Dwi mir 2

Tim tego ing’ei umego ku nyimego peri cuu. Wec kugi i wang’ coko man i ng’ei coko, rwei lembanyong’a karacelo kugi, man kan ecopere, lwong’gi wucam kugi. Kan itimo kumeno, ibinwang’u nia nyamego m’ibed ineno nia kadhu dhanu ling’ ling’ karaman utie dhanu ma lwor, umego m’ibed iparu nia umaru giki mi kum lee karaman utie dhanu ma jajol, kunoke nyamego ma tundo nja kud awiya pare nwang’u dong’ coko ucaku, karaman ubeciro ragedo ma lake tek i pacu. (Yak. 4:12) I andha, wacikara ngo “nimondo i lembe mi dhanu.” (1 Tim. 5:13, NWT) Ento kara wanyang’ ma ber kud umego ku nyimego mwa, etie ber ning’eyo lembe moko i wigi, man ning’eyo lembe ma gigam gikadhu kud i ie i kwo migi. Kan itimo kero ning’eyo umego kunoke nyamego moko ma lem pare beton i ii, ibibedo ku kisa lee i kume. Pi ning’eyo umego cuu, kwayu itim kero ma lee. Ento tek ibetio ku juk mi Biblia m’uyero nia wayab adundewa, nwang’u ibelubo lapor pa Yehova m’umaru “dhanu ceke.”​—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13. w20.04 mba. 16-17 udu. 10-12

I uthieno m’i wang’ tho pare, Yesu upoyo wi julub pare nia gimariri i kindgi. Eng’eyo nia mer ma jumiiri ko pi jumange bikonyo julub pare nibedo i acel, man niciro adegi ma judagu kogi. Wakewec iwi cokiri mi Tesaloniki. Niai ma jucaku the cokirine ci, jucaku nyayu ragedo i kum dhanu m’i ie. Re kadok kumeno de, umego ku nyimego ginyutho mer man gigwoko bedoleng’ migi ma giweko ko lapor ma ber. (1 Tes. 1:3, 6, 7) Paulo ukwayugi nia gimediri ninyutho mer ‘nisagu.’ (1 Tes. 4:9, 10) Mer bicwalugi nijuko ju ma cwinygi ng’abere man nikonyo ju ma ng’ic. (1 Tes. 5:14) Giworo telowic ma Paulo umio igi, uketho i waraga m’ekiewo kago oro acel i ng’eye, ewacu igi kumae: “Mer ma wumeru ko ku juwedu ceke sagre.” (2 Tes. 1:3-5) Mer migi ukonyogi niciro peko ku ragedo. w21.03 mba. 22 udu. 11

Tek wabemito wanwang’ sukulia mi kwo ma rondo ku rondo, wacikara niworo cik mir ukungu mi Biblia i kwo mwa. (Tic. 20:24; 1 Pet. 2:21) Ento Sitani ku dhanu m’ubelubo toke gibemito watim ng’iong’ic m’ukoc: gimito ‘waring wakugi.’ (1 Pet. 4:4) Gicayuwa pilembe wabeworo cik mir ukungu mi Biblia man giwacu nia yo ma giberingo i ie re m’utie yo m’atira ma mio bedagonya. Ento i andha, gitie ngo agonya. (2 Pet. 2:19) Pire tie tek lee nia wang’ii niringo i yo m’atira! Sitani ubemito wawek niringo kud i yo ma likili “ma tundo i kwo,” ento wadok i yo ma her ma tin dhanu ma pol mi ng’om maeni gini ie. Dhanu dupa gimaru yoje pilembe niringo i ie tie yot, ento eterojo “kanyoth.” (Mat. 7:13, 14) Dong’ kara dhanu ma giworo ngo cik pa Yehova kud giwing wiwa, wacikara nigeno Yehova man niwinje. w20.04 mba. 26 udu. 1; mba. 27 udu. 5, 7

I kind oro m’ukadhu ceng’ini eni, Russie ku ju m’udiko cing’gi kude gimondo i “ng’om ma ber.” (Dan. 11:41) Nenedi? I oro 2017 Russie ma tin utie ubimo ma yor ariwa ma malu ukwero tic mi dhanu pa Yehova, man ebolo umego ku nyimego mwa moko i kol. Russie ukwero bende girasoma mwa ma tung’ tung’ man Biblia, Lok mi ng’om ma nyen (Traduction du monde nouveau). M’umedo maeno, Russie umayu Udi Ker, Udi mi coko ma dongo man Bethel mi ng’ombe. I ng’ei lembe maeno, i oro 2018, Guriri m’utelowic unyutho nia Russie ku ju m’udiko cing’gi kude gitie ubimo ma yor ariwa ma malu. Re kadok jubenyayu ragedo ma lake tek i kum dhanu pa Yehova de, gikwero nimondo i lembe ceke ma dhanu timo kara juwil gavmenti moko. Ento giworo cik mi Biblia m’uyero nia warwo pi judong ng’om ceke, asagane kinde ma gibemaku yub m’umulo kum bedagonya mi timo thier ni Yehova. w20.05 mba. 14 udu. 9

Junyodo, tek wubemito awiya mwu ging’ei m’umbe jiji nia ponji mi Biblia tie lemandha, ukwayu wun giwu wubed ku mer ma ceng’ini ku Mungu, man ukwayu wuyii m’umbe jiji nia ponji mi Biblia tie lemandha. Kara wuponj awiya mwu ku lemandha iwi Mungu, ukwayu wun giwu de wubed wuponj Biblia cuu kara wubed lapor ma ber ni awiya mwu. Umito wubed wukoi saa pi ninyamu i lembe ma wuponjo i Biblia. Ka wutimo kumeno, wubikonyo awiya mwu de nitimo lembe ma rom. Ubemito wuponj awiya mwu de ging’ei nitio ku jamtic mwa ma tung’ tung’ ma watimo ko sayusac iwi Biblia, tap calu ma wutimo ka wubeponjo Biblia ku jumange. Ka wutimo kumeno, wubikonyo awiya mwu nimaru Yehova man nigeno ‘jamiru mandha man ma riek’ ma Yehova ubetio ko pi nikonyowa kara wanyang’ i Biblia. (Mat. 24:45-47) Ukwayu ngo wujik kende kende niponjo awiya mwu ku lemandha mi Biblia. Kara yioyic migi udok tek, wuponjgi ku “lembe pa Mungu ma ng’eyo tek” ma gicopo nyang’ i ie nimakere ku oro migi.​—1 Kor. 2:10. w20.07 mba. 11 udu. 10, 12-13

Tin, dhanu milioni dupa gitie jurimb Yehova. Gin ma ketho etheyo mer kugi utie yioyic ma gitie ko i lam mi jamgony ma Yesu thiero. Lam mi jamgony umio iwa kaka ma waromo thierara ko ni Yehova man walimo batizo. Ka watimo lembe maeno ma pigi tek, wabimondo i kind Jukristu milioni dupa ma gidaru thieriri ni Yehova man gilimo batizo, uketho gitwio mer kude, en m’etie Ng’atu ma dit m’usagu zoo! Wacopo nyutho nenedi nia mer m’i kindwa ku Yehova utie gin ma pire tek lee i iwa? Calu Abraham man Yob ma gigwoko bedoleng’ migi ni Yehova pi oro ma dupa, wan de ukwayu wamedara asu nigwoko bedoleng’ mwa ni Yehova, kadok wacaku timo ire niai con i ng’om maeni ma rac. Calu Daniel ke, ukwayu waketh mer m’i kindwa ku Yehova ubed ni gin ma pire tek nisagu kadok kwo mwa. (Dan. 6:7, 10, 16, 22) Ka watimo kumeno, Yehova bikonyowa kara wacir peko ceke ma waromo nwang’ara ko, e wabimedara asu nibedo jurimbe.​—Flp. 4:13. w20.05 mba. 27 udu. 5-6

Nindo moko, ubimo Daudi uneno dhaku pa ng’atu mange m’ubejom. Egam eng’eyo cuu cik pa Yehova m’uwacu nia, “kud iketh cwinyi hai kum ci wedu.” (Ai 20:17) Re Daudi umedere pare asu nineno dhakune. Adundene upokere ni ario: ava Bath-ceba ma dhaku pa ng’atu mange umondo i ie, i thenge ma kucelo ke ava mi nyayu mutoro i Yehova de ubino nuti i ie. Kadok nwang’u Daudi umaru Yehova man elwore pi nindo ma dupa de, re edieng’ pir ava pare gire. Eno uketho Daudi utimo lembe ma rac mandha, m’ukelo acidi iwi nying’ Yehova. Enyayu bende peko ma lee i kum dhanu m’umbe ku kosa, uketho i ie bende juruot pare. (2 Sam. 11:1-5, 14-17; 12:7-12) Yehova umio matira ni Daudi, man i ng’eye mer migi udok kakare. (2 Sam. 12:13; Zab. 51:2-4, 17) Daudi udok uparu pi peko man pi can m’uwok kinde m’eweko adundene upokere. Jucopo bende niloko wec pare ma nwang’ere i Zaburi 86:11 kumae: “Mii ira adunde m’upokere ngo.” Nyo Yehova ukonyo Daudi nibedo kud adunde m’upokere ngo? Eyo, pilembe i ng’eye, Biblia udok ulwong’o Daudi nia ng’atu “m’adundene bedo ndhu cu . . . ku Yehova Mungu pare.”​—1 Ub. 11:4; 15:3. w20.06 mba. 11 udu. 12-13

Biblia uyero nia mer ma Yehova umaru ko dhanu pare utie ve thol. I ayi ma kani? Wakenen lapor ma e: Kepar nia ipodho i vur moko ma thuc mandha m’icopo wok ungo giri kud i ie. Kara iwok kud i vur ma thuc maeno, ubekwayu ng’atu moko ubol thol i beng’i, epeyi ko. M’uweko maeno, yo mange mbe m’icopo wok ko. Calu ma Yehova uyero i wec mi giragora ma tin, ku mer, ‘epeyo’ nyithindho mir Israel ma giweke. Tin de Mungu winjere kumeno pi ju ma giweko nitimo ire, man ju ma peko kud adieng’acwiny ubenurogi. Edong’ ebedo ve gipodho i vur ma thuc. Mungu ubemito ging’ei nia emarugi, man ebemito epeigi i bang’e. Pieno, Yehova copo tio kudi pi ninyutho mer pare igi. Pire tie tek nia wabed wanyuth ni ju ma gikwio i tipo nia Yehova umarugi, man wan de wabed wanyuth nia wamarugi. w20.06 mba. 27 udu. 12-13

Kinde ma junego jalub ma Stefano, Jukristu ma dupa giringo kud i Yerusalem man gilal “nge nge i ng’om Yahudi man Samaria,” i Kupro, man i Antiokia bende. (Tic. 7:58–8:1; 11:19) Kepar pi peko ma julub ginwang’iri ko saa maeno! Re kadok kud i kind peko maeno de, gimediri asu nirweyo lembanyong’a kaka ceke ma ginwang’iri i ie, man lembuno uketho cokiri uwotho nyai mbamba i the bimobim mi Roma. (1 Pet. 1:1) Re i ng’eye, gidok ginwang’iri ku peko mange de dupa. Ku lapor, i kum oro 50 R.M., Klaudio ma jabim mi Roma ung’olo ya Juyahudi ceke giai kud i Roma. Lembuno uketho Juyahudi ma gitie Jukristu giringo giweko pacu migi. (Tic. 18:1-3) I kum oro 61 R.M., jakwenda Paulo ukiewo barua nia juyanyu Jukristu wadi, jubologi i kol, man juyaku piny migi. (Ebr. 10:32-34) Pieno, calu dhanu mange, Jukristu de gidoko jucan man gicaku nwang’iri ku remo ma tung’ tung’.​—Rum. 15:26; Flp. 2:25-27. w21.02 mba. 26-27 udu. 2-4

Tek watimo kero nidwoko yioyic mwa tek, Sitani kunoke jupare gibituc ungo nyanok de nicerowa ku wotho i lemandha. (2 Yoh. 8, 9) Ukwayu wang’ei nia ng’om bidaguwa. (1 Yoh. 3:13) Jakwenda Yohana upoyo wiwa nia ‘ng’om ngung’ uvuto i ng’atu ma rac.’ (1 Yoh. 5:19) Calu m’ajiki mi ng’om maeni udhingo ceng’ini magwei, lak kwinyo pa Sitani ubemedere ameda. Ebetio kud awic ma nen ungo, calu ve lembsasa mi tarwang’, kunoke vupo mi ju m’ujai i kum yioyic. Bende, ebetio kud awic ma nen, calu ve ragedo ma lake tek m’ebenyayu i kumwa. Sitani ung’eyo cuu nia i ng’ei nindo ma nok, kero m’ebetimo pi nicero tic mwa man pi nikwio yioyic mwa bijik. Dong’ etie lembe mi zungo ngo ka wabeneno nia i ng’om moko jukwero tic mwa zoo, kunoke jukwero theng tije moko. Kadok kumeno de, re umego ku nyimego mwa ma ginwang’iri i ng’om maeno gibeciro. Gibenyutho kamaleng’ nia kadok Sitani utim ang’o i kum dhanu pa Yehova de, gicopo gwoko bedoleng’ migi asu! w20.07 mba. 24 udu. 12-13

Yehova ukeco nia dhanu gikwo kud anyong’a rondo ku rondo iwi ng’om. Ento kinde ma Adamu giku Eva gidubo ire, dubo ku tho umondo i ng’om, uketho tin nyikwaigi bende ubetho. (Rum. 5:12) Yehova utimo ang’o? M’umbe galu, enyutho kite m’ebibodho ko dhanu. (Tha. 3:15) Emaku yub mi mio jamgony pi nibodho nyikwai Adamu ku Eva kud i ng’eca mi dubo man tho, kara ng’atu ma tek ung’io nitimo ire ubin unwang’ kwo ma rondo ku rondo. (Yoh. 3:16; 1 Kor. 15:21, 22) Yehova bitio ku Wode pi nicero dhanu milioni dupa iwi ng’om. Pieno, wacopo wacu nia dhanu maeno ceke gibicer ungo wang’ acel i saa ma rom. Pirang’o? Pilembe ka dhanu zoo ucer mbwang’ i saa ma rom, yakini copo nyai iwi ng’om. Bende, Yehova tie ngo Mungu mi yakini. Eng’eyo cuu nia kara dhanu ukwo ku kwiocwiny, mito lembe ukperere ma ber.​—1 Kor. 14:33. w20.08 mba. 14 udu. 3; mba. 15 udu. 5

Japonj Biblia ucikere ninyang’ nia thelembe m’uketho wabeponjo kude utie nikonye kara edok Jamulembe pa Yehova. Kara japonj Biblia umedere nitundo i batizo, lembe moko nuti m’ecikere nitimo. Ku kwong’a, ukwayu eng’ei Yehova, emare man ebed ku yioyic i ie. (Yoh. 3:16; 17:3) I ng’eye, kwayu edok jarimb Yehova, man ecak dikere kud umego ku nyimego mi cokiri. (Ebr. 10:24, 25; Yak. 4:8) Bende, ecikere niweko timo pare ma reco man niyewo dubo pare. (Tic. 3:19) M’umedo maeno, yioyic pare bicwale ninyutho lemandha m’eng’eyone ni jumange. (2 Kor. 4:13) Tokcen ne, ebithierere ni Yehova, man ebilimo batizo pi ninyutho thieririne kamaleng’. (1 Pet. 3:21; 4:2) Nindo mi batizo pare utie nindo mi mutoro ma lee ni dhanu ceke! Kinde ma japonj Biblia ubetimo lembe m’ukwayere kara emedere nitundo i batizo, bed ifoye wang’ ma pol, man mii amora i kume nia emedere asu nitimo kumeno. w20.10 mba. 17-18 udu. 12-13

Kan ibed iporiri ku jumange i cokiri, eno copo ketho saa moko icaku paru nia piri tie tek ungo. I cokiri, jumoko copo bedo ku bodho mi ponji, mi pangu lembe uwoth ma ber kunoke mi tio ku giragora pi nijuko man nitielo cwiny jumange. Saa moko nyo ibeparu nia in itimo ngo calu gin. Eno ubenyutho kamaleng’ nia itie ng’atu ma jwigere man ing’eyo nia jumange tie dit nisegi. (Flp. 2:3) Re bed ku weng’i, pilembe kan icukubeporiri ku jumange, cwinyi bitur mananu. Calu ma Jakwenda Paulo ukiewo, icopo caku paru nia tiji mbe nyanok de i cokiri. Yehova ugam umio giramia mi timo udu ni Jukristu moko mi rundi ma kwong’a, ento gin ceke ginwang’u ngo giramia ma rom. (1 Kor. 12:4-11) Re Jakristuman pire bino tek. Wan tin tipo ma leng’ umio ngo iwa giramia mi timo udu. Ento ng’atuman m’i kindwa utie ku bodho moko kokoro. Kadok bodhone ubed ukoc de, re wan ceke piwa tek i Yehova. w20.08 mba. 23 udu. 13-15

Kinde m’ibekwayu Yehova nia ekonyi kara ibed ku tegocwiny man kud amora, ebidwoko wang’ rwo peri man ebiwenji ngo. (Tic. 4:29, 31) Saa ceke etie ayika nikonyi. Kepar kite m’egam ekonyi ko kinde m’ibino nweng’iri ku peko, man tego m’emio iri m’uketho itimo alokaloka i kwo peri. M’umbe jiji, Yehova Mungu m’ugam uketho dhanu pare ukadhu kud i nam ma kwar, copo konyo in bende nidoko jalub pa Kristu. (Ai 14:13) Bed ku yioyic ma rom ku pa jagor Zaburi m’uyero wec mi giragora mwa ma tin. Yehova copo konyo bende jarwei ma nyen nibedo ku tegocwiny. Kenen lapor pa nyamego moko ma nyinge Tomoyo. Kinde m’ecaku rweyo lembanyong’a ot ku bang’ ot, ng’atu ma kwong’a m’ewok enwang’u ukok i wie kumae: “Wu Jumulembe pa Yehova, amaruwu ngo!” E eciko dhugola gbing’! Tomoyo uwacu ku tegecwinye ni nyamego ma gibino rweyo kude kumae: “Ineno! Lembe m’unyang’a utie nia, fodi wayero de ngo lembe moko ci, elar eng’iowa nia watie Jumulembe pa Yehova!” Tin Tomoyo utie jayab yo ma nja. w20.09 mba. 6 udu. 13-14

Asa uwacu ni dhanu nia Yehova re “m’umio [igi] yom kun ku kun.” (2 Kei. 14:6, 7) Ento eneno ngo nia eno tie saa m’ukwayu ginamb anamba i ie. Re etio ku saa maeno pi nigiero adhura, nigiero gang’, ot ma wiw, man nigiero dhugola gang’. Ewacu ni dhanu mi Yuda kumae: “Ng’om fodi ni i wang’wa.” Eno emito yero ang’o? Emito yero nia dhanu gitie ku copo mi wotho ku bedagonya i ng’om ma Mungu umio igi, man gicopo giero udi m’umbe macero mi judegi migi. Ekwayu dhanu nia gitii ma ber ku nindo ma gibekwo i ie ku kwiocwiny. Asa utio bende ku saa maeno mi kwiocwiny pi niketho udul mony pare udok tek. (2 Kei. 14:8) Nyo eno unyutho nia egeno ngo Yehova? Ungo. Tung’ ku maeno, eng’eyo nia calu etie ubimo, en re m’ukwayu ekony dhanu ubed ayika pi lwiny ma copo bino i wigi. Asa ung’eyo nia nindo ma gibekwo i ie ku kwiocwiny bibedo ngo mi nja. De andha ebedo ngo mi nja. w20.09 mba. 15 udu. 4-5

Calu ma jumio rwom mi gwoko cokiri ni judong cokiri, jadit cokiri moko copo paru nia etie ku twero mi mio cik pi nigwoko rombe pa Mungu. Kadok kumeno de, re tung’ tung’ utie lee i kind dito ma jadit cokiri utie ko, ku pa jawi ot. Ku lapor, Yehova uketho judong cokiri gibed calu jupoklembe, man emio igi rwom ma gikoy ko jadubo m’ubeyewo ngo dubo pare cen kud i cokiri. Dito maeno emio ngo ni jawi ot. (1 Kor. 5:11-13) I thenge mange ke, dito moko nuti ma Yehova umio ni juwi ot m’elund emio ngo ni judong cokiri. Ku lapor, emio twero ma jawi ot umii ko cik ni juruot pare man mi ketho giwor cikne. (Rum. 7:2) Jawi ot utie ku twero mi ketho saa m’umito awiya pare gidwog ko i ie i pacu uthieno. Etie bende ku twero mi mio matira igi tek gibeworo ngo cikne. (Ef. 6:1) Bende, jawi ot ma jamer lar penjo paru pa min ot pare i wang’ niketho cik pi juruot pare, man giweco i wie pilembe gin ario ceke gitie “kum acel.”​—Mat. 19:6. w21.02 mba. 16-18 udu. 10-13

Thelembe acel m’uketho lemandha mi Biblia pigi tie tek, utie pilembe Yehova unyuthogi ni dhanu ma mol kende man “m’adundegi bedo ayika.” (Tic. 13:48, NWT) Dhanu maeno ging’eyo nia i nindo ma tin, Yehova ubetio ku jamiru mandha man ma riek, pi niponjo lemandha mi Biblia. (Mat. 11:25; 24:45) Wacopo nyang’ ungo i lemandha maeno ku tego mwa giwa, man lembe mange mbe ma pire tek ma sagu nyang’ i Biblia. (Rie. 3:13) Yehova umio iwa bende rwom mi ponjo dhanu mange kara ging’eye man ging’ei bende lembakeca pare. (Mat. 24:14) Rwonglembe ma waberweyo pire tie tek lee, pilembe ebekonyo dhanu nimondo i dilo pa Yehova, man ebimio igi kaka mi nwang’u kwo ma rondo ku rondo. (1 Tim. 4:16) Kadok copo mwa uketho waberweyo lembanyong’a lee kunoke nok de, re wang’ei nia wan ceke wabekonyo tic maeno ma pire tek kara emedere i wang’e. (1 Tim. 2:3, 4) Etie iwa rwom ma dit nitimo tic karacelo ku Mungu!​—1 Kor. 3:9. w20.09 mba. 26-27 udu. 4-5

Kinde ma jakwenda Paulo ubino cidho i Roma, Yehova ukonye nikadhu kud i bang’ juyic wadi. Ku lapor, Aristarko giku Luka ma gibino jurimbe gikeco nicidho karacelo kude nitundo i Roma. Gibino ayika niketho kwo migi i ariti pi Paulo, kadok nwang’u Yesu ular uyero ngo igi nia gibitundo ma ber i Roma de. I ng’eye ma dong’ gibemediri ku wotho migi, kadong’ giwinjo nia karaman kwo migi biboth. Kinde ma ginyiko i dhu wat mir adhura mi Sidon, Yulio uweke ‘ecidh ba [jurimbe] kara gidwok cwinye.’ (Tic. 27:1-3) Man i ng’eye, kinde ma gitundo i adhura mi Puteoli, Paulo karacelo ku juwodhe giwok ‘ginwang’u umego m’ukwayugi nia gibed kugi pi nindo abiro.’ Kony ma Jukristu gimio ni Paulo ku juwodhe i kabedo maeno ma tung’ tung’, unyayu anyong’a lee i Paulo, uketho ekoro igi lembe dupa mi tielocwiny.​—Nen Tic. 15:2, 3. w20.11 mba. 15-16 udu. 15-17

Janyodo, ponj awiya peri nikadhu kud i wec man timo peri nia imaru Yehova lee. Ng’ei nia giramia ma lee m’usagu zoo m’icopo mio igi utie nikonyogi gimar Yehova. Gin mange ma pire tek nisagu utie niponjogi nia kud gibed gikeng’ ponji migi ma kendgi, gibed girwo, gicidh i coko, man girwei lembanyong’a. (1 Tim. 6:6) I andha, ubekwayu imii ni awiya peri, piny ma gicopo pong’o ko yeny migi mi kum. (1 Tim. 5:8) Re ng’ei nia gin ma bibodhogi i saa ma jubinyotho ng’om pa Sitani utie ngo giki mi kum, ento winjiri migi ma ceng’ini ku Yehova re ma bikonyogi nimondo i ng’om ma nyen. (Eze. 7:19) Etie lembe mi mutoro ma lee dit nineno nia junyodo dupa ma Jukristu gibetimo ng’iong’ic ma ber kara awiya migi gibed ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova! Wang’ ma pol, awiya ma gidongo i ot ma kumeno gimediri asu nitimo lembe maeno ma beco ma giponjo, man gibedo mbe kud ang’eyang’o i kwo migi!​—Rie. 10:22. w20.10 mba. 28-29 udu. 10-11

Saa moko jakwenda Petro ubed uyero kunoke utimo lembe m’eparu ngo ie, uketho ang’eyang’o ubed uwok i ie pi lembene. Ku lapor, kinde ma Yesu wacu ni jukwenda pare nia jubisende man jubinege, Petro juke man eyero ire wec ma nwang’ere malu no. (Mat. 16:21-23) Yesu udok utwinyo paru pa Petro. Kinde ma udul askari ubino maku Yesu, m’umbe paru i lembe Petro uthumo ith jaratic pa jalam ma dit. (Yoh. 18:10, 11) Bende, Yesu ujuke kendo kinde m’ebino goyo kore nia tek jukwenda mange biweke, en re ebiweke ki ngo! (Mat. 26:33) Ento tegocwiny pare ubino ngo tegocwiny mandha. I ng’eye edok ekwero Rwoth pare wang’ adek. Kinde ma cwinye tur, “ewok woko, eywak ku can ma apila.” (Mat. 26:69-75) Cicopere epenjere nia nyo andha Yesu biweko ire. Re Petro uyio ngo turcwiny uketh ewek Yehova. I ng’ei kier maeno, emedere asu nitimo ni Yehova karacelo ku jukwenda wadi.​—Yoh. 21:1-3; Tic. 1:15, 16. w20.12 mba. 20 udu. 17-18

Jawi ot copo nyutho jwigiri i ayi ma tung’ tung’ dupa. Ku lapor, ekwayu ngo nia kosa moko kud uvuth avutha de ni min ot pare kunoke ni awiya pare. Ewinjo paru mi juode man edieng’ ku parune, kadok nwang’u paru migi ukoc ku pare de. M’umedo maeno, won ot ma jwigere timo tic ma thindho thindho mi pacu, kadok nwang’u dhanu beneno nia etie tic mi mon de. I andha etie lembe ma yot ungo. Pirang’o? Nyamego Rachel uwacu kumae: “Kaka m’aai i ie, ka won ot moko ubekonyo dhaku pare ku lwoko sani kunoke ku lwoko ot, dhanu mange ku wedi pare gipenjiri nia nyo ‘andha etie dhanu ma nico.’ Giparu nia nico maeno copo telo ngo wi dhaku pare cuu.” Kan i beng’wu de lembuno betimere, poi nia Yesu ugam ulwoko tiend julub pare kadok nwang’u jubed juneno nia eca ubino tic ma ng’eca timo en de. Jawi ot ma cuu ketho ngo jumange unene nia en re ma pire tek lee. Ento eketho min ot kud awiya pare de gibed ma ber kud anyong’a. w21.02 mba. 2 udu. 3; mba. 4 udu. 11

Nipoi pi lembe m’ukadhu utie giramia m’uai i bang’ Yehova; re kadok nwang’u kwo mwa ma con ubino ber rukani de, kwo mwa mi nindo m’ubino i ng’om ma nyen lundo, bibedo ber nisagu zoo. Jucopo timowa rac, ento tek waweko lembe ni juwadwa, wabiketho wiwa zoo i kum timo ni Yehova. Nidieng’ akeca pi dubo ma watimo con, copo cerowa nitimo ni Yehova kud anyong’a. Ento calu jakwenda Paulo, mito wang’ei nia andha Yehova udaru weko iwa. (1 Tim. 1:12-15) Watie ku genogen mi kwo ma rondo ku rondo. I ng’om ma nyen, koo koo kunoke adieng’acwiny mi lembe m’ukadhu bisendowa kendo ngo. Pi nindo maeno, Biblia uwacu kumae: “Jubipoi pi gin ma kwong’a ngo.” (Isa. 65:17) Kepar nyanok: Jumoko m’i kindwa gitimo ni Yehova nitundo gitii, re i ng’om ma nyen, gibidwogo kendo aradu. (Yob 33:25) Dong’ kud waketh wiwa i kum lembe ma con, ento waketh wang’wa zoo i kum nindo m’ubino ma wapar ko pi mugisa ma wabinwang’u! w20.11 mba. 24 udu. 4; mba. 29 udu. 18-19

Ang’o m’ubekurowa i wang’wa? I saa mi masendi ma dit, Yehova bibodhowa i yo ario ma wang’u ijo. Mi kwong’o, ebibodho jurutic pare ma gigwoko bedoleng’ migi ire kinde m’ebiketho jubim mi ng’om maeni ginyoth Babeli ma dit, niwacu, dini ceke mi vupo. (Nyu. 17:16-18; 18:2, 4) Man mir ario, ebibodho dhanu pare kinde m’ebenyotho dong ng’om pa Sitani i lwiny mi Armagedon. (Nyu. 16:14, 16) Ka wabemedara nibedo ceng’ini ku Yehova, Sitani bitimo ngo lembe ma rac i kumwa ma bigalu rondo ku rondo. En re m’etie ng’atu ma jubinyotho mi magwei. (Rum. 16:20) Pieno, kend jamlwiny ceke i kumi, man kud iwodhgi! Kud ikied lwiny i dhu Sitani kendi. Dik cingi kud umego ku nyimego, man lub telowic pa Yehova. Kan itimo kumeno, ibibedo ku genogen nia Wuru m’i polo bidwoki tek man ebigwoki.​—Isa. 41:10. w21.03 mba. 30 udu. 16-17

Wacopo nyutho nenedi nia wageno Yehova? Nwang’u wabetio ku telowic m’ebemio. Lembe tie dupa ma jukiewo i Biblia m’unyutho nia pire tie tek nibedo yo man nigeno Yehova. Kinde m’ibeponjo lembuno, kenen lembe m’ukonyo jurutic pa Mungu nibedo yo m’umbe mielkum kinde ma jubesendogi. Ku lapor, kinde ma ot pido ma malu mi Juyahudi ung’olo ni jukwenda nia kud girwei lembanyong’a, kum jukwenda miel ungo. Ento ku tegocwinygi giwacu kumae: “Wakoworo Mungu be ma sagu woro dhanu.” (Tic. 5:29) Kadok ing’ei ma jufwodogi de kumgi miel ungo. Pirang’o? Pilembe ging’eyo nia Yehova tie kugi man anyong’a nege pigi. Lembuno ketho gimediri asu ku tic mi rweyo lembanyong’a. (Tic. 5:40-42) Stefano bende, kinde ma judegi pare ubino sende pi ninege, ebedo yo man kume miel ungo, uketho wang’e bino nen ve “wang’ malaika.” (Tic. 6:12-15) Pirang’o? Pilembe eng’eyo nia anyong’a bino nego Yehova i kume. w21.01 mba. 4 udu. 10-11

Wec maeno ubenyutho nia gitie ku pidocwiny ma leng’ man gitie pwe i wang’ Yehova. (Isa. 1:18) Jukristu maeno ma githieriri man ma gilimo batizo, ginyutho yioyic ma tek i lam ma Yesu uthiero man gitie ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova. (Yoh. 3:36; 1 Pet. 3:21) Pieno, giromo nicungo i wang’ komker pa Mungu man nitimo “ire tic [ma leng’] dieceng’ ku diewor” i ng’om, i lela mir hekalu pare mi tipo. (Nyu. 7:15) Kadok tin bende, giberweyo lembanyong’a mi Ker kud amora man gibeketho dhanu dok julub, pilembe giketho lembe mi Ker i kabedo ma kwong’a i kwo migi. (Mat. 6:33; 24:14; 28:19, 20) Udul ma dit ma giboth kud i masendi ma dit, cwinygi bibedo tek nia Mungu bigwokogi kadok i ng’ei masendi ma dit, pilembe “ng’atu m’ujany wi komker biguro hema pare i wigi.” Rombe mange bineno kite ma lembang’ola ma e ma gicaku kuro niai con ubepong’o ko: “[Mungu] biyweyo piwang’ pet kud i wang’gi; man tho bibedo nuti kendo ngo; kadok can, kadi ywak, kadok remokum de bibedo nuti kendo ngo.”​—Nyu. 21:3, 4. w21.01 mba. 16 udu. 9-10

Watie kud anyong’a nibedo i kind dhanu pa Yehova, man ng’atuman m’i kindwa ubetimo kero niworo yub mi dito ma Yehova uketho. Biblia unyutho nia pi mon ku co ceke tie tek i i Yehova. Ku lapor, i rundi ma kwong’a, Yehova ukonjo tipo pare ma leng’ iwi mon ku co ceke, man eketho gitimo udu ma giweco ko dhok ma tung’ tung’. (Tic. 2:1-4, 15-18) Gin ceke jugam juwirogi ku tipo ma leng’ pi nibedo ku genogen mi bimo karacelo ku Kristu i polo. (Gal. 3:26-29) Mon ku co ceke gibinwang’u mugisa ma gibikwo ko rondo ku rondo iwi ng’om keni. (Nyu. 7:9, 10, 13-15) Bende, jumio tic mi rweyo lembanyong’a man mi ketho dhanu dok julub ni co ku mon ceke. (Mat. 28:19, 20) M’umedo maeno, buku mi Tic mi Jukwenda ukoro nia nyamego moko ma nyinge Priskila gikud Akula ma won ot pare, gikonyo Apolo m’usomo lee ninyang’ cuu i lemandha.​—Tic. 18:24-26. w21.02 mba. 14 udu. 1; mba. 15 udu. 4

Wu judong cokiri, wutie ku rwom ma pire tek mi konyo jurwei lembanyong’a nibedo jurwei man juponji ma cuu. Tek jarwei lembanyong’a moko lworo telo wi ponji mi Biblia ubenege i vuti, konye nitelo wi ponjine. Judong cokiri gicopo tielo cwiny jurwei lembanyong’a man nikonyogi nibedo juponji ma ber. (1 Tes. 5:11) Kadok kawoni fodi wambe ku ponji mi Biblia ma wabetelo wie de, re wacopo konyo ng’atini nitimo mediri nitundo i batizo. Wacopo yiko wec moko pi nidiko cingwa ku ng’atu m’ubetelo wi ponji mi Biblia, re mito ngo wawec akeca. Wacopo theyo mer ku juponj Biblia m’ubino i coko, man wacopo nyutho igi lapor ma ber. Judong cokiri ke gicopo tielo cwiny juponj Biblia nwang’u gibekoyo saa mi weco kugi, mi ponjo ju m’ubetelo wi ponji mi Biblia man mi foyogi. Wanwang’u anyong’a lee ka wabetimo lembe moko, kadok ma nyanok, pi nikonyo ng’atini umar Yehova man etim ire! w21.03 mba. 13 udu. 18-19

Daudi unyutho i nindo ceke mi kwo pare nia etie ng’atu ma jugeno. Ku lapor, kinde m’ebino aradu ebed etimo tego nigwoko rombe pa won. Eno ubino tic m’ubed uketho kwo pare i ariti. Nindo moko ekoro ni ubimo Saul kumae: “Jatic peri bekwayu rombe pa won; man kan umvor, kadi undiek ubino, man emaku nyathi rombo ku kind udul rombe, alubo toke, e agoye, man abodhe kud i dhoge.” (1 Sam. 17:34, 35) Daudi ung’eyo nia mito egwok rombe pa won. Umego m’aradu giromo lubo lapor pa Daudi nwang’u gibetimo cuu mandha man kud amora tic ma jumio i korgi. Kinde ma Daudi ubino aradu, etimo kero ebedo ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova. Winjiri parene pire bino tek lee ire nisagu tegocwiny man bodho mi goyo mizik m’ebino ko. Yehova ubino ngo kende kende Mungu pare, ento ebino bende ku winjiri ma ceng’ini ku Daudi. Umego m’aradu, gin ma pire tek m’ukwayu wutim utie niketho winjiri mwu ku Wegwu m’i polo udok ma tek. w21.03 mba. 3 udu. 4-5