Watchtower INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Watchtower
INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Aɣɩnda
  • BAYƖBƲLƲ
  • AWUUKU NƖƖ NNINYENI MVƲLƆ
  • DƖYƐZUMANLƐ
  • w23 February owu. azʋ. 2-7
  • Mɔɔ Bayɩbʋlʋ Ɩma Yɛnwʋ Yɛfalɩ Yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ Yɩ Nwʋ

Vidiyo bela íni ɔfʋã ɛkɩhyɩ.

Yɛpakyɛbɛ wʋ, dɩyɛ be ɩákɔ bʋwɔ wɔ vidiyo mɔɔ ɔtwɩ̃ɩ̃ yɩ nu.

  • Mɔɔ Bayɩbʋlʋ Ɩma Yɛnwʋ Yɛfalɩ Yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ Yɩ Nwʋ
  • Ɔwɩɛnɩlɛ Aɣanɩ Ɩbɔ Gyehova Yɩ Bulombunlililɛ Nwʋ Ɛlawulo (Mɔɔ Yesuma)—2023
  • Odwokɔtile ngyɩkɩ̃ɩ̃ngyɩkɩ̃ɩ̃
  • Ndwokɔ mɔɔ ɩ nɩɩ yɩ di nsɛ́
  • BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ NƔƐLƐBƐVƲLƆ
  • BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ PƐLƖPƐLƖ
  • BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ ƆLƆLƐ
  • MA BAYƖBƲLƲ MƆƆ ƖDƖ “AKYƐDƖ BAABA” NƖ ƖDƲ BƲLƆ ƖMA WƲ
  • Bayɩbʋlʋ Yɩ Ɩdɩ Nyamɩnlɩ Yɩ Odwokɔ Mɔɔ Ɩva Ɩma Yɛ
    Sa Ɔkʋla Enyia Anyɩnlɩlelɛ Daabaa!—Buuku Mɔɔ Ɩbʋwa Ma Ɛtɩ Bayɩbʋlʋ Yɩ Tʋ
  • Asʋ̃ Odwokɔba Nɩ Ɩzʋ̃ Nyamɩnlɩ Yɩ Ɛkɛnɩ Amba a?
    Odwokɔba Mɔɔ Ɩzʋ̃ Nyamɩnlɩ Yɩ Ɛkɛnɩ!
Ɔwɩɛnɩlɛ Aɣanɩ Ɩbɔ Gyehova Yɩ Bulombunlililɛ Nwʋ Ɛlawulo (Mɔɔ Yesuma)—2023
w23 February owu. azʋ. 2-7

DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 6

Mɔɔ Bayɩbʋlʋ Ɩma Yɛnwʋ Yɛfalɩ Yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ Yɩ Nwʋ

“Kɛlɛ ndwokɔ mɔɔ mɩkãã mikehile wʋ munwatĩĩ wɔ buuku nu.” —GYƐ. 30:2.

NDWOMI 96 Nyamɩnlɩ Yi Odwokɔ Yɩ Dɩ Anwʋnyia

MƆƆ YƐBAZUMAa

1. Mɩnla ti mɔɔ wʋ anyɩ deli Bayɩbʋlʋ yɩ nwʋ a?

YƐLA Gyehova asɩ kɛɛ ɩva Bayɩbʋlʋ yɩ ɩma yɛ! Ɩva fʋlɔdulɛ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ nu mɔɔ ɩkɔwʋwa yɛ ma yekegyina ye ndwokɔzɩzɩbɛ munwa wɔ nnɛ ɩma yɛ wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu. Akʋ̃ sʋ̃, ɩma yenyia eɣile be kɩnlɩma nwʋ anyɩnlɩlazʋ. Mɔɔ ihyinyia paa nɩ, Gyehova luwa Bayɩbʋlʋ yɩ zʋ ɩla yɩ subanɩ azʋlɔtʋ ali ihile yɛ. Sɛ yɛdwɩnɩndwɩnɩ yɩ subanɩ ngɩnlɩma yɩ nwʋ a, ɩkã yɛ ma yɛtwɩ̃ yebike yi na yɛ nɩɩ yɩ nyia ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ numɔ yɛ ɛzɩzɩbɛ.—Ndw. 25:14.

2. Mɩnla ahʋanɩ zʋ yɛ Gyehova luwa ma mmenii sa hã yɩ odwokɔ yɩ a?

2 Gyehova pɛ kɛɛ mmenii nwʋ yɩ. Wɔ ɔwɔkɩ nɩ, iluwalɩ ɛlalɩyɛ, anyɩnlɩzʋdɩyɛnwʋnlɛ nɩɩ awɔvʋlɔ zʋ ɩmanlɩ mmenii sa hanlɩ yɩ odwokɔ yɩ. (Nɔ. 12:6; Egy. 10:3, 4) Naasʋ̃ sɛ bɛákɛlɛ ɛlalɩyɛ, anyɩnlɩzʋdɩyɛnwʋnlɛ nɩɩ ndwokɔ mɔɔ ɩzʋ̃ awɔvʋlɔ kɛnɩ nɩ betiã kɛ a, ankɩ kɛ ɩkɛyɛ na yɛahʋla yɛazuma a? Eyi ti yɛ Gyehova manlɩ mmenyia be “hɛlɛlɩ ndwokɔ” mɔɔ ɩpɛ kɛɛ yɛnwʋ yɩ nɩ “wɔ buuku nu” yɩ a. (Gyɛ. 30:2) Iluwakɛɛ “nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ yɩ ahʋanɩ idi munli” ti, yɛwɔ anwʋlazʋ kɛɛ ɔzɔ ɔhʋanɩ yɩ mɔɔ iduwa ɔzʋlɔ ɩ nɩɩ yɛ tɩndɛ nɩ, ɩfata paa na ɩkɔwʋwa yɛ.—Ndw. 18:30.

3. Mɩnla yɛ Gyehova ɩyɛ mɔɔ ɩma Bayɩbʋlʋ yɩ ɩwʋwa kɛ babʋmɩ nnɛ a? (Ayɩzaya 40:8)

3 Kɩnga Ayɩzaya 40:8. Alʋbɔ sʋ̃maa ɛdɩ yɛ Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ ɩva fʋlɔdulɛ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ numɔ ɩma mmenyia nɩɩ mmaalɛ nɔhʋanlɛmaa sʋ̃maa zɛ a. Kɛ ɩyɛ mɔɔ ɩyɛlɩ bʋwɔ a? Debe yɩ yɩzayɩ, belili bɔmʋnlɩ bɛhɛlɛlɩ Ɛhɛlɛlɛ Ndwokɔ yɩ wɔ nninyeni mɔɔ ɩkʋla ɩsɩkɛ zʋ. Meti, mɔɔ belili bɔmʋnlɩ bɛhɛlɛlɩ yɩ mɛyɩ, ebiye íni kɛ nnɛ. Naasʋ̃ Gyehova hilalɩ kɛɛ, bekehila ɔwɔkɩ dɩyɛ nɩ zʋ bɛkɛhɛlɛ biye bekediã kɛ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ, nɩ ɛhɛlɛlɛmaa nɩ bɛáli munli dɩyɛ, naasʋ̃ behilalɩ bʋwɔ paa mmɩlɩ mɔ bɛkɛlɛɛ nɩ. Kɛ ndianwʋ nɩ, nnimidivʋlɔ be hanlɩ kɛɛ: “Yɛkɔhʋla yɛkɛhã petee kɛɛ ɔwɔkɩ buuku bela íni kɛnɩ mɔɔ behila ɔzʋlɔ bɛhɛlɛ biye pɛpɛɛpɛ bɛdɛla Hibulu Ɛhɛlɛlɛ yɩ.” Meti ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ yɩ ahyɛ wɔ nninyeni mɔɔ ɩkʋla ɩsɩkɛ zʋ, na mmenii mɔɔ behilalɩ zʋlɔ bɛhɛlɛlɩ biye sʋ̃ bɛáli munli nɩ, yɛkɔhʋla yekenyia anwʋlazʋ kɛɛ ndwokɔ mɔɔ yɛkɩnga wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu nnɛ nɩ, ɩda yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ, Gyehova yɩ nzunzunlɩyɛ ali.

4. Mɩnla yɛ yekozunzu nwʋmɔ wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu a?

4 “Akyɛdɩ baaba nɩɩ akyɛdɩ mɔɔ idi munli” bela zʋ̃ Gyehova kɛ. (Gye. 1:17) Akyɛdɩ mɔɔ ɩtɛla ebiyela mɔɔ Gyehova ɩva ɩma yɛ nɩ, numɔ ɔkʋ̃ yɛ lɛ Bayɩbʋlʋ yɩ. Sɛ abiye kyɛ dɩyɛ yɛ a, ɩma yɛnwʋ kezimɔ enii kʋ̃ nɩ zi yɛ nɩɩ mɔɔ ihyinyia yɛ sʋ̃. Ɔzɔ la yɛ ɩdɩ wɔ enii mɔɔ ɩvalɩ Bayɩbʋlʋ yɩ ɩmanlɩ yɛ nɩ yɩ ɔfʋã nu a. Sɛ yɛdwɩnɩndwɩnɩ akyɛdɩ eyi mɔɔ mɛyɩ yɛ lɛ Bayɩbʋlʋ nɩ nwʋ a, ɩma yɛnwʋ sʋ̃maa yɛfalɩ Gyehova nwʋ. Ɩma yɛnwʋ kɛɛ, izi yɛ bʋwɔ na izi yɛ ahyinyiadɩ sʋ̃ baaba. Wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu nɩ, yɛkɔnwʋ mɔɔ yɛkɔhʋla yekozuma wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu falɩ Gyehova yɩ subanɩ asã eyimmɔ nwʋ: yɩ nɣɛlɛbɛ, yɩ pɛlɩpɛlɩlilɛ nɩɩ yɩ ɔlɔlɛ. Bɛmá yeli bɔmʋnlɩ yehila kezimɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ dɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ.

BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ NƔƐLƐBƐVƲLƆ

5. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ dɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ a?

5 Gyehova zi kɛɛ yehyinyia yɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ numɔ nɩ. Na sɛ yekila yɩ akyɛdɩ mɔɔ mɛyɩ lɛ Bayɩbʋlʋ yɩ nu a, yɩ nɣɛlɛbɛ yɛ numɔ manlɩ. Bayɩbʋlʋ yɩ nu fʋlɔdulɛ wʋwa mmenii sʋ̃maa ma bɛ ɛbɩlawɔlɛ zɩnza. Mmɩlɩ mɔ bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ buuku mɔɔ ili bɔmʋnlɩ nɩ, Mosisi hanlɩ hileli Yizilayamaa yɩ kɛɛ: “Ndwokɔ eyimmɔ ɩ́dɩ ndwokɔ mbʋanlɩ be, mfomi bɔ nnwʋanlɩ igyĩ zʋ.” (Dit. 32:47) Bɛzabɛ mɔɔ bɛvalɩ Ɛhɛlɛlɛ Odwokɔ yɩ belili egyima nɩ, izili bɔ bʋwɔ na bɛ anyɩ ileli. (Ndw. 1:2, 3) Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ yɩ ahyɛ nɩ, ɩlanwʋ la ɩwɔ tumi mɔɔ ɩkʋla ɩsɩnza mmenii bɛ ɛbɩlawɔlɛ. Kɛ ndianwʋ nɩ, sɛ ɔkɔ jw.org ɔfʋã mɔɔ ise “Bayɩbʋlʋ Yɩ Ɩsɩnza Ɛbɩlawɔlɛ” nɩ a, ɔkɔnwʋ mmenii sʋ̃maa bɛ ɛbɩlawɔlɛ nu ndwokɔ mɔɔ ɩma yɛnwʋ kɛɛ Bayɩbʋlʋ nɩ lɛ tumi mɔɔ ɩkʋla ‘ɩyɛ egyima wɔ bɛzabɛ mɔɔ bede bedi nɩ nu.’—1 Tɛs. 2:13.

6. Mɩnla ti mɔɔ yɛlɔ́kʋla yɛkɛva buuku fʋlɔ bela yekedindiã Bayɩbʋlʋ yɩ nwʋ a?

6 Yɛlɔ́kʋla yɛkɛva buuku bela yekedindiã Bayɩbʋlʋ yɩ nwʋ. Mɩnla ti a? Iluwakɛɛ Gyehova Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ nɩ, ɩdɩ dɩyɛ munwala zʋ tumivʋlɔ, ɩwɔ kɛnɩ daabaa, na izi nɣɛlɛbɛ ɩtɛla abiyela. Awuuku sʋ̃maa wɔ kɛnɩ mɔɔ mmenii kɩnga mɔɔ bɛ ɛhɛlɛlɛmaa bowu bɔhɔ daada na numɔ ndwokɔ sʋ̃ idua numɔ. Naasʋ̃ Bayɩbʋlʋ yɩ mɛyɩ, numɔ fʋlɔdulɛ iádua numɔ kyɩ̃, ɩwʋwa mmenii ɔzʋmɩ tɩɩtɩɩ babʋmɩ nnɛ. Mmɩlɩ mɔ yɛkɩngaa na yɛdwɩnɩndwɩnɩ buuku nwanzanwanza eyi nwʋ nɩ, yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ nɩ fa yɩ sunzuma nɩ bʋwa yɛ na ama yɛanwʋ kezimɔ yɛkɛva Bayɩbʋlʋ nu fʋlɔdulɛ yɛkɛyɛ egyima. (Ndw. 119:27; Mal. 3:16; Hib. 4:12) Amba, Bayɩbʋlʋ yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ mɔɔ ɩda azɩ nɩ pɛ yɩ paa kɛɛ ɩkɔwʋwa wʋ. Ɩsɛ kɛɛ eyi kã yɛ ma yɛkɩnga Bayɩbʋlʋ yɩ eɣile bela!

Mfonyini: 1. Bayɩbʋlʋ mɔɔ bedindimi, dɩkɛɛ ɔnwʋma mɔɔ bɛyɩnya, ɔwɔkɩ salɛ ti ɛhɛlɛlɛ mɔɔ bɛyɛ yɩ kɛɛ buuku, nɩɩ Bayɩbʋlʋ awuuku mɔɔ bɛyɛ yɩ ɔkʋ̃, yɛɛ mɔɔ ɩwɔ ɩlɛtɩlɔnɩkɩ mahyini zʋ. 2. Mmenii mɔɔ bɔzʋ̃ nnɩka azʋlɔtʋ kɩnga Bayɩbʋlʋ mɔɔ bedindimi nɩɩ ɩlɛtɩlɔnɩkɩ zʋ dɩyɛ yɩ wɔ bɛ awudo, egyima nu nɩɩ baasɩ nu.

Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ manlɩ Gyehova yi mmenii yɛlɩ ɔkʋ̃ wɔ ɔwɔkɩ na ɩma bɛyɛ ɔkʋ̃ nnɛ a? (Kila nkyɩkyɛmi 7-8)

7. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ manlɩ Nyamɩnlɩ yi mmenii yɛlɩ ɔkʋ̃ wɔ ɔwɔkɩ a?

7 Ɔhʋanɩ fʋlɔ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ dɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ yɛ lɛ kezimɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ma yi mmenii yɛ ɔkʋ̃ nɩ. Mmɩlɩ mɔ Yizilayamaa dwuli Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ nɩ, abiyela hɔ wʋwalɩ azɩlɛ mɔɔ bɛva bɛmanlɩ yɩ zʋ. Bo nu abiyemmɔ ɣa yɛlɩ mfalɩmaa, abiyemmɔ zʋ̃nlɩ nantwi, yɛɛ abiyemmɔ sʋ̃ yɛlɩ egyini. Nɩ ɩkɛyɛ mɛlɛkɛ kɛɛ Yizilayamaa nɩ bɛ ɛɣɛɛlɛ kevi bɔ ɔhɔnwʋmmɔ mɔɔ nɩ bɔwɔ nnɩka mvʋlɔ nɩ, iluwakɛɛ nɩ bɛáɣike bɛ. Naasʋ̃ Gyehova yɛlɩ nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ nɩ ɩkɛma Yizilayamaa yɩ munwala keyiyia numɔ na bɛaɣɩnga yɩ Odwokɔ yɩ bɛahilehile numɔ bɛahile bɛ. (Dit. 31:10-13; Ne. 8:2, 8, 18) Sɛ Yizilayanii nɔhʋanlɛvʋlɔ be ɩba itwu Gyelusalamɩ na ɩnwʋ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ dedimaa sʋ̃maa mɔɔ bɔwɔ nnɩka azʋlɔtʋ nɩ a, ekila a, kɛ ɩkɛdɩ nɣanlɩ ikeze a? Gyehova luwalɩ ɔzɔ ɔhʋanɩ yɩ zʋ hanlɩ yi mmenii yi wɔlɩ numɔ. Aɣinzi yi mɔɔ bɛdɩlɩ Kilisinyianɩ asafʋ yɩ nɩ, nɩ mmenyia nɩɩ mmaalɛ mɔɔ bɛkã ɛdɩndɛlɛ azʋlɔtʋ yɛ bɔwɔ nu a. Nɩ ozukuamaa nɩɩ ehyinyiamaa munwala wɔ numɔ. Naasʋ̃ iluwakɛɛ nɩ bo munwala bɔdɔ Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ ti, nɩ bɛfa ɔkʋ̃yɛlɛ bɔsʋ̃mɩ nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ nɩ. Bɛzabɛ mɔɔ bɛɣa bɛyɛlɩ dedimaa nɩ, iluwa bɔ ɔhɔnwʋmmɔ dedimaa mɔɔ bɛ nɩɩ bozumanlɩ dɩyɛ nɩɩ eyiyialɛ mɔɔ beyiyialɩ bɔwɔlɩ numɔ zʋ nɩ, bɛɣa bɛdɩlɩ Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ tʋ.—Egy. 2:42; 8:30, 31.

8. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ kã Gyehova yi mmenii bɔ numɔ nnɛ a?

8 Yɛ Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ nɩ, ɩkɔ zʋlɔ ikilehile yi mmenii na iduwa Bayɩbʋlʋ yɩ zʋ ɩkã bɛ ɩbɔ numɔ. Yekenyia Gyehova nwʋ nɔhʋanlɛ odwokɔ bela mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yɛnwʋ yɩ nɩ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu. Yeyiyia numɔ wɔ asafʋ ayiyialɩyɛ, mansini nɩɩ manlɩ-avinli ayiyialɩyɛ tʋ ma bɛkɩnga Ɛhɛlɛlɛ Odwokɔ yɩ bekilehile numɔ bekile yɛ. Meti Bayɩbʋlʋ yɩ yɛ ɩdɩ dɩyɛ titili mɔɔ Gyehova duwa zʋlɔ bʋwa yi mmenii ma “bɛfa ɔkʋ̃yɛlɛ bɔsʋ̃mɩ yɩ” a.—Zɛf. 3:9.

9. Mɩnla subanɩ yɛ ihyinyia na ama yɛadɩ mɔɔ Bayɩbʋlʋ kã nɩ yɩ tʋ a? (Luuku 10:21)

9 Kila dasɩlɛ fʋlɔ mɔɔ ɩma yɛnwʋ kɛɛ Gyehova dɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ. Ɩmanlɩ bɛhɛlɛlɩ yɩ Odwokɔ yɩ ɔfʋã be wɔ ɔhʋanɩ be zʋ mɔɔ kãnwʋazɩmaa nkʋ̃ la yɛ bɛkɩnga a bɛkɛdɩ yɩ tʋ a. (Kɩnga Luuku 10:21.) Mmenii mɔɔ bɔwɔ oyuwadɩ munwala kɩnga Bayɩbʋlʋ yɩ. Nnimidivʋlɔ be hanlɩ kɛɛ, “Bayɩbʋlʋ yɩ ɩ́dɩ buuku mɔɔ mmenii kɩnga tɛla buuku fʋlɔ bela kɛkɛ, na mfomi ɩdɩ buuku mɔɔ mmenii de mmɩlɩ kɩnga yɩ bʋwɔ paa.” Naasʋ̃ kãnwʋazɩmaa nkʋ̃ la yɛ bɛtɩ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã nɩ tʋ na bɛfa bɛyɛ egyima a.—2 Kɔl. 3:15, 16.

10. Mɩnla ɔhʋanɩ fʋlɔ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Gyehova dɩ nɣɛlɛbɛvʋlɔ a?

10 Yɛnwʋ Gyehova yɩ nɣɛlɛbɛ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu wɔ ɔhʋanɩ fʋlɔ sʋ̃ zʋ. Gyehova iáluwa Ɛhɛlɛlɛ Odwokɔ yɩ zʋ ikilehile yɛ kɛɛ mmenii okuwu nkʋ̃ la, mfomi iduwa zʋlɔ ikilehile yɛ kɛɛ mmenii nkʋ̃kʋ̃ nkʋ̃kʋ̃ na ɩkyɩkyɩ yɛ ɛɣɛɛlɛ sʋ̃. Sɛ yɛkɩnga Gyehova yɩ odwokɔ yɩ a, yɛnwʋ kɛɛ ɩdwɩnɩ ye nu ɔkʋ̃ bela nwʋ. (Ayɩ. 30:21) Ebiye a, nɩ eyiyiaa ndwokɔzɩzɩbɛ be na mmɩlɩ mɔ ɛɣɩnganlɩ Bayɩbʋlʋ yɩ ɔfʋã be nɩ, ɛdɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ eyi mɛyɩ bɛhɛlɛlɩ bɛmanlɩ wʋ. Naasʋ̃ yɛtɩndɛɛ yɩ, bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ yɩ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ mɔɔ mmenii sʋ̃maa kɛdɩ yɩ tʋ. Naasʋ̃ kɛ ɩyɛ mɔɔ buuku mɔɔ bɛhɛlɛlɩ ahyɛ zɛ nɩ, numɔ ndwokɔ kʋla di wʋ ahyinyiadɩ nwʋ egyima pɛpɛɛpɛ zɛ a? Sianti yɛ lɛ kɛɛ Bayɩbʋlʋ yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ yɩ, izi nɣɛlɛbɛ ɩtɛla abiyela.—2 Tim. 3:16, 17.

BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ PƐLƖPƐLƖ

11. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Nyamɩnlɩ lalɩ yɩ ali kɛɛ ɩába mmenii nu wɔ mmɩlɩ mɔ bɛkɛlɛ Bayɩbʋlʋ yɩ a?

11 Gyehova yɩ subanɩ ɔkʋ̃ sʋ̃ yɛ lɛ yɩ pɛlɩpɛlɩlilɛ. (Dit. 32:4) Sɛ abiye dɩ pɛlɩpɛlɩ a, ɩába mmenii nu, na ɔzɔ la yɛ Gyehova dɩ a. (Egy. 10:34, 35; Wul. 2:11) Ɛdɩndɛlɛ mɔɔ bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ yɩ wɔ numɔ nɩ di dasɩlɛ kɛɛ ɩába mmenii nu amba. Bayɩbʋlʋ nu awuuku 39 mɔɔ ili bɔmʋnlɩ nɩ, bɛhɛlɛlɩ numɔ sʋ̃maa wɔ Hibulu nu. Mɛyɩ yɛ ɩdɩ ndɛnɩ mɔɔ nɩ Nyamɩnlɩ yi mmenii kã paa wɔ ɔzɔ mmɩlɩ nɩ a. Naasʋ̃ idwuli adʋwavʋlɔ yɩ bɛ mmɩlɩ zʋ nɩ, Giliki ndɛnɩ yɛ nɩ mmenii sʋ̃maa kã paa, meti bɛhɛlɛlɩ Bayɩbʋlʋ awuuku 27 mɔɔ ili aɣinzi nɩ wɔ Giliki nu. Gyehova ɩáma bɛkɛlɛ yɩ Odwokɔ nɩ wɔ ndɛnɩ ɔkʋ̃ pɛ nu. Nnɛ, mmenii kɛyɛ billion awɔtwɛ mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ kã ndɛnɩ sʋ̃maa zɛ. Meti kɛ ɩkɛyɛ na mmenii sʋ̃maa eyimmɔ bɛahʋla bɛazuma Gyehova yɩ nwʋ dɩyɛ a?

12. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Danɩyɛlɩ 12:4 ɩɣa numɔ wɔ awielɩyɛ mmɩlɩ eyi nu a?

12 Gyehova luwa nkɔmɩhyɛnii Danɩyɛlɩ zʋ wɔlɩ anʋhʋba kɛɛ, “nnimidi mɔɔ idi munli” mɔɔ ɩwɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ “kɔzʋnɩ.” Mmenii sʋ̃maa kɛɣa kɛdɩ yɩ tʋ. (Kɩnga Danɩyɛlɩ 12:4.) Bekile Bayɩbʋlʋ nɩɩ Bayɩbʋlʋ nwʋ awuuku tʋ bɔkɔ ndɛnɩ sʋ̃maa nu, betindimi na bɛkyɩkyɛ bɛma mmenii sʋ̃maa, eyi ɩwʋwa ma bɛdɩ yɩ tʋ. Behile Bayɩbʋlʋ yɩ tʋ bɛhyɩhyɛ yɩ sʋ̃maa bɛdɛla buuku bela wɔ oyuwadɩ. Mɔɔ abiyemmɔ behile yɩ tʋ mɔɔ bɔtɔnɩ nɩ, ɩyɛ a yɩ bʋlɔ ɩyɛ sɩ. Gyehova yi mmenii behile Bayɩbʋlʋ munli yi anzɛnyɩɩ yɩ ɔfʋã be tʋ bɔhɔ ndɛnɩ mɔɔ ɩbʋ 240 nu, na abiyela kɔhʋla kenyia biye mɔɔ ilótuwa hwɩɩ. Iluwa eyi ti, mmenii mɔɔ bɔwɔ oyuwadɩ munwala nɩ bosumaa “Bulombunlililɛ nwʋ odwokɔba” nɩ ansaana awielɩyɛ nɩ ɩaɣa. (Mt. 24:14) Yɛ Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩdɩ pɛlɩpɛlɩ nɩ pɛ kɛɛ mmenii sʋ̃maa kʋla suma yɩ nwʋ dɩyɛ, iluwa yɩ Odwokɔ yɩ mɔɔ bɛkɛɣɩnga nɩ zʋ. Iluwakɛɛ ɩdɔ ye munwala baaba.

BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ NYAMƖNLƖ DƖ ƆLƆLƐ

13. Mɩnla ti mɔɔ yɛkɔhʋla yɛkɛhã kɛɛ Bayɩbʋlʋ yɩ da yɩ ali kɛɛ Gyehova dɔ yɛ a? (Dwɔɔnʋ 21:25)

13 Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ yɩ subanɩ titili yɛ lɛ ɔlɔlɛ. (1 Dwɔ. 4:8) Mɔwʋ sunzu nninyeni mɔɔ ɩma bɛhɛlɛ nɩɩ mɔɔ ɩáma bɛkɛlɛ wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu nɩ nwʋ kila. Nninyeni mɔɔ yehyinyia na ama yɛ nɩɩ Gyehova ianyia ɔhɔnwʋvalɛ, yɛ anyɩ iale wɔ ɛbɩlawɔlɛ nu, na yeanyia nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ nɩ yɛ ɩmanlɩ bɛhɛlɛlɩ wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu a. Naasʋ̃ iluwakɛɛ Gyehova dɔ yɛ nɩ ti, iátwonwɔ ndwokɔ sʋ̃maa mɔɔ yeléhyinyia ikua Bayɩbʋlʋ yi nu.—Kɩnga Dwɔɔnʋ 21:25.

14. Mɩnla dasɩlɛ fʋlɔ yɛ ɩwɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu mɔɔ ɩma yɛnwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ dɩ ɔlɔlɛ a?

14 Ɔhʋanɩ mɔɔ Gyehova luwalɩ zʋlɔ ɩlalɩ yɩ odwokɔ nɩ ali ihileli yɛ nɩ kile kɛɛ idi yɛ nni na ɩdɔ yɛ sʋ̃. Ɩáfa mmɛla sʋ̃maa ɩma yɛ wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu ɩfa ɩhyɛ yɛ kyɩngyɩ̃ɩ̃ wɔ mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ nɩɩ mɔɔ íni kɛɛ yɛyɛ nwʋ. Mfomi ndwokɔ mɔɔ izizili, nkɔmɩhyɛ azʋlɔtʋ mɔɔ ɩyɛ anyɩnlɩlelɛ, nɩɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ ɩkɔwʋwa yɛ ma yekezizi abɔkɔ baaba yɛ ɩva igua nu a. Wɔ ɔzɔ ɔhʋanɩ yɩ zʋ nɩ, Nyamɩnlɩ Odwokɔ yɩ kã yɛ ma yɛzʋ̃ yɛ ahʋnlɩnɩ nu yɛdɔ yɩ na yetiye yi.

Mfonyini: 1. Kuakula baalɛ be ɩkɩngaa “Sua Biribi Fi Bible Mu” buuku yi na ɩdwɩnɩndwɩnɩ odwokɔ mɔɔ ɩfalɩ Yizilayanii kuakula baalɛ yɩ nwʋ. 2. Aliyema abɩlantɩyɛ be ɩkɩngaa Bayɩbʋlʋ yɩ na ɩdwɩnɩndwɩnɩ odwokɔ mɔɔ ɩfalɩ Dwosefi mɔɔ iɣiandii wɔ Pɔtifa yɩ yɩ nwʋ nɩ nwʋ. 3. Aliyema baalɛ ebani be mɔɔ ɩkɩngaa Bayɩbʋlʋ yɩ na ɩdwɩnɩndwɩnɩ odwokɔ mɔɔ ɩfalɩ nkɔmɩhyɛnii baalɛ Anna mɔɔ ɩnwʋ kuakula Gyisɛsɩ nɩ nwʋ.

Mɩnla ti mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yesunzu kezimɔ Gyehova nɩɩ yi mmenii lili wɔ ɔwɔkɩ nɩ nwʋ a? (Kila nkyɩkyɛmi 15)

15. (a) Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Bayɩbʋlʋ yɩ idi dasɩlɛ kɛɛ Gyehova pɛ yɛ odwokɔ a? (b) Sɛ ekila mfonyini yi a, Bayɩbʋlʋ yɩ nu mmenii ɛhɩnla dɩyɛ yɛ kuakula baalɛ yɩ, eliyema abɩlantɩyɛ yɩ, nɩɩ eliyema baalɛ ebani yi bɔdwɩnɩndwɩnɩ bɔ nwʋ a? (Gyn. 39:1, 10-12; 2 Aw. 5:1-3; Lk. 2:25-38)

15 Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Gyehova pɛ yɛ odwokɔ paa. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ a? Yekila yɩ Odwokɔ yɩ nu a, ndwokɔ sʋ̃maa wɔ numɔ mɔɔ ɩda enii yɩ nɣanlɩdɩlɛ ali. Yɛkʋla yɛtɩ bɛzabɛ mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã bɔ nwʋ odwokɔ nɩ bɛ nɣanlɩdɩlɛ tʋ, iluwakɛɛ nɩ bɔwɔ “nɣanlɩdɩlɛ dɩkɛɛ amɩyɛzayɛ” la. (Gye. 5:17) Mɔɔ ihyinyia paa nɩ, sɛ yɛnwʋ kezimɔ Gyehova nɩɩ ɔzɔ mmenii mɔɔ bɛdɩ kɛɛ amɩyɛ la nɩ lili a, ɩma yɛba yɛtɩ yɩ tʋ bʋwɔ paa kɛɛ, “Gyehova wɔ kunlumiyɩbalɛ nɩɩ nwɔkɛnwʋnlɛ.”—Gye. 5:11.

16. Mɩnla yɛ yesuma yɛfalɩ Gyehova nwʋ mmɩlɩ mɔ yɛkɩngaa bɛzabɛ mɔɔ belili mfʋmɩ nwʋ odwokɔ wɔ Bayɩbʋlʋ yɩ nu nɩ a? (Ayɩzaya 55:7)

16 Bayɩbʋlʋ yɩ da Gyehova yɩ ɔlɔlɛ ali kile yɛ wɔ ɔhʋanɩ fʋlɔ zʋ. Bayɩbʋlʋ yɩ ma yenyia anwʋlazʋ kɛɛ sɛ yedi mfʋmɩ a, Nyamɩnlɩ ɩlɔ́pʋ yɛ. Yizilayamaa nɩ yɛlɩ tanɩ diyialɩ Gyehova mbɔmɩ sʋ̃maa zɛ, naasʋ̃ bɔzʋ̃ bɛ ahʋnlɩnɩ nu bonlunli bɔ nwʋ nɩ, ɩva ɩhyɛlɩ bɛ. (Kɩnga Ayɩzaya 55:7.) Nɩ ɔwɔkɩ Kilisinyiamaa yɩ sʋ̃ zi kɛɛ Nyamɩnlɩ dɔ bɛ. Sunzuma yɩ hanlɩ Pɔɔlʋ ma ɩhyɛlɩ yɩ ɔhɔnwʋmmɔ dedimaa ɛzɩzɩbɛ kɛɛ, bɛvá benyia be mɔɔ ɩyɛ tanɩ mɔɔ numɔ ɩyɛ ɔnlʋmɔ na inlu yɩ nwʋ nɩ yɩ tanɩ “bɛhyɛ yɩ na bɛyɩkyɩ́ yɩ ɛɣɛɛlɛ.” (2 Kɔl. 2:6, 7; 1 Kɔl. 5:1-5) Ɩkã ahʋnlɩnɩ kɛɛ Gyehova ɩápʋ yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ iluwakɛɛ belili mfʋmɩ nɩ ti! Mfomi ɩzʋ̃ ɔlɔlɛ nu ɩwʋwalɩ bɛ, ɩdɩnɣɛnlɩ bɛ na ileli bɛ idianlɩ numɔ ebiyekʋ̃. Nnɛ sʋ̃, ɩwɔ anʋhʋba kɛɛ ɩkɛva tanɩyɛlɛmaa mɔɔ bonlu bɔ nwʋ nɩ bɛ tanɩ ɩkɛhyɛ bɛ.—Gye. 4:8-10.

MA BAYƖBƲLƲ MƆƆ ƖDƖ “AKYƐDƖ BAABA” NƖ ƖDƲ BƲLƆ ƖMA WƲ

17. Mɩnla ti mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ dɩ akyɛdɩ kɩnlɩma a?

17 Mɩnla ti mɔɔ Gyehova yi Odwokɔ yɩ dɩ akyɛdɩ kɩnlɩma a? Kɛmɔ yɛɣa yezuma nɩ, Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ Nyamɩnlɩ zi nɣɛlɛbɛ, ɩdɩ pɛlɩpɛlɩ na ɩdɔ yɛ sʋ̃. Bayɩbʋlʋ yɩ di dasɩlɛ kɛɛ Gyehova pɛ kɛɛ yɛnwʋ yɩ na yɛfa yɩ ɔhɔnwʋ.

18. Kɛ ɩkɛyɛ na yɛahile kɛɛ yɛ anyɩ sɔ Gyehova yɩ “akyɛdɩ baaba” mɔɔ mɛyɩ lɛ Bayɩbʋlʋ nɩ a?

18 Yɛábɛ kɛɛ yɛ ɛɣɛɛlɛ fi kɛɛ Nyamɩnlɩ yɩ Odwokɔ yɩ dɩ “akyɛdɩ baaba.” (Gye. 1:17) Meti bɛma yɛhɔ zʋ yɛva mpayɩwɔlɛ yɛɣɩnga numɔ ndwokɔ nwanzanwanza yɩ na yɛdwɩnɩndwɩnɩ nwʋ yɛva yehile kɛɛ yɛ anyɩ sɔ. Mmɩlɩ mɔ yɛyɛɛ zɔ nɩ, sa yɛkʋla yenyia anwʋlazʋ kɛɛ Bayɩbʋlʋ yɩ Ɛhɛlɛlɛvʋlɔ yɩ keyila yɛ mmɔdɩnɩwɔlɛ yɩ zʋ na ‘yeanyia Nyamɩnlɩ yɩ nwʋ nnimidi.’—Ɛɣɛ. 2:5.

MƖNLA ƆHƲANƖ ZƲ YƐ BAYƖBƲLƲ YƖ MA YƐNWƲ KƐƐ GYEHOVA DƖ . . . 

  • nɣɛlɛbɛvʋlɔ a?

  • pɛlɩpɛlɩ a?

  • ɔlɔlɛ a?

NDWOMI 98 Bayɩbʋlʋ Yɩ Zʋ̃ Nyamɩnlɩ Kɛ

a Bayɩbʋlʋ yɩ ɩbʋwa yɛ ma yebike Gyehova. Mɩnla yɛ buuku nwanzanwanza eyi ɩma yɛnwʋ yɛfalɩ Nyamɩnlɩ yɩ nɣɛlɛbɛ, yɩ pɛlɩpɛlɩlilɛ nɩɩ yɩ ɔlɔlɛ nwʋ a? Mɔɔ yesuma nɩ kɔhʋla kɔwʋwa yɛ ma anyɩnlɩzɔlɛ mɔɔ yɛwɔ yɛma Nyamɩnlɩ yi odwokɔ yɩ nɩ kɛyɛ kezi. Na yɛkɔnwʋ Bayɩbʋlʋ yɩ sʋ̃ kɛɛ ɩdɩ akyɛdɩ mɔɔ ɩzʋ̃ yɛ sʋlɔ Ɛzɩlɛ nɩ ɛkɛnɩ amba.

    Ahanta Buuku (2015-2025)
    Numá Yɩ
    Kɔ́ Numɔ
    • Aɣɩnda
    • Kyɛ́
    • Yɛ́ nzɩnzanlɩyɛ mɔɔ ɛpɛ yɩ wɔ ɛkɩhyɩ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mmɛla Mɔɔ Ɩwɔ Nwʋmɔ
    • Nwʋmɔ Nhyɩhyɛlɩyɛ
    • Nwʋmɔ Nninyeni
    • JW.ORG
    • Kɔ́ Numɔ
    Kyɛ́