Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh loˬ˗eu nga?

1-2. Tsawˇ haˬ zaˬ aˬ jeˬ miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ nga? (Loˇmaˆ 7:22-24) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

Iˇ kahˇ kahˇ ma ga pyaˆ le˗awˇ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ga tehˬ taˬ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw sheˇ. Tsawˇ haˬ teu gʼaˬ maˬ shiˇ ni dehꞈ luꞈ meh siˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu gaˇ neh yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ doˆ laˇ nya˗a. Aˬ yawꞈ jahˇ nya˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ jahˇ nya˗eu jeˬ naˇ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guˇ guˇ˗ehˇ shaˇ˗awˇ caw ba˗eu deuˬ laˇ keuˆ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu heu tehꞈ meh.

² Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ teu gaˇ duˇ ni ya tahˬ puˬ luꞈ˗eu meh. Beh˗euˬ yaw sahˇ˗ahˇ Aˬdaˬ puiˬ ngeh tiˬ jawˇ, iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ neh oe ka leꞈ˗euˬ miˇ neh Aˬdaˬ jawˇ gaˇ neh iˬ baˇ˗euˬ jeˬ biˇ za˗euˬ meh. Teu miˇ neh tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ neh bi uˆ tehˬ taˬ˗euˬ meh. Yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ teuˆ doˆ laꞈ nya˗a. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ neh Loˇmaˆ meuˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ, aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ gaˇ kawˆ maˇ jawˆ ni pah mehˬ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 7:22-24-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ “ngaˬ˗ahˇ shiˇ gaˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu ngaˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ heu mawˇ laꞈ kʼoeˇ ngaˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ laꞈ” lehˇ tahˬ shaˇ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ naˇ, iˬ baˇ neh bi uˆ tehˬ taˬ˗euˬ miˇ neh shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ cehˆ dzeuˇ nya˗a lehˇ Pawˇluˆ siˬ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 6:23) Aˬ dui˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ teu gaˇ duˇ leˇ˗eu meh. Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ meh.

3. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?

³ Pawˇluˆ iˬ baˇ neh bi uˆ tehˬ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ ehˇ taˬ yaꞈ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ biꞈ taˬ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗ahˇ shiˇ gaˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu ngaˬ˗euˬ gʼawˇ mawˇ heu mawˇ laꞈ kʼoeˇ ngaˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ laꞈ˗eu aˬ suˇ gʼaˬ jawˇ ta” lehˇ naˇ haˬ gʼaˬ˗euˬ kʼoeˇ sawˇ miˇ tsa, “Aˬ dui˗euˬ Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ gʼoe˗awˇ aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˇ˗ahˇ ja ceuˬ kaˇ˗euˇ” lehˇ paˇ ehˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 7:25) Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.a Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh (1) Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ meh. (2) Aˬ dui iˬ baˇ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ law˗iˇ nya˗euˬ meh. (3) Beh˗euˬ yaw sahˇ nehˬ˗ehˇ paˇ tsaˬ paˇ dzoeˇ kʼoꞈ leˇ nya laˇ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ poˆ tseˇ ngeh “noeˬ tmˬ˗eu je˗euˬ dawˬ pehˬ duˬ puˇ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ” paˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 15:13) “Aˬ dui˗ahˇ bi buˬ˗iˇ nehˬ laꞈ˗euˬ” Yeˬsuˇ˗ahˇ jiˇ guiˬ lahˬ paˇ huiˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˇ poeˬ paˇ taˬ baw dzehˬ laˇ˗eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 1:14.

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ

4-5. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ miˇ neh ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ nga? (Dawˬtsoˆ 7:20)

⁴ Iˬ baˇ bi pyehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ loˬ meh. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ mehˬ boeˬ neh maˬ ehˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh maˬ ehˇ, iˬ baˇ mˇ nya˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 7:20-ahˇ gui.) Iˬ baˇ tiˬ deuˬ na˗aˬ, huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ loꞈ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ joe˗eu, tsawˇ haˬ sehꞈ˗eu, iˬ baˇ heu deuˬ naˇ, shiˇ gaˇ keuˆ ni huiˬ˗eu iˬ baˇ pyeuꞈ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 20:10; Bawˇtsahˬ 35:30, 31) Iˬ baˇ myaˬ tiˬ paˆ huiˬ˗eu iˬ baˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ ni, iˬ baˇ mˇ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Daˬbiˇ “mehˬ laˇ iˬ baˇ maˬ ya mˇ ni, yahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw dehꞈ dehꞈ ma” lehˇ ehˇ taˬ yaꞈ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 39:1) Heu gaˇ haw ngeh, dawˬ neh kʼawꞈ iˬ baˇ mˇ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 3:2.

⁵ Nawˇ ngehˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu dawˬ deuˬ ngehˬ haw˗awˇ, mˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu jeˬ mˇ laꞈ haw˗euˬ maˬ ngeuˇ laˬ? Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˇ nah hawˇ nui ma ya cawˆ˗eu dawˬ deuˬ ngehˬ laˇ, mˇ laˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Aˬ dui iˬ baˇ maˬ ahˇ lehˇ ehˇ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha jaˬ myawꞈ myawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ maˬ ahˇ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—1 Yoˇhaˬ 1:8.

6-7. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ baˬ da neh aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁶ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 1:7) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh aˬ dui iˬ baˇ kʼaˇ mˇ mawꞈ˗eu jeˬ mˇ nya meh, Yeˬhawˇbaˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ehˇ˗a lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui iˬ baˇ mˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗a. (Iˇsaˬyaˇ 59:2) Yeˬhawˇbaˬ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, iˬ baˇ˗ahˇ laˆ pyoˆ nehˬ nya˗eu jeˬ loˬ meh.

⁷ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ ya ehˇ naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ iˬ baˇ bi pyehˬ˗eu gʼaˇ duˬ jeˬ zaˬ lawˇ˗eu shehˇ˗eu loˬ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 4:27-31; 17:11) Jeˬ zaˬ lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ heu naˇ, mehˬ hu paw teu naˆ maˬ tseˇ huiˬ˗eu lawˇ˗eu shehˇ˗eu jeˬ jaˆ meh lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ lawˇ nehˬ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ teu baˬ da neh aˬ dui guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗eu meh. Teu baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗euˬ meh. Gawˇliˬtu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ haw ngeh, Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh za˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Dzeuˇ laꞈ ngeh aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ iˬ baˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ gʼaˬ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. ‘Naw maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ tsiˬ shawˇ nehˬ gʼaˬ˗euˬ meh. Naw maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ aˬ laꞈ laꞈ kʼoeˇ a nehˬ gʼaˬ˗euˬ meh. Naw maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ ni, Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ Ka li hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ mui˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh mˇ gʼaˬ˗euˬ meh.’—1 Gawˇliˬtu 6:9-11.

8. Tsuiꞈ nuiˆ kʼoꞈ˗euˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ iˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ nya˗eu nga?

⁸ Tsuiꞈ nuiˆ kʼoꞈ˗euˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ daˆ˗iˇ mi naˆ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ baˬ da neh nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni muiˬ daˆ laˇ nyaˬ lehˇ aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ shaˇ noeˬ haw. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzeuˇ yaꞈ ngeh iˬ baˇ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗euˬ miˇ neh iˬ baˇ ahˇ luꞈ nya siˬ lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ ni nawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ mehˬ lehˇ laꞈ daˬ˗eu yaw shaˬ naˇ tawˇ neh? Tiˬ poˆ na nawˬ˗ahˇ ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ mehˬ lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˬ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha iˬ baˇ maˬ pyehˬ nya nya’ lehˇ noeˬ laˇ nya meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ luꞈ naˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu gʼaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ pyeuꞈ meh lehˇ taˬ ngehˇ. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ geu gʼaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za geuˇ maˬ geuˇ˗eu lehˇ daˇ tsehˆ˗eu gaˇ a nehˬ taˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ heu˗ahˇ nawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ suˇ gʼaˬ˗ahˇ maˬ kaˬ, maˬ biꞈ nehˬ taˬ˗aˬ. Jaˇliꞈ˗ahˇ “[Yeˬhawˇbaˬ] yaw shehꞈ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui kʼawꞈ yaw shehꞈ laꞈ kʼoeˇ jawˇ naˇ. . . . Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ˗euˬ shiˬ aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ tsiˬ shawˇ nehˬ laꞈ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 1:6, 7) Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ jah˗eu loꞈ˗ehˇ jah nya meh. “Iˬ baˇ pyehˬ˗eu” lehˇ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya meh.—Ja ceuˬ 86:5.

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh iˬ baˇ˗ahˇ neh ya buˬ˗iˇ

9. Iˬ baˇ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, mˇ bahˬ˗euˬ jeˬ uˬ taꞈ, aˬ jeˬ˗ahˇ paˇ ehˇ mawꞈ nga siˬ? (Ja ceuˬ 51:5)

⁹ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “iˬ baˇ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ heu naˇ, yaw bahˬ jeˬ mˇ˗euˬ gaˇ tehꞈ˗ehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Dehꞈ le ngeh neh dehꞈ ahˇ le˗euˬ maˬ byah kuꞈ gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 51:5-ahˇ gui.) Teu baˬ da neh maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ laˇ nya˗awˇ, yaw lehˬ mˇ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu baˬ da neh ya naˇ ya gawˇ˗awˇ, ya mawˬ iˇ˗awˇ, ya shiˇ˗eu meh. Teu baˬ da neh iˬ baˇ maˬ mˇ dah˗euˬ zaˬ yaw nyiˇ deuˬ jiˇ naˇ naˇ gawˇ gawˇ˗ehˇ ya shiˇ˗eu meh. Tsawˇ muiˬ maˬ ehˇ, tsawˇ doeˇ maˬ ehˇ, naˇ naˇ gawˇ gawˇ˗ehˇ ya shiˇ˗eu heu jiˇ maˬ byah kuꞈ˗eu heu baˬ da neh meh. Aˬdaˬ neh mˇ˗euˬ iˬ baˇ baˬ da neh tsawˇ haˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ nymˬ˗mˇ loꞈ˗ehˇ maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh.

10. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ iˬ baˇ mˇ gʼaˬ˗euˬ naˇ kʼah aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗euˬ nga?

¹⁰ Dahˬ beh˗euˬ nyiˬ dzeˇ zaˬ iˬ baˇ mˇ˗euˬ baˬ da neh aˬ jeˬ˗euˬ yaw doeˇ keuˆ le˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ nyaꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ puiˬ˗awˇ, “aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ” jeˬ˗ahˇ maˬ caw teh˗euˬ baˬ da neh ja pyuˬ ni nui ma shaˬ zahˬ ya mˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 2:15) Aˬ yawꞈ nyaꞈ iˬ baˇ maˬ mˇ˗euˬ siˬ ngeh loꞈ˗ehˇ maˬ duˇ ni pyeuꞈ˗iˇ˗awˇ, yawˬ ha mehˬ tsoeˬ maˬ dm loꞈ˗eu siˬ leˇ˗awˇ mehˬ tsoeˬ guꞈ dm˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ maˬ bi mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ mˇ˗euˬ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ cehˆ zaꞈ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:7, 8) Teu baˬ da neh Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ iˬ baˇ ahˇ˗eu nui ma, shaꞈ dawˇ˗eu nui ma, maˬ shawˇ˗eu nui ma heu deuˬ ahˇ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ nui ma heu deuˬ pi˗awˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗euˬ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 3:16-19.

11. Iˬ baˇ baˬ da neh aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui jiˇ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ neh dehꞈ le˗euˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu meh. Aˬ dui nui ma paw maˬ ehˇ, gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, ya naˇ ya gawˇ˗eu heu naˇ iˬ baˇ baˬ da neh meh. Aˬ dui aˇ naˆ ni leh jeh kʼawꞈ, teu˗ahˇ neh maˬ buˬ˗iˇ nya˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ dui “yawˬ ngehꞈ˗euˬ uˬ moˆ jawˇ luꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Loˇmaˆ 8:20, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Teu˗ahˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ ya tahˬ puˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tsawˇ haˬ deuˬ miˇ tsaˬ laˆ muiˬ laˆ buˇ˗eu, yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ, iˇ shaˬ shaˬ˗eu jeˬ, guiˇ deuˆ˗eu jeˬ, heu deuˬ laˆ byoˆ˗eu lehˇ leh jeh dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ ui cuiˆ na maˬ ngeuˇ naˇ noeˬ miˇ maˬ tsaˬ˗a. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ nga?

12. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ nga?

¹² Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui “kʼaˇ beh taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ peuˬ˗iˇ cawˆ˗iˇ˗eu jeˬ˗euˬ baoˬ uˬ moˆ zaˬ kʼaˆ maˬ ya geuꞈ ni dzeuˇ˗iˇ”˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ ma. (Loˇmaˆ 8:21) Miˇ shuiꞈ keuˆ le ngeh, aˬ dui nui ma gʼawˇ mawˇ paw naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ ya puˬ meh. Teu ngeh aˬ dui iˬ baˇ ahˇ nya lehˇ noeˬ˗eu nui ma, noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu nui ma, shaꞈ dawˇ˗eu nui ma, maˬ shawˇ˗eu nui ma, heu deuˬ maˬ paˇ ahˇ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, miˇ tsaˬ heu siˬ laˆ muiˬ laˆ shawˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu nui saˇ bi oꞈ˗eu lehˇ leh jeh˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ pyeuꞈ leˇ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ ka kʼoꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ “Nui saˇ bi oꞈ˗eu Sahˬ paˬ” pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ Ka li uˆ lahˇ˗eu uˬ moˆ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ bi byah laˇ jiˇ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 9:6, 7.

13. Tsuiꞈ nuiˆ kʼoꞈ˗euˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ daˆ˗iˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ paˇ jahˇ nya nga siˬ?

¹³ Tsawˇ haˬ deuˬ byah kuꞈ laˇ ngeh tiˬ jawˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nawˇ yawˬ shawˬ na luꞈ gʼaˬ tiˬ byah ni jawˇ saˇ doˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya noeˬ laˇ meh. Dzaˬ˗eu dawˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu, jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu, shiˇ˗eu heu deuˬ˗ahˇ guˆ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. “Noeˬ tmˬ duˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni tuˆ tehˬ taˬ . . . Saˇ baoˬ maˬ bi luˆ˗iˇ nya ni shmˇ kuˆ seuˬ seuˬ ma neh gʼeu tehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui dehꞈ˗eu jeˬ maˬ poˆ maˬ paˇ laˇ nya ni, aˬ dui˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ kʼoeˇ aˬ dui˗ahˇ ziꞈ dah ni bi jaˆ˗eu” miˇ neh, aˬ dui nymˬ˗mˇ neh kʼawꞈ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ za nya meh. (Heˬbyehˇ 6:18, 19) Shmˇ kuˆ seuˬ seuˬ ma saˇ baoˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗eu loꞈ˗ehˇ, Ka li zaˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ nawˬ˗ahˇ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗awˇ, nymˬ˗mˇ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ “aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼaˇ poˆ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ biꞈ” meh lehˇ nawˇ jah nya meh. (Heˬbyehˇ 11:6) Nymˬ˗mˇ nawˇ za luꞈ˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mehˬ hu paw za˗eu guiˬ lahˬ deuˬ heu naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh za˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ

14. Iˬ baˇ baˬ da neh Miˬyehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ yaw kaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ iˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁴ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ˗euˬ taꞈ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ iˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 8:7, 8; Gawˇlawˇsehˇ 1:21) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬhawˇbaˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh iˬ baˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, “Nawˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ shawˇ dui dui˗awˇ, yaw lehˬ mˇ gaˇ maˬ haw nahˇ”˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Haˬbaˬkuˆ 1:13) Iˬ baˇ baˬ da neh Miˬyehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ yaw kaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ cawˆ iˇ˗euˬ meh. Cawˆ iˇ˗euˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ teu˗ahˇ muiˬ kʼoꞈ laˇ ni tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jahˇ nya˗a. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh tehꞈ˗ehˇ aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ nya˗eu meh.

15. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ bi gʼoeˇ kʼoꞈ leˇ nya˗euˬ nga?

¹⁵ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ kʼoeˇ˗aˬ, Ka li baˬ da neh meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Yoˇhaˬ 2:2) “Iˬ baˇ pyehˬ”˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ˗ahˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ˗eu lawˇ˗eu shehˇ˗eu lehˇ jiˇ ehˇ nya meh. Toˆ˗ehˇ naˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Zaˬmaˇ neh shiˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ meh lehˇ aˬ dui maˬ ehˇ nya˗a. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ bi cehˆ tsaˬ leˇ˗eu meh. Tsawˇ haˬ zaˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ paˇ gʼoeˇ kʼoꞈ leˇ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ nya laˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 3:23-26) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ maˬ jaˆ laˇ ngeh saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ laꞈ˗euˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ “ha geuꞈ”˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 15:1, 6) Aˬ jeˬ miˇ neh ha geuꞈ nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ, Yeˬsuˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ maˇ diˇ shiˇ dah nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu miˇ neh meh. (Iˇsaˬyaˇ 46:10) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh tsawˇ haˬ zaˬ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ paˇ gʼoeˇ kʼoꞈ leˇ nya laˇ˗euˬ meh.

16. Tsuiꞈ nuiˆ kʼoꞈ˗euˬ Noeˬ mawˇ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ daˆ˗iˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ jeˬ˗ahˇ paˇ shaˇ noeˬ nya nga siˬ? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁶ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ kʼoꞈ˗euˬ miˇ neh nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ daˆ laˇ˗euˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw. Yeˬsuˇ neh mehˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda” lehˇ kuˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ ma. (Maꞈtehˬ 6:9) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ “Cawˬ” lehˇ kuˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jiˇ za˗euˬ ma. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ “Aˬda” hawˇ˗eu “Cawˬ” lehˇ kuˇ ngeh, yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ taˬ aw˗eu loˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu siˬ miˇ neh meh. Aˬ dui Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh meh. ‘Yeˬsuˇ˗ahˇ zeuˇ liˬ kʼoeˇ taˆ lawˇ nehˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsawˇ haˬ zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ laˇ tsahˇ laˇ nya ni jahˇ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ hawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jawˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ bi sheuˬ kʼoꞈ laꞈ˗euˬ meh.’ (Gawˇlawˇsehˇ 1:19, 20) Teu baˬ da neh nymˬ˗mˇ aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ nya˗eu meh.

Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mawˇ

17. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi mawˇ laˇ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 2:4, 5)

¹⁷ Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ “gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ myaˬ dui dui” gaˇ ya mawˇ˗eu meh. “Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ saꞈ laˇ paw shiˇ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ Ka li nehˬ˗ehˇ bi dehꞈ laꞈ˗euˬ meh.” (Eˇpeˇsu 2:4, 5-ahˇ gui.) Iˇ kahˇ neh bi ga tehˬ taˬ˗euˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, taˬ aw˗eu deuˬ naˇ iˬ baˇ neh bi uˆ tehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ˗eu loˬ nga lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ caw ba˗eu jeˬ shaˇ luꞈ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ bi siˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ bi siˬ nya laˇ˗eu heu neh caw ba nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 17:3) Saˬdaˬ, Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ iˬ baˇ mˇ˗euˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ maˬ paˇ pyeuꞈ leˇ mehˬ lehˇ noeˬ naˇ, aˬ yawꞈ neh noeˬ˗euˬ teu lehˬ˗iˇ meh.

18. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh za˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ yaw muiˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui ka kʼoꞈ˗eu jeˬ bi jaˆ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ siˬ nya˗eu loˬ meh. Teu naˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Saˬdaˬ neh Eˬdeˬ yaˇ kʼmˇ˗ahˇ ja bu taˬ˗euˬ dawˬ teu maˬ tsaˬ˗a lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:1-5, 15) Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˬ myah luꞈ yaw zeu baw˗awˇ, muiˬ laˇ shawˇ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh bi buˬ˗iˇ laꞈ˗eu meh. Heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ baˬ da neh aˬ dui iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, Saˬdaˬ˗aˬ, jaˬ myawꞈ mehˇ shiˇ pyeuꞈ˗a lehˇ mˇ mawˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ ma. (Dawˬdaˬ 27:11) Toˆ˗ehˇ naˇ nawˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nmˇ? Teu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nyaˆ taꞈ kawˆ ja sawˇ ma.