ARTÍCULO DE ESTUDIU 25
CANCIÓN 96 Naca libru stiʼ Dios ti tesoro
Xi rizíʼdinu de ca diidxaʼ ni guníʼ Jacob ante gatiʼ (guiropa ndaa)
«Cada tobi bidiibe laa ndaayaʼ ni nexheʼ guicaa» (GÉN. 49:28).
TEMA
Xi rizíʼdinu de ca últimu diidxaʼ ni guníʼ Jacob ante gatiʼ de ni chiguizaaca xhono de ca xiiñiʼ.
1. ¿Xi zadúʼyanu lu artículo riʼ?
NUU ca xiiñiʼ Jacob ra nuu ne cucaadiaga chaahuicaʼ ni cayábibe cada tobi de laacaʼ. Lu artículo gudiʼdiʼ que bidúʼyanu gúdxibe Rubén, Simeón, Leví ne Judá caadxi diidxaʼ ni cadi cabeza guiráʼ ca ni nuu raqué gunadiágacaʼ ne zándaca nabé bidxagayaacaʼ. Yanna, ¿xi chitídxibe xcaadxi de ca xiiñibe hombre yaʼ? Guidúʼyanu xi zanda guizíʼdinu de ni guniʼbe zazaaca Zabulón, Isacar, Dan, Gad, Aser, Neftalí, José ne Benjamín.a
ZABULÓN
2. ¿Paraa guníʼ Jacob zabeza ca xiiñiʼ Zabulón, ne ximodo guca cumplirni? (Génesis 49:13; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
2 (Biindaʼ Génesis 49:13). Guníʼ Jacob xi zazaaca ca ni zeeda de familia stiʼ Zabulón, guniʼbe zabézacaʼ guriá nisadóʼ, ladu guiáʼ de Layú ni guníʼ Dios gudii laacaʼ. Jma de chupa gayuaa iza despué, gucuaa tribu stiʼ Zabulón caadxi layú ni nuu entre nisadóʼ stiʼ Galilea ne nisadóʼ Mediterráneo. Neca racá gulézacabe gúpacabe stale razón para chúʼcabe nayecheʼ. ¿Xiñee yaʼ? Purtiʼ neca nuucabe zitu de ruaa nisadóʼ cadi nagana zaca para laacabe gúnicabe negocio. Zándaca pur nga guníʼ Moisés: «Lii, Zabulón, guyuu nayecheʼ, lu ca viaje gúniluʼ para negocio» (Deut. 33:18).
3. ¿Xi zacané laanu chuʼnu nayecheʼ?
3 ¿Xi rusiidini laanu? Intiica si lugar nabézanu o modo nabáninu, nápanu stale razón para chuʼnu nayecheʼ. Para cadi gusaana de chuʼnu nayecheʼ cadi guiaandaʼ laanu guiráʼ ca cosa ni maʼ bidii Dios laanu (Sal. 16:6; 24:5). Nuu biaje qué riuʼnu nayecheʼ né ca cosa ni nápanu purtiʼ ricá íquenu gápanu ca cosa ni qué gápanu. Nga runi, gudixhe ique gúʼyaluʼ ca cosa galán ni nápaluʼ (Gál. 6:4).
ISACAR
4. ¿Xi guníʼ Jacob zuni Isacar, ne ximodo guca cumplirni? (Génesis 49:14, 15; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
4 (Biindaʼ Génesis 49:14, 15). Biʼniʼ felicitar Jacob Isacar pur dxiiñaʼ nadipaʼ ni runi, bichaagabe laa casi ti burru ni naguidxi dxitaladi, ni caninu raríʼ nga ti burru ni ruaʼ carga nanaa. Laaca guniʼbe zindeza Isacar lu ti layú sicarú ne guca cumplir ca diidxaʼ riʼ ora ca ni zeeda de familia stiʼ Isacar yendézacaʼ lu ti layú ni nabé rudii ni nuu gaxha de guiiguʼ Jordán (Jos. 19:22). Bíʼnicabe dxiiñaʼ nadipaʼ lu ca layú stícabe, ne zaqueca bíʼnicabe stipa gacanécabe xcaadxi (1 Rey. 4:7, 17). Guzéʼtenu ti ejemplu, dxi gunabaʼ juez Barac ne profetisa Débora gacanécabe laacaʼ para gucaalucaʼ Sísara, tribu stiʼ Isacar nga tobi de ca ni gucané laacabe (Juec. 5:15).
5. ¿Ximodo rusihuinni ca ni zániru ndaaniʼ congregación zinándacaʼ ejemplu stiʼ ca ni zeeda de familia stiʼ Isacar?
5 ¿Xi rusiidini laanu? Guizáʼ bisisaca Jehová dxiiñaʼ nadipaʼ ni biʼniʼ tribu stiʼ Isacar ne laaca rusisácabe stipa ni rúninu pur gúninu ni nabe (Ecl. 2:24). Guzéʼtenu ti ejemplu, guiníʼ íquenu ca hermanu ni rúnicaʼ guiráʼ ni nuu lu nacaʼ para gápacaʼ congregación (1 Tim. 3:1). Dxandíʼ qué rié diʼ ca hermanu riʼ lu guerra para tíndecaʼ pur laanu, peru rúnicabe stipa para gápacabe ca xpinni Dios de intiica cosa ni zanda guxheleʼ laacaʼ de Jehová (1 Cor. 5:1, 5; Jud. 17-23). Laaca rúnicabe stipa guni preparárcabe ne gudiicabe discursu ni cuʼ gana ne ni gacané congregación (1 Tim. 5:17).
DAN
6. ¿Xi dxiiñaʼ gucuaa tribu stiʼ Dan? (Génesis 49:17, 18; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
6 (Biindaʼ Génesis 49:17, 18). Guníʼ Jacob zuni ganar Dan ca enemigu stiʼ ni jma nadipaʼ que laa, ne guniʼbe zeeda gaca casi ti beendaʼ ni zanda guni ganar ti caballu ne hombre ni dxiʼbaʼ laame. Ni caninu raríʼ nga zaca tribu stiʼ Dan nadxibalú ne ziuu listu para gucaalú ca enemigu stiʼ guidxi Israel. ¿Ximodo guca cumplir ca diidxaʼ riʼ yaʼ? Laga zeʼ guidxi Israel para chuʼcaʼ lu Layú ni guníʼ Dios gudii laacaʼ, tribu stiʼ Dan nga zeʼ «atrá de guiráʼ campamentu» para gapa guidubi guidxi que (Núm. 10:25). Nabé risaca dxiiñaʼ ni bíʼnicabe neca xcaadxi tribu que cadi cayuuyacaʼ xi cayúnicabe.
7. Intiica dxiiñaʼ gúninu para Jehová, ¿xi cadi naquiiñeʼ guiaandaʼ laanu?
7 ¿Xi rusiidini laanu? Lu xhiiñaʼ Jehová rúninu stale dxiiñaʼ ne cadi guiráʼ binni nga rudii cuenta pa rúninu ni, casi gusianu ne gacanenu lu mantenimientu stiʼ Yoo stiʼ Reinu, gacanenu lu ti asamblea ne gúninu xcaadxi dxiiñaʼ casi laacani. Pa huayacaneluʼ lu tobi de ca dxiiñaʼ ca la? cudiʼdu xquixe peʼ lii. Ne cadi guiaandaʼ lii, ruuyaʼ Jehová ne rusisaca guiráʼ ni rúniluʼ pur laa. Ne rusisácabe ni purtiʼ nánnabe cadi cayúniluʼ ni para si gusisaca xcaadxi lii, sínuque para gusihuínniluʼ pabiáʼ nadxiiluʼ laabe (Mat. 6:1-4).
GAD
8. ¿Xiñee qué zaca nagana para gucaalú ca enemigu stiʼ Gad laa? (Génesis 49:19; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
8 (Biindaʼ Génesis 49:19). Guníʼ Jacob zucaalú caadxi gubaanaʼ Gad. Ne jma de chupa gayuaa iza despué de guniʼbe ca diidxaʼ ca, yendeza tribu ca lu caadxi layú ni riaana ladu rindani gubidxa de guiiguʼ Jordán, gaxha de caadxi guidxi ra nuu ca enemigu stícabe. Ngue runi seguru zucaalú ca binni que laacabe peru racaláʼdxicabe chindézacabe raqué purtiʼ nabé galán ca layú que ne rigaa guixi luni para ca maniʼ stícabe (Núm. 32:1, 5). ¡Guizáʼ nadxibalú ca binni de tribu riʼ! Racá ridúʼyanu nápacabe confianza zacané Jehová laacabe para cadi gaxhaʼ ca enemigu que laacabe guiráʼ layú ni maʼ bidii Jehová laacabe. Ne ra gudiʼdiʼ stale iza biseendacabe ca soldadu stícabe deche guiiguʼ Jordán que para checaʼ chigacanecaʼ xcaadxi tribu que guni ganarcaʼ xcaadxi guidxi ni nuu lu Layú ni guníʼ Dios gudii laacaʼ (Núm. 32:16-19). Guyuucabe seguru laga zécabe zigacanécabe xcaadxi tribu que la? zapa Jehová xheelacabe ne ca xiiñicabe. Ne guluu Jehová ndaayaʼ laacabe purtiʼ nadxibalúcabe ne purtiʼ riuuláʼdxicabe gacanécabe xcaadxi (Jos. 22:1-4).
9. ¿Xi ziuʼnu dispuestu gúninu pa nápanu confianza Jehová?
9 ¿Xi rusiidini laanu? Naquiiñeʼ gápanu confianza Jehová dede né ora gudxíʼlunu xiixa guendanagana (Sal. 37:3). Tiempu riʼ, stale hermanu rúnicaʼ sacrificiu, rigacanecaʼ lu proyectu de construcción, rindézacaʼ sti lugar ra caquiiñeʼ tu guni predicar o rúnicaʼ xcaadxi dxiiñaʼ ndaaniʼ xquidxi Dios. ¿Xiñee rúnicabe ni yaʼ? Purtiʼ nápacabe confianza qué zusaana Jehová de gapa laacabe (Sal. 23:1).
ASER
10. ¿Xi qué ñuni tribu stiʼ Aser? (Génesis 49:20; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
10 (Biindaʼ Génesis 49:20). Guníʼ Jacob zapa tribu stiʼ Aser stale guendaró ne zaqué gúcani. Lade ca layú ni gucuaacabe que nuu ca layú ni jma rudii lade guiráʼ layú stiʼ Israel (Deut. 33:24). Ne nuucani gaxha de nisadóʼ Mediterráneo ne raqué nga nuu guidxi fenicia de Sidón, ra nuu ti puertu nabé risaca ra rúnicabe negocio. Peru qué nibee tribu stiʼ Aser ca cananeu ni nuu lu ca layú que, ne pur ngue gucuá modo naca ca cananeu que laacabe (Juec. 1:31, 32). Ne cumu nabánicabe galán, zándaca ngue nga bicaa laacabe maʼ cadi gúnicabe ni ná Jehová né stale gana. Ne ora gunabaʼ juez Barac ca israelita chigacanecaʼ para tindenécabe ca cananeu, tribu stiʼ Aser qué niná ñé nigacané. Ngue runi maʼ qué ñuuyacabe ximodo gucané Jehová xquidxi guni ganarcaʼ ca cananeu «guriá guiiguʼ stiʼ Meguidó» (Juec. 5:19-21). Nanna pabiáʼ bituilú tribu stiʼ Aser ora biʼndaʼ Barac ne Débora ti canción ne luni riete: «Aser gurí si ruaa nisadóʼ ne qué ñuni gastiʼ» (Juec. 5:17).
11. ¿Xiñee cadi naquiiñeʼ gaca ca cosa material ca ni jma risaca lu xquendanabáninu?
11 ¿Xi rusiidini laanu? Cumu racaláʼdxinu gudiʼnu Jehová ni jma galán de laanu la? caquiiñeʼ gucáʼnanu modo riníʼ ique binni guidxilayú, purtiʼ laacaʼ riníʼ íquecaʼ ni jma risaca nga gapa binni bueltu ne gapa cosa material (Prov. 18:11). Caquiiñeʼ gúninu stipa para cadi gaca ca cosa material ca ni jma risaca lu xquendanabáninu (Ecl. 7:12; Heb. 13:5). Laaca qué racaláʼdxinu iquíʼñenu tiempu stinu para gápanu cosa material ne pur laani jma huaxiéʼ tiempu gápanu para gúninu ni ná Jehová. Lugar de nga rudiʼnu Jehová tiempu nápanu ne stipa stinu para gúninu ni ná purtiʼ nánnanu maʼ cadi candaa zudiibe laanu ti guendanabani guizáʼ galán (Sal. 4:8).
NEFTALÍ
12. ¿Ximodo ndiʼ zándaca guca cumplir profecía stiʼ Jacob ni caníʼ de Neftalí? (Génesis 49:21; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
12 (Biindaʼ Génesis 49:21). Guníʼ Jacob zaníʼ Neftalí «diidxaʼ naxhi». Zándaca guca cumplir profecía riʼ luguiáʼ Jesús purtiʼ biaʼsi peʼ modo guníʼ ne jneza modo bisiidiʼ dxi biʼniʼ xhiiñaʼ Dios (Juan 7:46). Jma nga guzá Jesús ndaaniʼ guidxi Capernaúm ni nuu lu ca layú stiʼ Neftalí, nga runi ná Biblia laani nga «guidxi stibe» (Mat. 4:13; 9:1). Ne profeta Isaías guníʼ zeeda gácabe «ti biaaniʼ roʼ» para guiráʼ ca binni ni nabeza lu ca layú stiʼ Zabulón ne Neftalí (Is. 9:1, 2). Guca Jesús «biaaniʼ ni dxandíʼ ni [ . . . ] ruzaaniʼ guiráʼ clase binni» purtiʼ guizáʼ sicarú modo bisiidiʼ (Juan 1:9).
13. ¿Xi caquiiñeʼ gúninu para racaláʼdxinu gusiéchenu Jehová?
13 ¿Xi rusiidini laanu? Nabé risaca para Jehová ni rininu ne modo rininu ni. Pa racaláʼdxinu gusiéchenu laabe caquiiñeʼ guininu «diidxaʼ naxhi». ¿Ximodo zanda gúninu nga yaʼ? Bueno, primeca la? caquiiñeʼ guininu ni dxandíʼ (Sal. 15:1, 2). Ne laaca naquiiñeʼ guininu diidxaʼ ni cuʼ gana xcaadxi, ne gatigá guni felicitarnu laacaʼ pur ca cosa galán ni rúnicaʼ, lugar de guininu mal de ca hermanu ne nisi maʼ caguicheruaanu (Efes. 4:29). Laaca galán quixhe íquenu guizíʼdinu modo ganda guzulú guinínenu binni para guni predicarnu laacaʼ.
JOSÉ
14. ¿Ximodo guca cumplir profecía ni guníʼ Jacob de José? (Génesis 49:22, 26; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
14 (Biindaʼ Génesis 49:22, 26). Nabé bisiecheʼ José Jacob purtiʼ gulí Jehová laabe lade ca bíʼchibe. Guníʼ Jacob José nga «ti ramahuiiniʼ stiʼ ti yaga ni rudii cuananaxhi». Jacob nga yaga naroʼbaʼ ca ne José nga zeeda gaca casi ti ramahuiiniʼ stiʼ yaga ca. José nga baʼduʼ primé stiʼ Raquel, xheelaʼ Jacob gunaa ni jma gunnaxhii. Guníʼ Jacob zacaa José herencia biaʼ ricaa chupa binni, herencia ni nicaa Rubén, baʼduʼ primé stiʼ Lea, stiʼ gunaa ni bichaganáʼ Jacob (Gén. 48:5, 6; 1 Crón. 5:1, 2). Guca cumplir ca diidxaʼ ca dxi beeda gaca ca xiiñiʼ José, Efraín ne Manasés chupa tribu stiʼ guidxi Israel ne cada tobi de laacaʼ gucuaacaʼ caadxi layú (Gén. 49:25; Jos. 14:4).
15. ¿Xi biʼniʼ José dxi bininácabe laa?
15 Ra caniʼruʼ Jacob de José, guniʼbe: «Ca hombre ni rundaa flecha bicaalucaʼ laabe, bindaacaʼ flecha laabe ne qué nusaana de ñaca nanaláʼdxicaʼ laabe» (Gén. 49:23). Ca hombre ni guníʼ Jacob riʼ nga ca biʼchiʼ José purtiʼ guyuu ti tiempu guca nanaláʼdxicaʼ laabe ne guizáʼ feu caadxi cosa ni bíʼnicaʼ laabe peru qué nidaabe xiana né laacaʼ ne laaca qué nidxiichinebe Jehová. Casi peʼ guníʼ Jacob: «Qué nitende arcu stibe ne qué nusaana de ñaca nabe naguidxi ne nagueenda» (Gén. 49:24). Ora bizulú bizaaca caadxi cosa ni cadi jneza lu guendanabani stiʼ José biyúbibe Jehová peru laaca biʼniʼ perdonarbe ca bíʼchibe ne gúcabe nachaʼhuiʼ ne laacaʼ (Gén. 47:11, 12). Neca bizaacaʼ stale cosa ni cadi jneza lu guendanabani stibe peru jmaruʼ si gucané guiráʼ ngue laabe para gácabe ti binni nachaʼhuiʼ (Sal. 105:17-19). Ne pur laani biquiiñeʼ Jehová laabe para gúnibe caadxi dxiiñaʼ risaca.
16. ¿Ximodo zanda chinándanu ejemplu stiʼ José ora guidxaagalunu guendanagana?
16 ¿Xi rusiidini laanu? Cadi gudiʼnu lugar guxheleʼ ca guendanagana ca laanu de Jehová o guxhélecani laanu de ca hermanu stinu. Nuu biaje ridxaagalunu xiixa guendanagana ni rusihuinni pa naguidxi nuu fe stinu peru cadi guiaandaʼ laanu, rudii Jehová lugar guidxaagalunu cani para gusiidibe laanu ne para gacanebe laanu guchaʼnu ne gusihuínninu dxandíʼ xpinni Cristu laanu (Heb. 12:7, nota). Zacá zanda gacané Jehová laanu para jmaruʼ si gusihuínninu nácanu modo laa, casi guianu binni ne guni perdonarnu (Heb. 12:11). Ne nánnanu zaguu Jehová ndaayaʼ laanu pa guni huantarnu ca guendanagana stinu cásica guluube ndaayaʼ José.
BENJAMÍN
17. ¿Ximodo guca cumplir profecía ni guníʼ Jacob de Benjamín? (Génesis 49:27; laaca zanda gúʼyaluʼ cuadru ca).
17 (Biindaʼ Génesis 49:27). Primé guníʼ Jacob zaca ca binni de tribu stiʼ Benjamín, binni ni nanna tinde lu guerra ne zuxuuxecaʼ ca enemigu sticaʼ casi runi ti gueuʼ (Juec. 20:15, 16; 1 Crón. 12:2). Despué bizeetebe chupa diidxaʼ «siadóʼ» ne «huadxí». Diidxaʼ «siadóʼ» ca riniʼni dxi bizulú guyuu rey ndaaniʼ guidxi Israel, ne nánnanu Saúl nga primé rey stiʼ guidxi ca ne zeedabe de tribu stiʼ Benjamín ne bicaalube né stale guendanadxibalú ca filisteu (1 Sam. 9:15-17, 21). Ne ora guniʼbe diidxaʼ, «huadxí» ni caniʼbe raríʼ nga ra tidiʼ stale iza ora maʼ gastiʼ nin ti rey ndaaniʼ guidxi Israel, ziuuruʼ binni de tribu ca ni zacané guidxi Israel, chupa de ca binni riʼ nga, reina Ester ne Mardoqueo, laacaʼ gucanecaʼ para cadi gunitilú rey stiʼ Persia ca israelita (Est. 2:5-7; 8:3; 10:3).
18. ¿Xi rizíʼdinu de tribu stiʼ Benjamín dxi qué nixélecaʼ de Jehová?
18 ¿Xi rusiidini laanu? Nánnanu nabé biecheʼ ca binni ni nuu lu tribu stiʼ Benjamín dxi beeda gaca Saúl rey, ne raqué nga guca cumplir profecía stiʼ Jacob. Peru dxi gulí Jehová David para gaca rey la? maʼ de tribu stiʼ Judá hombre riʼ ne qué nidxiichi ca binni de tribu stiʼ Benjamín (2 Sam. 3: 17-19). Ne ra gudiʼdiʼ stale iza. Dxi bixeleʼ caadxi de ca tribu que de Jehová, tribu stiʼ Benjamín qué nixeleʼ de tribu stiʼ Judá ne gucanécabe rey ni gulí Jehová (1 Rey. 11:31, 32; 12:19, 21). Ca dxi riʼ maʼ gulí Jehová caadxi hombre para sánirucaʼ ndaaniʼ xquídxibe. Zanda chinándanu ejemplu stiʼ ca binni de tribu stiʼ Benjamín pa qué guixélenu de Jehová ne gacanenu ca ni zániru ndaaniʼ xquidxi (1 Tes. 5:12).
19. ¿Xi maʼ bizíʼdinu de ca profecía ni guníʼ Jacob dxi maʼ chigati?
19 ¡Stale cosa nga ni maʼ bizíʼdinu de ca profecía ni guníʼ Jacob dxi maʼ chigati! Ra maʼ bidúʼndanu cada tobi de laacani, maʼ gucanécani laanu para guni crenu zaca cumplir xcaadxi profecía ni zeeda lu Stiidxaʼ Dios. Ne ra bidúʼyanu guiráʼ ndaayaʼ gucuaa ca xiiñiʼ Jacob laaca maʼ gucanécani laanu guiénenu xi caquiiñeʼ gúninu pa racaláʼdxinu gusiéchenu ladxidóʼ Jehová.
CANCIÓN 128 Biʼniʼ huantar de dxi gueeda fin
a Guluu Jacob ndaayaʼ ca primé guidapaʼ xiiñiʼ ni jma huaniisi. Guníʼnebe Rubén baʼduʼ primé stibe, de raqué maʼ ca ni nanda deche, Simeón, Leví ne Judá, peru ora guníʼnebe xcaadxi xiiñibe que maʼ qué ñúnibe ni zaqué.