Dwi mir 8

Ju ma gitie ku mer ma ceng’ini ku Yesu kendgi re ma gibinwang’u bero mi jamgony ma Yesu uthiero. Yesu uyero nia ebimio “kwo pare pi jurimbe.” (Yoh. 15:13) Weg bedopwe ma gilar gikwo ma fodi Yesu ubino ngo iwi ng’om gibiponjo lembe dupa iwi Yesu man gibimare. Jumaco ku jumamon maeno gibicer; ento kara gikwo rondo ku rondo, bikwayu nia gin de githei mer ku Yesu. (Yoh. 17:3; Tic. 24:15; Ebr. 11:8-12, 24-26, 31) Watie kud anyong’a ma lee dit nitimo tic mi rweyo lembanyong’a mi Ker man mi ponjo dhanu karacelo ku Yesu. Kinde m’ebino iwi ng’om, en de ebed eponjo dhanu. Niai m’edok i polo, etie jawi cokiri, man ebemedere nitelo wi tic mi rweyo lembanyong’a man mi ponjo dhanu. Eneno kero m’ibetimo pi nikonyo dhanu dupa kara gitund ning’eye man ging’ei Won, man anyong’a nege lee i kumi. I andha, Yehova giku Yesu kendgi re ma gikonyowa nitimo tic maeno.​—Yoh. 15:4. w20.04 mba. 22 udu. 7-8

I rundi ma con, jubed julwong’o ubimo m’ubed ukwo yo malu mi ng’om mir Israel nia “ubimo ma yor ariwa ma malu,” man ubimo m’ubed ukwo yo piny ke nia “ubimo ma yor ariwa ma piny.” (Dan. 10:14) Thek mir Israel gibino dhanu pa Mungu nitundo i Pentekoste mi oro 33 R.M. Ento niai i oro maeno, Yehova utimo lembe m’unyutho kamaleng’ nia julub pa Yesu ma gigwoko bedoleng’ migi re ma gitie dhanu pare. Pieno, lembila ma pol ma nwang’ere i Daniel thek 11 uweco ngo pi thek mir Israel, ento pi julub pa Kristu. (Tic. 2:1-4; Rum. 9:6-8; Gal. 6:15, 16) Bende, i kind oro ma tung’ tung’, jubim ma dupa gidoko ubimo ma yor ariwa ma malu man ubimo ma yor ariwa ma piny. Ento lembe moko nuti m’ubed urombo i kind jubim maeno ceke. Mi kwong’o, gin ceke gibimo i ng’om ma wend dhanu pa Mungu tie lee i ie, man ginyayu ragedo i kumgi. Mir ario, kite ma gin zoo gisendo ko dhanu pa Mungu unyutho nia gidagu Yehova ma tie Mungu mandha, man mir adek, gin ario kpo gikiedo lwiny i kindgi. w20.05 mba. 3 udu. 3-4

Yehova beketho lembe ceke timere, niwacu edoko gin moko ci m’ukwayere kara lembakeca pare upong’. Yehova copo ketho bende jutic pare ma gileng’ ungo, gidoko gin moko ci m’ukwayere pi nitimo ire man nipong’o lembakeca pare. (Isa. 64:8) I ayi maeno re ma Yehova ketho yeny pare timere. Gin moko acel de mbe ma copo cere niketho lembakeca pare utimere kakare. (Isa. 46:10, 11) Kara woro ma thuc ma wabenyutho ni Wegwa mi polo umedere ameda, ubekwayu wanyam i lembe m’etimo iwa man m’edaru konyowa nitimo. Ku lapor, ka wabeparu lembe cuu iwi piny ceke m’ecwio, iwa wang’ lii pi tic ma tung’ tung’ m’etimo. (Zab. 8:3, 4) Bende ka wabeparu kilili kite ma Yehova ukonyo kowa nitimo yeny pare, eno ketho wabedo ku woro ma thuc yor i bang’e. Andhandha nying’ Yehova uromo ku woro ma thuc! Pilembe eketho i ie lembe ceke m’umulo kum Wegwa, lembe ceke m’edaru timo man m’ebitimo nindo m’ubino.​—Zab. 89:7, 8. w20.06 mba. 9-10 udu. 6-7

Yamu ma cuu ma wayuyo (ma julwong’o oxygen) pire tek lee ni giracwia ceke ma kwo ni igi. Jururieko ginwang’u nia kubang’ oro, giracwia ma kwo gitelo yamu ma cuu i kadhiri ma lee dit. Giracwia ma rom eno giwodho bende yamu ma dong’ unyothere ma wok ni lietho. Re kadok kumeno de, yamu ma cuu rem ungo nyanok de ni giracwia ma kwo, man lietho ma giwodho kud i igi de nyotho ngo yamu. Pirang’o? Pilembe Yehova ucwio bende kwond yen man uboko ma tung’ tung’ ma gamu yamu m’unyothere ma giracwia uwodho, man elwoke edoko yamu ma cuu ma giracwiane gidok gitelo kendo. Ayi ma yamu ma wayuyo lwokere ko ubenyutho kamaleng’ nia wec mi giragora mi nindo ma tin utie lemandha. Wacopo dwoko foyofoc mwa ni Yehova nenedi pi ng’om m’emio iwa man piny ma beco m’i ie? (Zab. 115:16) Gin acel ma wacopo timo utie nibenyamu i lembe iwi piny ma tung’ tung’ ma Yehova ucwio. Eno bicwaluwa nidwoko ire foyofoc kubang’ ceng’ pi piny ma beco m’emio iwa. Bende, wanyutho nia wabedwoko foyofoc ni Yehova pi ng’om m’emio iwa nwang’u wabeyiko kaka ma wabedo i ie ubed ma leng’ saa ceke. w20.05 mba. 22 udu. 5, 7

Yehova unyutho cirocir, etimo ku rieko, man bedopwe pi niculo wang’ jai pa Sitani. Enyutho bende tego pare ma yawe mbe i ayi dupa. M’usagu zoo, mer re m’ucwalu Yehova nitimo lembe ceke. (1 Yoh. 4:8) Nitundo tin de ebemedere asu nitimo tic pi nidwoko nyinge leng’. Tin bende Sitani ubemedere nicido nying’ Mungu. Eberoyo jiji i dhanu kara gipar nia Mungu tie ngo won tego, etie ngo pwe, etie riek ungo man embe ku mer. Ku lapor, Sitani ubecwalu dhanu kara giyii nia Yehova tie ngo Jacwic. Ka dhanu uyio nia Mungu tie ke, Sitani mito ging’ei nia Mungu tie won adici, cik pare tek man cikne tie atira ngo. Ebeponjo bende dhanu nia Yehova tie ng’atu ma kwiny man ma cwinye kwar ma wang’u dhanu i mac ma kuthum. Ka gidaru yio vupo ma rac maeno, e gijai i kum bimobim ma pwe pa Yehova yot yot mandha. Ka fodi Yehova unyotho ngo Sitani ci, ebimito in bende ijai ni Yehova. Nyo ibiweko ewondi? w20.06 mba. 5 udu. 13-15

Cokiri moko tie kud umego ku nyimego ma gibetimo kero niponjo dhok ma nyen. Ecopo bedo igi lembe ma tek nikoro paru migi thwolo thwolo i dhokne. Ento tek wabeketho ngo wiwa i kum dhok ma nyen m’ubesendogi, wabineno mer migi ma gimaru ko Yehova man amora migi ma gitimo ko ire. Ka waketho wiwa i kum kite maeno ma beco ma gitie ko, wabinyutho igi woro man pigi bibedo tek lee i iwa. Wabiyero ngo igi nia “ambe ku yeny mwu,” pilembe nia giweco dhok mwa cuu ngo. (1 Kor. 12:21) Yehova umio iwa rwom ma lee mandha m’eketho wabedo ko i cokiri pare. Kadok wabed dhanu ma co kunoke ma mon, jumusuma kunoke ju m’ugamiri, aradu kunoke ju m’utii, man kadok waweco dhok moko cuu kunoke ngo de, re wan ceke piwa tie tek i Yehova man i ng’atuman m’i kindwa. (Rum. 12:4, 5; Kol. 3:10) Dong’ saa cele waseyu yo ma wanen ko nia piwa man pi jumange bende tie tek i cokiri pa Yehova. w20.08 mba. 31 udu. 20-22

Dhanu ma pol mir Athene gibed giworo mungu m’araga, gibino ku kura mi tarwang’ man gibed giyio lembrieko mi dhanu, re asu jakwenda Paulo urweyo igi. Bende, kadok ginyware de cwinye utur ungo. I wang’ nidoko Jakristu, jakwenda Paulo de ubino “jayer lembacidi, man jaragedo, man jarop bende.” (1 Tim. 1:13) Calu ma Yesu ugam uneno nia Paulo copo doko jalub pare, Paulo bende ubino ku genogen nia dhanu mir Athene gicopo doko julub pa Yesu. Ebino ku genogen maeno kakare, pilembe dhanu dupa mir Athene giyio lembanyong’a. (Tic. 9:13-15) I rundi ma kwong’a, kwond dhanu ma tung’ tung’ gidoko julub pa Yesu. Kinde ma jakwenda Paulo ukiewo barua ni Jukristu mi Korinto ma tie adhura mi Giriki, ewacu nia jumoko m’i kind Jukristu mi cokiri maeno gilar gibino ku timo ma reco. Man i ng’eye, emedo kumae: “Ento judwokowu leng’.” (1 Kor. 6:9-11) Ka nwang’u ubino in, nyo nwang’u icopo neno dhanu maeno ni dhanu ma giromo doko julub? w20.04 mba. 12 udu. 15-16

Judong cokiri gicikiri ngo nipoko lembe pio pio iwi umego kunoke nyamego m’ucaku benwang’u nia bero mi timo ni Yehova umbe. Kakare nipoko lembe i wie, ukwayu judong cokiri gitim kero ninyang’ nia ang’o m’uketho ecaku beparu lembe ma kumeca. Ka gidaru nyang’ ma ber, e gibitio ku Biblia pi nitielo cwinye. Jabila Eliya ugam uringo Yezebel m’ubino ci ubimo. (1 Ub. 19:1-3) Eparu nia egam esendere de mananu nitimo tic pa Yehova, man emito etho cen. (1 Ub. 19:10) Kakare nipoko lembe iwi Eliya, Yehova utielo cwinye nia edong’ ungo kende, nia ebimio ire tego, man nia fodi tic utie lee m’ebitimo. Yehova uwinjo Eliya kilili kinde m’ebekoro ire adieng’acwiny pare, man emio ire tic mange. (1 Ub. 19:11-16, 18) Lembuno ubemio iwa ponji ma kani? Wan ceke, asagane judong cokiri, wacikara ninyutho bero ni rombe pa Yehova. Kadok ng’atini ubekoro ni judong cokiri nia lembe moko uton lee i ie, kunoke ebekoro igi nia Yehova copo timo ngo ire kisa pi dubo moko m’egam etimo, gicikiri niwinje kilili. I ng’eye, gibitimo kero nitielo cwiny rombe maeno m’urwinyo nia pire tie tek lee i Yehova. w20.06 mba. 22 udu. 13-14

Yehova ubemito wabed wanamb ku wedi mwa man ku jurimbwa. (Zab. 133:1) Yesu de ubino ku jurimo ma beco. (Yoh. 15:15) Biblia uweco pi bero ma wanwang’u ka watie ku jurimo ma beco. (Rie. 18:24) Eyero bende nia etie ber ungo nikoyiri kendjo. (Rie. 18:1) Ju ma dupa beparu nia ku yore mir Internet gicopo bedo ku jurimo dupa, man eno copo ketho ginwang’iri nia gitie kendgi ngo. Re ukwayu wabed ku wang’wa kinde ma wabetio ku kusika mi weco ku jurimo i Internet. Sayusac ma tung’ tung’ ma jutimo unwang’u nia dhanu ma gitimo saa ma lee nisayu wec man cal ma juketho i kusika mi weco ku jurimo i Internet, tokcen ne ginwang’u nia gicopo tundo ngo katiend jumange, e cwinygi gam tur. Pirang’o? Thelembene acel copo bedo nia wang’ ma pol, cal ma dhanu beketho i Internet benyutho kwa lembe ma beco ma gikadhu kud i ie i kwo migi. Gilondo kwa cal ma beco ma migi, mi jurimbgi, man mi kabedo ma leng’ ma gicidho i ie, ka giketho i Internet. Ng’atu m’ubeneno cal ma kumeno copo nwang’u nia en kara tije mbe magwei. w20.07 mba. 5-6 udu. 12-13

Otkur ma Wiw mi nindo 1, dwi mir 10, oro 1988 uwacu kumae: “Judong cokiri ging’eyo nia ku kony mi tipo ma leng’, Kristu copo telo wi paru pa jadit cokiri moko ci mi guriri, pi ninwang’u cik mir ukungu mi Biblia ma copo konyogi niyiko lembe, man ma copo ketho gimaku yub ma pire tek. (Tic. 15:7-15) Jadit cokiri moko mbe m’ucikere niweco kwa kende i saa mi coko mi judong cokiri.” Jadit cokiri m’ubeworo judong cokiri wagi, sayu ngo nia elar ewec kwa en kinde ma gibetimo coko karacelo ku juwagi. Emito ngo ewec kwa kende man ecerere ngo nia lembe m’eyero re m’utie ma cuu. Ento eyero paru pare ku jwigiri man ewinjo lembe ma juwagi beyero kilili. M’usagu zoo, emaru nitio ku cik mir ukungu mi Biblia man elubo telowic pa ‘jamiru mandha man ma riek.’ (Mat. 24:45-47) Ka judong cokiri gibenyutho mer man woro i kindgi saa ma gibeweco iwi lembe moko, tipo ma leng’ pa Mungu bedo kugi man etelo wigi kara gimak yub ma cuu.​—Yak. 3:17, 18. w20.08 mba. 27 udu. 5-6

Judegi pa Paulo gibino ku tego ma lee nisagu pare. Wang’ ma pol gibed giketho jufode man jubole i kol. Bende, dhanu ma nwang’u gicikiri nibedo jurimbe re ma gisende ku rac. Kadok jumoko mi cokiri de gijai ire. (2 Kor. 12:11; Flp. 3:18) Ento Paulo uvoyo dhanu maeno ceke ma gijai ire. Nenedi? Emedere asu nirweyo kadok nwang’u gibejai ire. Eweko ngo umego ku nyimego pare kadok kinde ma gituro cwinye. Ento m’usagu zoo, egwoko bedoleng’ pare ni Mungu nitundo i ajiki mi kwo pare. (2 Tim. 4:8) Etimo lembe maeno ceke ku tego pa Yehova, ento ku tego pare gire ngo. Nyo in de jubenyweri man jubenyayu ragego i kumi? Ka dhanu benyayu ragedo i kumwa, wakiedo ngo kugi calu ma Daudi ukiedo ku Goliath. Ento wavoyo lembe ma rac nwang’u wabetimo kero nikonyogi ging’ei lembe iwi Yehova man iwi Biblia. Kara watim lembe maeno, ubekwayu watii ku Biblia pi nidwoko wang’ penji mi dhanu. Wanyuth woro man bero ni ju ma gibesendowa man watim lembe ma ber kadok ni judegi mwa.​—Mat. 5:44; 1 Pet. 3:15-17. w20.07 mba. 17-18 udu. 14-15

Nyo andha Yehova tie ng’atu ma jwigere? Eyo. I wec ma Daudi uyero maluno, eyio nia Yehova jwigere. (Zab. 18:35) Saa moko nyo kinde ma Daudi ubino kiewo lembe maeni, eparu pi jabila Samuel m’ugam ucidho i bang’ won i pacu, pi niciwiro ng’atu ma bibedo ubimo mir Israel. Daudi ubino nyathin ma cogo kud i kind awiya pagi abora ma co, re en re ma Yehova ung’iye nibedo ubimo kaka Saul. (1 Sam. 16:1, 10-13) M’umbe jiji, Daudi ubino ku paru ma rom ku pa jagor Zaburi moko m’uwacu pi Yehova nia, ‘ejwigre gire kara enen gin ma ni i polo ku ma ni i ng’om. Eting’o dhanu ma sai kud i utur, man eting’o jacanpiny . . . kara eketh ebed karacelo ku judongo ma wijo.’ (Zab. 113:6-8) Kite ma Yehova ubetio ko ku dhanu ma gileng’ ungo, unyutho kamaleng’ nia etie ng’atu ma jwigere. Ejolo ngo kende kende thier ma wabetimo ire, ento ekwanuwa bende ni jurimbe. (Zab. 25:14, B.M.A.) Yehova uthiero wode ni lam pi dubo mwa, kara wabed ku winjiri ma ceng’ini kude. Andha Yehova tie Mungu ma Jakisa! w20.08 mba. 8 udu. 1-3

Yehova udaru ketho nindo ku saa m’ebinyotho i ie ng’om ma rac maeni cen. (Mat. 24:36) Ebitimo ngo lembe maeno i wang’ nindo m’eketho. Etie kud ava nicero dhanu m’utho, ento pi kawoni, fodi ebeciro. (Yob 14:14, 15) Ebekuro kinde ma saane biromo tap ci, e ebicerogi. (Yoh. 5:28) Yehova uromo ku foyofoc lee pi cirocir pare, pilembe cirocirne umio kaka ni dhanu dupa tin kara “gitund ba lokocwiny,” uketho i ie wan bende. Yehova ubemito nia ka copere, timba dhanu dupa unwang’ kwo ma rondo ku rondo. Dong’ wek wadwok foyofoc ire pi cirocir pare, ma watim ko kero mwa ceke nisayu dhanu “m’adundegi bedo ayika pi kwo ma rondo ku rondo” man wakonygi gimar Yehova kara gitim ire. (Tic. 13:48, NWT) E gin bende gibinwang’u bero nikum cirocir pa Yehova calu ma wan de wanwang’u. w20.08 mba. 18 udu. 17

Wabemito ng’atu ma waponjo kude Biblia ung’ei lembe lee iwi Yehova. Re ukwayu lembe m’eponjone umul adundene, kara ebed kud ava mi tio kugi i kwo pare. Ayi ma Yesu ubed uponjo ko dhanu ku bodho uketho gibed gimaru nia eponjgi. Ento gin mange m’uketho gilubo toke utie ponji pare m’ubed umulo adundegi. (Lk. 24:15, 27, 32) Ukwayu ng’atu m’iponjo kude Biblia unen Yehova ni ng’atu m’utie andha, m’ecopo theyo mer kude, man enene ni Won, ni Mungu pare man Jarimbe. (Zab. 25:5) I saa mi ponji, tel nen pare iwi kite ma beco pa Mungu. (Ai 34:5, 6; 1 Pet. 5:6, 7) Tim kumeno kinde ma wubeponjo thiwiwec moko ci. Kony japonj Biblia unyang’ i kite ma beco pa Yehova, calu ve mer, bero man kisa pare. Yesu uyero nia “lembang’ola ma dwong’ ku ma kwong’a” utie ‘nimaru Yehova Mungu peri.’ (Mat. 22:37, 38) Tim kero ikony japonj Biblia umar Yehova lee. w20.10 mba. 10 udu. 12

Yesu ubed unyutho woro ni jumamon. (Yoh. 4:27) Ento ebed enyutho woro i ayi ma segi ni mon m’ubetimo yeny pa Won. Ebed enenogi calu nyimego pare man ekwanugi bende i kind umego pare mi tipo. (Mat. 12:50) Yesu ubino bende jarimo ma cuu. Wakewec pi mer m’ubino i kindgi ku Maria man Martha. Ubenen nia nyimego maeno ceke gibino jumusuma. (Lk. 10:38-42) Wec ku timo pa Yesu ubed uketho giwinjiri ma ber. Ku lapor, Maria uwinjere ma ber kinde m’ebedo the tiend Yesu, tap calu ma jalub bedo ko the tiend japonji pare. Kinde ma Maria uweko Martha udong’ kende i kum tic, lembe uton i Martha man ebin eyero lembe m’udieng’o cwinye ni Yesu m’umbe lworo. Saa maeno ma gibino karacelo, Yesu uponjogi ku lembe dupa. Man i ng’eye, edok eliewo nyimego maeno kendo kud umeggi ma Lazaru, m’enyutho ko nia ebedieng’ pigi. (Yoh. 12:1-3) Pieno, kinde ma remo ma pek umaku Lazaru, Maria giku Martha ginwang’u nia Yesu copo konyogi.​—Yoh. 11:3. w20.09 mba. 20 udu. 3; mba. 21 udu. 6

Julub pa Yesu gigeno nia Ker pa Mungu “binyuthre pio” man nia ebigonyogi kud i the bimobim mi Roma. Wan bende wabekuro kud ava nindo ma Ker pa Mungu bikabu i ie lembe ma reco cen, man ebiketho ng’om ma nyen ma weg bedopwe bibedo i ie. (2 Pet. 3:13) Re umito wabed ku cirocir pi nikuro nindo ma Yehova uketho, m’ebitimo i ie lembe maeno. Emio nindo ma lee ma Noa ugier ko avur man m’erwei ko rwonglembe “mi bedopwe.” (2 Pet. 2:5; 1 Pet. 3:20) Yehova uwinjo Abraham ku cirocir kinde ma Abraham upenje ku penji dupa iwi yub m’emaku m’ebecinyotho ko dhanu ma reco mir adhura mi Sodoma ku Gomora. (Tha. 18:20-33) Pi oro ma dupa Yehova unyutho cirocir ma lee ni nyithindho mir Israel pi koso gwoko bedoleng’ migi. (Neh. 9:30, 31) Tin cirocir pa Yehova ubenen kamaleng’ pilembe emio kaka ma dhanu “gitund [ko] ba lokocwiny.” (2 Pet. 3:9; Yoh. 6:44; 1 Tim. 2:3, 4) Lapor pa Yehova ubemio iwa thelembe m’ukwayu wan bende wanyuth ko cirocir kinde ma waberweyo lembanyong’a man waponjo dhanu. w20.09 mba. 10 udu. 8-9

Kinde ma Yehova bicero dhanu, ebiketho gibibedo ku kit rieko ma rom man ayi de ma rom ku ma gilar gibino ko i wang’ tho migi. Eno ubenyutho nia Yehova umeri lee, uketho egwoko ayi peri m’iparu ko lembe, m’iwinjiri ko, m’iweco ko, man m’itimo ko lembe. Pieno, kan ebikwayere nia iceri, ebidwoki tap i ayi m’ilar ibino ko i wang’e ma nwang’u fodi itho ngo. Ubimo Daudi ung’eyo nia Yehova ung’eyo ng’atuman acel acel m’i kindwa cuu mandha. (Zab. 139:1-4) Pirang’o etie lembe mi jukocwiny iwa nia Yehova ung’eyowa cuu mandha? Ninyang’ nia Yehova ung’eyowa cuu, tie lembe ma nyayu ngo lworo i iwa, pilembe ebedieng’ piwa lee mandha man eketho ngo wang’e kwa i kum kosa mwa. Ng’atuman m’i kindwa pire tie tek lee i ie. Eng’eyo lembe ceke ma wanwang’ara ko i kwo mwa m’uketho kite mwa ubed ukoc. Eno tie lembe m’ubetielo cwinywa lee! Kud wapar nyanok de nia watie kendwa. Saa ceke Yehova ni kudwa man etie ayika nikonyowa.​—2 Kei. 16:9. w20.08 mba. 17 udu. 13-14

Yehova umaru niponjo dhanu pare. Emito ging’eye, gimare man gikwo nja calu nyithindhe ma jumer. Lembe maeno ceke copere ngo ka nwang’u eponjogi ngo. (Yoh. 17:3) I rundi ma kwong’a, Yehova utio ku cokiri mi Jukristu pi niponjo dhanu pare. (Kol. 1:9, 10) Gin mange m’etio ko ubino tipo maleng’ ma tie “jajuk,” niwacu jakony ma Yesu ung’olo pire igi. (Yoh. 14:16) Tipo maleng’ uketho ginyang’ i Lembe pa Mungu, man ukonyogi nipoi pi lembe ceke ma Yesu uyero man m’etimo, ma i ng’eye judok jukiewo i buku mir Injili. Ng’eyong’ec maeno utielo yioyic mi Jukristu mi rundi ma kwong’a, man uketho mer ma gimaru ko Mungu, Wode man ma gimariri ko i kindgi umedere. Yehova ular uewo nia “i nindo ma cen,” niwacu i nindo mi kajik, dhanu mi thek ceke gibicidho ba “got pare,” niwacu gibidikiri ku jutic pare mandha, kara eponjgi ku yo pare. (Isa. 2:2, 3) Wabeneno kamaleng’ kite ma lembila maeno ubepong’o ko. w20.10 mba. 24 udu. 14-15

Ang’o ma copo ketho ng’atini kwero juk ma jarimbe ubemio ire? Kuhaya. Jukuhaya gimaru giwinj lembe ma wok mit i ithgi. ‘Gibayu ithgi woko kum lemandha.’ (2 Tim. 4:3, 4) Giparu nia gimbe ku yeny mi kony, pilembe giwacu ya giriek kunoke pigi tek nisagu jumange. Jakwenda Paulo ukiewo kumae: “Tek ng’atu moko ie wacu ya en e m’e en, ma en ke . . . e gin moko ngo, meca ewondre gire.” (Gal. 6:3) Ubimo Suleman ukoro lembuno ma ber. Ekiewo kumae: “Jalawobi ma jacan ma riek de e ber ma sagu ubimo m’uti ma jakasegu, m’ung’eyo ngo maram ejol ko juk kendo.” (Ekl. 4:13) Kepar pi lapor ma ber ma jakwenda Petro uweko iwa kinde ma Paulo ujuke ngbeng’ i wang’ dhanu. (Gal. 2:11-14) Nwang’u Petro copo keco Paulo pir ayi m’emio ko ire juk man pi kaka m’ejuke i ie i vut dhanu. Ento Petro ubino ng’atu ma riek. Ejolo jukne man ekeco ngo Paulo. I ng’eye, edok elwong’o Paulo nia “umegwa ma jamer.”​—2 Pet. 3:15. w20.11 mba. 21 udu. 9, 11-12

Ang’o ma copo konyo japonj Biblia nitimo mediri lee i thenge mi tipo? Tie nicidho i coko. Ponji m’uai i Biblia m’ebiwinjo i coko bikonye nimedo ng’eyong’ec pare, nitielo yioyic pare man bikonye kara mer m’emaru ko Mungu umedere. (Tic. 15:30-32) Jarwei copo koro bende ire kite ma mer m’emaru ko Yehova ugam ucwale ko niworo cik pa Mungu. (2 Kor. 7:1; Flp. 4:13) Bende, ka japonj Biblia ung’eyo umego ku nyimego ma tung’ tung’ i cokiri, enwang’u lapor ma beco i bang’gi iwi kite m’ecopo woro ko lembang’ola ma Kristu ung’olo nia wamar Mungu man bende dhanu wadwa. (Yoh. 13:35; 1 Tim. 4:12) Eromo neno bende nia umego ku nyimego mange de gibeii ku kit peko pare, man ecopo nwang’u nia karaman en de eromo timo alokaloka m’ukwayere pi nidoko jalub pa Kristu. (Poi. 30:11) I cokiri, ng’atuman acel acel m’i kindwa copo konyo japonj Biblia i yo ma tung’ tung’ kara etim mediri i thenge mi tipo.​—Mat. 5:16. w20.11 mba. 5 udu. 10-12

Saa moko nyo jakwenda Paulo ubino weco pir anyego mandha m’enyego ko ku lei i Efeso. (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23) Kunoke nyo ebino weco pi jai mi Juyahudi, ku mi jumange ma timo migi ubino ve pa “yedi.” (Tic. 19:26-34; 1 Kor. 16:9) Kadok ebed kumeno kunoke ngo de, re gin ma wang’eyo utie nia enwang’ere ku peko dupa, man emedere asu nibedo ku genogen pi nindo m’ubino. (1 Kor. 15:30, 31; 2 Kor. 4:16-18) Tin wan de wabekwo i nindo ma rac. Umego ku nyimego mwa moko jubesendogi ku rac. Jumoko gibekwo i kabedo ma lwiny n’i ie, ma saa ceke gitie ku lworo. Jumange ke gibekwo i ng’om ma jucero ie tic mwa, kunoke ma jukwero tije akwera zoo i ie, uketho gibetimo ni Yehova kud i kind ariti kunoke m’umbe bedagonya. Re kadok kumeno de, cirocir ma gibemediri ko nitimo ni Yehova utie iwa lapor ma ber m’ukwayu walubi. Gibedo ma cwinygi tek, kum ging’eyo nia kadok githo de, Yehova ukanu igi piny ma pire tek m’ebimio igi i nindo m’ubino. w20.12 mba. 9 udu. 3-4

Nyo saa moko cwinyi betur pilembe ubenen ve ibenwang’u ngo adwogi ma ber i tic mi lembanyong’a, kunoke pilembe kan iberweyo ibed inwang’u ngo dhanu akeca i pacu? Ka wabenwang’ara i lembe ma kumeno, wacopo tim’ang’o kara wabed asu kud anyong’a? Pire tie tek nia ibed ku nen ma cuu iwi tic mi lembanyong’a. Nenedi? Ng’ei nia thelembe ma pire tek mi rweyo lembanyong’a utie niketho nying’ Mungu ung’eyere man nirweyo pi Ker pare. Yesu unyutho kamaleng’ nia dhanu ma nok kende re ma biwotho i yo mi kwo. (Mat. 7:13, 14) Kinde ma waberweyo lembanyong’a, eca nwang’u wabetimo tic karacelo ku Yehova, ku Yesu man jumalaika. (Mat. 28:19, 20; Nyu. 14:6, 7) Yehova ubeyenyo dhanu m’umito gitim ire. (Yoh. 6:44) Pieno, tek ng’atini uwinjowa ngo kinde ma waberweyo ire, cwinywa kud utur; saa moko nyo ebidowinjowa i ng’eye. Nyamego moko ma nyinge Deborah uwacu nia “turcwiny tie jamlwiny ma tek ma Sitani ubetio ko.” Re ecopo cungo ngo nyanok de ku jamlwiny parene i wang’ Yehova Mungu. w20.12 mba. 26 udu. 18-19; mba. 27 udu. 21

Jukristu dupa gibetimo tic migi mi kum pi saa ceke kara gipong’ yeny migi ku mi juruot migi. Re kadok kumeno de, gibetielo bende tic mi dilo pa Mungu nimakere ku copo migi. Ku lapor, jumoko ubediko cing’gi i kum tic mi mio kony ni dhanu ma peko ma rek uwok i wigi, jumange ubedikiri i tic mi giedo, man gin ceke gibetielo tic mi Ker m’ubetimere i wang’ ng’om zoo nikadhu kud i giramia migi mi sente. Gibetimo lembe maeno ceke pilembe gimaru Mungu man gimaru dhanu mange bende. Kubang’ yenga, wacidho i coko man wadikara i ie pi ninyutho nia wamaru umego ku nyimego mwa. Kadok waol de asu wacidho i cokone. Kadok wabewinjara cuu ngo, asu wadwoko wang’ penji i coko. Bende, kadok wanwang’ara ku peko de, watielo cwiny umego ku nyimego mwa i wang’ coko kunoke i ng’eye. (Ebr. 10:24, 25) Wabedwoko foyofoc lee pi gin m’umego ku nyimego mwa gibetimo! w21.01 mba. 10 udu. 11

Etie lembe ma tek ni jukuhaya nifoyo jumange, pilembe gimito gin re ma juyunggi. Wang’ ma pol giporiri ku jumange, man giyenyo gin re ma gisag juwagi. Kakare niponjo jumange man nimio igi tic, giwacu nia “kan imito tic uwoth cuu, ukwayu itime giri.” Ng’atu ma jakuhaya mito en re m’ebed mi kwong’o man kumira nege i kum jumange. Ka wanwang’u nia pidoic mi kuhaya kunoke mi ting’iri ucaku bemondo i iwa, mito wakwai Yehova pio pio ukonywa wadwok pidoic mwa nyen, kara kite maeno ma rac kud ugur ulage i iwa. (Rum. 12:2) Wabedwoko foyofoc ni Yehova pi lapor ma ber m’enyutho! (Zab. 18:35) Waneno jwigiri m’enyutho ni jurutic pare man wamito wan bende walub ba tiende. M’umedo maeno, wamito walub bende lapor mi jurutic pare ma gitimo ire ku jwigiri. Dong’ wek saa ceke wamiyu yung ku dwong’ ni Yehova kum eromo.​—Nyu. 4:11. w20.08 mba. 13 udu. 19-20

Gamiri utie giramia ma leng’ m’uai i bang’ Mungu, ento ju ma gibegamiri gitie dhanu ma gileng’ ungo. (1 Yoh. 1:8) Lembe pa Mungu ulwong’o peko ma ju m’ugamiri gibinwang’iri ko nia “can i kum.” Yehova ukwayu nia cogmon gipong’ yeny mi tipo ku mi kum mi juruot migi, man giketh juruotne giwinjiri nia jumarugi. (1 Tim. 5:8) Nyimego ma gigamiri ke, mito gikoy saa ma gibed gisom man ginyam ko i Lembe pa Mungu kubang’ ceng’, man nirwo i bang’ Yehova kud adundegi ceke. Eno tie lembe ma yot ungo. Tic upong’ lee i wang’ jumamon, re pire tie tek nia gikoy saa pi lembene. Pirang’o? Pilembe Yehova ubemito ng’atuman m’i kindwa ubed ku winjiri ma segi man ma ceng’ini kude. (Tic. 17:27) Andha, ukwayu ng’atu ma dhaku utim kero kara ewor won ot pare m’utie ng’atu ma leng’ ungo. Ento ebibedo yot ire niworo lembe maeno ma Yehova ung’olo, tek enyang’ i thelembe m’uketho Biblia uwacu nia mon gibed wor ni coggi. w21.02 mba. 9 udu. 3, 6-7

Amulaic ubedo ve mac m’ubogere ma juthiedho ko palamularu. Tek jufodo palamularune ku nyondo man tek ekwio, edoko ma tek. Kumeno bende, kinde ma wabeciro amulaic, yioyic mwa doko tek. Yakobo ugoro kumae: “Wek twiocwiny ubed ku tic pare ma ndhu cu, kara wubed ndhu cu man [zoo] de.” (Yak. 1:4) Ka wang’eyo nia amulaic copo dwoko yioyic mwa tek, eno ketho waciro amulaicne kud anyong’a. I waraga ma Yakobo ukiewo, eweco bende iwi peko moko ma copo ketho wabayu anyong’a mwa. Ang’o ma copo ketho wabayu anyong’a mwane? Acel utie ka wang’eyo ngo gin m’umaku watim. Kinde ma wanwang’ara ku peko, mito wakway kony i bang’ Yehova kara wamak yub ma foyo ie, ma mio kony ni umego ku nyimego mwa, man ma copo konyowa nigwoko bedoleng’ mwa ni Yehova. (Yer. 10:23) Ukwayu wabed ku rieko kara wang’ei gin ma wacopo timo, man ma waromo yero ni dhanu m’ubenyutho iwa jai. Ka wang’eyo ngo gin ma waromo timo, cwinywa copo tur man wabayu anyong’a mwa pio pio. w21.02 mba. 28 udu. 7-9

Yehova tie lapor ma ber iwa. Emaruwa lee mandha, ma ka wagwoko bedoleng’ mwa ire, gin moko mbe ma romo codo kind merne. (Rum. 8:38, 39) Wec mi dhu Jugiriki ma juloko nia nimaru “lee mandha,” ubenyutho kero ma ng’atini timo pi ninyutho mer. Pieno, saa moko wan de mito watim “kero” pi ninyutho mer ni umego ku nyimego mwa. Ku lapor, ng’atu moko copo timowa rac, re ukwayu ng’atuman umedere ‘nireyo lembe ma kum wadi man kum wadi; [man] waponj bedo ku lembe acel i tipo kud amora i twic mi kwiocwiny.’ (Efe. 4:1-3) Wabiketho ngo wiwa i kum kosa mi jumange, man wabitimo kero mwa ceke nineno umego ku nyimego mwa calu ma Yehova neno kogi. (1 Sam. 16:7; Zab. 130:3) Etie lembe ma yot ungo ninyutho mer ni umego ku nyimego mwa, asagane ka wang’eyo pi racu migi moko. Ubenen nia lembuno uwok i kind Jukristu moko mi rundi ma kwong’a de, calu ve i kind Eudia giku Sentike. Jakwenda Paulo ukwayugi “ya gibed ku pidoic acel i Rwoth.”​—Flp. 4:2, 3. w21.01 mba. 22-23 udu. 10-11

Aradu, piwu tie tek i dhanu ma wang’gi teng’ini pilembe wubetimo ni Yehova karacelo kugi ku ‘cwinywu acel’! (Zef. 3:9) Gimaru amora mwu ma wubenyutho man kero ma wubetimo ko tic ma jumio i korwu. Piwu tie tek lee i igi. Umego m’aradu, wung’ei nia Yehova umaruwu man egenowu. Eyero nia i nindo mi kajik ceng’, udul aradu biwodhiri gigi ku berocwinygi. (Zab. 110:1-3) Eng’eyo nia wumare man wumito wutim ire ku copo mwu ceke. Dong’ bed ku cirocir ni dhanu mange man iri bende. Tek itimo kosa moko, jol juk man twiny ma jubemio iri, man nen gi nia giai i bang’ Yehova. (Ebr. 12:6) Tim kero itim tic ceke ma jumio i kori. Man m’usagu zoo, nyai anyong’a i Wuru m’i polo i gin ceke m’ibetimo.​—Rie. 27:11. w21.03 mba. 7 udu. 17-18

Lembe tie dupa ma copo turo cwinywa, calu ve kosa mwa, ng’ico mwa man remokum. Lembene moko copo bedo rwom ma wabenwang’u ngo i tic pa Yehova, kunoke nyo waneno nia ve wabenwang’u ngo adwogi ma ber i tic mi lembanyong’a. Ng’ico mwa man kosa mwa copo ketho wabedo ku nen ma rac i wiwa giwa. Wacopo caku paru nia kosa ma watimo biketho Yehova biyio ngo nia wamond i ng’om ma nyen. Etie rac magwei nibedo ku paru maeno. Biblia uwacu nia, m’uweko Yesu Kristu, “kawa ceke wadubo.” (Rum. 3:23) Kadok kumeno de, Yehova tie ngo Mungu ma ketho wang’e kwa i kum sayu kosa kunoke ng’ico mwa. Ento etie Wegwa ma jamer m’umito ekonywa. Ebeneno tego ma wabetimo pi nivoyo ng’ico mwa man nen ma cuu ngo ma watie ko, man bende etie ayika nikonyowa.​—Rum. 7:18, 19. w20.12 mba. 22 udu. 1-3

Wan ceke wan’i woth. Kaka ma wabecidho i ie utie ng’om ma nyen ma wabikwo i ie i the bimobim mi mer pa Yehova. Kubang’ ceng’ wabeii niwotho i yo m’ubeterowa i kwone. Ento calu ma Yesu wacu, yone likili man saa moko wotho i ie bedo tek. (Mat. 7:13, 14) Bende, watie dhanu ma waleng’ ungo, uketho saa moko tiendwa kier kud i yoje. (Gal. 6:1) Ka wamito wamedara niwotho i yo ma likili ma terojo i kwo, ukwayu wabed ayika nitimo alokaloka i paru, i pidoic man i timo mwa. Jakwenda Paulo uketho cwinywa nia watim alokaloka. Etie yot ungo ning’io i paru mwa man kite ma wawinjara ko. Kum adunde en e jabombi, man wacopo ng’eyo ngo nia ebetelo wiwa nitimo lembe ma ber kunoke ma rac. (Yer. 17:9) Etie yot ‘niwondara giwa.’ (Yak. 1:22) Pieno, ukwayu watii ku Lembe pa Mungu pi ning’iyara giwa. Lembe pa Mungu ketho wang’eyo gin m’upondo i iwa, niwacu “pidoic ku lembapora mir adunde” mwa.​—Ebr. 4:12, 13. w20.11 mba. 18 udu. 1-3

Jwigiri ketho wabedo kud anyong’a lee. Pirang’o? Pilembe ka wang’eyo nia lembe moko nuti ma wambe ku copo mi timo, eno ketho wabedo kud anyong’a man ku foyofoc pi kony moko ci ma jumange ubemio iwa. Ku lapor, kepar kinde ma Yesu keyo kum weg dhobu apar. Ng’atu acel kende m’i kindgi re m’udok ufoye pi remo pare m’ekeyo m’ubed ucere nibedo i kind dhanu, ma nwang’u en gire ecopo keyo ngo. Ng’atu maeno ma won jwigiri ung’eyo nia ka ku kony pa Yesu ngo, nwang’u kume ukei ungo. Eno uketho ebedo ku foyofoc pi kony m’enwang’u man eyungo Mungu. (Lk. 17:11-19) Wang’ mapol dhanu ma jwigiri gibedo ma ber ku jumange man ebedo yot igi ninwang’u jurimo ma beco. Pirang’o? Pilembe ging’eyo nia jumange utie ku kite ma beco m’usagu migi, man gibedo ku genogen iwi jumange. Dhanu ma jwigiri man m’ung’eyo mupaka mi gin ma gitimo, gibedo kud anyong’a ka jumange utimo tic ma jumio igi uwotho ma ber. Gigalu ngo ku foyogi man nimio igi yung. w20.08 mba. 12 udu. 17-18