼ, ¿ximodo zanda guzuubaʼ ca ancianu diidxaʼ cásica biʼniʼ Gedeón ni? Lachinanda ca instrucción ni guicaatu. w23.06 4, 5 párr. 9-11