Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ kʼahˬ lahˇ nehˬ
“Yaw shaˬ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu deuˬ, laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ meh.”—Ja ceuˬ 41:1, MS.
1. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗eu nga?
Miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ, nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ˗ahˇ duˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:16, 21) Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ maꞈ tiˇ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, leh jeh˗awˇ yawˬ ngehˬ˗ehˇ mˇ nehˬ˗eu meh. Myaˬ˗eu tiˬ paˆ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ yaw muiˬ jeˬ ui cuiˆ na mˇ nehˬ˗eu heu neh nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ maꞈ dawˬ yawˬ muiˬ zmˬ˗awˇ neh ja ceuˬ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, muiˬ˗eu tiˬ jeˬ na mˇ nehˬ˗eu heu meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ ngeh, mˬ taˆ jawˇ˗eu Aˬda˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Eˇpeˇsu 5:1.
2. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu nga?
2 Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ dzaw geuꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ myah luꞈ nahˬ yu ni mˇ muiˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Kʼaˆ behˆ yaw kah pi˗awˇ gʼaˬ doeˇ doeˇ˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ ngaˇ jawˇ gaˇ laˇ˗awˬ. Ngaˇ naw maꞈ˗ahˇ gʼaˬ naˬ bi naˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 11:28, 29) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ “yaw shaˬ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh” nehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ leˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ kʼawꞈ laꞈ kʼaˬ cehˇ laˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 41:1) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ uˬ taꞈ, tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya nga lehˇ ja sawˇ ma.
Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ
3. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)
3 Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya dehꞈ mehˬ˗awˇ, nymˇ jiˇ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ ya mˇ mawˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:25; 6:4) Jaˇliꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ, ya gʼoˆ shaw nehˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:7) Miˬ zaˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ naˇ, miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ˗eu jeˬ gʼawˬ mya jaˆ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, aˬ yawꞈ miˬ zaˬ taꞈ˗ehˇ muiˬ dzehˬ ma lehˇ maˬ noeˬ˗a. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:18) Aˬ yawꞈ miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu meh. Kehˇnaˬdaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “Aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ myah luꞈ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ, ‘Nawˇ toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu teu˗aˬ maˬ tsaˬ˗a’ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ehˇ laˇ haw˗aˬ. Aˬ yawꞈ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, ngaˇ noeˬ˗eu maˬ tsaˬ ngeh kʼawꞈ, nahˬ yu ni ngaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ laˆ dawˇ nehˬ laꞈ˗eu meh.”
4. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ aˬ buˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, yawˬ ha˗euˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui maˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
4 Miˬ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ, soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, iˇteuꞈnehꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, aˬ buˇ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ cawˬ niˇ gʼa˗a. (Yawˇbaˆ 31:1) Aˬ yawꞈ soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ paw neh aˬ buˇ˗ahˇ maˬ ngehˬ cawˬ niˇ gʼa˗eu uˬ taꞈ, maˬ muiˬ˗eu gʼoeˇsaiˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ maˬ haw˗a. Aˬ yawꞈ miˬ zaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu naˇ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu miˇ neh jiˇ ngeuˇ meh.—Ja ceuˬ 19:14; 97:10-ahˇ gui.
5. Miˬ zaˬ gʼaˬ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
5 Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ, miˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ‘yaw zeu baw’˗eu yaw awˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:22-25, 33) Miˬ zaˬ deuˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ yaw zeu baw naˇ, kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ kaꞈ gʼa luꞈ ngeh, kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ, gʼoˆ shaw nehˬ meh. Biˇteˬ˗ahˇ jawˇ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu, “Tiˬ poˆ na, ngaˇ myaˆ pyawˬ paˇ iˇ naˇ, ngaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ paˬ nui ma maˬ saˇ˗eu jeˬ jaˆ ngaˇ lehˇ ngaˬ˗euˬ miˬ zaˬ haw siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ “beuˬ doˆ”˗eu gʼaˇ duˬ, Dawˬdaˬ 20:5-euˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ zmˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ na toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ aˇ yamˬ˗ahˇ ya dawˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu ngeh, ngaˇ ja nehˬ nya˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ja nehˬ˗eu ma.”
6. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Heu naˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?
6 Aˬ da aˬ ma deuˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ neh ngeh, zaˬ deuˬ˗ahˇ mˇ mehˬ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ ni jiˇ ya mehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, zaˬ˗ahˇ Bawˬdzaˬnymˇ laꞈ kʼoeˇ taˬ cehˆ niˇ gʼa lehˇ mehˬ nehˬ nya˗awˇ, aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ hawˬ dzaˬ taꞈ ngeh kʼawꞈ, tsawˇ mawˬ tsawˇ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ jeˬ hu bi kuˬ lehˇ jiˇ mehˬ nya˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya meh. Teu miˇ neh zaˬ deuˬ laˇ gʼoˆ lawˬ muˇ pah nehˬ ngeh ja ceuˬ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Teu naˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ leˇ˗awˇ, “za˗eu naˆ maˬ tseˇ biꞈ˗eu” jeˬ˗aˬ laꞈ kʼaˬ cehˇ dzehˬ miˇ˗a lehˇ siˬ leˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 20:35.
Mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ
7. Yeˬsuˇ naˬ bawˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu nga? Teu˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
7 Tiˬ nah Yeˬsuˇ Meuˬ tseˇ meuˬ miˇ kʼahˬ lehˇ kuˇ˗eu paw cah tsehˆ ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ “naˬ bawˬ bawˬ˗awˇ dawˬ maˬ ngehˬ lawˆ nya˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ” aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ laꞈ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 7:31-35) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ mehˬ shi maˬ laˆ saˆ nehˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ naˬ bawˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, tsawˇ haˬ deuˬ uiˬ gaˇ laˆ saˆ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ sa maˇ saˇ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ maˬ mawˇ gaˇ “tsawˇ haˬ kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ Yeˬsuˇ sheuˬ ceuˆ gʼeh˗awˇ” laˆ saˆ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ jahˇ nya kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya meh. Pawˇluˆ “Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼoeˇ nya gaˬ nya˗awˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nya ni, aˬ dui ti gʼaˬ tiˇ gʼaˬ kʼahˇ kʼoꞈ˗awˇ ngehˬ gʼeh kaˇ˗euˇ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 10:24) Yeˬsuˇ naˬ bawˬ bawˬ˗eu heu gʼaˬ˗euˬ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ gʼoˆ shaw˗awˇ, nahˬ yu ni jahˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˇ naˆ ni dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga!
8, 9. Aˬ dui tsawˇ mawˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ sehˇ maˬ muiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?
8 Tsawˇ mawˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ sehˇ maˬ muiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ. Ka li zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ, yaw biˇ maˬ ngeuˇ˗a, gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Nui gaˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ tsawˇ mawˬ deuˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu gawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ sehˇ maˬ muiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, bawˬ dzaˬ˗iˇ nya˗awˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui maˬ dah˗eu maˬ ehˇ, mehˇ nmˇ teu deuˬ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ maˬ ehˇ, aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ˗eu ma. (Maꞈtehˬ 13:23) Laˆ lawˬ˗ahˇ nuiˇ˗eu Maiˇkeuˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu deuˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ ehˇ˗eu “Yawˬ gʼaˬ na luꞈ ngaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh, ngaˇ bawˬ dzaˬ gaˇ yawˬ jaw na luꞈ ehˇ gʼaˬ ni iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, tsaꞈ gaˬ iˇ gaˇ kʼawꞈ yawˬ jawˇ na luꞈ ya iˇ luꞈ˗eu ma, ngaˇ˗ahˇ tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ˗eu ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.”
9 Beˬdeˬlaˇ yaw myaˬ tsahˇ, mehˇ nmˇ tsawˇ mawˬ deuˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu deuˬ, aˇ sehˇ maˬ muiˬ˗eu deuˬ jawˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ haw piˇ˗eu deuˬ, mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ boꞈ˗ehˇ hawˇ˗eu naˬ gaˬ neh maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, 86 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Beˬ˗uˬ gaˇ mahˇ kaˬ dui dui gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Heu loꞈ˗ehˇ ya boꞈ˗eu guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. 90 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Nehˇsiˬ jiˇ “Ngaˇ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu heu˗ahˇ kʼaˇ deˬ maˬ deˬ boꞈ˗awˇ sha gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ haw. Heu naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya˗eu loˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. 1921 kʼoꞈ˗ahˇ dehꞈ le˗euˬ Ehˇteuˬ “Naˇ˗eu jeˬ heu naˇ, ngaˬ˗euˬ deuꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Tiˬ nah na moeˬ tsoeˬ dm paˇ˗eu tehꞈ kʼawꞈ shaˬ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˬ gaˬ neh tsaꞈ gaˬ gaˇ ya leˇ˗awˇ, gʼa kʼoꞈ iˇ nya˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. 85 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Baˇbaˬ˗laˬ, “Ngaˇ jawˇ saˇ maˬ doˆ˗eu miˇ neh, aˬ myah luꞈ maˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ coeˇ nya, ehˇ kʼawꞈ naˬ gaˬ neh ya tsaꞈ gaˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Tiˬ kʼoꞈ maˬ byah laˇ˗euˬ yaw kaˬ˗ahˇ, beˬdeˬlaˇ tiˬ tsahˇ˗euˬ aˇ poeˬ baw˗eu mehˇ nmˇ tsawˇ mawˬ deuˬ, naˬ liˬ 1,228 laꞈ tsaꞈ gaˬ˗awˇ, sahˬ boꞈ 6,265 taꞈ boꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ naˬ gaˬ 2,000 poˆ dzehˬ ni ngehˬ cawˬ˗awˇ, paˇ dmˬ hawˇ˗eu biˬdiˬoˬ deuˬ 6,315 hmˬ sha nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ dui dui meh lehˇ aˬ dui jah˗eu ma.—Dawˬdaˬ 27:11.
10. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?
10 Bawˬ dzaˬ gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ. Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ dzaˬ gaˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu meh. Aˬ dui jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ myaˆ muˇ maˬ bi muˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, bawˬ dzaˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ oe miˇ˗eu heu meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na, maˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ jeˬ nahˬ oe ga˗eu lawˬ muˇ baw meh. Aˬ dui yawˬ jawˇ na luꞈ oe ga naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ nga lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ laˆ paˇ nya˗eu nga? Aˬ dui˗ahˇ bawˬ dzaˬ laˇ lehˇ kuˇ˗eu gʼaˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ taˬ ngehˇ. (Maꞈtehˬ 18:20) Aˬ dui jeˬ nahˬ maˬ oe ga˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.
11. Bawˬ dzaˬ gaˇ sehˆ geu˗ahˇ daˆ leˇ˗eu deuˬ, 1 Gawˇliˬtu 14:40-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh mˇ caw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?
11 Aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ gaˇ yawꞈ tsaˬ ni bi jaˆ˗awˬ” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ mˇ caw˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 14:40) Bawˬ dzaˬ gaˇ sehˆ geu˗ahˇ daˆ leˇ˗eu deuˬ, yawˬ ha˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ ya mehˬ jiˇ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, mehˬ tawꞈ laˇ˗eu gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ jiˇ noeˬ keuˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ bawˬ dzaˬ gʼaˬ ngeh aˇ yamˬ dzeuˇ iˇ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh nga lehˇ. Mehˇ nmˇ tiˬ deuˬ na, gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ˗awˇ lawˬ liˬ yeuꞈ˗awˇ ya laˇ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ, miˬ dzaˬ laˆ lawˬ˗ahˇ ya iˇ miˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu miˇ neh yaw kawˇ˗ehˇ ya gʼoꞈ iˇ˗eu meh.
12. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ dui˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu yaw zeu baw˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh za geuˇ˗eu nga? (“Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)
12 Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˇ muˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ gʼaˇ duˬ, gaˇ mˇ dui dui˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu yaw zeu baw˗eu jeˬ˗ahˇ za geuˇ˗eu meh. (1 Teˇsaˬloˇni 5:12, 13-ahˇ gui.) Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh nawˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Nawˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ neh ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ gm leˇ naˇ, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu meh. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ “aˬ yawꞈ maꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ deuˬ Miˬyehˇ mehˬ shi ya dzawˇ mehˬ leˇ˗eu” meh.—Heˬbyehˇ 13:7, 17.
Tsaꞈ gaˬ gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ
13. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?
13 Iˇsaˬyaˇ˗euˬ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ “Daˇ gʼahˬ taˬ˗euˬ aˇ toꞈ aˇ kahˬ aˬ yawꞈ maˬ ngawˬ kʼehꞈ˗ehˇ, miˆ˗iˇ luꞈ˗eu tsiˇ kʼmˬ aˬ yawꞈ maˬ baw miˆ”˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 42:3) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗awˇ, gʼaˬ baˬ˗awˇ jiˇ laˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “daˇ gʼahˬ taˬ˗euˬ aˇ toꞈ aˇ kahˬ” maˬ ngeuˇ naˇ “miˆ˗iˇ luꞈ˗eu tsiˇ kʼmˬ” loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ˗awˇ, oˇ oꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ nahˬ yu ni jahˇ nehˬ˗eu meh. Zaˬ deuˬ kʼawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ peh jawˇ mawꞈ˗eu meh. (Maˬkuˆ 10:14) Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ maˬ mehˬ maˬ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui tsaꞈ gaˬ gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ, aˬ geu ngeh iˇ˗eu, aˬ myah ni ngehˬ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu neh noeˬ keuˆ nehˬ nya meh.
14. Aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu nga?
14 Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ cawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah gʼawˬ mya lam gʼaˬ “yawˇ bo˗eu yaw sahˇ maˬ baw˗eu yawˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ, guˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu meh.” Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ tsawˇ gahˇ gahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu, yaw haiˬ mˇ˗eu jeˬ heu, jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ gaˇ maˬ ehˇ, uˆ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, zahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, byah jiˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 9:36) Teu miˇ neh gʼawˬ mya gʼaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ nui ma maˬ taˬ peuˬ ni shaˬ luꞈ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, aˬ dui˗euˬ dawˬ hawˇ˗eu teˇ saˇ heu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˇ diˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nahˬ yu ni pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ dui ngehˬ gaˇ naˇ haˬ˗eu teu naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ zmˬ˗eu yaw nya miˇ maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma ahˇ˗awˇ, yaw zeu taˬ˗eu miˇ neh meh.
15. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ keuˆ nya˗eu nga?
15 Aˬ dui tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ noeˬ keuˆ nehˬ nya meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ naˇ haˬ ngeh, yaw zeu ya taˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya naˇ haˬ meh. Huˬ mehˬ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ zawˇ˗ehˇ shaꞈ dawˇ nya˗eu tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ mˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ shaˬ leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ naˇ haˬ nehˬ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, “Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ siˬ nya ma loˇ?” Maˬ ngeuˇ naˇ “Nawˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ siˬ nya ma loˇ?” lehˇ maˬ naˇ haˬ ni “Ngaˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh Miˬyehˇ tsawˇ myahˇ baw˗eu lehˇ ya siˬ nya˗euˬ miˇ neh nawˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˬ joˆ˗ehˇ kuˇ nga lehˇ bi haw˗eu za meh laˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ heu naˇ, tsawˇ haˬ hawˇ˗eu, zahˇ beu gaˇ˗eu miˇ neh yaw gaˇ na luꞈ ma zmˬ nya˗a. Aˬ jeˬ lehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya noeˬ keuˆ nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya siˬ nya˗eu meh.
16, 17. Aˬ dui nymˇ sahˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ keuˆ nehˬ nya˗eu nga? (a) aˬ geu ngeh iˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ ngeh (b) aˇ myah keuˆ ni ngehˬ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ ngeh
16 Aˬ geu ngeh iˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ dui tsaꞈ gaˬ iˇ ngeh, nymˇ sahˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ kuˇ taˬ˗euˬ miˇ neh aˬ dui oe˗eu paˬ lehˇ maˬ noeˬ˗a. Teh miˇ aˬ yawꞈ maꞈ ngehˬ cawˬ˗eu dahˬ ngeh iˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 7:12) Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˬ˗euˬ tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ koꞈ nah jawˇ nah˗ahˇ yaw naꞈ˗ehˇ maˬ tuˇ ni gʼeh˗a laˬ? Toˆ˗ehˇ naˇ, gaˇ ma kahˇ li tsaꞈ gaˬ gaˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ uiˬ gaˇ tsaꞈ gaˬ gaˇ iˇ paˇ nya˗awˇ, ngehˬ cawˬ˗eu dah˗eu deuˬ jawˇ gaˇ kʼawꞈ gʼa kʼoꞈ iˇ nya meh.
17 Aˇ myah ni ngehˬ cawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ myaˬ dui dui˗eu miˇ neh dahˬ beh poˆ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˇ yamˬ cuiˆ tehꞈ˗ehˇ yuˇ˗awˇ, ngehˬ cawˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Yaw nymˇ nymˇ lehˇ ngehˬ˗eu teu naˇ gʼawˬ myahˇ ni ngehˬ˗eu naˆ˗i maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 9:20-23) Tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ ngaˇ lehˇ siˬ leˇ naˇ, nyaˆ taꞈ poˆ laˆ dah˗awˇ ngehˬ cawˬ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ le˗euˬ seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ mˇ mawˇ naˇ, aˬ dui ‘Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ’ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh tiˬ gʼaˬ paˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ bi dzaw laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.—1 Gawˇliˬtu 3:6, 7, 9.
18. Aˬ dui aˬ cawˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ noeˬ keuˆ nehˬ ngeh, aˬ jeˬ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗eu nga?
18 Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ ehˇ, tsaꞈ gaˬ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ ehˇ, kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya noeˬ keuˆ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, nymˬ˗mˇ maˬ ehˇ, aˬ kaˇ maˬ ehˇ, guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za˗eu meh. Ja ceuˬ 41:1, 2-ahˇ “Yaw shaˬ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh˗eu deuˬ, guiˬ lahˬ huiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ meh. Yawꞈ maꞈ shaˬ le zahˬ le ngeh jawˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ caw ba tehꞈ˗a. Yawꞈ maꞈ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ haw piˇ tehꞈ˗a. Miˇ kʼahˬ heu kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ ngeh, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ guiˬ lahˬ biꞈ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.