Dwi mir 4

Yesu unyutho mer ma dit, kum ebedo ayika nithiero kwo pare piwa. (Yoh. 15:13) Wambe ku gin ma wacopo culo kawang’ mer ma Yehova giku Yesu ginyutho iwa. Ento wacopo nyutho foyofoc mwa nikadhu kud i ayi kwo mwa ma kubang’ ceng’. (Kol. 3:15) Jukristu ma juwiro ku tipo gineno jamgony ni gin ma pire tek lee, pilembe eketho gitie ku genogen ma wang’u ijo. (Mat. 20:28) Yehova ukwanugi ni weg bedopwe man edwokogi ni nyithindhe nikum yiyoyic migi i lam pa Kristu. (Rum. 5:1; 8:15-17, 23) Rombe mange bende gitie ku foyofoc pi jamgony eno. I ukungu mi yiyoyic ma ginyutho i rimb Kristu m’ucwir, Mungu ubenenogi leng’ i wang’e, man gitie ku genogen ma gibiboth ko “kud i masendi ma dit.” (Nyu. 7:13-15) Yo acel ma Jukristu ma juwiro ku tipo ku rombe mange ceke ginyutho ko foyofoc migi pi jamgony, utie nicokiri i Poy pi tho pa Yesu kubang’ oro. w22.01 mba. 23 udu. 14-15

Yesu uneno ngo ayi ma jubenege ko ni amulaic ma dit m’usagu. Ento ebino dieng’ akeca pi thelembe m’uketho jubenege pire. Juloko lembe i wie nia eyero lembacidi i kum Mungu, niwacu enyutho ngo woro ni Mungu kunoke i kum nyinge. (Mat. 26:64-66) Lembe maeno ubino dieng’o cwinye lee, man nwang’u egeno ngo nia Won copo weko junyai lewic i wie i ayi ma kumeno. (Mat. 26:38, 39, 42) Ugam ukwayere nia julier Yesu i kor yen kara egony Juyahudi kud i the kwong’ ma gibino i ie. (Gal. 3:10) Juyahudi gibino i the kwong’ pilembe gigam ging’olo nia gibiworo Cik pa Mungu, ento gidok giwore ngo. Kwong’ maeno udok umedere iwi kwong’ mange ma gilar gibino i ie con ni kum dubo p’Adamu ma gilagu. (Rum. 5:12) Cik ma Mungu umio ni nyithindho mir Israel uwacu nia, ng’atu ma tek utimo dubo m’uromo ku tho, jucikiri ninege man i ng’eye, jucopo liero avuje i kor yen. (Poi. 21:22, 23; 27:26) Pieno, tho pa Yesu iwi yen mi can ugonyo Juyahudi kud i the kwong’ ma gibino i ie, man lam m’ethiero umio igi kony kadok nwang’u gikwere de. w21.04 mba. 16 udu. 5-6

Kepar pi lembe m’utimere i kwo pa Yesu i nindo ma tokcen i wang’ tho pare. Eweko juaskari mi Roma gimake man gifode. (Mat. 26:52-54; Yoh. 18:3; 19:1) Gifode ku del m’unyayu ret i kume. I ng’eye, giketho ebielo yen ma pek m’unure, e ecaku peyo yen ne nitundo kaka ma jubecinege i ie. Ento kinde ma fodi gicidho bor ungo, juaskari mi Roma uwok ung’olo ng’atu moko i yo ukonye ku yeyo yen ne. (Mat. 27:32) Saa ma Yesu utundo ka ma jubecinege i ie, juaskari giguro musumali i cinge man i tiende iwi yen ne. Calu ebino pek iwi yen, wang’ rem ma jugure ko ku musumali uwotho medere ameda. Jurimbe gibedo ku can, min ke ubino wak, ento judong Juyahudi gibino caye acaya. (Luka 23:32-38; Yoh. 19:25) Yesu usendere pi saa ma lee. Adundene kud umbo pare ujenjo man yuyo de udoko tek ire. Kinde m’ebetho, erwo rwo ma tokcen kum eng’eyo nia egwoko bedoleng’ pare. E i ng’eye, ekulo wie man etho. (Mark. 15:37; Luka 23:46; Yoh. 10:18; 19:30) Tho pa Yesu ubino tho mi litho, mi lewic man m’uting’o saa ma lee! w21.04 mba. 16 udu. 4

Yesu uweco iwi lembariba ario ku jukwenda pare 11 ma gigwoko bedo leng’ migi; lembariba ma nyen ku lembariba mi Ker. (Luka 22:19, 20, 28-30) Lembariba maeno uyabu yo ni jukwenda maeno ku dhanu mange ma wendgi nok, nibedo jubim man julam i polo. (Nyu. 5:10; 14:1) Dong Jukristu m’udong’ ma juwiro ku tipo ma gitie i lembariba ario maeno kendgi re ma gicopo camu mukathi man gimadhu divai i saa mi Poy pi tho pa Yesu. Yehova umiyo igi genogen ma wang’u ijo, niwacu nibedo ku kwo ma tho ngo man kum ma nyothere ngo i polo, nitimo karacelo ku Kristu m’unwang’u dwong’ ku jumange m’udong’ m’i kind dhanu 144 000. Man m’usagu zoo ke, gibibedo kaka ma Yehova Mungu n’i iye! (1 Kor. 15:51-53; 1 Yoh. 3:2) Jukristo ma juwiro ku tipo ging’eyo nia gicikiri nigwoko bedoleng’migi nitundo i tho.​—2 Tim. 4:7, 8. w22.01 mba. 21 udu. 4-5

Jutimrac ario ubino nuti ma jugurogi i ng’et Yesu. (Luka 23:40, 41) Ng’atu acel m’i kindgi uloko wang’e i bang’ Yesu, man ewacu kumae: “Poy pira kinde m’ibibino i Ker peri.” (Luka 23:42) Yesu ung’eyo nia Won utie jakisa, uketho eyero wec mi genogen ni jatimrac maeno m’ubecitho. (Zab. 103:8) Yesu utie ng’atu ma leng’ man enyutho kite pa Won tap tap. (Ebr. 1:3) Yehova ubemito etim iwa kisa, ento ebitimo iwa kisane nwang’u wayewo lembe ma rac ma watimo con, man nwang’u wabenyutho yioyic mwa i lam pa Yesu Kristu. (1 Yoh. 1:7) Jumoko copo nwang’u nia Yehova copo timo igi ngo kisa nyanok de pi dubo ma gitimo con. Ka in de saa moko iwinjiri kumeno, poi i kum lembe ma e: Nyanok i wang’ tho pa Yesu, kinde ma jatimrac ucaku nyutho yioyic pare anyutha ci, e Yesu utimo ire kisa. Dong’ Yehova ke copo timo kisa rukani ni jurutic pare ma gigwoko bedoleng’ migi ire!​—Zab. 51:1; 1 Yoh. 2:1, 2. w21.04 mba. 9 udu. 5-6

Wec ma Yesu yero ubenyutho nia i wang’ tho pare, eng’eyo nia edaru timo gin ceke ma Yehova ukwayu etim. Yesu upong’o lembe dupa ni kum gwoko bedoleng’ pare m’enyutho nitundo i tho. Mi kwong’o, enyutho nia Sitani tie jandra. Yesu nyutho nia ng’atu ma leng’ m’umbe ku kum mi dubo copo gwoko bedoleng’ pare kadok nwang’u Sitani utim ang’o i kume de. Mir ario, Yesu umio kwo pare ni jamgony. Kwo pare m’ethiero ni lam, umio yo ni dhanu ma gileng’ ungo kara gibed ku winjiri ma ceng’ini ku Mungu, man gibed ku genogen mi kwo rondo ku rondo. Mir adek, Yesu udiko cinge i kum dito ma malu ngbir pa Yehova, man edwoko nying’ Won leng’. Dong’ kubang’ nindo ma wabekwo i ie ubed iwa ve etie nindo ma tokcen ma wabenyutho ie gwoko bedoleng’ mwa! Pieno, kadok nwang’u watho athoa de, wabiyero ma cwinywa tek kumae: “Yehova, atimo tego para ceke m’agwoko ko bedoleng’ para iri, anyutho nia Sitani tie javupo, adwoko nyingi leng’, man adiko cinga i kum dito peri ma malu ngbir!” w21.04 mba. 12 udu. 13-14

Kinde ma judoto Yesu mananu man jung’olo lembe i wie pi dubo m’etimo ngo, jucaye, jusende, man i ng’eye jugure iwi yen mi can. Juguro musumali i cinge man i tiende. Kubang’ yuyo m’ebeyuyo man kubang’ wec m’emito yero, ubemedo remo ameda. Re ukwayu eweci, pilembe etie ku lembe ma pire tek m’umito eyer. Wanwang’u ponji ma pire tek i kum wec ma tokcen ma Yesu uyero i wang’ tho pare! Wanwang’u nia pire tie tek niweko lembe ni jumange, man nigeno nia Yehova de biweko iwa. Watie ku rwom nibedo i kind umego ku nyimego mwa i cokiri ma gitie ayika nikonyowa. Dong’ tek watie ku yeny mi kony, lworo kud unegwa, wakway jumange ukonywa. Wang’eyo nia Yehova bikonyowa, kara wacir peko ceke ma wanwang’ara ko. Bende, mito kubang’ nindo ma wakwo i ie ubed iwa ve nindo ma tokcen ma wanyutho ie gwoko bedoleng’ mwa ni Yehova, man cwinywa bed tek nia ebicerowa tek watho. w21.04 mba. 8 udu. 1; mba. 13 udu. 17-18

Nilubo ba tiend Yesu ketho wanwang’u kwo ma rondo ku rondo. Kinde ma jalawobi moko m’ulony upenjo nia eromo timo ang’o kara enwang’ kwo ma rondo ku rondo, Yesu udwoko ire nia ‘bin ilub ng’eya.’ (Mat. 19:16-21) Yesu uyero ni Juyahudi m’ugam uyie ngo nia etie Kristu kumae: “Rombe para . . . gilubo ng’eya [man] amio igi kwo ma rondo ku rondo.” (Yoh. 10:24-29) Wanyutho nia watie ku yioyic i Yesu, nwang’u wabetio ku lembe m’eponjo, i wec man i timo mwa. Tek watimo kumeno, wabinwang’u kwo ma rondo ku rondo. (Mat. 7:14) I wang’ nicaku lubo ba tiend Yesu tap tap, ukwayu walar wang’eye. ‘Ning’eyo’ Yesu utie gin m’umito wabed wamedara ameda nitimo. Ukwayu wamedara niponjo lembe lee i wie, uketho i ie kite pare, paru pare, man cik pare. Kadok nwang’u watimo oro ma rukani i lemandha de, wacikara nimedara ning’eyo Yehova man Wode. w21.04 mba. 4 udu. 9-10

Cicopere saa moko jakwenda Paulo de ubed udieng’ pi lembe ma rac m’ebed etimo i wang’ nidoko Jakristu, uketho eyero nia en e ‘jadubo ma dit.’ (1 Tim. 1:15) I wang’ ning’eyo lemandha, ebed enyayu ragedo i kum Jukristu kubang’ adhura, ebed ebolo jumoko i kol, jumange ke ebed eyio nia juneggi. (Tic. 26:10, 11) Iparu nia Paulo copo winjere nenedi kan enwang’u Jakristu moko m’aradu m’egam eketho junego junyodo pare? Ang’eyang’o ubed uwok lee i ie pi dubo m’etimo, re eng’eyo nia cak m’uoi i ng’om dong’ jobere ngo. Eyio nia Kristu utho pire, uketho ekiewo kumae: “Ni kum bero pa Mungu abedo ku ramba nini.” (1 Kor. 15:3, 10) Lembuno ubemio iwa ponji ma kani? Ng’ei nia Yesu utho piri, m’emio ko iri yo m’ibed ko ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova. (Tic. 3:19) Gin ma pire tek i wang’ Mungu, utie gin ma wabetimo kawoni man ma wabitimo i nindo m’ubino, ento ungo kosa ma watimo con.​—Isa. 1:18. w21.04 mba. 23 udu. 11

Kadok Juyahudi dupa mi rundi pa Yesu gigeno ngo nia ukwayu Masiya ukeutho de, re lembila ular uyero kumae i Lembagora: “Kum ekonjo ng’eyong’ec pare ni tho, man ju kwane karacelo ku weg gondri, ento eyeyo dubo mi dhanu dupa, man ekwayu kwac pi weg gondri.” (Isa. 53:12) Pieno, ka junego Yesu calu jadubo, Juyahudi gibino mbe ku thelembe ma gikier ko pire. Kara kud wakier tin eni, ukwayu wanyang’ i lembe cuu. Kinde ma Yesu ubeponjo iwi got, etwong’o julubne nia dhanu moko ‘gibiyero gin ma rac ma kwonde tung’ tung’ i kumgi ma en e ndra.’ (Mat. 5:11) Vupo maeno zoo ubeai i bang’ Sitani. Ebetelo wi dhanu m’udaguwa kara gimew lembe ma rac mi vupo iwi ju m’umaru lemandha. (Nyu. 12:9, 10) Wacikara ngo niyiyo vupo ma judegi mwa gibecwayu i wiwa. Wabiweko ngo nyanok de vupo ma kumeno unyay lworo i iwa i kum timo ni Mungu, kunoke ukwii yiyoyic mwa. w21.05 mba. 11 udu. 14; mba. 12 udu. 16

Kony japonj Biblia ugen Yehova. Yesu uyero ni julubne nia Yehova bikonyogi pilembe emarugi. (Mat. 10:19, 20, 29, 30) Nyuth ni ng’atu m’iponjo kude Biblia nia en de Yehova bikonye. Pi nikonye ejengere iwi Yehova, rwo kude iwi lembakeca pare. Umego Franciszek ma kwo i Pologne uwacu kumae: “Wang’ ma pol ka japonjo para uberwo, erwo bende pi lembakeca para. Kinde m’aneno nia Yehova udwoko wang’ rwo pare, e ndhundhu an de acaku nirwo. Aneno kony pa Yehova kinde m’akwayu jadit tic para nia ewek ira saa m’acidh ko i coko ma kubang’ yenga man i coko ma dit.” Yehova ubedieng’ lee pi ju ma wabeponjo kugi Biblia. Etie ku foyofoc pi kero ma juponji gibetimo pi nikonyo dhanu ucor ceng’ini i vute man emarugi pi kero maeno ma gibetimo. (Isa. 52:7) Tek pi kawoni fodi imbe ku ponji mi Biblia m’ibetelo wiye, asu icopo konyo juponj Biblia gitim mediri nitundo i batizo, nwang’u ibedikiri ku jurwey mange i ponji migi. w21.06 mba. 7 udu. 17-18

Wacopo nyutho nia wafoyo giramiya ma watie ko ma en e Biblia nwang’u wabesome kubang’ ceng’. Ukwayu wapang saa mi somo Biblia man mi ponje, re wacikara ngo nitimo lembe maeno pilembe nia wang’wa udong’ thwolo. Ento ka waketho program mwa mi ponjo Biblia ubed nja kubang’ ceng’, yiyoyic mwa bimedere nibedo tek.Tung’ ku “weg ng’eyong’ec ku ju ma riek” mi ng’om maeni, wan watie ku yiyoyic ma tek m’ujengere iwi Lembe pa Mungu. (Mat. 11:25, 26) Tek wabesomo buku ma leng’ maeno, wabing’eyo thelembe m’uketho ng’om maeni ubedoko rac magwei man lembe ma Yehova bitimo pi ng’ombe. Dong’ waketh lembakeca mi teng’o yiyoyic mwa man mi konyo dhanu dupa gibed ku yiyoyic i Jacwic. (1 Tim. 2:3, 4) Man wamedara nikuro nindo ma giracwiya ceke ma kwo iwi ng’om gibiripo iye dwandgi pi nipaku Yehova ku wec m’i Lembanyutha 4:11 m’uwacu kumae: “Eromo kudi, Yehova Mungu mwa, ya jumii iri dwong’ . . . pilembe icwiyo piny ceke.” w21.08 mba. 19 udu. 18-20

Judong cokiri gitie jukwac, man gitie ku rwom mi miyo juk tek ubekwayere. Re gicikiri niii nimiyo juk ma konyo ng’atini, ma cwale i timo, man ma ‘binyayu mutoro i adundene.’ (Rie. 27:9) Judong cokiri gimaru umego ku nyimego. Saa moko ginyutho merne nikadhu kud i juk ma gimiyo ni ng’atu m’ukwanyu yo ma rac. (Gal. 6:1) Ento i wang’ niweco ku ng’atune, jadit cokiri ucikere niparu pi kite ma tung’ tung’ mi mer ma jakwenda Paulo uweco pire. Ekiewo kumae: “Mer ciro lembe hai man ebedo ber ku dhanu . . . Emulere ku gin ceke, eyiyo gin ceke, egeno gin ceke, man eciro gin ceke.” (1 Kor. 13:4, 7) Ninyamu i lembe iwi giragora maeno bikonyo jadit cokiri nimiyo juk ma ku mer man i ayi ma ber. Tek ng’atu ma jumiyo ire juk uneno nia jadit cokiri ubedieng’ pire, ecopo jolo jukne ma ber. w22.02 mba. 14 udu. 3; mba. 15 udu. 5

Yehova ucwiyo jumalaika ku dhanu m’umbe kosa moko acel de. Ento i ng’eye, Sitani ujai ni Yehova man eketho Adamu giku Eva ma gitie cwic ma leng’ de gijai ire. Jumalaika ku dhanu mange de gijai. (Yuda 6) Yehova uwinjo can ma lee i cwinye pi lembuno. Re eciro lembene, man ebemedere niciro nitundo i nindo m’ebinyotho i iye ju m’ujai ceke. Lembuno bimiyo anyong’a ni ju ma gibegwoko bedoleng’ migi ire, man ma gibeciro karacelo kude lembe ma rac mi ng’om maeni! Sitani uloko nia Yob ku dhanu mange ceke gibetimo ni Yehova pi bero moko ma gibinwang’u i bang’e. (Yob 1:8-11; 2:3-5) Wonabali ubemedere asu kud adote pare cil tin. (Nyu. 12:10) Wacopo nyutho nia Sitani tie javupo nwang’u wabeciro peko man wabegwoko bedoleng’ mwa ni Yehova pi mer ma wamare ko. w21.07 mba. 9 udu. 7-8

Jakwenda Paulo utiyo ku wec moko mi lapor m’unyutho nia pire tie tek watim alokaloka i kwo mwa. Ekiewo nia wacikara niguro timo mwa ma con “iwi yen.” (Rum. 6:6) I ayi mange, wabemito walub lapor pa Yesu, kum ebino ayika niyiyo jugure iwi yen kara enyay anyong’a i Yehova. Wan de wacikara nikabu pidoic man timo ma reco ma Yehova udagu cen. Tek watimo lembe maeno, wabibedo ku pidocwiny ma leng’ man ku genogen mi kwo rondo ku rondo. (Yoh. 17:3; 1 Pet. 3:21) Yehova biwilo ngo cik pare mir ukungu kara ya enyay anyong’a i iwa, ento wan re ma wacikara niloko kite mwa man niworo cik pare. (Isa. 1:17, 18; 55:9) Ukwayu imediri asu ninyego i dhug awanya ma rac kadok i ng’ey batizo peri. Kway Yehova ukonyi man jengiri iwi tipo pare, ento ungo iwi tego peri giri. (Gal. 5:22; Filip. 4:6) Wacikara nibedo ku lembakeca mi kabu ng’atu ma con cen man kud wawek edwog kendo. w22.03 mba. 6 udu. 15-17

Yehova ung’olo nia ebimiyo iwa cam, kendi, man kabedo, tek wabeyenyo ma kwong’a Ker pare man wabekwo nimakere ku cik pare ma tie atira. (Mat. 6:33) Tek wageno lembang’ola maeno, wabiparu ngo nia giki mi kum ma ng’om maeni ubemiyo bigwokowa man biketho wabibedo kud anyong’a ma galu. Wang’eyo nia yo acel kende re ma copo miyo iwa kwiyocwiny mandha: utie nitimo yeny pa Yehova. (Filip. 4:6, 7) Kadok nwang’u watie ku yore ma wacopo ng’iewo ko piny dupa de, re ukwayu walar wang’ey ka nyo wabibedo ku saa man kero mi tiyo ku pinyne man mi gwokogi. Nyo wabimaru pinyne nikadhu mukero? Poy nia Mungu umiyo iwa tic ma watim i kind juruot pare. Eno nyutho nia wacikara ngo niweko gin moko uwing wiwa. Wabemito ngo wabed ve ng’atu m’ugam umaru piny pare lee nisagu, uketho eng’iyo nia kud elub tok Yesu. Pieno ebayu rwom mi timo ni Yehova man mi bedo acel m’i kind awiya pare!​—Mark. 10:17-22. w21.08 mba. 6 udu. 17

Kan ibetimo kumeno, ibinwang’u lembe dupa iwi Yehova man iwi kite pare ma tung’ tung’. Ibineno nia gitie kite ma rom m’igam inwang’u saa m’ibeponjo lembe iwi giracwiya. Niponjo lembe iwi kite ma tung’ tung’ pa Yehova ketho wang’eyo nia enuti andha. (Ai 34:6, 7; Zab. 145:8, 9) Kinde m’ibeponjo ning’eyo Yehova cuu mandha, yiyoyic peri m’itie ko i iye bidoko tek, mer m’imare ko bimedere ameda, man kindwu kude bidoko ceng’ini. Kor pi yiyoyic peri m’itie ko i Mungu ni jumange. Dong’ ka ng’atu moko m’irweyo ire upenji ka nyo Mungu utie andha, icopo timo ang’o kan ing’eyo ngo lembe m’idwok ire? Kepim nisayu giragora moko m’udwoko wang’ penjine i girasoma mwa, man wuwec i wiye kude. Bende, icopo kwayu kony i bang’ Jamulembe mange m’uteng’ini. Kadok ng’atune uyiyo lembe m’idwoko ire kunoke ngo de, in ibinwang’u bero lee kum itimo sayusac. Yiyoyic peri bidoko tek. w21.08 mba. 18 udu. 14-15

Kara wanyay anyong’a i Yehova, pire tie tek ungo nia wakewek piny ceke ma wamaru. (Ekl. 5:19, 20) Ento tek wabecerara akakaka nitimo lee ni Yehova pilembe wabemito ngo wawek piny mwa moko ma wamaru, e wabibedo ve ng’atu moko ma Yesu uweco pire i lapor pare; ng’atune utimo tic ma tek kara ekwo ma ber, re eng’eyo de ngo nia Mungu nuti. (Luka 12:16-21) Kinde ma wabenwang’ara i peko, warwo i bang’ Mungu nia ekonywa niparu cuu lembe ma wacopo timo saa maeno. (Rie. 3:21) Yehova miyo iwa mugisa i yore dupa. Waromo nyutho foyofoc mwa pi mugisa maeno nwang’u wabeii ku tego mwa ceke nimiyo ire pak. (Ebr. 13:15) Eno uketho i iye nitimo ire i ayi ma tung’ tung’, man ka watimo kumeno, emiyo iwa mugisa nisagu. Dong’ kubang’ ceng’, wasay yo ma ‘wabil ko man wanen de ya Yehova e ber.’ (Zab. 34:8) Pieno calu Yesu, wabiyero kumae: “Cam para utie nitimo yeny pa Ng’atu m’uora man nidaru tic pare.”​—Yoh. 4:34. w21.08 mba. 30-31 udu. 16-19

Sitani ubemito wadok jukuhaya. Eng’eyo nia ka waweko pidoic mi kuhaya ubimowa, wabidoko ve en, man wabibayu mugisa mi kwo ma rondo ku rondo. Pieno, jakwenda Paulo umiyo cimowang’ nia ng’atini copo ‘kuhaya [copo] mondo i iye man ekadhu i pokolembe ma rom ma Wonabali unwang’u.’ (1 Tim. 3:6, 7) Lembuno copo nwang’u wan ceke, kadok wang’eyo lemandha nindo ma ceng’ini eni kunoke wacaku timo ni Yehova niai con de. Ng’atu ma jakuhaya dieng’ pire gire. Sitani ubemito wadieng’ akeca piwa giwa kakare nidieng’ pi Yehova, asagane kinde ma wabenwang’ara ku peko. Ku lapor, nyo ng’atu moko uloko lembe i wii mananu? Kunoke nyo ng’atu moko utimi raci? Sitani ubemito ng’eicwiny unegi i kum Yehova man i kum umego ku nyimego peri. Bende, Wonabali ubemito ipar nia yo m’icopo daru ko peko peri utie nitimo lembe i ayi m’imaru in giri, kakare nilubo telowic ma Yehova umiyo iri ma nwang’ere i Biblia.​—Ekl. 7:16, 20. w21.06 mba. 15 udu. 4-5

Yehova ugam umiyo tic moko ma pire tek mandha ni Hagai. I oro 537 i wang’ nyoliri pa Yesu (W.N.Y.), ungu mi Juyahudi moko giai kud i ng’eca i Babeli, gidok i Yeruzalem; copere nia Hagai de ubino acel m’i kindgi. Kinde ma jutic pa Yehova maeno gitundo i Yeruzalem, ndhundhu gicaku giero hekalu pa Yehova. (Ezr. 3:8, 10) Ento saa ma gicaku tije acaka ci, lembe moko mi can uwok. Jucaku jai i kum tije, uketho cwinygi ugam utur man gijige. (Ezr. 4:4; Hag. 1:1, 2) Pieno i oro 520 W.N.Y., Yehova uoro Hagai nia ecidh ekony Juyahudi ginwang’ amora kendo kara gidok gidar tic mi giero hekalu. (Ezr. 6:14, 15) Lembakeca mi rwonglembe pa jabila Hagai ubino nidwoko yiyoyic mi Juyahudi udok tek i Yehova. M’umbe jiji, wec ma nia “Yehova mir udul” utielo cwinygi lee. Yehova tie kud udul mony ma lee dit mi jumalaika m’ebetelo wigi, pieno Juyahudi gibino andha ku yeny mi jengiri i wiye kara lembe migi urombi. w21.09 mba. 15 udu. 4-5

Tin, Jumulembe pa Yehova gitie i acel iwi ng’om zoo. Wakoc ku dini mange ceke pilembe watie ve juruot acel kadok nwang’u waai i ng’om ma tung’ tung’ man i suru m’ukoc de. Lembuno nen kamaleng’ kinde ma wan’i coko, i coko ma dongo mi twodiri man mir adhura. Eno uketho cwinywa tek nia wabeworo Yehova i ayi ma nyayu anyong’a i iye. (Yoh. 13:34) Lembagora ubekwayuwa nia ‘wamarara i kindwa lee mandha.’ (1 Pet. 4:8) Yo acel ma wanyutho ko mer maeno utie nitimo kisa ni ng’atuman m’i kindwa, man nwang’u waketho ngo wiwa i kum kosa migi. Wasayu bende yo ma wanyutho ko berocwiny man jol ni dhanu ceke i cokiri, kadok ni ju m’ukierowa de. (Kol. 3:12-14) Ka wabenyutho mer ma kumeno, eno nyutho kamaleng’ nia watie Jukristu mandha. w21.10 mba. 22 udu. 13-14

Ka jukoyo jadubo m’ubeloko ngo cwinye, nyo eno copo konye niwilo timo pare? Eyo. Umego ku nyimego ma dupa ma gibed gitimo dubo ma pek giyero nia koy ma jukoyo kogi kud i cokiri ubino tap gin ma gibedo ku yenyne; kum eketho ginyang’ nia karaman gitimo dubo ma reco dit, ekonyogi niloko cwinygi, niwilo timo migi, man nidwogo i bang’ Yehova. (Ebr. 12:5, 6) Kenen lapor ma e: Jakwac moko uneno nia urombo pare acel ubetwoyo. Eng’eyo nia pi nithiedho kit twoyo m’ubesendo urombo maeno, ubemito ekewodhe cen kud i kind juwadi. Re calu ma wang’eyo, urombo tie lei m’umaru ngo nibedo kendgi. Gimito kwa gibed ku juwagi mange, man ka jukoyo acel ubedo kende, ewak lee mandha. Dong’ calu ma jakwac ung’iyo kit thieth maeno, nyo eno nyutho nia kisa mbe i iye, kunoke ebetimo urombo pare yanga yanga? Kumeno ngo. Eng’eyo nia kan eweko urombo m’ubetwoyo ujebere ku juwagi, ebidagu twoyone i kumgi bende. Wodh m’ewodho ko urombo m’uberemo kud i kind juwagi bigwoko udul rombe mange zoo. w21.10 mba. 10 udu. 9-10

Etie iwa rwom ma dit nibedo i kind umego ku nyimego mi ng’om zoo, ma gitie juruot m’umer i kindgi. Wabemito dhanu mange dupa gibin gidikiri kudwa kara watim ni Mungu mwa wakugi. Pieno, wacikara ngo nitimo kadok gin acel de ma romo ketho dhanu gipar paru ma rac iwi Yehova kunoke iwi Jumulembe pare. Ento ukwayu waii saa ceke nibedo ku kura ma ber ma romo telo dhanu niwinjo lembanyong’a. Dhanu moko giromo cayuwa kunoke ginyayu kadok ragedo i kumwa pilembe wabeworo Wegwa mi polo. Dong’ wacopo timo ang’o ka lworo ubenegowa niweco pi yiyoyic mwa ni jumange? Mito wajengara iwi Yehova man iwi Wode, kum gin re ma gibikonyowa. Yesu utielo cwiny julubne nia kud gidieng’ pi lembe ma gibiyero man kite ma gibiyere ko. Pirang’o? Ekoro kumae: “Lembe ma wubiyero bimiyere iwu saa nica; kum wubiweco wun kendwu ngo, ento tipo pa Wegwu re ma biweco nikadhu kud i beng’wu.”​—Mat. 10:19, 20. w21.09 mba. 24 udu. 17-18

Kinde ma Musa udhingo tho, eketho nwoc iwi wec ma rom eno m’uweco pi kapondo. (Zab. 90:1) I wang’ tho pare, etiyo ku lapor ma e: “Mungu en e kapondo peri niai con, man bote ma rondo ku rondo utieli yo piny.” (Poi. 33:27, NWT) Wec ma nia “bote ma rondo ku rondo utieli yo piny” ubeponjowa ku lembang’o iwi Yehova? Ka waketho Yehova ubedo ni kapondo mwa, wabibedo museme. Re nindo moko cwinywa copo tur, man waromo wil ku lembe maeno. Saa maeno Yehova bitimo ang’o iwa? (Zab. 136:23) Ebiroyo bote yo piny, e ebiting’owa nyayoo malu, man ebikonyowa kara wacung iwi tiendwa, niwacu kara kudi cwinywa utur. (Zab. 28:9; 94:18) Ka wang’eyo nia saa ceke wacopo jengara iwi tego pa Mungu, lembene konyowa i yo ario ma e: Mi kwong’o, kaka ceke ma wabekwo i iye, wang’eyo nia Yehova bigwokowa. Mir ario, Wegwa m’i polo ma jamer, ubedieng’ lee piwa. w21.11 mba. 6 udu. 15-16

Yesu ung’eyo nia lembe ma rac ma jubetimo, biketho yiyoyic mi julubne i amulaic. Emiyo igi lapor ma jukiewo pire i buku pa Luka pi nikonyogi niciro lembene. Yesu ukoro igi kpawa pa dhatho moko m’urero japoklembe moko ma lworo ngo Mungu kara utit lembe pare. Egam eng’eyo nia japoklembe bikonye tek erere. E andha japoklembe udwoko wang’ kwac pare. Eno ubemiyo iwa ponji ma kani? Yehova tie ngo won gondiri, uketho Yesu uwacu kumae: “Nyo Mungu biketho ngo lembe uwoth atira ni jupare m’eng’iyo ma gibewak i bang’e dieceng’ ku diewor?” (Luka 18:1-8) I ng’eye Yesu medo kumae: “Ka Wod dhanu bibino, nyo andha ebinwang’u yiyoyic ma kumeni iwi ng’omi?” Tek jubetimowa rac, ukwayu wabed ku cirocir ma wanyuth ko yioyic ma tek calu pa dhatho eno. Yiyoyic ma kumeno biketho wabibedo ma cwinywa tek nia Yehova bikonyowa kokoro kadok awene de. Ukwayu wabed bende ku yiyoyic nia rwo utie ku tego ma dit. w21.11 mba. 23 udu. 12; mba. 24 udu. 14

Aradu, nyo saa moko wubed wunwang’u nia niworo cik mir ukungu pa Yehova utie lembe ma tek iwu? Eno tap paru ma Sitani ubemito wubed ko i wiwu. Ebemaru wuketh wiwu zoo iwi lembe ma dhanu ma gibewotho i gengi ma lac gibetimo, pilembe ubenen nia ve gibekwo kud anyong’a. Ebemito wupar nia wubekwo ngo ma ber calu awiya wedu mange mi somo kunoke ve ju ma wubeneno i Internet. Sitani ubemito wunen nia cik mir ukungu pa Yehova ubecerowu nikwo ma cuu. Ento wupoy i kum lembe ma e: Sitani ubemito ngo ju ma gibewotho i gengi pare ginen nia gengine ubeterogi kakani. (Mat. 7:13, 14) Yehova ke lundo unyutho iwu kamaleng’ kite ma kwo mwu bibedo ko ma ber tek wubewotho i gengi ma terojo i kwo.​—Zab. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23. w21.12 mba. 23 udu. 6-7

Wang’eyo nia wacikara nitimo kisa, kum eno re m’utie gin m’atira m’ukwayu watim. Ento eromo kwayu waii aiya pi nitimo kumeno. Jakwenda Pethro de ugam uwinjere kumeno saa moko. (Mat. 18:21, 22) Lembang’o ma copo konyowa? Mi kwong’o, kenyam i lembe cuu iwi kite ma Yehova udaru timo ko iri kisa. (Mat. 18:32, 33) I andha nwang’u waromo ngo ku kisa pare, re etimo iwa kisa yot yot. (Zab. 103:8-10) Pieno, ukwayu ‘wan bende wamarara’ i kindwa. Nitimo kisa utie ngo gin ma wang’iyo ang’iya nia watimo kunoke ngo. Etie gin ma wacikara nitimo ni umego ku nyimego mwa. (1 Yoh. 4:11) Mir ario, kepar cuu iwi gin ma copo timere ka watimo kisa ni jumange: Wacopo konyo ng’atu m’utimowa rac, wacopo ketho cokiri bedo i acel, wagwoko winjiri mwa ku Yehova man wabikabu ter ma pek ma n’iwi gokwa. (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14) Tokcen ne, umaku warwo pi ng’atu m’ukwayu nia watim ire kisa. Kud iwek Sitani unyoth winjiri ma ber m’itie ko kud umego ku nyimego peri. (Efe. 4:26, 27) Watie ku yeny mi kony pa Yehova tekene wabemito kud wapodh i uwic pa Sitani. w21.06 mba. 22 udu. 11; mba. 23 udu. 14

Daudi ubino ringo kara ebodh kwo pare, pilembe Saul m’ubimo mir Israel ukeco nia mito enege. Kinde ma Daudi ubino ku yeny mi cam, ewok emondo i adhura mi Nob, kaka m’ewok ekwayu iye lungu kwen abic kende i bang’ Ahimelek. (1 Sam. 21:1, 3) I ng’eye, en ku dhanu pare giringo gicidh gipondo i odng’om. (1 Sam. 22:1) Pirang’o Daudi unwang’ere i lembe maeno? Saul ubino ku kumira i kum Daudi pilembe dhanu dupa umaru Daudi man gibed gipake pi lwiny m’ebed eloyo. Saul ugam ung’eyo bende nia Yehova ung’iyo Daudi re m’ubed ni ubimo kakare. (1 Sam 23:16, 17) Re calu ebino ubimo mir Israel, udul mony pare ubino dupa man dhanu ma pol de udiko cing’gi kude, uketho Daudi unwang’u nia mito eringi kara ebodh kwo pare. Nyo andha Saul ubino paru nia ecopo cero Yehova niketho Daudi ubed ni ubimo? (Isa. 55:11) Biblia unyutho ngo. Gin ma wang’eyo utie kende kende nia Saul ubino ketho kwo pare gire i ariti. Kum ju ma gikethiri nibedo judhu Mungu ci, pare lembe voyogi! w22.01 mba. 2 udu. 1-2

Yesu urweyo lembanyong’a ku tego pare zoo. Enyutho nia emaru dhanu nikadhu kud i ponji m’ebed eponjo kogi i kaka ceke m’umiyere ire. (Luka 19:47, 48) Ang’o m’ucwale? Tie kisa m’eneno i kumgi. I kare moko, dhanu dupa umaru niwinjo ponji pare, uketho en ku julubne “ecopere ngo igi nicamu kadok cam de.” (Mark. 3:20) Ebino bende ayika niweco ku ng’atu moko kud uthieno, i saa ma ng’atune umaru. Dupa m’i kind dhanu m’uwinjo Yesu, gidoko ngo julub pare. Ento dhanu ceke m’uwinje ginwang’u lembatuca cuu mandha. Tin wabemito wamii kaka ni dhanu ceke kara giwinj lembanyong’a. (Tic. 10:42) Kakare nimoko kwa i kum program mi saa ma wamaru, ukwayu wabed ayika niwilo program mwa pi nirweyo lembanyong’a i saa ma wacopo nwang’u iye dhanu lee. Ka watimo kumeno, wacopo bedo ma cwinywa tek nia anyong’a ubenego Yehova. w22.01 mba. 17 udu. 13-14

Tin etie lembe ma tek ni dhanu dupa nigeno jutela mi ng’om maeni. Gibeneno gavmenti ku cik ubegwoko kwa ju m’ulony man ju m’utie ku dito, ento gibemiyo ngo kony cuu ni jucan. M’umedo maeno, judong dini moko de gibetimo lembe ma reco dupa m’uketho dhanu moko gibayu genogen migi iwi Mungu. Pieno, ka ng’atu moko uyiyo nia waponj kude Biblia, wabedo ku peko mi konye kara ebed ku genogen iwi Yehova man iwi dhanu m’eng’iyo utel wiwa. I andha, juponj Biblia kendgi ngo re ma gitie ku yeny mi bedo ku genogen iwi Yehova man iwi dilo pare. Kadok wan ma wadaru timo ni Yehova pi oro ma dupa de, wacikara nibedo ku yiyoyic nia saa ceke Yehova betimo lembe i atira. Saa moko lembe wok ma copo ketho geno Yehova doko iwa tek. w22.02 mba. 2 udu. 1-2