Dwi mir 10

Lembe utie dupa m’ubenyutho kamaleng’ nia Yehova ubegwoko dhanu pare tin eni. Kepar pi lembe ma e: Tin, waberweyo lembanyong’a man wabeponjo dhanu ku lemandha i gund ng’om zoo. (Mat. 28:19, 20) Nikadhu kud i rweyo lembanyong’a, wabetuco wi tic ma reco ma Wonabali ubetimo. I andha ka nwang’u Sitani utie ku copo, nwang’u dong’ edaru jigo tic ma wabetimo, enre ecopo jigo ngo tije. Pieno ubekwayu ngo walwor tipo m’ucido nyanok de. Ka wamedara nigwoko bedoleng’ mwa ni Yehova, wang’ei nia pajogi bituc ungo ninyayu peko moko ma rondo ku rondo i kumwa. Ento wan ceke wacikara nicerara i kum tipo m’ucido man niketho genogen mwa iwi Yehova. Tekene watimo kumeno, wabinwang’u mugisa ma tung’ tung’ man wabiweko ngo Sitani uwondwa. Bende, wabiweko ngo lworo mi pajogi ucerwa ku nitimo ni Yehova. M’usagu zoo, wabidwoko mer mwa ku Yehova bidoko tek. Jalub ma nyinge Yakobo ukiewo kumae: “Wugut ni wonabali, e ebiringowu. Cor i vut Mungu, man ebicoro i vutwu”​—Yak. 4:7, 8. w19.04 mba. 24 udu. 15; mba. 25 udu. 18

Awiya peri gitie giramia m’uai i bang’ Mungu, niwacu gitie “musolu pa Yehova.” Yehova umio iri tic mi gwoko awiya peri. Dong’ icopo timang’o pi nigwokogi i kum dhanu ma maku awiya? Mi kwong’o, sai ning’eyo bodho mi ju ma maku awiya. Yeny ning’eyo lembe iwi dhanu ma bemaku awiya man bodho ma gitio ko pi niwondo wang’gi. Bed ku weng’i i kum ng’atu moko ci ma copo maku awiya kunoke lembe ma copo kelo ariti i kumgi. (Rie. 22:3; 24:3) Ng’ei nia wang’ ma pol jamak awiya utie ng’atu ma nyathin ung’iyo kude man m’egeno. Mir ario, bed iwec thwolo thwolo ku nyathin peri. (Poi. 6:6, 7) Eno kwayu nia ibed iwinj awiya peri kilili mandha saa ma wubeweco kugi. (Yak. 1:19) Ng’ei nia nyathin ma jumaku lworo nikoro lembene ni ng’atu moko ci. Ecopo bedo ku lworo nia ng’atu moko mbe ma biyio lembe m’ebekoro, kunoke nyo etie ku lworo pilembe ng’atu m’umake uyero ire nia kan enyutho lembene ni jumange, ebitime rac. Kan ineno ve nia lembe moko ma cuu ngo utimere i kum nyathin peri, kwii kumi man penje yoo ma ber ekekor iri man winj lembe m’ebeyero. Mir adek, ponj awiya peri. Ponjgi ku lembe ma gicopo yero man ma gicopo timo ka ng’atu moko ubemulo kumgi i ayi ma cuu ngo. w19.05 mba. 13 udu. 19-22

Pirang’o Yehova udagu jukuhaya? Thelembene acel utie nia dhanu ma gimariri gigi man ma gicwalu jumange de nimariri gigi, gidoko jukuhaya calu Sitani. Kepar lembe ma e: Mungu utio ku Yesu pi nicwio piny ceke, eno nyutho nia etie ku tego. Re kuhaya ucwalu Sitani niparu nia Yesu copo rum i wang’e man ecopo rwo ire. (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Nen mi ting’iri i ayi maeno ma dhanu gitie ko unyutho kamaleng’ nia rieko mi ng’om maeni tie lemkasegu i wang’ Mungu. (1 Kor. 3:19) Ento Biblia ubekonyowa nibedo ku nen m’umaku piny i wiwa giwa. Eyero nia etie rac ungo nimariri i kadiri moko. Yesu uyero kumae: “Mar wedu calu imeri giri,” eno ubenyutho nia wacikara nidieng’ pi yeny mwa i kadiri moko ma ber. (Mat. 19:19) Re, Biblia ubeponjowa nia wacikara ngo niparu nyanok de nia piwa tie tek nisagu pi jumange. Eyero kumae: ‘Kud wutim gin moko kud ali kadok ku kulula mananu, ento ku pidoic ma mol wek ng’atuman ie pid ya wadi ber ma sagu en.’​—Flp. 2:3; Rum. 12:3. w19.05 mba. 24 udu. 13-14

Kepar pir alokaloka m’igam itimo kinde m’icaku ponjo lemandha mi Biblia man m’icaku timo ni Yehova. Ni ju ma pol m’i kindwa, ugam ukwayu nia giwek lembe ma reco ma gibino timo. (1 Kor. 6:9-11) Watie ku mutoro lee dit pilembe Yehova ugam ukonyowa niweko timo ma tung’ tung’ m’umaku piny ungo! Re kwayu ngo wapar nia wambe ku yeny mi timo alokaloka moko ci. Kadok nwang’u wadaru weko dubo ma pek ma nyo wabed watimo i wang’ nilimo batizo de, asu ubekwayu wabed ku wang’wa kara kud wamond i timo moko ma copo ketho wapodho kendo i dubone. Ubekwayu watim lembe ario. Mi kwong’o, wacikara ngo ‘niporara ku ng’om maeni,’ niwacu kud wawek ng’om maeni uwing wiwa. Mir ario, ubekwayu ‘walok kothwa dok nyen.’ Eno ubenyutho nia wacikara ngo nitimo alokaloka yo woko kende, ento wacikara nitimo alokaloka yor i iwa bende, niwacu, ubekwayu walok ava mwa, timo mwa man thelembe ma cwaluwa nitimo lembe moko. w19.06 mba. 9 udu. 4-6

Saa ma cwinywa ung’abere, wacopo nwang’u tego tekene wabecidho i coko ma tung’ tung’ mi cokiri. Kinde ma wani i cokone, eno nyutho nia wabemito Yehova ‘ukonywa man ejukwa.’ I coko, Yehova tio ku tipo maleng’ pare, ku Biblia man umego ku nyimego pi nimio tego i kumwa. Bende i coko, watuc ‘nijukara i kindwa.’ (Rum. 1:11, 12) Nyamego moko ma nyinge Sophia uyero kumae: “Yehova man umego ku nyimego gikonya niciro peko para. M’umedo maeno, coko ubino gin ma pire tek mandha i ia. Anwang’u nia kinde m’abino miyara nirweyo lembanyong’a man nitimo lembe ma tung’ tung’ i cokiri, eno ugam ujwigo ang’abacwiny para.” Kinde ma wabenwang’u nia cwinywa utur, ukwayu wapoi nia Yehova ung’olo nia i nindo m’ubino, ebidaru ang’abacwiny mi magwei; re tin eni bende eng’olo nia ebikonyowa niciro peko mwa ceke. Biblia uyero nia ebimio iwa “ava man kero” kara wacir lembe m’uturo cwinywa man m’uketho wambe ku genogen.​—Flp. 2:13, NWT. w19.06 mba. 19 udu. 17-18

Yesu umito mio telowic moko ma pire tek mandha ni julubne, pilembe i ng’ei tho pare, gin ma kwong’a m’etimo utie coko maeno m’etimo kugi! I coko maeno ma Yesu utelo wie, eweco pi tic moko ma pire tek akeca ma julubne gibidong’ timo i rundi maeca, ma wan bende wabetimo tin eni. Eyero kumae: ‘Ka kumeno wucidhi, wuketh dhanu m’i kind thek ceke dok julub, . . . wuponjgi ya giwor gin ceke m’ang’olo iwu.’ (Mat. 28:19, 20) Yesu ubemito julub pare ceke girwei lembanyong’a. Emio tic mi ketho dhanu dok julub ni jukwenda pare 11 kendgi ngo. Pirang’o wayero kumeno? Kinde ma Yesu ung’olo nia juketh dhanu udok julub, jukwenda gibino ngo kendgi kaka ma girombo i ie iwi got moko mi Galilaya. Kepoi i kum lembe ma malaika yero ni jumamon ario ma gicidho i dhu liel; eyero nia, “wubinene [i Galilaya].” (Mat. 28:7) Pieno copere nia jumamon maeno de gibino nuti i coko maeca. w20.01 mba. 2-3 udu. 1-4

Yesu ugam ukoro thelembe m’uketho jubed junyayu ragedo i kumwa. Eyero nia jubidaguwa pilembe wa mi ng’om ungo. Pieno, ka jubenyayu ragedo i kumwa, eca nyutho ngo nia Yehova uwenjowa. Ento eno nyutho nia wabetimo lembe m’atira! Dhanu ma dhanu e copo jigo ngo magwei thier ma wabetimo ni Yehova Mungu ma jategokpo. Ju ma dupa gipimo, re lembene voyogi. Wakenen lembe m’ugam utimere i saa mi lwiny mir ario mi ng’om zoo. I ng’om ma pol, judongo pa gavmenti unyayu ragedo i ayi ma rac mandha i kum dhanu pa Mungu. Ku lapor, Junazi ukwero tic mi Jumulembe pa Yehova i Allemagne; jukwero tije bende i Australie, i Canada man i ng’om mange de. Re kenen lembe m’ulund utimere. Kinde ma lwiny ucaku i oro 1939, jurwei lembanyong’a ubino 72 475 i ng’om zoo. Re rapor ma tung’ tung’ unyutho nia i oro 1945 kinde ma lwiny ubethum, ku kony pa Yehova wend jurwei udoko 156 299 i ng’om zoo. Wend jurwei umedere ma kadhu wang’ ario! w19.07 mba. 9 udu. 4-5

Kadok kawoni fodi ibeponjo ngo Biblia ku ng’atu moko de, re icopo ketho dhanu doko julub i ayi mange. Ku lapor, kinde m’ineno ng’atu moko m’ubino wang’ ma kwong’a i Ot Ker, icopo jole man ikonye. Kan inyutho ire mer i ayi maeno, ibikonye enen nia watie Jukristu mandha. Dwokowang’ penji m’ibemio i coko i ayi ma ber, kadok en adundo, copo konyo ju ma nyen. Bende, icopo rweyo lembanyong’a ku jarwei ma nyen man nikonye etii ma ber ku Biblia saa m’ebeweco ku dhanu. Kan itimo kumeno, ibiponje elub lapor pa Kristu. (Lk. 10:25-28) Jukristu ma pol gitie ku tic dupa ma pigi tek m’ukwayu gitim, pieno gimbe ku saa akeca. Ento kadok lembe usagu i wang’gi de, re asu ginwang’u saa mi ponjo Biblia ku dhanu, man eno mio igi mutoro lee mandha. w19.07 mba. 17 udu. 11, 13

Jakwenda Paulo uweko ngo lembe moko ci ucere ku timo ni Yehova, nik’ebed lembe ma ber kunoke ma rac. Ewacu nia, kara ecwalere i ‘kum gin ma ni i wang’e,’ niwacu kara edar kwaya m’eberingo, ukwayu ‘wie wil kum gin ma ni i ng’eye.’ Paulo ugam utimo ang’o kara lembe m’edaru weko kud unyoth wie? Mi kwong’o, Paulo uneno lembe ceke m’egam etimo i dini mi Juyahudi ni “usabu.” (Flp. 3:3-8) Mir ario, cwiny Paulo ubed upido pi ragedo m’egam enyayu i kum Jukristu, re eweko ngo apidacwinyne udar amora pare i tic pa Yehova. Mir adek, Paulo uparu ngo nia dong’ edaru timo dit ni Yehova man nia ecopo yom. I andha, Paulo urweyo lembanyong’a lee dit, kadok saa moko jubed jutwiye, jufwode, jung’ure ku kidi, gioi i nam, man ebed ekoso cam kunoke kendi. (2 Kor. 11:23-27) Ento kadok Paulo ugam utimo lee ni Yehova man ekadhu kud i peko ma tung’ tung’ de, eng’eyo nia ukwayu emedere asu nitimo ni Yehova. Wan de wacikara nilubo lapor pare. w19.08 mba. 3 udu. 5

Umego ku nyimego mwa ma dupa gibekwo i ng’om ma jukwero nirweyo lembanyong’a kamaleng’ man ot kubang’ ot, ento ginwang’u ayi mange mi rweyo. (Mat. 10:16-20) Ku lapor, i ng’om moko ma jukwero rweyo lembanyong’a kamaleng’ man ot kubang’ ot, jaliew moko ukwayu nia jarweiman ubed urwei ni wedi pare, ni judhugola pare, ni ju ma gisomo kugi, ni ju ma gitimo kugi tic, man ni dhanu m’eng’eyo. I kind oro ario kende ci wend cokiri umedere lee mandha i twodiri maeno. Copere nyo wan lundo kaka ma wabekwo i ie jukwero ngo tic mwa mi rweyo lembanyong’a kamaleng’. Re lapor mir umego ku nyimego maeno ma giyenyo ayi mange mi rweyo lembanyong’a ubemio iwa ponji ma pire tek ma e: Saa ceke ukwayu wabed wayeny yo mi rweyo lembanyong’a lee, man wang’ei nia Yehova bimio iwa tego kara wamedara nirweyo kadok i saa m’etie i ie yot ungo. (Flp. 2:13) I nindo ma rac maeni ma wabekwo i ie, ukwayu waii ning’io lembe ma pigi tek nisagu, wabed leng’, kud waketh jumange kier, man wapong’ ku nying’ mi bedopwe. Ka watimo kumeno, mer mwa bisagere asaga, man eno bimio yung ni Yehova, Wegwa ma Jamer. w19.08 mba. 13 udu. 17-18

I andha, wamaru ngo nibedo jurimb dhanu ma bemito kwa nia jumange utim yeny migi, man ma winjo ngo paru mi jumange. Ento wamaru nibedo karacelo kud umego ku nyimego mwa ma gitie ku ‘ngisi, ku mer mir umego, ku ngisi ma yo i adunde, man ma pidoigi mol.’ (1 Pet. 3:8) Tekene wabed wamaru nibedo jurimb dhanu ma gijwigiri, gin de gibimaru nibedo jurimbwa ka wanyutho jwigiri i kwo mwa. Jwigiri konyowa bende niciro peko ma wanwang’ara ko i kwo. Saa moko waromo nwang’ara ku lembe ma cuu ngo, kunoke wacopo neno nia lembe moko ubewotho ber ungo. Saa mange ke dhanu ma ging’eyo lembe lee ginwang’u ngo yung m’uromo kugi, ento dhanu ma ging’eyo lembe nyanok re ma gilund ginwang’u yung. Re Suleman uwacu nia wacikara niyio nikwo i kite ma kwone ubewotho ko, kakare niweko cwinywa utur pi peko moko ma wabekadhu kud i ie. (Ekl. 6:9) Ka watie ku jwigiri, wabiyio niciro lembe moko ci m’uwok i kwo, kakare niketho paru mwa zoo iwi kite ma nwang’u wamaru lembe uwoth ko. w19.09 mba. 4-5 udu. 9-10

Ju ma gitie ku dito moko, calu ve wego giworo Yehova, pilembe ka gitimo kumeno gibikonyo dhanu mange bende. Yehova uketho wego ni wic mi ot, man ekwayu nia eponj awiya pare, etel wigi, man etwinygi. (1 Kor. 11:3) Ento eno nyutho ngo nia wego copo tio ku dito pare i ayi m’emaru en. Yehova re m’ucaku the kwo mi juruot, pieno wego biwodho wel ire pi kite m’ebetelo ko wi juruot pare. (Ef. 3:14, 15) Wego nyutho woro ni Yehova nwang’u ebetio ku dito pare i ayi ma foyo i Mungu. Kud itii ku dito ma Yehova umio iri i ayi ma rac. Yii kosa peri, man jol juk m’ucungo iwi Biblia ma jumange ubemio iri. Kan itimo kumeno, juruot peri gibiwori pilembe gibineno nia itie ku jwigiri. Kinde m’iberwo karacelo ku juruot peri, kor paru mir adundeni ni Yehova kara ging’ei nia ibeyenyo kony man telowic i bang’e. M’usagu zoo, keth tic pa Yehova i kabedo ma kwong’a i kwo peri. (Poi. 6:6-9) Lapor peri ma ber utie giramia ma pire tek nisagu gin moko ci m’icopo mio ni juruot peri. w19.09 mba. 15 udu. 8; mba. 17 udu. 14; mba. 18 udu. 16

Marko ubed ukonyo jumange kud anyong’a. I saa ma tung’ tung’, ebedo karacelo ku jakwenda Paulo man Petro; copere ebed eng’iewo igi cam, ebed esayu ot, man etimo lembe mange de dupa. Eno uketho Paulo giku Petro giketho wigi i kum tic migi. (Tic. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo uyero nia Marko ubino ‘jatic wadi mi Ker pa Mungu,’ man ejuko cwinye lee. (Kol. 4:11) Marko udoko jarimb Paulo ma ceng’ini. Ku lapor, kinde ma jutwio Paulo wang’ ma tokcen i Roma i kum oro 65 R.M., ekiewo barua pare mir arionde ni Timoteo. I baruane, ekwayu nia Timoteo ubin i Roma, man eyero ire nia kud ewek Marko. (2 Tim. 4:11) M’umbe jiji, tic ma tek ma Marko ular utimo i wang’e ufoyo i jakwenda Paulo lee, uketho ekwayu nia Marko de ubin i bang’e i saa maeno ma rac. Marko uwok ukonyo jakwenda Paulo i ayi ma tung’ tung’; copere ebed eyenyo ire cam man jamtic m’eromo kiewo piny i wie. Ubenen nia kony man tielocwiny ma Paulo unwang’u i bang’ Marko ukonye niciro peko m’ekadhu kud i ie i wang’ nek pare. w20.01 mba. 11 udu. 12-13

Wadaru timo ng’iong’ic nia wabikwo kit kwo m’ukwayu miyiri, man m’ukwayu nitimo tic ma tek. Yesu ular upoyowa nia jubinyayu ragedo i kumwa. Re watie ku genogen nia Yehova bimio iwa tego pi niciro peko moko ci. Ka wabemedara niciro, eno bimio tego i kumwa. (Yak. 1:2-4) Watie ku genogen nia Yehova bimio iwa tap gin ma watie ku yenyne, nia Yesu bimedere nitelo wiwa, man nia umego ku nyimego bende gibitielo cwinywa. (Mat. 6:31-33; Yoh. 10:14; 1 Tes. 5:11) Dhaku ma Yesu ukeyo, ma nwang’u ‘rimo ubino mol dit i kume’ ugam unwang’u yom de cing’ m’ekei nica. (Lk. 8:43-48) Re kara enwang’ yom ma rondo ku rondo, ugam ukwayu nia edok jalub pa Kristu. Iparu nia dhaku eno udog utimo ang’o? Ka nwang’u eng’io nibino i the mberembere pa Yesu, nwang’u ecidho nitimo karacelo ku Yesu i polo. Eno tie sukulia ma yawe mbe! Jucopo poro ngo mugisa maeno ku gin moko ci ma nwang’u eromo weko pi nilubo tok Yesu. Kadok watie ku genogen mi cidho i polo kunoke mi kwo iwi ng’om de, re watie ku mutoro ma lee pilembe wagam waworo dwand Yesu kinde m’elwong’owa nia, “Wubin i bang’a!” w19.09 mba. 25 udu. 21-22

Kinde ma Daudi ku dhanu pare ginwang’iri ku yeny mi kony lee, gikwayu Jaisrael moko ma jalonyo ma nyinge Nabal nia ekonygi ku cam, kunoke piny moko ci ma copo nwang’ere. Ginwang’u nia gicopo kwayu kony i bang’e pilembe gigam gigwoko udul rombe pare i langa. Ento calu Nabal ubino jakec, ekwero nimio igi piny moko ci. Lembe maeno unyayu ng’ecwiny lee i Daudi, uketho emito ecidh eneg Nabal ku ju ma co ceke mi ot pare. (1 Sam. 25:3-13, 22) Ento Abigail ma dhaku pa Nabal, ubino dhaku ma riek. Tegocwiny ucwale nicidho i bang’ Daudi, man kinde m’etuc i bang’e ewok epodho i the tiende, man ekwaye nia kud ecidh ecwir rimo mananu. Ento ejuke nia ewek lembene i cing Yehova. Kite ma Abigail uweco ko ku molo man lembe mi rieko m’etimo umulo adunde Daudi lee dit. Eno uketho enyang’ nia Yehova re m’uoro Abigail. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigail utimo kero nicego kite ma beco i kwo pare uketho Yehova utio kude. Kumeno bende, Yehova romo tio ku nyimego ma gibetimo kero nibedo ku riekowang’ man ng’eyothelembe pi nitielo juruot migi man umego ku nyimego i cokiri.​—Tit. 2:3-5. w19.10 mba. 23 udu. 10

Jukristu mandha gicikiri nikoc bor dit ku Babeli ma dit. I wang’ nicaku ponjo lemandha, copere nyo ng’atini ular ubino i dini moko mi ndra. Nyo ebed edikere i lembe ma tung’ tung’ mi dinine. Bende nyo ebed ekonyo dinine ku jamcinge. Pieno, i wang’ niyiyo nia ng’atu m’uponjo Biblia udok jarwei ma fodi ulimo ngo, ukwayu ewek dini mi ndra cen. Ecikere nikiewo ni judongo mi dini m’ebino i ie nia edaru wok kud i kindgi; kunoke kwayu ewek nidikere kugi magwei man ewok kud i dikiri moko ci m’utie ku winjiri ku Babeli ma dit. Jakristu mandha ucikere nineno nia tic mi kum m’ebetimo umbe ku winjiri nyanok de ku dini mi ndra. (2 Kor. 6:14-17) Pirang’o wamaku yub ma ie tek kumeno? Pilembe wabemito ngo wadikara i timo moko ci mi dini m’ucido i wang’ Mungu.​—Isa. 52:11. w19.10 mba. 12 udu. 16-17

Yeremia re m’ukiewo buku m’ulwong’ere ku nyinge, man copere nia en re m’ekiewo bende buku ma tin utie 1 Ubimo, ku 2 Ubimo. Ma piem umbe, tic maeno uketho eneno kamaleng’ nia Yehova nyutho kisa ni dhanu ma gileng’ ungo. Ku lapor, eng’eyo nia kinde m’ubimo Ahab ulokere kud i kum timo pare ma rac, Yehova uketho eneno ngo kite ma junego ko juruot pare kot. (1 Ub. 21:27-29) Bende, Yeremia ugam ung’eyo nia Manase utimo lembe ma reco nisagu Ahab, man enyayu can lee mandha i Yehova. Re Yehova uweko dubo maeno zoo ni Manase, pilembe eloko cwinye. (2 Ub. 21:16, 17; 2 Kei. 33:10-13) M’umbe jiji, lembe maeno ukonyo Yeremia ninyutho kit cirocir man kisa pa Mungu. Kepar pi kite ma Yeremia ukonyo ko Baruk saa ma lembe moko uyenyo wingo wie kud i kum tic pare. Kakare nilalu mer migi ku Baruk, Yeremia ucidh unyutho ire juk ma terere ma Yehova uore ko i bang’e, re emio jukne i ayi ma ber.​—Yer. 45:1-5. w19.11 mba. 6 udu. 14-15

Buku mi Lembe mi Julawi ukoro nia Jaisrael ubed umio lam mi kwiocwiny pi ninyutho “foyofoc” pare. (Law. 7:11-13, 16-18) Emio lamne pilembe en re m’emaru, ento ungo nia pilembe ecikere nimiye. Tic ma watimo ni Yehova de tie ve lam mi kwiocwiny, pilembe nikadhu kud i ticne re ma wanyutho nia wamaru Yehova. Wamiyara zoo nitimo ire pilembe wamare kud adundewa ceke. M’umbe jiji, anyong’a nego Yehova mi tuko ngo kan ebeneno jurutic pare milioni dupa gibetimo ire ni kum mer ma gimare ko, man ma gimaru ko cik pare! Yehova neno ngo kende kende tic ma wabetimo ire, ento eneno bende thelembe m’ubecwaluwa nitimo ire; eno copo tielo cwinywa lee. Ku lapor, ka nyo idaru tii man dong’ icopo timo ngo ni Yehova i kadhiri ma nwang’u imaru, poi nia eng’eyo mupaka peri. Icopo nwang’u nia ibetimo ni Yehova nyanok, re ng’ei nia eneno mer ma thuc mir adundeni m’ubecweli nitimo ire nimakere ku copo peri. Anyong’a nege kan eneno ibetimo ire ku tego peri ceke. w19.11 mba. 22 udu. 9; mba. 23 udu. 11-12

Pire tie tek niketho tic ubed kakare man yom de kakare. Tipo maleng’ ucwalu ubimo Suleman nikiewo kumae: “Gin ceke bedo ku nindone.” Eweco iwi nindo mi pidho piny, mi giero ot, mi wak, mi ng’iero, mi miel ku mi lembe mange de. (Ekl. 3:1-8) Ubenen kamaleng’ nia lembe ario ma pigi tek ma kwo ucungo i wigi utie nitimo tic man niyom. Yesu ubed utimo tic man ebed eyom bende. Nindo moko, jukwenda girweyo lembanyong’a lee, man ginwang’u ngo saa “kadok ma gicam ie cam de.” E Yesu wacu igi lembe ma nwang’ere i giragora mi nindo ma tin. (Mk. 6:30-34) Kadok Yesu ku julubne gibino mbe ku saa mi yom i kadhiri ma gimito de, re Yesu ung’eyo nia gin ceke gitie ku yeny mi yom. Saa moko, kumwa kwayu nia wakeyom, kunoke watim kit tic mange m’uweko ma watimo nja. Yub moko ma Mungu ugam umaku pi dhanu pare ma con unyutho kamaleng’ nia watie ku yeny mi lembe maeno; yubne ubino Sabatu ma kubang’ yenga. Kadok tin wani the Cik pa Musa ngo de, re wacopo nwang’u bero dupa ka wabeng’io i cik ma Mungu mio iwi Sabatu. w19.12 mba. 3 udu. 6-7

Yehova ung’olo nia ebigwoko jutic pare ma giweg bedopwe, pieno enwang’u nia ukwayu epong’ lembang’ola maeno. (Zab. 31:1-3) M’umedo maeno, Yehova ung’eyo nia can copo mondo i iwa man cwinywa copo tur kan epong’o ngo yeny mwa, pilembe watie juruot pare. Eng’olo nia ebimio iwa piny ma watie ku yenyne i kwo mwa, man ebipong’o yeny mwa mi tipo. Dong’ wang’ei nia gin moko acel de mbe ma bicere nitimo lembe maeno m’eng’olo! (Mat. 6:30-33; 24:45) Ka wang’eyo thelembe m’uketho Yehova bepong’o lembang’ola pare, wacopo bedo mbe ku jiji nia ebikonyowa saa ma wani can sente. Wakewec iwi lapor mi Jukristu mi rundi ma kwong’a. Kinde ma jucaku nyayu ragedo ma kwiny i kum cokiri mi Yerusalem, Jukristu ‘gilal nge nge . . . jukwenda re m’udong’.’ (Tic. 8:1) Kepar pi peko ma lembuno unyayu i kumgi. Copere giweko udi migi, tic ma gibino timo man kuloka migi; lembe maeno uketho can sente upodho i wigi. Re Yehova uwekogi ngo, man gin gigi de mutoro migi uthum ungo. (Tic. 8:4; Ebr. 13:5, 6; Yak. 1:2, 3) Calu ma Yehova ukonyo Jukristu ma con eca, wang’ei nia ebikonyowa bende.​—Zab. 37:18, 19. w20.01 mba. 17-18 udu. 14-15

Saa ma Daudi ubodho rombe pa won kud i lak umvor man urudi, enyang’ nia Yehova re m’ukonye ninego yedi ma kwiny maeno. Kinde ma Daudi unego jarukara ma Goliath, eneno kamaleng’ nia Yehova ubetelo wie. (1 Sam. 17:37) Bende, saa m’eboth kud i cing ubimo Saul ma nwang’u dong’ kumira mondo i ie, enwang’u nia Yehova re m’ubodhe. (Zab. 18) Ka nwang’u Daudi bino jakuhaya, nwang’u eparu nia etimo lembe maeno zoo ku tego pare gire. Ento Daudi ubino ng’atu ma mol, pieno enyang’ nia Yehova re m’ukonye i kwo pare zoo. Lembuno ubemio iwa ponji ma kani? Kan idaru kwayu kony i bang’ Yehova, kud ijik keno. Tim tego ning’eyo nia Yehova udwoko wang’ rwo peri i saa ma kani, man edwoke nenedi. Ka wang’eyo nia tego mwa tie ku mupaka, wabinyang’ nia lembe tie dupa ma waromo timo ngo ku copo mwa giwa, ento Yehova re m’ubekonyowa nitimogi. Saa ceke ma wabeneno kite ma Yehova ubekonyo kowa, mer m’i kindwa kude bidoko tek mandha. w19.12 mba. 20 udu. 18-19

Thelembe tie dupa m’uketho wayio nia piwa tie tek i Yehova. Yehova upeyowa i bang’e man egam eneno kite ma wajolo ko lembanyong’a mi Ker pare. (Yoh. 6:44) Saa ma wacaku coro i vut Yehova, en de ecoro i vutwa. (Yak. 4:8) Yehova ubetio bende ku saa man kero ma lee pi niponjowa, eno de ubenyutho nia piwa tie tek lee i ie. Eng’eyo nia tin eni watie dhanu ma nenedi man nia wacopo doko dhanu ma nenedi. Bende etwinyowa pilembe emaruwa. Lembe maeno ubenyutho kamaleng’ nia piwa tie tek lee i Mungu! Jumoko mi rundi p’Ubimo Daudi gibed giparu nia etie dhanu ma ka kite mbe, re en eng’eyo nia Yehova umare man etie kude. Calu ma Daudi ung’eyo lembe maeno, emedere nibedo ku nen ma ber saa m’ebino kadhu kud i peko. (2 Sam. 16:5-7) Kinde ma wanwang’u nia cwinywa tur, kunoke wakadhu kud i peko moko, Yehova copo konyowa kara wanen lembe i ayi ma segi, man ecopo mio iwa tego kara wacir peko mwa. (Zab. 18:27-29) Ku kony pa Yehova, gin moko acel de mbe ma romo cerowa nitimo ire ku mutoro.​—Rum. 8:31. w20.01 mba. 15 udu. 7-8

Kan ibetelo wi ponji mi Biblia, cak ponjiman ku rwo. I andha, etie ber nicaku man nidaru ponji mi Biblia ku rwo niai ma wacaku ponjo ku ng’atini ci. Wacikara nikonyo ng’atu ma waponjo kude unyang’ nia tipo maleng’ pa Mungu kende re ma copo konyowa ninyang’ i Lembe pa Mungu. Pi nikoro nia pirang’o ukwayu nicaku man nidaru ponji mi Biblia ku rwo, jurwei moko gisomo Yakobo 1:5 m’uwacu kumae: “Tek ng’atu moko m’i kindwu rieko mbe kude, wek ekwai Mungu.” I ng’eye gipenjo ng’atu ma gibeponjo kude kumae: “Waromo timo ang’o kara wanwang’ rieko?” Japonj Bibliane nyutho nia wacikara nikwayu Mungu. Nyuth ni japonj Biblia kite m’ecopo rwo ko. Kor ire nia Yehova utie kud ava mi winjo rwo pare m’uai kud i adundene. Bende kor ire nia i rwo mwa ma segi, wacopo nyutho kadok paru m’upondo i adundewa ni Yehova, ma wamito ngo wakor ni dhanu mange. I andha, Yehova ung’eyo kadok paru m’upondo i adundewa.​—Zab. 139:2-4. w20.01 mba. 2 udu. 3; mba. 5 udu. 11-12

Yehova re ma ng’io nia ewir ng’atini ku tipo i saa ma kani. (Rum. 8:28-30) Yehova ucaku ng’io Jukristu ma tipo wiro i ng’ei cer pa Yesu. Ubenen ve nia i rundi ma kwong’a, Yehova uwiro Jukristu mandha ceke ku tipo. I kind oro m’ulubo, dhanu ma pol ma gibed giwacu ya gitie Jukristu gilubo ngo Kristu i andha. Re asu i kind oro maeno de Yehova uwiro dhanu moko ma wendgi nok ma gibino Jukristu mandha. Gibino ve nganu ma Yesu uwacu nia bidongo karacelo ku ngoli. (Mat. 13:24-30) I nindo mi kajikceng’, Yehova umedere asu ning’io dhanu pi nipong’o wel mi dhanu 144 000. Pieno ka Mungu ung’io nia ewir jumoko m’i kind udul maeno nindo ma nok i wang’ ajiki, wacikara ngo nibedo ku jiji iwi rieko pare. (Rum. 9:11) Ukwayu wanen ber kara kud wabed ve jutic ma Yesu uweco pigi i lapor pare moko. Jutic maeno ging’ur pi lembe ma won ot utimo ni ju m’ucaku tic saa ma tokcen.​—Mat. 20:8-15. w20.01 mba. 30 udu. 14

Yehova ubemito juruot pare ma gibetimo ire gibed ku mutoro. Lembe tie dupa dit ma romo ketho wabed ku mutoro tin eni, kadok wabekadhu kud i peko ma tung’ tung’. Ku lapor, wang’eyo nia Wegwa mi polo umaruwa lee akeca. Watie ku ng’eyong’ec ma tap mi Lembe pa Mungu ma tie Biblia. (Yer. 15:16) M’umedo maeno, watie i kind jutic pa Yehova ma gimare, ma gimaru cik pare, man ma gitie ku mer i kindgi. (Zab. 106:4, 5) Wacopo bedo ku mutoro saa ceke pilembe wang’eyo m’umbe jiji nia i nindo m’ubino, kwo bidoko ber magwei. Wang’eyo nia ceng’ini eni Yehova binyotho jutimrac ceke, man i the Ker pare ebidwoko ng’om ni Paradiso. Watie bende ku genogen ma ber dit ma nia dhanu ma githo gibicer man gibikwo kendo ku wedi migi. (Yoh. 5:28, 29) Eno bibedo lembe mi mutoro ma yawe mbe! M’usagu zoo, wang’eyo nia ceng’ini eni, ng’atu moko ci, i polo kunoke iwi ng’om bitimo thier ni Wegwa ma jamer, biyunge man bimio ire pak m’eromo ko. w20.02 mba. 13 udu. 15-16

Kan itimo dubo moko ma pek, kud imwony i wie. Ento kwai Yehova man kor ire dubone ceke. Tek itimo kumeno, cwinyi bikwio man pidocwiny peri bisendi ngo. Re tek ibemito winjiri m’i kindwu ku Yehova udok ma ber, icikiri nitimo lembe moko mange m’uweko rwo. Ukwayu iyii twiny. Saa ma Yehova uoro jabila Nathan ucidh uwec kud Ubimo Daudi pi dubo m’etimo ku Bath-ceba, Daudi ucero ngo bang’e, man eyero ngo nia etimo dubo ma nok. Re eyio wang’ acel nia edubo ni won ot pa Bath-ceba kende ngo ento edubo bende ni Yehova. Daudi uyio twiny m’uai i bang’ Yehova, e Yehova utimo ire kisa. (2 Sam. 12:10-14) Ka watimo dubo moko ma pek, ukwayu watuc dubone ni dhanu ma Yehova ung’io pi nikwayu rombe pare. (Yak. 5:14, 15) Wacikara ngo nicero bang’wa. Ento ukwayu wayii dubo mwa ndhundhu man watii m’umbe galu ku juk ma jumio iwa; ka watimo kumeno, wabinwang’u kwiocwiny kud anyong’a mwa pio pio. w20.02 mba. 24-25 udu. 17-18

“Co apar” ubenyutho Jukristu ma gitie ku genogen mi kwo rondo ku rondo iwi ng’om. Ging’eyo nia Yehova ung’io ju m’ewiro ku tipo, ma julwong’ogi “Jayahudi” man gineno nia etie igi rwom ma lee nitimo ni Yehova karacelo kugi. Kadok tin ecopere ngo ning’eyo nying’ Jukristu ceke ma tipo wiro de, re ju ma gitie ku genogen mi kwo iwi ng’om gicopo ‘cidho’ karacelo ku Jukristu ma tipo wiro. Nenedi? Giragora mwa mi nindo ma tin udwoko wang’ penji maeno. Biblia uweco iwi Jayahudi acel. Ento co apar giwacu nia wabicidho “wakudu.” Wec maeno ubenyutho nia Jayahudi utie ngo ng’atu acel kende ento etie Jukristu ceke ma tipo wiro. Jukristu mange ma tipo wiro ngo gibetimo ni Yehova karacelo ku Jukristu ma tipo wiro. Ento gineno ngo Jukristu ma tipo wiro nia gitie judongo migi, pilembe ging’eyo nia jadit migi utie Yesu.​—Mat. 23:10. w20.01 mba. 26 udu. 1-2

Yesu uyero nia dhanu bing’eyo julubne mandha yot yot nwang’u gibenyutho kit mer ma rom m’enyutho igi. I rundi ma kwong’a mer ubed uketho jung’io Jukristu mandha, man tin de etie kumeno. Pi thelembe maeno re ma pire tie tek nia wamarara i kindwa kadok saa m’etie yot ungo! Kepenjiri kumae: ‘Acopo nwang’u ponji ma kani niai kud i bang’ umego ku nyimego ma gigam gimediri asu ninyutho mer ni jumange kadok i saa m’ebino yot ungo?’ Saa moko ebedo iwa tek ninyutho mer ma lee i kindwa pilembe wan ceke watie dhanu ma waleng’ ungo. Ento ukwayu waii nilubo lapor pa Yesu Kristu. Yesu unyutho thelembe m’uketho pire tie tek lee nidwogo kwiocwiny i kindwa kud umego kunoke nyamego ma lembe ni ie i kumwa. (Mat. 5:23, 24) Eketho peko akeca nia wacikara nibedo ku winjiri ma cuu ku jumange ka wabemito wanyai anyong’a i Mungu. Anyong’a nego Yehova kan ebeneno nia wabeii niyenyo kwiocwiny i kindwa kud umego mwa. Ento ka wakayu lembe i kum ng’atini man wabekwero nidwogo kwiocwiny i kindwa ku ng’atune, Yehova bijolo ngo thier ma wabetimo ire.​—1 Yoh. 4:20. w20.03 mba. 24 udu. 1-4

Sitani ma tie “won ndra” ucaku wondo dhanu niai i kum Adamu giku Eva. (Yoh. 8:44) Ndra parene moko utie lembe mi vupo ma juponjo iwi ju m’utho, man nia ju m’utho mediri asu nikwo. Ponji maeno mi ndra ucwalu dhanu i lemb suru ma tung’ tung’ man uketho gilworo tipo ju m’utho. Pirang’o dhanu ma pol ubeyio ndra ma Sitani ubecwayu? Sitani ung’eyo nia dhanu udagu tho, pieno ewondogi nia i ng’ei tho jucopo mediri asu nikwo. Calu jucwiowa kara wakwo rondo ku rondo, wamaru ngo nia watho. (Ekl. 3:11) Pieno tho tie jakwor mwa. (1 Kor. 15:26) Sitani utimo kero lee mandha kara dhanu kud ung’ei lemandha iwi ju m’utho, re Mungu uwodho lemandhane kamaleng’. Eno uketho tin dhanu ma pol ging’eyo lembe ma Biblia ubeponjo iwi ju m’utho, man ging’eyo nia ju m’utho bicer. (Ekl. 9:5, 10; Tic. 24:15) Lemandha maeno tielo cwinywa, eketho wabedo mbe ku lworo man jiji iwi lembe ma jubed juparu nia timere i ng’ei tho. w19.04 mba. 14 udu. 1; mba. 15 udu. 5-6

Yehova Mungu umaru jurutic pare. Emarugi niai con man ebimedere nimarugi, emaru bende bedopwe. (Zab. 33:5) Pieno wacikara ning’eyo lembe ario ma e: (1) Yehova nwang’ere ku can i adundene kinde ma jubesendo jurutic pare. (2) Eng’olo nia jubisendo ngo jurutic pare nja ku nja, man nia ebimio matira ni ju m’usendogi. Cik ma Mungu ugam umio ni nyithindho mir Israel nikadhu kud i bang’ Musa ucungo iwi mer. Bende, Cikne ubed ucwalujo nitimo lembe m’atira ni dhanu mange, akecane ni dhanu ma jacer bang’gi mbe. (Poi. 10:18) Cik maeno unyutho nia andhandha Yehova dieng’ pi jurutic pare. Cik pa Musa ujik i oro 33 R.M., kinde ma the cokiri mi Jukristu ucaku. Nyo Jukristu gidong’ gibedo m’umbe cik m’ucungo iwi mer man bedopwe? Kumeno ngo! Jukristu ginwang’u cik ma nyen ma julwong’o “Cik pa Kristu.” Yesu ukiewo ngo cik ni julub pare, ento emio igi telowic, lembang’ola man bende cik mir ukungu pi nitelo wi kwo migi. “Cik pa Kristu” uketho i ie lembe ceke m’eponjo. w19.05 mba. 2 udu. 1-3

Dhanu ceke nyoliri ma gitie ku yeny mi jukocwiny, man gin ceke gitie ku copo mi juko cwiny jumange. Ku lapor, ka nyathin upodho man egudo conge saa m’ebetuko, ecaku wak man eringo i bang’ won kunoke i bang’ min. Janyodo copo keyo ngo rem pa nyathin ne, ento ecopo juke kumae: “Kayo girang’o m’utimi?” Eweyo piwang’e, egwake man ejuke; bende ecopo wiro yath moko i wang’ remne man eriwo wang’e. I ng’eye nyanok, nyathin ne gam ling’ man ecopo caku tuko kendo. I ng’ei nindo, rem ne gam kei. Saa moko lundo awiya ginwang’iri ku ret ma pek mandha. Awiyane moko jubed jumakugi pi timo kugi tarwang’. Jucopo maku nyathin wang’ acel kunoke wang’ dupa i kind oro ma lee. Kadok jumake wang’ acel kunoke wang’ dupa, can ma lembene nyayu i adundene thum ungo pi oro ma lee. Saa moko jutwiyo ng’atu m’umaku nyathin man jumio ire matira. Saa mange ke ecopo nen ve nia ng’atu m’umaku nyathin unwang’u ngo matira nyanok de. Re kadok nwang’u jumio matira ni ng’atu m’umaku nyathin ndhundhu de, asu nyathin ma jumaku copo nwang’ere ku can i adundene nindo ma lee i ng’eye kadok ma dong’ edongo. w19.05 mba. 14 udu. 1-2