Dwi mir 6

Hana m’ubino min jabila Samwel ugam uciro peko lee i kwo pare. Pi oro ma dupa enyolo ngo awiya. (1 Sam. 1:2) Con i Israel, jubed juparu nia ka dhaku moko unyol ungo eca nyutho nia Mungu upoko ngo mugisa i wie. Lembuno uketho Hana ubed unwang’u nia etie dhaku ma the lem pare mbe. (Tha. 30:1, 2) Lembe mange de ubino nuti m’ubed unyayu can lee i Hana. Cware ugamu dhaku mange ma nyinge Penina; enyolo ire awiya dupa, man ebed esendo Hana lee mandha pilembe enyolo ngo awiya. Hana ubino ku can ma yawe mbe i cwinye pi peko m’ebed enwang’ere ko. Adieng’a ma lee m’ebino ko uketho ebed “eywak man ecamu ngo.” Ebed enwang’ere ku “can ma kec” i adundene. (1 Sam. 1:7, 10) Hana ugam unwang’u kwiocwiny nenedi? Hana ukoro peko pare ceke ni Yehova nikadhu kud i rwo. I ngei m’erwo, egam ekoro lembe m’usende ni Eli ma Jalam ma dit. Eli uyero ire kumae: “Cidh ku kwiocwiny; man Mungu mir Israel umi penji peri m’ikwayu i bang’e.” Lembe maeno ukelo adwogi ma kani? Biblia ukoro nia Hana ‘cidho i yo pare, man ecamu; man can [ubino] mbe i wang’e kendo.’ (1 Sam. 1:17, 18) Andhandha, rwo ukonyo Hana ninwang’u kwiocwiny kendo. w20.02 mba. 21 udu. 4-5

Kago eni, Yehova binyotho ng’om maeni cen, ento “dhanu m’adundegi bedo ayika pi kwo ma rondo ku rondo” re ma gibiboth. (Tic. 13:48) Pieno etie lembe ma kakare nia warwei bende ni wedi mwa kara gicak timo ni Yehova. Yehova, Wegwa ma jamer ‘uyenyo ngo nia ng’atu moko rwiny, ento nia dhanu ceke gitund ba lokocwiny.’ (2 Pet. 3:9) Ukwayu wang’ei nia wacopo nyutho rwonglembe mi both ni dhanu i ayi ario: i ayi ma cuu kunoke i ayi ma rac. Ku lapor, nyo wabed waweco ku woro ka waberweyo lembanyong’a ni dhanu ma wang’eyo ngo, ento ka waberweyo ni wedi mwa wang’enyo igi lembe ter ter. Tin dhanu ma pol ka giparu pi kite ma gigam girweyo ko lembanyong’a ni wedi migi wang’ ma kwong’a, ang’eyang’o wok i igi nia nwang’u kud girwei i ayi maeca. Saa ceke ma wabemito weco ku wedi mwa iwi lemandha, ukwayu wapoi i kum juk pa jakwenda Paulo ma nwang’ere i giragora mwa ma tin. Kan ungo, wacopo nyayu ng’ecwiny i igi kakare nikonyogi kara giwinj lembe ma waberweyo igi. w19.08 mba. 14-15 udu. 3-5

Igam iwinjiri nenedi kinde m’iponjo lemandha m’ulubo e iwi Wod Mungu: Yesu utie ng’atu mir ario ma pire tek nisagu i polo kud i ng’om zoo. Ebino ayika nithiero kwo pare ni jamgony piwa. Ka wabetimo lembe m’ubenyutho nia watie ku yioyic i jamgony, Mungu weko dubo mwa, wabedo ku winjiri ma ceng’ini kude, man i nindo m’ubino, wabinwang’u kwo ma rondo ku rondo. (Yoh. 3:16) Yesu tie Jalam mwa ma dit. Ebemito ekonywa kara wanwang’ bero mi jamgony m’ethiero man wabed ku winjiri ma ceng’ini ku Mungu. (Ebr. 4:15; 7:24, 25) Calu Yesu tie Ubimo mi Ker pa Mungu, Yehova bitio kude pi nidwoko nyinge dok leng’, pi ninyotho jutimrac cen, man pi nimio mugisa ma rondo ku rondo ni dhanu ma bikwo i Paradiso. (Mat. 6:9, 10; Nyu. 11:15) Yesu utie iwa bende lapor m’ukwayu walubi. Etimo yeny pa Mungu i kwo pare zoo; eno tie lapor ma ber ma wacikara nilubo. (Yoh. 4:34) Kan iyio lembe ma Biblia ubeponjo iwi Yesu ma tie Wod Mungu, ibimare lee. Mer maeno bicweli nitimo yeny pa Mungu i kwo peri zoo, calu ma Yesu ugam utimo. w20.03 mba. 10 udu. 12-13

Yesu urwo wang’ dupa i nindo ma tokcen mi kwo pare iwi ng’om. Saa m’ecaku the Poi pi tho pare karacelo ku julubne, erwo iwi mukathi ku divai. (1 Kor. 11:23-25) I wang’ niai kud i kabedo maeno ma gitimo i ie Kadhukuwijo, erwo kendo ku julub pare. (Yoh. 17:1-26) Uthieno ma rom eca kinde ma gituc ku julubne i Gethsemane, erwo kendo thiri thiri. (Mat. 26:36-39, 42, 44) M’umedo maeno, wec ma tokcen ma Yesu uyero i wang’ nitho de ubino rwo. (Lk. 23:46) Yesu urwo i bang’ Yehova pi lembe moko ci m’utimere nindo ma tokcen mi kwo pare. Lembe acel m’ukonyo Yesu niciro amulaic utie genogen m’ebino ko iwi Won, m’enyutho nikadhu kud i rwo ma thiri thiri. Jukwenda pare lundo kakare ma nia gimediri nikio man nirwo, giweko nindo ukadhu kugi i diewor maeca. Eno uketho ginyutho ngo tegocwiny kinde ma ginwang’iri kud amulaic. (Mat. 26:40, 41, 43, 45, 56) Calu Yesu, wabigwoko bedoleng’ mwa ni Yehova i saa mir amulaic, kende kende tek ‘waberwo areri.’ w19.04 mba. 9 udu. 4-5

Yehova udagu timo mi weco ku tipo magwei. Yang’ con egam eyero ni nyithindho mir Israel kumae: “Ku junwang’ ng’atu moko i beng’i ma ketho wode kadi nyare kadh kud i mac, ng’atu ma lamu bila, ng’atu ma jakilgot, kadi jalamlam, kadi jawodhtho, kadi ajoga, kadi weg tipo, kadi jacwitho, kadi adranga. Kum ng’atu ma tek timo gin maeni en e ginmajudagu ni Yehova.” (Poi. 18:10-12) I andha, tin Jukristu gitie ngo i the Cik ma Yehova umio ni nyithindho mir Israel. Ento wang’eyo nia paru pa Yehova iwi weco ku tipo ulokere ngo. Yehova ukwerowa niweco ku tipo, pilembe eng’eyo nia eno tie yo ma Sitani betio ko pi nimio peko i kum dhanu. Sitani betio ku yo maeno pi nimewo vupo, uketho i ie vupo ma nia ju m’utho gibemediri nikwo kaka moko. (Ekl. 9:5) Bende, weco ku tipo tie yo ma Sitani nyayu ko lworo i dhanu, man m’enyotho ko wi dhanu kara kud ging’ei Yehova. Ebemito nia dhanu gimiiri i weco ku tipo kara gigen pajogi kakare nigeno Yehova. w19.04 mba. 21 udu. 5-6

Timo mi maku awiya utie dubo ma pek dit. Ka ng’atu moko umaku nyathin nwang’u etimo nyathin ne rac dit. Nyathin ugene, re eng’io nitimo nyathin maeno rac akakaka. Wacikara nigwoko awiya i kum timo ma rac maeno, bende ukwayu wakony man wajuk cwiny awiya ma jugam judiogi nitimo kugi lembe ma kumeno. (1 Tes. 5:14) Ka ng’atu moko mi cokiri umaku nyathin moko, eno kelo acidi iwi cokiri. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) Pieno, ka ng’atu moko utimo lembe maeno ma rac m’ukelo acidi iwi cokiri man ekwero niloko cwinye, jukoye cen kud i cokiri. Ka ng’atu moko mi cokiri uturo cik pa gavmenti, ku lapor emaku nyathin, eca edubo i kum gavmenti. (Nen bende Tic mi Jukwenda 25:8.) Judong cokiri gimbe ku twero mi mio matira ni ng’atu m’uturo cik pa gavmenti. Pieno ka ng’atu moko mi cokiri umaku nyathin, gicero ngo bang’e, ento giweko judongo pa gavmenti umii ire matira. w19.05 mba. 9 udu. 4-7

Yehova copo konyowa nivoyo peko moko ci, pilembe Japonji moko mbe ma calu en. (Yob 36:22) Lembe pare ubeponjowa ku gin ceke ma watie ku yenyne kara wacopo ‘romo kakare, ma wayikara ndhu kum tic ceke ma ber kubang’gi kubang’gi.’ (2 Tim. 3:17) Ka wabekwo nimakere ku lembe ma Biblia ubeponjo, wadoko riek nisagu dhanu ma gibekwo nimakere ku “rieko m’i ng’om maeni.” (Zab. 119:97-100) Lembe mi can utie nia, wang’ ma pol rieko m’i ng’om maeni cwaluwa nipong’o ava mwa mi kum. Pieno ecopo bedo iwa tek niparu man nitimo lembe i ayi m’ukoc ku mi dhanu m’i ng’om maeni. Pi thelembe maeno re ma Biblia uyero kumae: “Wubed ku weng’wu kara ng’atu moko kud udwokwu ni jambayeki ku lembrieko pare man kud abombi mananu, tok lembkei mi dhanu.” (Kol. 2:8) Calu ma Biblia ular uewo pi nindo mi kajik ceng’, dhanu ma pol gidoko jumar “anyong’a.” (2 Tim. 3:4) Bende, tho ma tung’ tung’ ma dak nikadhu kud i yo mi ribiri, calu ve SIDA unyai lee mandha. Eno ubenyutho kamaleng’ nia rieko m’i ng’om maeni utie andhandha lemkasegu.​—2 Pet. 2:19. w19.05 mba. 21 udu. 1-2; mba. 22 udu. 4-5

Sitani ucwalu nyithindho mir Israel niyio nia ka gin de gicaku timo lemsuru mi thek m’udhokogi, cam migi bicek lee. Thekne gigam giyio nia kara mungu migi ukonj koth, ubekwayu giketim kit thier moko kokoro ni mungune. Pieno, Juisrael ma gibino mbe ku yioyic i Yehova giyio nia andha eno re m’utie yore ma copo ketho koth dwogo; e gicaku timo thier ni Bal. Bende, Sitani ucwalugi i lembsasa mi tarwang’. Thek m’ubed uworo mungu m’araga gibed gitimo kura ma reco mandha i thier migi. Kurane moko ugam uketho i ie tarwang’ ma jumaco ku jumamon ubed utimo i hekalu. M’umedo maeno, gibed gitimo tarwang’ mon ku mon man co ku co ku kit lembsasa mange de; igi ebino lembe ma rac ungo. (Poi. 23:17, 18; 1 Ub. 14:24) Thekne giyio nia timo maeno re ma cwalu mungu migi niketho ng’om uceg igi cam. E nyithindho mir Israel ma dupa gimondo i kura mi tarwang’ mi thek m’utwodogi, pieno gicaku timo thier ni mungu m’araga. I andha, Sitani re m’ugam umakugi i awic pare. w19.06 mba. 2 udu. 3; mba. 4 udu. 7-8

Umego ku nyimego mange dupa ma gibino timo tic mi saa ceke, man ma gibino timo i Bethel de tic migi ugam uwilere. I andha, ecopo bedo yot ungo ni ju m’ubetimo tic mi saa ceke niweko tic maeno ma nwang’u gimaru akeca. Kan itie acel m’ikindgi, ang’o ma romo konyi ning’iyo kud alokaloka? Mediri nibedo ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova nwang’u ibesomo Biblia kubang’ ceng’, man ibenyamu i lembe m’isomone cuu. Bende, bed itim kero nirweyo lembanyong’a lee ku cokiri ma ini ie. Ng’ei nia wi Yehova wil ungo ku dhanu ma gibetimo ire kud adundegi ceke, kadok nwang’u dong’ gibetimo ngo rom ku ma naka de. Kud inur kwo peri ku giki mi kum. Kud iwek adieng’a mi ng’om maeni ‘udeyi,’ niwacu uketh iwek nitimo ni Yehova. (Mat. 13:22) Kud iwinj juk mi dhanu ma gitimo ngo ni Yehova, kunoke mi jurimo, man wedi peri ma gibewacu iri nia kwayu isai sente lee kara kwo peri uyikere. (1 Yoh. 2:15-17) Ento gen Yehova pilembe eng’olo nia ebipong’o yeny mwa ‘i nindone.’ Ebikonyowa kara wamedara nibedo ku yioyic ma tek, man kara wabed ma cwinywa kwio.​—Ebr. 4:16; 13:5, 6. w19.08 mba. 20 udu. 4; mba. 21-22 udu. 7-8

Nyo ibekadhu kud i peko moko m’uberoyo ang’abacwiny i ii? Etie lembe ma tielo cwinywa lee dit ning’eyo nia Yehova benyang’ i peko m’uberoyo ang’abacwiny i iwa. Bende eng’eyo mupaka mwa, paru mwa, man enyang’ i kite ma wawinjara ko kinde ma wabenwang’ara ku peko. (Zab. 103:14; 139:3, 4) Ka wajengara zoo iwi Yehova, ebikonyowa kara wacir peko moko ci ma copo royo ang’abacwiny i iwa. Ang’abacwiny copo ketho inwang’u nia peko peri bithum ungo, e cwinyi copo tur magwei. Ka lembe ma kumeno uwok iri, poi nia Yehova tie ayika nikonyi kara icir peko m’uberoyo ang’abacwiny i ii. Ebikonyi nenedi? Ebekweyi nia ikor ire adieng’acwiny peri man kite m’ibewinjiri ko. Bende etie ayika nidwoko wang’ rwo peri. (Zab. 5:3; 1 Pet. 5:7) Pieno, kwai Yehova saa ceke man kor ire peko peri. Ebiweco ngo kudi dhok ku dhok, ento ebiweco i beng’i nikadhu kud i Biblia man dilo pare. Lembe m’ibisomo i Biblia bitielo cwinyi man bimio iri genogen. Ecopo tio bende kud umego ku nyimego mi cokiri pi nimio amora i kumi.​—Rum. 15:4; Ebr. 10:24, 25. w19.06 mba. 16 udu. 7-8

Ka jubenyayu ragedo i kumi, rwo i bang’ Yehova, “konj adundeni woko calu pi” i wang’e, man kor ire lembe ceke m’ubenyayu lworo man adieng’a i ii. (Ywa. 2:19) Kan ibemediri nirwo ku cwinyi ceke, eno biketho ibicoro ceng’ini i vut Yehova. (Rum. 8:38, 39) Ng’ei m’umbe jiji nia andha mugisa mi Ker pa Mungu bipong’o kakare kakare. (Wel 23:19) Kan itie ku yioyic ma lingo lingo iwi mugisa ma Ker pa Mungu bikelo, Sitani ku dhanu pare gicopo nyayu ndiri i ii yot yot. (Rie. 24:10; Ebr. 2:15) Bed iting’ saa mi timo sayusac iwi lembe ma tung’ tung’ ma Mungu ung’olo nia Ker pare bikelo, man sai thelembe m’uketho iyio nia gibipong’o andha. Lembe maeno bikonyi nenedi? Kenen lapor p’umego Stanley Jones, m’ugam utimo oro abiro i kol pi yioyic pare. Lembang’o m’ukonye niciro m’umbe nivoc? Ekoro kumae: “Abino ku yioyic ma tek pilembe ang’eyo lembe iwi Ker pa Mungu, ang’eyo gin ma Kerne bitimo, man abino mbe ku jiji nyanok de iwi lembe maeno. Pieno, ng’atu moko mbe m’utuc nicwala awek Yehova.” Kan iyio m’umbe jiji nia lembe ma Yehova Mungu ung’olo bipong’o andha, lworo biketho ngo iwek nitimo ire.​—Rie. 3:25, 26. w19.07 mba. 2 udu. 1; mba. 3 udu. 6-7

Pirang’o pire tie tek lee niketho dhanu udok julub? Pilembe julub pa Kristu kendgi re ma gicopo bedo jurimb Mungu. M’umedo maeno, tin eni ju ma gibelubo Kristu gibekwo ma ber, man gitie ku genogen mi nwang’u kwo ma rondo ku rondo i nindo m’ubino. (Yoh. 14:6; 17:3) Andhandha, Yesu umio iwa tic ma pire tek lee, ento wabetimo ngo tije kendwa. Jakwenda Paulo ukiewo pire man pi Jukristu wagi ma gibino timo kugi kumae: “Wan wa jutic ma watimo karacelo waku Mungu.” (1 Kor. 3:9) Eno tie rwom ma lee dit ma Yehova giku Kristu gimio iwa wa dhanu ma waleng’ ungo! Bende, tic mi ketho dhanu udok julub copo mio iwa mutoro lee. Pi niketho dhanu udok julub, lembe mi kwong’o ma wacikara nitimo utie ‘niyenyo’ ju ma gitie ayika niponjo lembe iwi Yehova. Ka wabenyutho pi Yehova ni dhanu ceke ma warombo kugi, eca nyutho nia andha watie Jumulembe pa Yehova. Tek waberweyo lembanyong’a calu ma Kristu ung’olo iwa, eca nyutho nia watie Jukristu mandha. w19.07 mba. 15 udu. 3-5

Dhanu ma pol gibed gimaru Biblia pilembe etie ku juk ma tung’ tung’ mi rieko. Nyamego moko mir adhura mi New York ma berweyo ni dhanu ma weco dhu Chinois uyero kumae: “Abed atimo kero ninyutho igi mer, man niwinjogi kilili. Kan arombo ku ng’atu moko ma fodi udwogo ma nyen, apenje kumae: ‘Ibetimo ang’o pi ning’iyo ku kwo mi ng’ombuni? Nyo idaru nwang’u tic moko? Nyo dhanu mi ng’ombuni gijoli ma ber?’” Saa moko bodho maeno mio ire kaka mi caku weco ku ng’atini iwi Biblia. Kan enwang’u nia wec ubemol ma ber i kindgi, emedo kumae: “Iparu nia wacikara nitimo ang’o kara wabed ku winjiri ma ber ku dhanu? Nyo aromo nyutho iri juk moko ma nwang’ere i Biblia? Eyero kumae: ‘Thekri mi dhau en e calu wodho pi: ka kumeno wek dhau ma fodi ali kuwok ungo.’ Nyo iparu nia juk maeni copo konyowa nikwo ma ber ku dhanu mange?” (Rie. 17:14) Niweco ku dhanu i ayi maeno romo konyowa ninwang’u ju ma gicopo maru niponjo lembe lee. w19.07 mba. 23 udu. 13

Ju ma gidok nitimo tic mi saa ceke i kabedo mange gitie ku yeny ma nia inyang’ i lembe ma gibenwang’iri ko. Ecicopere nia gitie ku remo kunoke nyo wedi migi re m’uberemo, man eno uberoyo adieng’a i igi. Bende, nyo gitie ku can i cwinygi pilembe wedi migi moko ma gimaru utho. M’umedo maeno, nyo ava jurimbgi ma giweko kaka ma gibed gitimo i ie ubenegogi lee kadok gibeyero ngo de. Kara paru mi lembe maeno uthum kud i wigi, ecopo kwayu nindo ma lee. I kind saa maeno, kan ibewotho rweyo kugi man ibetimo igi lembe ma beco, eno bitielo cwinygi man bikonyogi ning’iyo pio pio. Nyamego moko m’utimo tic mi saa ceke i ng’om mange pi oro ma dupa ukoro kumae: “I kabedo m’abed atimo i ie, abed atelo wi ponji mi Biblia kubang’ nindo. Ento kaka m’adok i ie, ebino yot ungo nisomo kadok verse ma verse e de ni dhanu i tic mi lembanyong’a, kunoke ninyutho igi video. Re umego ku nyimego mi cokiri para ma nyen gibed giting’a wacidho kugi i liew migi, man wacidh watelo kugi wi ponji mi Biblia. Eno uloko nen para iwi dhanu mi kabedo maeno. Agam acaku ponjo kite mi caku wec ku dhanu mi kabedone. Lembe maeno zoo ukonya ninwang’u mutoro kendo.” w19.08 mba. 22 udu. 10; mba. 24 udu. 13-14

Calu Euodia giku Suntuke, wan de saa moko ecopo bedo iwa tek nimaru umego ku nyimego mwa ka lembe moko uwok i kindwa, pilembe saa maeno nwang’u wabeketho wiwa kwa i kum kosa pare. Wan ceke wabed watimo kosa wang’ ma pol. Ka wabed waketho wiwa kwa i kum kosa mir umego ku nyimego, mer ma wamaru kogi bijwik. Ku lapor, ecicopere nia wubeyiko Ot Ker kud umego moko, e eweko ticne zoo i kori; saa maeno, ng’ecwiny copo mondo i ii. Kan icaku paru pi kosa mange de m’elar etimo i wang’e, ng’ecwiny copo medere ameda i ii, man mer m’imare ko copo jwik. Dong’ ka fodi asu ikanu kosa m’umego moko mi cokiri peri utimo, kwayu ikepar lembe ma e: Yehova ung’eyo cuu kosa mwa man eng’eyo bende kosa mir umego ku nyimego mwa. Re asu emaruwa man emaru umego mwa de. Pi thelembe maeno, wacikara nicego kite pa Mungu i kwo mwa, man niketho wiwa kwa i kum kite ma beco mir umego ku nyimego. Ka wabetimo kero nimarugi, kindwa kugi bidoko ceng’ini mandha, man wabibedo i acel.​—Flp. 2:1, 2. w19.08 mba. 9-10 udu. 7-8

Yehova umaru dhanu ma jwigiri. Dhanu ma ginyutho jwigiri mandha re ma gicopo bedo ku mer ma ceng’ini kude. Ento “eng’eyo jukuhaya ku bor.” Wan ceke wabed wamaru wanyai mutoro i Yehova, man wabed ku winjiri ma ceng’ini kude. Eno re ma tie thelembe ma cwaluwa ninyutho jwigiri. Ng’atu ma jwigere tie ng’atu ma neno ngo nia pire tek nisagu jumange, man etie ngo jakuhaya. Biblia unyutho nia ng’atu ma jwigere ng’eyo nia Yehova Mungu utie dit nisage. Eng’eyo bende nia jumange gikadhe i lembe moko kokoro. (Flp. 2:3, 4) Dhanu moko nen nia gitie dhanu ma jwigiri, ma ke i andha nwang’u gimbe ku jwigiri nyanok de. Saa moko nyo gitie dhanu ma ng’won. Kunoke ginyutho woro ni jumange pilembe juponjogi kumeca i suru migi. Ento yor i igi lundo nwang’u gitie jukuhaya mi tuko ngo. Re nitundo awene de jubin jung’eyo nia gitie dhanu ma nenedi i andha ca.​—Lk. 6:45. w19.09 mba. 2 udu. 1, 3-4

‘Lembanyong’a pa Rwoth mwa Yesu’ uketho i ie lemandha ceke ma Yesu uponjo. Wanyutho nia wabeworo lembanyong’ane, nwang’u wabetio ku ponji pa Yesu i kwo mwa. Bende, nwang’u wabeketho Ker pa Mungu i kabedo ma kwong’a i kwo mwa, wabekwo nimakere ku cik pare, man nwang’u waberweyo lembanyong’a mi Ker. (Mat. 6:33; 24:14) M’umedo maeno, wanyutho worone nwang’u wabekonyo umego pa Kristu ma juwiro ku tipo i tic ma lee ma gibetimo. (Mat. 25:31-40) Ceng’ini eni, Jukristu ma juwiro ku tipo biculo kawang’ bero ma “rombe mange” utimo igi. (Yoh. 10:16) Nenedi? Lwiny mir Armagedon bicaku nwang’u dhanu 144 000 zoo gidaru cer pi kwo mi polo ku kum mi tipo ma tho ngo. Gibibedo i kind udul mony mi polo ma birungo i Gog nziki nziki, man gibigwoko dhanu pa Yehova. (Nyu. 2:26, 27; 7:9, 10) M’umbe jiji, udul ma dit gibinwang’u nia kara gitimo ber dit nikonyo Jukristu ma juwiro ku tipo kinde ma gibino iwi ng’om! w19.09 mba. 12-13 udu. 16-18

Pirang’o wanwang’u yom ka wabetimo tic ma Yesu umio iwa? Pilembe watie ku jutelwic ma beco. Yehova, Wegwa ma malu Ngbir tie ngo jabim ma rac ma foyo ngo jurutic pare. Eneno tic ma wabetimo ire ni gin ma pire tek. (Ebr. 6:10) Bende, Yehova bemio iwa kero kara watim tic m’emio iwa. (2 Kor. 4:7; Gal. 6:5) M’umedo maeno, Yesu ma Rwoth mwa betio ku dito pare i ayi ma cuu mandha. (Yoh. 13:15) Judong cokiri ma gitie jukwac mwa de gilubo lapor pa Yesu ma tie “jakwac ma dit.” (Ebr. 13:20; 1 Pet. 5:2) Gi ii nikwo kudwa ma ber, gimio amora i kumwa, gitielowa nikadhu kud i ponji migi, man gigwokowa. Bende, wabetimo tic ku jurimo ma beco mandha. I ng’om maeni, ng’atu moko acel de mbe ma tie ku jurimo ma beco ve mwa, man m’ubetimo tic ma cuu ma ve wabetimo. Kepar nyanok: watimo tic karacelo kud umego ku nyimego ma kura migi ber mi tuko ngo, re giparu ngo nia giber nisagu jumange. Gineno nia jumange dit nisagugi. Ginenowa ngo kende kende ni jurutic wagi, ento watie igi jurimo. Bende, gimaruwa lee, uketho gitie ayika nitho athoa ngi piwa! w19.09 mba. 20 udu. 1; mba. 23 udu. 12-14

Jakwenda Paulo uweco pi ‘ceng’ pa Yehova.’ (1 Tes. 5:1-6) ‘Ceng’ pa Yehova’ ma Paulo uweco pire i giragora maeni, unyutho nindo ma bicaku ku nyoth mi “Babeli ma dit” ma tie dini ceke mi ndra, man ma bithum ku lwiny mir Armagedon. (Nyu. 16:14, 16; 17:5) Jakwenda Paulo unyutho bende gin m’ukwayu watim kara wabed ayika pi ‘ceng’ pa Yehova.’ Eyero nia “ku wanindu, calu dong dhanu” mange. Bende, ukwayu “wakur wabed nger de.” Umito wabed ku wang’wa kara kud wamond nyanok de i lembe moko ci m’uneno gamba mi ng’om maeni. Ka wabedo ngo ku wang’wa, wabipoi nia wadaru mondo i lembgamba mi ng’om maeni. (Yoh. 15:19) Wang’eyo nia Ker pa Mungu kende re ma bikelo kwiocwiny iwi ng’om zoo. Wabemito wakony dhanu mange de ging’ei nia lembe ma tin ubetimere ubepong’o lembila mi Biblia. Wabeii nikonyogi tin eni kum wang’eyo nia saa ma masendi ma dit bicaku, gibibedo mbe ku kare mi caku timo ni Yehova. Pieno, pire tie tek lee dit nia wakony dhanu ma fodi nyathi saa moko nuti eni! w19.10 mba. 8 udu. 3; mba. 9 udu. 5-6

Kinde ma saa gam uromo m’ukwayu jusom kitabu m’adola, Yeremia uoro Baruk ucidh usome ni dhanu, pilembe ebino ku genogen i wie. (Yer. 36:5, 6) Ku tegocwiny, Baruk ucidh utimo tic maeno m’ubino kud ariti lee. Ma jiji mbe, anyong’a nego Yeremia lee dit kinde m’ewinjo nia Baruk ucidh usomo kitaku m’adola maeno ni dhanu i hekalu. (Yer. 36:8-10) Saa ma judongomawijo mi Yuda giwinjo lembe ma Baruk utimo, ging’olo ire nia ekesom kitabune ku dwande ma tek igi de. (Yer. 36:14, 15) E ginwang’u nia kwayu ubimo Yehoiakim bende uwinj lembe ma Yeremia yero. Saa m’ubimo Yehoiakim uwinjo wec ma Yeremia ukiewo, ng’ecwiny uopo ma rac i ie, e ewang’u kitabu m’adolane cen, man eng’olo nia jutwii Yeremia giku Baruk i kol. Yeremia udok uting’o kitabu m’adola mange, emie i bang’ Baruk, man Baruk ukiewo lembe pa Yehova ceke ma Yeremia unyutho ire m’ubino i “kitabu ma Yehoiakim m’ubimo mi Yuda wang’u i mac.”​—Yer. 36:26-28, 32. w19.11 mba. 3-4 udu. 4-6

Yehova copo doko gin moko ci m’emaru pi nipong’o lembakeca pare. Ku lapor i rundi ma con, ebed edoko Japonji, Jajuk, kunoke Jayer lembanyong’a, ku mange de dupa. (Isa. 48:17; 2 Kor. 7:6; Gal. 3:8) Ento wang’ ma pol, ebed etio ku dhanu pi nipong’o lembakeca pare. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kor. 1:3, 4) Yehova copo mio iwa rieko man kero ma watie ku yenyne kara watuc nitimo lembe moko ci m’ukwayere pi nipong’o yeny pare. Eno zoo utie thelembe mi nyinge, calu ma jururieko moko giyero. Wan ceke wamito Yehova utii kudwa pi nitimo yeny pare, ento jumoko romo bedo ku jiji nia Yehova copo tio ngo kugi. Pirang’o? Pilembe giparu nia tio m’umondo i kumgi, lembe moko ma ginwang’iri i ie, man copo migi ma nok uketho gibetimo ngo ire i kadhiri ma nwang’u gimaru. Jumoko lundo ginwang’u nia tic ma gibetimo uromo eca, e gimiyiri ngo nitimo lee nisagu. w19.10 mba. 20 udu. 1-2

Ka wamaru giki mi kum akeca, yioyic mwa copo kwio man waromo caku timo ni Yehova cuu ngo. Jakwenda Paulo ukiewo kumae: ‘Askari moko mbe ma tek eni tic m’etwire gire ku lembe mi kwo maeni; kara enyai mutoro i ng’atu m’ugoro nyinge ya ebed askari.’ (2 Tim. 2:4) Con, basuda mi Roma gibino mbe ku twero mi timo kit kuloka moko ci. Wan de watie ve basuda ma giyikiri ma ber. Gin ma pire tek iwa utie ninyayu mutoro i judongo mwa, Yehova giku Yesu. Ninyayu mutoro i igi utie gin ma pire tek iwa nisagu gin moko ci ma wacopo nwang’u i ng’om pa Sitani. Pieno, waii nibedo ku saa man kero pi nitimo ni Yehova, pi nigwoko ban mi yioyic mwa, man pi nigwoko jamlwiny mwa mange mi tipo. Wacikara nibedo ku wang’wa saa ceke! Pirang’o? Jakwenda Paulo ucimo wang’wa nia “ju ma giyenyo gibed julonyo . . . gikier kum yioyic.”​—1 Tim. 6:9, 10. w19.11 mba. 17 udu. 12, 14-15

Wec ma nia “kwiocwiny ku bedomoth” bilar wok i wang’ ‘ceng’ pa Yehova.’ (1 Tes. 5:1-6.) ‘Ceng’ pa Yehova’ ma 1 Jutesaloniki 5:2 uweco i wie nyutho “masendi ma dit.” (Nyu. 7:14) Wabing’eyo nenedi nia masendi ma dit udhingo caku? Biblia uyero nia jubim mi ng’om biyero wec moko ma segi, eno binyutho kamaleng’ nia masendi ma dit udhingo caku. Wec ma gibiyerone utie “kwiocwiny ku bedomoth” ma Biblia ular uewo pire. Nyo judong dini de gibidikiri niyero wecne? Saa moko. Re ebibedo wec mi vupo ma biai i dhu pajogi. Vupo maeno bibedo rac magwei kum ebiketho dhanu biparu nia gitie i bedomoth, ma ke masendi ma dit ma fodi kite k’uwok ungo ni dhu kutheru. Eyo, ‘nyoth bilund bino i wigi ndhu ndhu nica, calu moc ma goyo dhaku ma ie nuti.’ Ka dong’ dhanu pa Yehova ma gigwoko bedoleng’ migi ke? Kadok nindo pa Yehova bicaku rek de, re i saa maeno binwang’u gitie ayika. w19.09 mba. 9 udu. 7-8

Kinde m’ibemaku yub, ng’ei gin m’ukwayu itim. Kan ing’eyo lembe m’umaku itim, icopo timogi yot yot. Ku lapor, nyo imaku yub nia kwayu ibed isom Biblia nja. Re kan ipangu ngo nia ibibesome saa ma kani, icopo timo ngo gin m’ikeco. Bende, judong cokiri moko giromo maku yub nia kwayu gicak timo liew mi kwac wang’ ma pol, re nindo copo kadhu lee ma fodi gicaku ngo liewne. Kara lembe ma gipangu uwoth ma ber, kwayu gipenjiri ku penji ma calu ve: “Liew maeni copo mio kony akeca ni ng’agi i kind umego ku nyimego mi cokiri mwa? Nyo wapangu nia wabiciliewogi awene?” Bende, tim lembe m’icopo. Ng’atu moko mbe ma romo yero nia etie ku saa, copo man kero mi timo lembe moko ci m’emaru timo. Pieno tim lembe m’icopo. Saa moko, iromo nwang’u nia kwayu iwek lembe moko ma nwang’u ipangu nitimo, pilembe dong’ icopo time ngo. w19.11 mba. 29 udu. 11-12

Lembila moko m’ukoro kite ma dhanu bikwo ko iwi ng’om nwang’ere i Isaya 65:21-23. Dhanu bibedo ngo junyap man gibikoso ngo tic. Biblia unyutho nia dhanu pa Mungu bitimo tic ma beco man ma bimio igi mutoro. Wacopo bedo ku genogen nia i ajiki mi Bimobim mi oro elufu acel pa Kristu, “jubigonyo giracwia pa Mungu en bende kud i ng’eca mi nyoth ni gony mi dwong’ mi nyithindho pa Mungu.” (Rum. 8:21) Tap calu ma i rundi ma con Yehova umaku yub kara Juisrael gibed gitim tic man giyom bende, i the Bimobim mi oro elufu acel pa Kristu de, ebitimo kumeno. M’umbe jiji, saa mi timo thier ni Mungu bibedo nuti. Tin eni, kara dhanu ukwo kud anyong’a ukwayu gitim thier ni Mungu; i ng’om ma nyen bende ebibedo kumeno. Eyo, i the Bimobim mi oro elufu acel pa Kristu, dhanu ma gigwoko bedoleng’ migi gibikwo ku mutoro pilembe gin ceke gibitimo tic ma bimio igi anyong’a man gin ceke gibitimo ni Mungu. w19.12 mba. 12 udu. 15; mba. 13 udu. 17-18

‘Niponjo’ lembe pa Yehova ni awiya peri thelembene tie ang’o? Wec mi dhu Juebrania ma juloko nia ‘niponjo’ thelembene tie “niponjo man nidwogo iwi lembe wang’ dupa kara emond iwi ng’atini.” Kara junyodo gitim lembe maeno, gicikiri nibedo karacelo kud awiya migi wang’ ma pol. Saa moko, cwiny junyodo romo tur pilembe kwayu gidwog iwi lembe acel dududu ni nyathin. Ento kwayu junyodo ginen nia eno tie saa ma ber ma gicopo konyo i ie nyathin migi kara enyang’ i Lembe pa Mungu man etii kude i kwo pare. Pieno, ng’ei awiya peri cuu. Zaburi 127 uporo awiya kud athero. (Zab. 127:4) Jubed juthiedho athero ku jamtic m’ukoc man juyikogi de rom rom ungo. Awiya de gikoc. Pieno, junyodo gicikiri ning’eyo nia gibiponjo nyathinman nenedi. Ku lapor, umego moko giku dhaku pare ma gibedo i ng’om mir Israel, man ma gituc niponjo awiya migi kara gitim ni Yehova, gikoro pi gin m’ugam ukonyogi, giyero kumae: “Wabed waponjo Biblia ku nyathinman enikende.” I andha, won otman re ma bing’io ka nyo ukwayu niponjo ku nyathinman kende kunoke ngo. w19.12 mba. 26-27 udu. 18-20

Saa ma wabenwang’ara i lembe ma tek, wanwang’u mutoro ma lee ka waneno kite m’umego ku nyimego gibekonyo kowa i ayi ma tung’ tung’! Umego Ryan ma won utho rek i aksida uwacu kumae: “Kinde ma ng’atini ubekadhu kud i peko, lembe dupa ma nwang’u ebed etimo yot yot de copo jai ire. Ento enwang’u tielocwiny lee ka ng’atu moko ukonye, kadok ku lembe m’unen ve hakine mbe.” Ng’ei nia lembe ma thindho thindho m’ibetimo pi nikonyo jumange copo juko cwinygi lee dit. Marko ubed utimo tic dupa. Re asu ebed unwang’u saa pi nijuko cwiny jakwenda Paulo, eno uketho Paulo ukwayu kony i bang’e yot yot. Nyamego moko ma nyinge Angela ubino ku mutoro lee nineno nia dhanu dupa gibino ayika nijuko cwinye saa ma junego wat pare moko. Ekoro kumae: “Ka jurimbi gibemito gikonyi, gibino i beng’i yot yot. Ineno ndhu nia gitie kud ava mi konyi.” Dong’ kepenjiri kumae: ‘Nyo jung’eya nia abed abedo ayika nitimo lembe moko pi nijuko cwiny Jukristu wada?’ w20.01 mba. 11-12 udu. 14-16

Jakristu ma tipo wiro copo camu mukati man ecopo madhu divai “swa” i saa mi Poi pi tho pa Yesu nenedi? Ecopo timo kumeno kan ebecamu mukati man ebemadhu divai ma ke ebeworo ngo cik pa Mungu. (Ebr. 6:4-6; 10:26-29) Jukristu ma tipo wiro ging’eyo nia gicikiri nigwoko bedoleng’ migi tek gibemito ginwang’ “sukulia mi lwong’o ma malu pa Mungu ni kum Kristu Yesu.” (Flp. 3:13-16) Tipo maleng’ pa Yehova konyo jutic pare nibedo dhanu ma jwigiri ento jukuhaya ngo. (Ef. 4:1-3; Kol. 3:10, 12) Pieno, Jukristu ma tipo wiro ginwang’u ngo nia gisagu jumange. Ging’eyo nia Yehova bemio ngo tipo maleng’ ni Jukristu ma tipo wiro nikadhu m’emio ni jutic pare mange. Giparu ngo nia gin re ma ginyang’ cuu i lemandha mi Biblia nisagu dhanu ceke. Bende, giyero ngo ni ng’atu moko nia en de tipo wire, man nia ukwayu ecak camu mukati man emadh divai i Poi pi tho pa Yesu. Ento ging’eyo nia Yehova kende re ma lwong’o ng’atini pi nicidho i polo. w20.01 mba. 27-28 udu. 4-5

Yehova ubemito wacor ceng’ini i vute man wabed wawec i bang’e. Ebekwayuwa nia ‘wabed asu i rwo,’ pilembe ithe tie acika yor i bang’wa. (Rum. 12:12) Kadok lembe tie dupa i wang’e de, re etie ayika saa ceke niwinjo rwo mwa. Wan lundo wawinje nwang’u wabesomo Lembe pare Biblia, man girasoma mwa ma konyowa ninyang’ i Biblia. Wawinje bende nwang’u wabelubo coko mwa mi Jukristu kilili. Bende, kindwa bedo ceng’ini ku Yehova ka waweco kude wang’ ma pol. Yehova ubemito nia saa ma waberwo i bang’e, wakor ire paru mwa man kite ma wabewinjara ko. (Zab. 62:8) Pieno ukwayu wakepenjara kumae: ‘Nyo rwo para bebedo nyamalu malu ve aberangu wec ma ng’atu mange ubeyero, kunoke nyo abed arwo niai kud i adundena ve abekiewo paru para gira?’ M’umbe jiji, imaru Yehova lee, man ibemito nia saa ceke mer m’i kindwu kude ubed ku tego i ie. Kara merne ubed kumeno, ukwayu iwec i bang’e wang’ ma pol. Bed ikor ire paru m’upondo i adundeni. Kor ire bende lembe m’unyayu anyong’a i ii man m’uberoyo adieng’a i ii. Ng’ei ma jiji mbe nia icopo kwayu Mungu ukonyi. w20.02 mba. 9 udu. 4-5

Yehova umio rwom ma lee mi tuko ngo ni judong cokiri: emio igi tic mi gwoko rombe pare. Judong cokiri gicopo nwang’u ponji lee niai kud i kite ma Nehemia utelo ko wi dhanu pa Yehova. Nehemia ubino jabim (gouverneur) i Yuda, pieno ebino ku dito ma lee. (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Kepar pi lembe ma pek ma Nehemia unwang’ere i wang’e. Ewinjo nia Juyahudi gibetimo lembe ma cik pa Yehova ukwero i hekalu, man gibekonyo ngo Julawi calu ma Cik ukwayu. Bende, Juyahudi gibino woro ngo Sabatu, man jumoko m’i kindgi ugamu mon mi thek ma woro ngo Yehova. Ugam ukwayu Nehemia utim lembe moko pi nidaru lembe ma pek maeno. (Neh. 13:4-30) Etio ngo ku dito pare pi nidiyo dhanu kara gilub paru pare. Ento ekwayu telowic i bang’ Yehova i rwo, man eponjo dhanu ku cik pa Yehova. (Neh. 1:4-10; 13:1-3) Nehemia ujwigere, uketho en de edikere ku dhanu mange pi nigiero gang’kidi mi Yerusalem.​—Neh. 4:15. w19.09 mba. 16 udu. 9-10