Dwi mir 3

Ka wat mwa moko utho, jurimbwa kunoke wedi mwa gicopo diyowa nia wadikara kugi i lemb suru ma Biblia ukwero. I saa ma kumeno, mer ma wamaru ko Yehova man Lembe pare bicwaluwa niwore. Bende saa moko gicopo yero lembe ma nyayu lewic i wiwa, ku lapor giromo wacu nia wamaru ngo wat mwa m’utho man wanene ve avuj gwok. Kunoke gicopo yero nia timo mwa biketho tipo ng’atu m’uthone bisendo ju ma kwo. I cula mir Antilles, dhanu ma pol uyio nia ka ng’atini utho, “tipone” bedo ceng’ini keca man ewotho sendo ju m’ubed utime rac. Buku moko uyero nia “tipo” ne copo “kelo kadok nyoth i pacu.” I suru moko mir Afrika, jubed juketho thala kunoke kaduma liel pi diewor adek i od’avu. Pirang’o? Pilembe dhanu mi surune giwacu nia eca cero tipo ma reco nimondo i od’avu. Ento wa jurutic pa Yehova, wayio ngo lembatada moko mi vupo, man wadikara ngo i lemb suru man i timo moko ci m’ubemewo ndra pa Sitani!​—1 Kor. 10:21, 22. w19.04 mba. 16 udu. 11-12

Yesu ponjo julub pare ku cik mir ukungu ma copo konyogi nitimo lembe m’atira ni jumange. Ku lapor, eyero nia gin ceke ma tek gimito dhanu tim igi, gin de gitim ni dhanu kumeca. Wan ceke wabed wamito nia jutim iwa lembe m’atira. Pieno, wan de wacikara nitimo lembe m’atira ni jumange. Ka watimo kumeno, gibibedo ayika nitimo iwa bende lembe m’atira. Dong’ wacopo timang’o ka ng’atu moko ugam utimo iwa lembe ma rac? Yesu uponjo bende julub pare nia gibed ku genogen nia Yehova “biculo wang’ lembe mi ju . . . m’uywak i bang’e dieceng’ ku diewor.” (Lk. 18:6, 7) Wec maeno utie lembang’ola: Mungu mwa ma tie won bedopwe ung’eyo cuu amulaic ma wabenwang’ara ko i nindo maeni mi kajik ceng’, man ebiculo kwor i kum ju m’ubenyayu ragedo i kumwa. (2 Tes. 1:6) Ka wabelubo cik mir ukungu ma Yesu uponjo kowa, wabitimo lembe m’atira ni jumange. Kadok nwang’u jutimo iwa lembe moko ma rac i ng’om maeni pa Sitani, wacopo nwang’u tielocwiny ning’eyo nia Yehova biculo kwor piwa. w19.05 mba. 5 udu. 18-19

Nyo itie nyathin m’ubesomo dharaza? Saa moko nyo awiya wedu gibed gisendi pilembe imotho ngo drapo. Icopo maru inyuth igi gin ma Biblia ubeponjo iwi lembe maeno, ento nyo saa moko ibeparu nia ibiromo ngo. Kan etie kumeno, ubekwayu itim sayusac! Icopo bedo ku lembakeca ario: (1) nisayu lembe ma copo tielo yioyic peri nia andha kwayu ngo wadikara ku ng’om maeni man (2) nimedo copo peri kara ituc nicero ba lemandha. (Yoh. 17:16) Dong’ kepenjiri kumae: ‘Awiya ma pol gibed giyero lembang’o iwi motho drapo?’ I ng’eye tim sayusac ku mukuni i girasoma mwa. Eno bikonyi nicero ba yioyic peri yot yot. Dhanu ma pol gibed giparu nia kwayu gimoth drapo kende kende pilembe ng’atu moko ma giworo uponjogi nia gibed gitim kumeno. Kan inwang’u lembe acel kunoke ario m’icopo yero igi, ibituc nikonyo ng’atu moko m’ubemito ning’eyo lemandha.​—Kol. 4:6. w19.05 mba. 29 udu. 13

Kinde ma jabila Eliya ubino ringo pi nibodho kwo pare, cwinye utur lee, uketho emito nia etho cen. Yehova ugam uoro malaika moko ubin utielo cwinye. Malaikane umio ni Eliya gin m’etie ku yenyne i saa nica. Emio ire cam ma lieth man ekwaye nia eai ecam. (1 Ub. 19:5-8) Lembuno ubeponjowa ku lemandha ma e ma pire tek: Gin moko ma nok kende ma watimo ni ng’atini copo bedo ku kony lee dit. Wacopo nyutho nia wamaru umego ku nyimego mwa ma gibenwang’iri ku can, nwang’u wabetimo igi lembe moko calu ve: Nimio igi cam, piny moko, kunoke nikiewo igi barua moko ma romo tielo cwinygi. Kan ebed ebedo iwa yot ungo niweco ku ng’atini iwi peko m’ebekadhu kud i ie, wacopo timo lembe moko i kind ma jukwanu eno pi nikonye. Yehova umio tego ni jabila pare i ayi mir udu uketho ewotho nitundo iwi got Horeb, bor ku ju m’umito nege. Ponji ma kani ma wanwang’u? Ka wabemito wajuk cwiny ju ma jugam jumaku, ma kwong’a kwayu waketh ginwang’iri nia gitie museme, nik’ebed i pacu migi kunoke i Ot Ker. w19.05 mba. 16 udu. 11; mba. 17 udu. 13-14

Wakemak nia ibesomo buku pa Zekaria thek 12 m’uewo pi tho pa Masiya. (Zek. 12:10) Kinde m’iwok i verse mir 12, inwang’u nia “juot mi ot pa Nathan” biywak man gibibedo ku can kinde ma Masiya bitho. Kakare nikadhu pio pio iwi wec maeno, eber nia ikecungi man ipenjiri kumae: ‘Winjiri ma kani ma tie i kind juot pa Nathan ku tho pa Masiya? Pieno icaku timo sayusac iwi lembene. Giragora ma kwong’a ma juori i ie niai i buku pa Zekaria 12:12, utie 2 Samwil 5:13, 14, man inwang’u i giragorane nia Nathan ubino wod ubimo Daudi. Giragora mir ario ma juori i ie utie Luka 3:23, 31, m’unyutho nia Yesu ubino nyakwar Nathan nikadhu kud i bang’ Maria. E lembene caku nyeng’i! Nwang’u ing’eyo nia lembila moko ular uewo nia Yesu binyolere i thekwaru pa Daudi. (Mat. 22:42) Ento Daudi ubino kud awiya ma co ma kadhu 20. Etie andhandha lembe mi zungo nineno nia Zekaria unyutho nia juot pa Nathan binwang’u can lee pi tho pa Yesu. w19.05 mba. 30 udu. 17

Ubekwayu watim ang’o? Ka wabeponjo Biblia wang’ ma pol, eno biketho wabinwang’u nia lembe ma wagam waponjo tie lemandha. Bende, wabiyio andhandha nia cik pa Yehova utie atira. E wabicungo nging’ nging’ ‘i yioyic,’ tap calu yen m’ulage nyang’ i ng’om. (Kol. 2:6, 7) Poi nia m’uweko in giri, ng’atu mange mbe ma copo tielo yioyic peri. Pieno, mediri nidwoko pidoii nyen. Rwo saa ceke; kwai Yehova ukonyi ku tipo pare maleng’. Nyam i lembe m’ibesomo i Biblia cuu mandha; mediri ning’io i paru peri man ning’eyo thelembe ma becweli i timo moko. Ng’ii jurimo ma beco; twii mer ku dhanu ma bikonyi niwilo paru peri. Kan itimo kumeno, ibiwodho cen paru ma rac ma ng’om pa Sitani uroyo i wii, man ibigwokiri kara kud gidwog i wii kendo. Bende, ibituc niredho “pidoic m’udhunjo piny, ku gin m’utingre kum ng’eyong’ec pa Mungu.”​—2 Kor. 10:5. w19.06 mba. 13 udu. 17-18

Tap calu ma Rutha ugam umoko ko i kum Naomi, wan de ukwayu wamedara nitielo cwiny ju ma wedi migi moko utho. (Rut. 1:16, 17) Nyamego Paula uyero kumae: “Kinde ma won ot para utho, dhanu ubin ukonya man gijuko cwinya. Re i ng’ei nindo moko, ng’atuman udok i kum lembe pare. Saa maeno kan anwang’u nia kwo para ufolokere andha. Etie lembe ma ber dit ka dhanu mange ginyang’ nia ng’atu ma wat pare utho utie asu ku yeny mi jukocwiny kadok i ng’ei dwi kunoke oro moko de.” I andha, dhanu ubed ukoc. Jumoko ka wedi migi utho, gidok ging’iyo pio pio i ng’ei thone. Jumange lundo ka gibetimo lembe moko ci ma gibed gitimo karacelo ku wat migi m’utho, can mondo lee mandha i igi. Eno nyutho nia ayi ma dhanu nwang’u ko can i adundegi i ng’ei tho ubed ukoc. Pieno saa ceke ukwayu wapoi nia Yehova umio iwa rwom man tic mi juko cwiny dhanu ma wat migi utho. w19.06 mba. 24 udu. 16

Kinde ma jukwero tic mwa, wacikara ning’eyo saa m’ukwayu wabed i ie “ling’.” (Ekl. 3:7) Lembe moko nuti m’ukwayu ngo wawec i wigi, calu ve ninyutho nying’ umego ku nyimego, ninyutho kaka ma watimo i ie coko, kite ma wabed warweyo ko, man ayi ma wabed wanwang’u ko cam mi tipo. Wacikara ngo ninyutho lembe maeno ni judongo pa gavmenti, ni jurimbwa ma gitimo tic pa gavmenti kunoke ni wedi mwa ma wabekwo kugi kadi ma gibekwo i ng’om mange. Ka wanyutho lembe maeno, wabiketho kwo mir umego mwa i ariti. Kud iwek lembe ma haki migi mbe upok kindwa. Sitani ung’eyo nia ot m’upokere copo cungo ngo. (Mk. 3:24, 25) Ebitimo kero i ayi moko ci pi ninyayu pokiri i kindwa. Pilembe eng’eyo nia kan etimo kumeno, wabicaku thubara i kindwa kakare nikiedo i dhoge. Kadok Jukristu ma giteng’ini de gicikiri nibedo ku wang’gi kara kud gipodh i awic maeno. Tek wabetimo kero niyiko lembe m’uwok i kindwa kud umego ku nyimego mwa, wabiweko ngo gin moko acel de upok kindwa.​—Kol. 3:13, 14. w19.07 mba. 11-12 udu. 14-16

Wang’ ma pol, gin ma cwalu dhanu nijolo lembanyong’a yot yot, utie ayi ma wayere ko, ento ngo lembe ma wayero. Gibedo ku mutoro ka wabeweco i bang’gi i ayi ma ber, ku riekowang’wa man wabedieng’ kugi andhandha. Wadiyogi ngo adiya nia giwinj lembe ma wabeyero, ento wabed waii ninyang’ i paru ma gitie ko iwi dini. Ku lapor, kinde ma Paulo ubino weco ku Juyahudi, eluro i lembe kugi nimakere ku Lembagora. Ento kinde m’ebino weco ku jururieko ma gitie Jugiriki i Areopago, esomo ngo igi Lembagora. (Tic. 17:2, 3, 22-31) Wacopo lubo lapor pa Paulo nenedi? Kinde m’irombo ku ng’atu m’uyio ngo Biblia, kud inyuth ire nia lembe m’ibeyero uai i Biblia. Kan inyang’ nia ng’atini ubemito ngo dhanu mange unen nia ibesomo ire Biblia, yeny yore mange ma dhanu copo nyang’ ko ngo; ku lapor wusom kude i telefon, kunoke i jamtic mange mir elektronik. w19.07 mba. 21 udu. 5-6

Sitani utio ku rieko ma lee dit pi niwondo nyithindho mir Israel kara girwo ni mungu m’araga. Eng’eyo nia gitie ku yeny mi cam, pieno eii nitio ku lembe maeno pi niketho gitim yeny pare. Kinde ma nyithindho mir Israel gimondo i Ng’om mi Lembang’ola, ugam ukwayu giponj ayi ma nyen mi furofur. Saa ma gibino i Misiri gibed gilongo pii mi kulo Nil pi nidwogo i podho migi. Ento i Ng’om mi Lembang’ola kulo ma dongo ubino mbe; koth ku thoi re m’ubed ucego cam. (Poi. 11:10-15; Isa. 18:4, 5) Pieno, ugam ukwayu nyithindho mir Israel giponj bodho ma nyen mi furofur. Dong’ pirang’o Yehova ucimo wang’ dhanu pare i kum rwo ni mungu m’araga, ma ke nwang’u ebino weco iwi bodho ma nyen ma gicopo furo ko fur e? Yehova ung’eyo nia nyithindho mir Israel gicopo mito gicidh giponj bodho mi furofur i bang’ thek m’utwodogi man eng’eyo nia jurufur mi Kanan gibed giworo Bal man giyie lee mandha.​—Wel 25:3, 5; Pok. 2:13; 1 Ub. 18:18. w19.06 mba. 3 udu. 4-6

Kinde ma jakwenda Paulo, Sila, Luka, man Timoteo gitundo i adhura mi Filipi, ginwang’u dhanu dupa m’uwok uwinjo rwonglembe mi Ker. Umego ang’wen maeno gigam gikonyo niyabu cokiri i adhurane, e dhanu ceke ma gidoko julub ma nyen gicaku cokiri karacelo, copere i ot pa nyamego moko ma jajol ma nyinge Ludia. (Tic. 16:40) Ndhundhu i ng’eye, cokiri maeno ma nyen ucaku nwang’ere ku ragedo ma tek. Sitani ucwalu judegi mi lemandha kara gicer tic mi lembanyong’a ma Paulo ku juwadi gibino timo. Pieno jutwio Paulo giku Sila, jufwodogi, man jubologi i kol. Kinde ma jugonyogi kud i kol, gicidh giliewo julub ma nyen man gitielo cwinygi. E i ng’eye, Paulo, Sila, man Timoteo giai kud i adhurane ento copere nia Luka udong’ kuca. Umego ku nyimego mi cokiri maeno ma nyen gigam gitimo ang’o? Yehova ukonyogi ku tipo pare maleng’, pieno gimediri nitimo ire kud amora. (Flp. 2:12) Lembe ma gitimo unyayu anyong’a lee i Paulo! w19.08 mba. 8 udu. 1-2

Nyo iwilo kabedo m’ibino kwo i ie nindo ma nok eni? Ka ng’atini ubeweko kabedo m’ebino kwo i ie pi nidok kwo kamange, eno copo camu sente lee, pieno eromo bedo ire yot nimondo i banja. Dong’ kara kud igam banja akeca, e ber nia kud ing’iew piny m’imbe ku yenyne. (Rie. 22:3) Re ka wabedo ngo ku wang’wa kinde ma wabekadhu kud i lembe moko ma tek, ku lapor ka wabegwoko wedi mwa m’uberemo, wacopo corara i banja m’ukadhu kero mwa. Dong’ i saa ma kumeno, poi nia gin ma bikonyi nimaku yub mi rieko utie “rwo man kwayukwac” kende. Yehova romo dwoko wang’ rwo perine nenedi? Eromo mio iri kwiocwiny ma ‘bikuro adundeni ku pidoii;’ eno biketho ibitimo ng’iong’ic ma cuu. (Flp. 4:6, 7; 1 Pet. 5:7) Bed ku winjiri ma ceng’ini ku jurimbi man wedi peri. Kor paru m’ubesendi man peko m’ibekadhu kud i ie ni jurimbi mandha, asagane ni ju ma gidaru kadhu kud i lembe ma rom ku peri. Kan itimo kumeno, yamu bikadhu i kori. (Ekl. 4:9, 10) Dhanu m’igam itheyo kugi mer kaka m’ibino i ie gibibedo asu jurimbi. w19.08 mba. 22 udu. 9-10

Pirang’o Yehova ulwong’o nying’ lwiny ma tokcen nia Armagedon? I rundi ma con, jubed jukiedo lwiny ma tung’ tung’ i Megido man i poga mi Yezrel ma tie ceng’ini kude. Saa moko, Yehova ubed ukonyo dhanu pare niloyo lwinyne. Ku lapor, ceng’ini ku ‘pii mi Megido,’ Mungu ugam ukonyo Barak ma Japoklembe mir Israel nivoyo udul askari mi Kanan ma Sisera re m’ubino telo wie. I ng’eye, Barak giku Debora ma jabila ma dhaku gidwoko foyofoc ni Yehova pir aloci m’emio igi i ayi mir udu. Giwer kumae: ‘Kud i polo cero kiedo . . . kum Sisera. . . . Dong’ judegi peri ceke ginyothri kumeca, E Yehova: ento dong’ ju m’umeri gibed calu ceng’ kan ewok i tego pare.’ (Pok. 5:19-21, 31) I lwiny mir Armagedon, judegi pa Mungu gibinyothiri pet, ento ju m’umaru Mungu gibiboth. Re tung’ tung’ ma lee utie i kind lwiny ma Barak ukiedo, ku lwiny mir Armagedon. I Armagedon, dhanu pa Mungu gibikiedo ngo. Kadok jamlwiny de gibibedo ko ngo! Ento tego migi binen i lembe ma e: ‘gibibedo yo man gibigeno’ Yehova kud udul mony pare mi polo.​—Isa. 30:15; Nyu. 19:11-15. w19.09 mba. 9 udu. 4-5

Ayi acel ma ‘wabino’ ko i bang’ Yesu utie nitimo kero ning’eyo lembe ma tung’ tung’ m’ebed eponjo man m’ebed etimo. (Lk. 1:1-4) Ng’atu mange mbe ma copo ponjo lembe ma Biblia ukoro iwi Yesu kakawa, ukwayu waponje wan giwa. Bende, ng’atini copo ‘bino’ i bang’ Yesu nwang’u eng’io nilimo batizo man nidoko jalub pa Kristu. Ayi mange ma ‘wabino’ ko i bang’ Yesu utie nicisayu kony i bang’ judong cokiri saa ma watie ku yenyne. Yesu ubetio kud umego maeno ma gitie “giramia [ma] dhanu” pi nigwoko rombe pare. (Ef. 4:7, 8, 11; Yoh. 21:16; 1 Pet. 5:1-3) Wacikara nicidho i bang’gi pi nisayu kony. Kud wabed ku paru ma nia judong cokiri gibisomo paru mi wiwa pi ning’eyo yeny mwa. Umego moko ma nyinge Julian uyero kumae: “Akwayu judong cokiri gibin giliewa pi nitielo cwinya. liew migi ubino ira giramia moko ma ber ma yawe mbe.” Calu judong cokiri ario maeno m’ucidh ukonyo Julian, judong cokiri gicopo konyowa ning’eyo “pidoic pa Kristu,” niwacu gicopo konyowa kara wanyang’ i paru pa Kristu man walub lapor pare. (1 Kor. 2:16; 1 Pet. 2:21) Eno tie giramia ma yawe mbe ma gicopo mio iwa. w19.09 mba. 21 udu. 4-5

Biblia uweco pi dhanu dupa ma co ku ma mon ma tipo maleng’ utelo wigi nitimo lembe ma dongo, re gitie ngo i kind dhanu 144 000. Acel m’i kindgi ubino Yohana ma Jababutisi. (Mat. 11:11) Mange ubino Daudi. (Tic. 2:34) Gin eno ku dhanu mange ma wendgi kwanere ngo, gibicer pi nikwo i paradiso iwi ng’om. Gin ceke man udul ma dit, gibinwang’u kaka mi nyutho nia gimoko i kum Yehova man gijolo bimobim pare ma malu ngbir. Eni tie wang’ ma kwong’a ma Yehova ubecoko ie dhanu milioni dupa niai kud i thek ceke pi nitimo ire i acel. Kadok watie ku genogen mi cikwo i polo kunoke mi kwo iwi ng’om de, ka wanyang’ i kum lembila maeno, wabitimo kero nikonyo dhanu dupa kara gibin gimond i kind ‘rombe mange.’ Kago eni, Yehova bikelo masendi ma dit ma binyotho bimobim man dini ceke m’unyayu masendi i kum dhanu. I ng’eye, udul ma dit bibedo ku rwom ma lee dit: gibitimo ni Yehova rondo ku rondo iwi ng’om keni!​—Nyu. 7:14. w19.09 mba. 31 udu. 18-19

Calu ajiki mi ng’om pa Sitani ni ceng’ini, ma jiji mbe wabinwang’ara i wang’ lembe ma biketho gwokobedoleng’ mwa ni Yehova i amulaic lee. Ku lapor, copere nia dhanu bimediri nicayuwa. Gibitimo kumeno asagane pilembe wamondo ngo nyanok de i lembgamba. Dong’ ukwayu wacak gwoko bedoleng’ mwa niai kawoni, kara kadok i saa mi masendi ma dit de, wamedara nigwoko bedoleng’ mwa ni Yehova. I kind masendi ma dit, alokaloka moko bitimere pir umego ma gibetelo wi dhanu pa Mungu iwi ng’om. I ng’ei saa moko, Jukristu ceke ma juwiro ku tipo ma fodi gini wi ng’om gibicokiri i polo pi nikiedo lwiny mir Armagedon. (Mat. 24:31; Nyu. 2:26, 27) Eno nyutho nia Guriri m’utelowic bibedo mbe kudwa iwi ng’om saa nica. Ento Yehova bimedere asu nitelo wi udul ma dit. Ebitio kud umego ma giromo ma gini kind rombe mange pi nitelo wi dhanu pare. Bikwayu wawor telowic ma Yehova bimio nikadhu kud i bang’ umego maenogi, pi ninyutho nia andha wagwoko bedoleng’ mwa ire. Ka watimo kumeno re ma wabiboth! w19.10 mba. 17 udu. 13-14

Naomi ubino dhaku m’ugwoko bedoleng’ pare man m’umaru Yehova. Ento i ng’ei ma won ot pare man awiya pare ario de githo, emito elok nyinge udok “Mara,” ma thelembene tie “ma kec.” (Rut. 1:3, 5, 20, 21) Re Rutha ma ci wode umedere nibedo kude i saa maeno m’ebino kadhu kud i peko. Rutha ujik kende ngo nikonyo Naomi ku piny ma cande bino nege, ento eweco kude i ayi m’ugam ujuko cwinye. Wec ma terere ma Rutha ugam uyero ku cwinye ceke unyutho nia andha emaru Naomi man nia ebimedere nikonye. Ka won ot pa nyamego moko, kunoke min ot p’umego moko utho, ebedo ku yeny mi tielocwiny lee. Dhaku giku won ot pare gitie ve yen ario m’udongo ma kindgi dri dri. Ku oro m’ubekadhu, ulaggi gam kadre karacelo. Ka yamu umugo acel, jadhoge m’udong’ copo doko lingo lingo. Rom rom kumeno, ng’atu ma jadhoge mi gamiri utho bedo ku can lee i adundene pi nindo ma dupa i ng’eye. w19.06 mba. 23 udu. 12-13

Ukwayu wabed ku wang’wa i kum kit galuwang’ ma wabeng’io, man saa ma galuwang’ne ubemaku iwa. Kum kan ungo, wacopo nyotho saa ma lee iwi galuwang’ nisagu ma waromo timo ko ni Yehova. Mi kwong’o, kelar ing’ei nia galuwang’ bemaku iri saa ma rukani kubang’ yenga. Kiew wend saa ma televizio bemaku iri, m’imondo ko i Internet, man ma tuko bemaku iri. Kan inwang’u nia galuwang’ bemaku iri saa ma lee akeca, yik i program peri. Lar ipang gin ma pigi tek, kan i ng’eye idog imed saa mi galuwang’. I ng’eye, kwai Yehova ukonyi ilub program m’ipangu. Kan itimo kumeno, ibibedo ku saa man kero pi nitimo ponji peri ma segi kunoke thier mi juruot, pi nicidho i coko, man pi nirweyo lembanyong’a. E i saa mi galuwang’, ibibedo kud anyong’a lee pilembe iketho Yehova i kabedo ma kwong’a. w19.10 mba. 30 udu. 14, 16; mba. 31 udu. 17

I kum oro 55 R.M., Jukristu mi Korinto gimaku yub moko ma pire tek mandha. Giwinjo nia kwo doko tek ni umego ku nyimego mi Yerusalem ku mi Yahudi. E gimaku yub nia gin de gibimio ajok pi nikonyogi. (1 Kor. 16:1; 2 Kor. 8:6) Re dwi moko i ng’eye, Paulo uwinjo nia Jukorinto gimio ngo ajok ma ging’olo. Pieno, saa m’ukwayu juter ajok mi cokiri ma tung’ tung’ i Yerusalem, unwang’ere nia ajok migi utie ngo ayika. (2 Kor. 9:4, 5) Jukorinto gimaku yub ma cuu, man Paulo ufoyogi pi yioyic migi ma tek, man pir ava ma gibino ko mi timo bero. Re emio amora i kumgi bende nia ukwayu gidar lembe ma gicaku. (2 Kor. 8:7, 10, 11) Lembe ma Jukorinto ginwang’iri i ie ubeponjowa nia ecopo bedo tek kadok ni Jukristu ma gigwoko bedoleng’ de nitimo lembe ma gipangu. Pirang’o? Calu ma waleng’ ungo, wacopo dwoko lembene kwa ku ng’eye. Bende, lembe ma wok rek copo nwang’uwa, eno romo ketho ebedo iwa tek nitimo lembe ma nwang’u wapangu.​—Ekl. 9:11. w19.11 mba. 26-27 udu. 3-5

Calu ma ban ma lac gwoko wathkum jasuda ma pol ni ariti, yioyic peri de copo gwoki i kum timo ma reco mi ng’om maeni, calu ve tarwang’, rop, man lembe moko ci ma cik pa Mungu ukwero. Wa Jukristu, wabekiedo lwiny kubang’ ceng’ i thenge mi tipo, man jukwor mwane moko tie tipo ma reco. (Ef. 6:10-12) Dong’ icopo ng’eyo nenedi nia itie ayika nicungo ma tek i saa mir amulaic? Mi kwong’o, kwai Mungu ukonyi. Mir ario, tii ku Biblia pi ning’eyo nia itie dhanu ma nenedi i wang’ Mungu. (Ebr. 4:12) Biblia uyero kumae: “Gen Yehova kud adundeni ceke, man kud ijengri kum ng’eyothelembe peri giri.” (Rie. 3:5, 6) Kawoni kepar pi lembe moko m’utimere i kwo peri nindo nini, man par pi ng’iong’ic m’igam itimo. Ku lapor, nyo ibino i sirina mi sente? Nyo saa maeno igam iparu pi lembe ma Yehova ung’olo, ma nwang’ere i Juebrania 13:5 m’uwacu nia “abiweki ki ngo, kadok akuna de abikuni ki ngo”? Nyo wec maeno umio iri tegocwiny nia Yehova bikonyi? Ka tie kumeno, nyutho nia ibegwoko ban mi yioyic peri kara ebed tek. w19.11 mba. 14 udu. 1, 4

Nyathin utie ku yeny ma nia min ku won zoo giwodh saa man kero migi pi nitunge. Pieno ka junyodo ginyolo awiya dupa ma kindgi ceng’ini ceng’ini, ecopo bedo igi tek nipong’o yeny pa nyathinman i ayi m’ukwayere. Junyodo moko ma ginyolo awiya dupa giyero nia nitungo awiya dupa ugam uologi lee mandha. Mego moko romo nwang’u nia yamu ubekadhu de ngo i kore. Olo maeno copo ketho enwang’u ngo saa mi somo piny, mi rwo man mi rweyo lembanyong’a wang’ ma pol. Bende, ecopo bedo ire tek nilubo coko cuu, man ninwang’u kony i kum ponji ma jubemio. I andha, nico m’umaru dhaku pare bitimo kero nikonye kinde m’awiya migi utie ku yeny, dok ebed i coko kunoke i pacu. Ku lapor, ecopo konyo min ot pare ku tic moko ma jubed juneno nia tie tic pa mon. Ebitimo kero kara thier migi mi juruot umii kony ni dhanu ceke. M’umedo maeno, kwayu nico ubed urwei lembanyong’a wang’ ma pol ku juruot pare. w19.12 mba. 24 udu. 8

Oro mir anyong’a ubed umio bero ma kani ni nyithindho mir Israel? Kepar nia Jaisrael moko ugamu deni ma lee man pi nicule, elworo ng’om pare. I Oro mir anyong’a, judwoko ng’om pare. E edok i “bang’ aba pare,” eno ketho awiya pare gikoso ngo ng’om ma gibilagu. Kunoke nyo ng’atini ugamu deni ma lee m’ukwayu nia elworere gire ni ng’eca kunoke elwor nyathin pare pi nicule. I Oro mir anyong’a, ng’atu maeno m’ubino ng’eca dok “ba juode.” (Law. 25:10) Eno ubed uketho jubedo ngo ng’eca nja ma genogen umbe! M’umedo maeno, Yehova uyero kumae: ‘Jucan bibedo mbe kudi, kum Yehova bimio mugisa iri andha i ng’om ma Yehova Mungu peri mio iri ni aba.’ (Poi. 15:4) Eno ukoc bor ku lembe ma tin wabeneno i ng’om maeni, kum tin inwang’u ju m’ulony ubelony nisagu, jucan ke can migi ubecidho i wang’e! w19.12 mba. 8-9 udu. 3-4

Kinde ma Yesu ubino kadhu kud i amulaic, erwo “ku ywak ma tek ku piwang’.” (Ebr. 5:7) Kite m’erwo ko i bang’ Yehova kud adundene ceke unyutho nia egwoko bedoleng’ pare ire, man rwone uketho emedere niwore. I wang’ Yehova rwo pa Yesu ubino ve ng’wic udok ma ng’wice ng’ar. Lembe ceke ma Yesu utimo i kwo pare unyayu mutoro i Won man ucero bang’ bimobim pare. Wanyutho nia wabelubo lapor pa Yesu nwang’u wabetimo kero mwa ceke niworo Yehova man nigwoko bedoleng’ mwa ire. Saa ma wabenwang’ara kud amulaic, warwo kud adundewa ceke nia Yehova ukonywa wanyai mutoro i ie. Ka wabetimo lembe ma cik pa Yehova ukwero, wang’ei nia ebiwinjo ngo rwo mwa. Ento ka wabekwo nimakere ku cik pare, wang’ei nia rwo ma waberwo niai kud i adundewa bibedo ve udok ma ng’wice ng’ar i wang’e. Bende wang’ei nia anyong’a nego Wegwa mi polo kinde m’eneno nia wabetimo kero niwore man nigwoko bedoleng’ mwa ire. w19.11 mba. 21-22 udu. 7-8

I oro 1919, Yesu ung’io ungu moko ma nok mir umego ma juwiro ku tipo kara gibed ‘jamiru mandha man ma riek.’ Jamiru maeno ubetelo wi tic mi rweyo lembanyong’a man ebemio ‘cemo i nindone’ ni julub pa Kristu. Sitani ku ng’om pare gibetimo tego migi ceke nidwoko tic pa jamiru udok tek, kunoke nijigo ticne ajiga. Ku lapor, lwiny ma dongo mi ng’om zoo utimere wang’ ario, can sente ugam upodho i ng’om zoo, man junyayu ragedo mananu i kum dhanu pa Mungu. Re asu kud i kind peko maeno, jamiru mandha man ma riek ugam umedere nimio cam mi tipo ni julub pa Kristu ma gini wi ng’om. Kepar pi cam mi tipo m’unyamere tin eni, ma wabenwang’u mi mananu ke i dhok ma kadhu 900! Eno ubenyutho kamaleng’ nia Mungu uyio jamiru. Lembe mange m’ubenyutho nia Yehova ubepoko mugisa iwi dilo pare utie tic mi rweyo lembanyong’a. Tin, juberweyo lembanyong’a “i ng’om ngung’.”​—Mat. 24:14. w19.11 mba. 24 udu. 15-16

I Ceng’ mir adunya, ular ubed ukwayu jalam ma dit uwang’ udok ma ng’wice ng’ar i wang’ nithiero lam. Ebed etimo kumeno pi ning’eyo ka nyo enwang’u bero i wang’ Yehova. Kinde ma Yesu ubino iwi ng’om, i wang’ nithiero lam mi jamgony, ugam ukwayu nia elar etim lembe moko ma pire tek lee nisagu both mi dhanu. Ebino lembang’o? Eworo Yehova i lembe ceke man egwoko bedocu pare kara Yehova ujol lam m’ebecithiero. Kumeno re ma Yesu unyutho nia gin ma pire tek mandha utie nikwo nimakere ku yeny pa Yehova. Bende, ecero ba dito ma malu ngbir pa Won, niwacu kite m’ebimo ko. Saa ceke ma Yesu ukwo iwi ng’om, eworo cik pa Yehova kubang’e kubang’e. Kadok nwang’u eng’eyo nia ebikadhu kud i amulaic dupa de, re eweko ngo lembe maeno ucere ninyutho nia bimobim pa Won re m’utie ber nisagu.​—Flp. 2:8. w19.11 mba. 21 udu. 6-7

I kind nindo ceke ma Yesu urweyo ie lembanyong’a iwi ng’om, jukwenda pare gibed gitimo ire lembe m’unyutho nia gitie jurimo mandha. (Rie. 18:24) Pigi ubino tek i Yesu. I saa mi tic pare iwi ng’om, umego pare ma buu de giyie ngo. (Yoh. 7:3-5) Saa moko wedi pare giparu nia abelu daru make. (Mk. 3:21) Tung’ ku ju maeno, jukwenda pa Yesu ma gigwoko bedoleng’ gimediri nilube, uketho uthieno ma tokcen i wang’ tho pare, eyero igi wec mi giragora ma tin. Saa moko jukwenda pa Yesu gibed gitimo lembe m’unyayu can i ie, re ebed eketho ngo wie akeca i kum kosa migi, ento ebed eneno nia gitie ku yioyic. (Mat. 26:40; Mk. 10:13, 14; Yoh. 6:66-69) Uthieno ma tokcen i wang’ tho pare, Yesu uyero ni dhanu maeno ma gigwoko bedoleng’ migi kumae: “Alwong’owu jurimo; kum gin ceke m’awinjo ba Vwa aketho wung’eyo.” (Yoh. 15:15) M’umbe jiji, jurimb Yesu gigam gitielo cwinye lee dit. w19.04 mba. 11 udu. 11-12

Ng’atini ng’eyo nenedi nia enwang’u lwong’o pi nicidho i polo? Jakwenda Paulo udwoko wang’ penji maeno kamaleng’ i barua m’ekiewo ni Jukristu mi Roma ma “julwong’ogi gibed jumaleng’.” M’umedo wec mi giragora mi nindo ma tin, eyero igi kumae: “Kum wujolo tipo mi ng’eca kendo ngo ni lworo, ento wujolo tipo mi dwok ma judwoko kowu ni nyithindho, ma walwong’o ko kumae, Abba, Vwa.” (Rum. 1:7; 8:15) Pieno, Mungu tio ku tipo pare maleng’ pi niketho ju m’ewiro ging’ei kamaleng’ nia ginwang’u lwong’o mi cidho i polo. (1 Tes. 2:12) Yehova weko ngo jiji moko nyanok de ubed i adunde ju m’ewiro ku tipo maleng’. (1 Yoh. 2:20, 27) Jukristu ma tipo wiro gimbe ku yeny ma nia ng’atu mange unyuth igi nia Yehova uwirogi. w20.01 mba. 22 udu. 7-8

“Cik pa Kristu” utie ku kathere ma ber m’usagu zoo, niwacu ecungo iwi mer. (Gal. 6:2) Mer ubed ucwalu Yesu i lembe ceke m’etimo. Kisa kunoke ngisi cwaluwa ninyutho mer ni jumange. Kit ngisi maeno re m’ubed ucwalu Yesu niponjo dhanu, nikeyo remo, ninyayu cam, man nicero ju m’utho. (Mat. 14:14; 15:32-38; Mk. 6:34; Lk. 7:11-15) Yesu bino ayika niketho yeny mi jumange i kabedo ma kwong’a. M’usagu zoo, Yesu utuc ninyutho mer ma lee dit kinde m’ewodhere nitho pi dhanu. Wanyutho nia wabelubo lapor pa Yesu nwang’u wabeketho yeny mi jumange i kabedo ma kwong’a. Walubo bende lapor pare nwang’u wabenyutho kisa ni dhanu mi kabedo ma warweyo lembanyong’a i ie. Ka kisa re m’ubecwaluwa nirweyo igi, eno nyutho nia wabeworo cik pa Kristu. w19.05 mba. 4 udu. 8-10

Yesu uyabu yo mi gony ni dhanu kara giwoki kud i ponji mi vupo ma judong dini gibino nuro kogi. I rundi maeca, jubed judiyo Juyahudi ma dupa nilubo lemkei, man ponji mi vupo. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Ju m’ubed ugoyo korgi nia gibekonyo dhanu uwor Mungu gin gigi de gibed giwore ngo i ayi m’atira, pieno gibino ve abinga. Calu ma gikwero Masiya man gikwero lemandha m’eponjo, gimediri asu nibedo abinga man dubo migi de uwekere ngo. (Yoh. 9:1, 14-16, 35-41) Ento lemandha ma Yesu uponjo man lapor pare ma ber uketho ju ma mol ging’eyo lembe ma gicopo timo kara gibed agonya kud i ponji mi ndra. (Mk. 1:22; 2:23–3:5) Bende, Yesu uthiero kwo pare pi nigonyo dhanu kud i ng’eca mi dubo. Calu ma Yesu umio kwo pare ni jamgony, Mungu copo weko dubo mi ju ma gitie ku yioyic i jamgonyne, man ma gibenyutho yioyic migine nikadhu kud i timo.​—Ebr. 10:12-18. w19.12 mba. 10 udu. 8; mba. 11 udu. 10-11

Yehova tio ku tipo pare maleng’ pi ninyutho kamaleng’ ni Jukristu ma tipo wiro nia eng’iogi. I ayi maeno, tipo maleng’ utie “mukwatu” ma Mungu mio igi pi niketho ging’ei m’umbe jiji nia i nindo m’ubino gibikwo rondo ku rondo i polo, ento ungo iwi ng’om. (2 Kor. 1:21, 22) Ka Yehova uwiro Jakristu moko, nyo eno nyutho nia m’umbe piem ebicidho i polo? Ungo. Jakristune ng’eyo nia Mungu ung’ie pi nicidho i polo. Enre ukwayu epoi i kum wec ma e ma Biblia uwacu: “Umego, wutim kud amora m’usagu kara wuketh lwong’o mu ku goyo nyingwu cung tek: kum tek wutimo gin maeni, wubikier ki ngo.” (2 Pet. 1:10) Pieno, kadok Jakristu moko unwang’u lwong’o kara ecidh i polo de, ebinwang’u sukulia maeno kende kende kan egwoko bedoleng’ pare.​—Flp. 3:12-14; Ebr. 3:1; Nyu. 2:10. w20.01 mba. 21-22 udu. 5-6

Thelembe acel m’uketho jurimo mi ndra ma gibin giliewo Yob ginyutho ngo kisa ire utie nia gitimo ngo kero ninyang’ i peko m’ebekadhu kud i ie. Eno uketho gibino ku paru ma cuu ngo man gigam gipoko lembe i wie i ayi ma rac mandha. Wacopo timo ang’o kara kud wapodh i kosa ma kumeno? Wii kud uwil nia Yehova kende re m’ung’eyo lembe ceke ma ng’atini ubekadhu kud i ie. Pieno, wek kisa ucweli niwinjo kilili lembe ma ng’atu m’ubenwang’ere ku peko ubekoro iri. Bende, tim kero ninyang’ i peko pare kakare niwinje awinja kende. Kumeno re m’ibinyutho kisa ni umeru kunoke ni nyameru. Kisa bicerowa niketho peko mi jumange udok iwa ni wer. Ng’atu ma saa ceke weco iwi peko mi jumange giero ngo umego ku nyimego i cokiri, ento enyayu pokiri. (Rie. 20:19; Rum. 14:19) Ecopo medo can ameda i ng’atu ma nwang’u de ubesendere con. (Ef. 4:31, 32) Etie lembe ma ber dit ka wabeii nineno kite ma beco ma ng’atini utie ko, man wabeparu nia wacopo konye nenedi kara ecir peko m’ubeng’abu cwinye! w19.06 mba. 21-22 udu. 8-9