Dwi mir 8

Ubenen nia Yesu ubino weco pi juaskari mi Roma ma giguro musumali i cinge kud i tiende iwi yen mi can. Nwang’u Yesu romo ngo ku tho. Re ekeco ngo lembe, man eweko lembe ni dhanu m’ubino nyayu ragedo i kume. (1 Pet. 2:23) Calu Yesu, wan de mito wabed ayika niweko lembe ni dhanu mange. (Kol. 3:13) Jumoko, uketho i ie wedi mwa, gisendowa pilembe nwang’u ginyang’ ungo i yioyic mwa man i kite ma wabekwo ko. Gicwayu vupo i wiwa, ginyayu lewic i wiwa i wang’ dhanu, ginyotho girasoma mwa kunoke ginyayu kadok peko i kumwa. Kakare nikecogi pilembe ma gibetimo, wacopo kwayu Yehova nia uyab wang’ dhanu ceke m’ubesendowa kara nindo moko, gibin gijol lemandha. (Mat. 5:44, 45) Saa moko wacopo nwang’u nia weko lembe tie tek, asagane ka jutimo iwa racu ma pek. Ento tek waweko adegi kud akece uguro ulage i iwa, eca nwang’u wabenyayu peko i kumwa giwa. (Zab. 37:8) Ka wang’io nia wawek lembe ma rac ma jutimo iwa, eca nwang’u wamito nia lembe ma racne kud uketh wamedara nibedo kud akece.​—Efe. 4:31, 32. w21.04 mba. 8-9 udu. 3-4

Nyo jukoyo ng’atu moko m’imaru kud i cokiri? Lembuno copo turo cwinyi! Kepar kite ma cwiny Yehova ugam utur ko kinde ma jumalaika pare moko ma gibino i kind juruot pare giloko ng’eygi ire! (Yuda 6) Kepar bende pi can m’umondo i iye saa ma nyithindho mir Israel ma gibino dhanu pare m’emaru gijai ire wang’ udul. (Zab. 78:41) Ng’ey m’umbe jiji nia Wegwa mi polo winjere bende rac ka ng’atu moko m’imaru uweke. Eng’eyo can m’ibenweng’iri ko. Ku kisa mandha ebitielo cwinyi man ebikonyi. Wang’ ma pol ka jukoyo nyathin ma nyaku kunoke ma nico, junyodo pare gicaku penjiri nia gitimo ngo ang’o m’uketho nyathin ne uweko lemandha. Umego moko uyero kumae: “Aparu nia eca zoo ubino kosa para. Agam aleko kadok lek ma rac de pi lembene.” Nyamego moko ma en de jugam jukoyo wode kud i cokiri uwacu kumae: “Abed apenjara wang’ ma pol nia eni atimo ang’o ma rac ma nwang’u an a mego acikara ngo nitimo? E anwang’u nia niponjo lemandha iwi Yehova ni woda uvoya.” w21.09 mba. 26 udu. 1-2, 4

Jumoko paru nia dhanu pa Yehova gicikiri ngo niponjo Biblia ni jumange, pilembe gisomo ngo somo ma malu mi theoloji kara ging’ey lembe mi Biblia. Ento umito gitim kero ginyang’ nia lembe ma giwinjo utie lemandha. Eno tie tap gin ma Luka ma jagor Injili utimo. Etimo tego, eponjo “gin ceke cu ugambre ku kwong’a.” Emito nia ju ma gibisomo gin m’ebekiewo ‘ging’ey lemandha’ mi gin ma giwinjo pi Yesu. (Luka 1:1-4) Con Juyahudi ma gibino i Beroya de gitimo calu Luka. Kinde ma giwinjo lembanyong’a wang’ ma kwong’a pi Yesu, ging’iyo i Lembagora mi Juebrania pi ninwang’u ka nyo lembe ma juyero igi utie lemandha. (Tic. 17:11) Tin bende, ukwayu dhanu gitim lembe ma rom. Gicikiri niporo lembe ma dhanu pa Mungu ubeponjo kogi ku lembe ma Biblia uyero. Ukwayu bende giponj ning’eyo lembe ma dhanu pa Yehova gitimo i rundi mwa ma tin. Tek gitimo “sayusac cuu,” e gibiweko ngo lembe ma rac ma jubeyero iwi dhanu pa Yehova, kunoke ma gibewinjo uum wang’gi. w21.05 mba. 3 udu. 7-8

Nyo i cokiri peri de ng’atu moko nuti m’icopo nyutho ire jol? Saa moko tie ma Jukristu wadwa giromo foyo lee ka wabedo kugi karacelo. Ecopo bedo tek ni jumoko nibedo karacelo ku wedi migi ma gitie ngo Jumulembe pa Yehova kinde ma wedine gibetimo foc mi ceng’ ma dit. Jumange ke gicopo bedo ku can lee i nindo moko, calu ve nindo ma wedi migi ma gimaru utho i iye. Ka wabedo kud umego ku nyimego ma ginwang’iri ku peko ma kumeno, eca nwang’u wabenyutho nia ‘iwa pido’ pigi. (Filip. 2:20) Lembe tie dupa ma copo ketho saa moko Jakristu nwang’ere nia etie kende. Re wiwa kud uwil nia Yehova ubedieng’ akeca pi dhanu ma kumeno. Ebemiyo iwa kony ma watie ku yenyne, asagane nikadhu kud i bang’ umego ku nyimego. (Mat. 12:48-50) Wan ke wabinyutho foyofoc mwa ni Yehova pi lembe maeno nwang’u wabetimo kero mwa ceke pi nikonyo umego ku nyimego. Kadok saa moko wawinjara nenedi de, re wang’eyo nia saa ceke Yehova ni kudwa, watie ngo kendwa! w21.06 mba. 13 udu. 18-20

Yesu ubino ku nen ma ber, man emedere asu nirweyo lembanyong’a kadok jumoko ubed umaru ngo niwinjo rwonglembe m’ebeyero. Pirang’o? Pilembe eng’eyo nia dhanu gimito ging’ey lemandha, man emito emii kaka ni dhanu dupa ma gijol ko rwonglembe mi Ker. Eng’eyo bende nia dhanu ma ku kwong’a gibed gimaru ngo niwinjo rwonglembe mi Ker, i ng’eye gicopo dok maru niwinjo. Wakewec pi juruot pagi. Pi oro adek ku nusu ma Yesu utimo iye tic mi rweyo lembanyong’a, ng’atu acel de mbe m’i kind umego pare m’uyiyo nibedo jalub pare. (Yoh. 7:5) Re i ng’eye kinde m’ecer edok i polo, gidok gidoko Jukristu. (Tic. 1:14) Wan wang’eyo ngo nia ng’a ma bijolo lemandha mi Biblia ma wabeponjo. Dhanu moko giting’o saa ma lee ka dong’ i ng’eye gidok gijolo lemandha. Kadok dhanu ma gibed gimaru ngo niwinjowa de, ka gibeneno kura man timo mwa ma ber, gicopo caku timo ni Yehova. w21.05 mba. 18 udu. 17-18

Kinde ma Yesu ubino iwi ng’om, emiyo tic ario ma pigi tek ni julub pare. Eyero igi nia girwey lembanyong’a mi Ker man enyutho igi kite ma gicopo rweyo ko. (Luka 8:1) Kud i kind lembe ma Yesu utimo pi niyiko julubne pi tic m’emiyo igi, acel ubino nia dhanu moko bijolo rwonglembe mi Ker, jumange ke bikwero. (Luka 9:2-5) Elar enyutho igi nia tic migi mi rweyo lembanyong’a bimedere ameda, man nia gibirweyo lembanyong’ane “ni lembatuca ni thek ceke.” (Mat. 24:14; Tic. 1:8) M’umedo maeno, eyero igi nia giponj dhanu uwor gin ceke m’eng’olo. Yesu unyutho nia tic maeno ma pire tek bimedere nitundo i rundi mwa, niwacu “cil i kajik mi ng’om.” (Mat. 28:18-20) Bende i ginmawokiwang’ ma Yohana uneno, Yesu unyutho kamaleng’ nia ukwayu julub pare ceke gikony jumange ung’ey Yehova.​—Nyu. 22:17. w21.07 mba. 2-3 udu. 3-4

I ng’om ma tin, dhanu dupa gimito gisag jumange. Ku lapor, jakuloka copo mito etim lembe moko kara esag jukuloka wagi. Jaring ng’wec copo mito enyay ret akakaka i kum jawodhe kara en re m’eloy ng’wec. Nyathin mi somo lundo copo kwalu kwan kara juyii ecidh esom i Iniversite ma pire yik lee. Ento wan wa Jukristu wang’eyo nia kura maeno tie cuu ngo, pilembe etie acel m’i kind “tic mi kum.” (Gal. 5:19-21) Nyo jurutic pa Yehova de gicopo caku neniri nia pigi tek nisagu jumange i ayi ma gibenyang’ ungo? Penji maeno pire tie tek, pilembe cokiri bedo ngo i acel ka ng’atuman m’i iye ubenenere nia pire tie tek nisagu jumange. Ecibedo ber nia wabed waponj lembe iwi lapor mi jurutic pa Yehova mi rundi ma con ma gineno ngo nia pigi tek nisagu jumange. w21.07 mba. 14 udu. 1-2

Mer ma lokere ngo cwaluwa nikonyo ju m’unwang’iri ku peko. Berocwiny uketho umego ku nyimego tin de gibemediri nikonyo ju ma cwinygi utur kunoke ung’abere i cokiri. Gimaru umego ku nyimego man gitimo ku tego migi ceke pi nikonyogi. (Rie. 12:25; 24:10) Lembuno urombo ku lembe ma e ma jakwenda Paulo ubekwayu nia watim: “Wuwec i ayi ma juko cwiny ni ju ma cwinygi tur, wutiel ju ma ng’ic, man wucir dhanu ceke.” (1 Thes. 5:14) Wang’ ma pol yo ma ber akeca m’iromo konyo ko umego kunoke nyamego ma cwinye utur, utie niwinje cuu mandha kinde m’ebeweco man niketho eng’ey nia imare. Yehova ubefoyo lee gin m’ibetimo pi nikonyo rombe pare ma pigi tek lee i iye. Lembrieko 19:17 uyero kumae: “Ng’atu ma ngisi nege kum jacan mio banja ni Yehova, man ebidwoko wang’ tic ma ber pare ire kendo.” w21.11 mba. 10 udu. 11-12

Wacopo timo ang’o niai kawoni kara wayikara pi nindo m’ubino? Mito wabed ma cwinywa ucungo i kum piny ma watie ko, man anyong’a unegwa pi winjiri ma watie ko ku Yehova. Ka wabemedara ning’eyo Mungu cuu, e cwinywa bibedo tek nia ebigwokowa kinde ma Gog mi Magog bilokere i kumwa. Wec mi giragora ma tin ubenyutho nia Daudi ung’eyo nia ecikere nijengere iwi kony pa Yehova. Daudi ubed ujengere iwi Yehova, man Mungu pare de uweke ngo kadok nyanok de. Kinde ma fodi en aradu, ekiedo ku Goliath ma Jafilisti ma jarukara man eyero ire kumae: “Yehova bimii i cinga tin.” (1 Sam. 17:46) I ng’eye kinde ma Daudi ubino jaratic p’ubimo Saul, wang’ udul Saul umito enege. Ento “Yehova” ubino ku Daudi. (1 Sam. 18:12) Gwok pa Yehova ma Daudi uneno i kwo pare, uketho ebedo ku genogen nia Yehova bikonye i peko m’ebenwang’ere i iye. w22.01 mba. 6 udu. 14-15

Ka Yehova ubetimo lembe moko, eting’o saa m’ukwayere pi nidaru lembene. Etimo kumeno kara nyinge unwang’ dwong’ man pi bero mi jumange bende. Ku lapor, wakenen kite ma Yehova uyiko ko ng’om nok nok ni dhanu. Kinde ma Biblia uweco iwi cwic pa ng’om, ekoro nia eketho “porne,” etwiyo “there,” man eketho “kidi mi gunde.” (Yob 38:5, 6) Eting’o kadok saa mi neno tic m’etimo. (Tha. 1:10, 12) Kepar kite ma jumalaika giwinjiri ko kinde ma gibeneno ayi ma Yehova ubecwiyo ko piny ma nyen nok nok! M’umbe jiji, lembuno unyayu anyong’a lee i igi! E gicaku “woi ni mutoro.” Eno ubemiyo iwa ponji ma kani? Yehova uting’o oro elufu ma lee dit pi nicwiyo ng’om, nyikaluku, man giracwiya ceke ma kwo, man kinde m’eting’o wang’e eneno kilili gin ceke m’ecwiyo, enwang’u nia gi “ber dit.”​—Tha. 1:31. w21.08 mba. 9 udu. 6-7

I lapor ma Yesu umiyo, eweco pi ng’atu moko m’ubecidho yo woth. I wang’ nicidho, ng’atune lwong’o jutic pare man emiyo talanto ni jaticman, kara gidong’ gitim ko kuloka. Calu ma ng’atu maeno ung’eyo copo mi jutic pare, egam emiyo talanto abic ni jatic ma kwong’a, ario ni jatic ma kucelo, man acel ni jatic mir adege. Jatic ma kwong’a giku mir ario gitimo tic ma tek man ginyayu talanto pa rwoth migi. Ento jatic mir adek unyayu ngo sente ma jumiyo ire nyanok de, e rwoth pare urieme cen kud i tic. Calu jatic ma kwong’a, jatic mir ario de unyang’ nia tic ma rwoth pare umiyo ire pire tie tek lee, man emiyere zoo pi nitimo ticne. Pieno, enyayu talanto ario ma jumiyo ire udoko ni ang’wen. Rwoth pa jatic maeno umiyo ire sukulia ma lee pi tic ma tek m’etimo. Anyong’a unege lee man emiyo ire rwom mange de, pilembe enwang’u nia jatic maeno uromo! w21.08 mba. 21 udu. 7; mba. 22 udu. 9-10

Yehova udaru nyutho cirocir lee mandha i nindo mi kajik ceng’ eni. Ebemito ngo ng’atu moko unyothere. (2 Pet. 3:9) Emiyo kaka ma ng’atuman ulok ko cwinye. Ento cirocir pare utie ku mupaka. Ju m’ukwero nidiko cing’gi ku Ker pa Mungu gibinwang’u matoke ma rom ku ma Farao unwang’ere ko i rundi pa Musa. Yehova uyero ni Farao kumae: “Kuno di i nindo maeni arieyo cinga, man agoyi ku dhanu peri ku thong’om, man kuno di jukebi woko kud i ng’om: ento andha pi lembe maeni aketho icungo, kara anyuth iri tego para, man kara juyer pi nyinga i ng’om ngung’.” (Ai 9:15, 16) Ceng’ moko thek ceke bitundo ning’eyo nia Yehova kende re m’utie Mungu mandha. (Eze. 38:23) Yengo thek ma juweco pire i giragora ma tin e ubenyutho nyoth mi magwei ma jubikelo iwi ju ma gikwero niyiyo nia Yehova re m’utie ku twero mi bimo calu ma Farao de ukwero. w21.09 mba. 18-19 udu. 17-18

Nyo ibewinjo litho i cwinyi pilembe jukoyo ng’atu moko m’imaru? Ka ng’atu moko mi cokiri uyero wec m’ucobo cwinyi iwi lembe maeno, iromo timo ang’o? I andha, kud wagen nia dhanu zoo biweco ber. (Yak. 3:2) Wan ceke watie dhanu ma waleng’ ungo, pieno kud izungi ka ng’atu moko usayu kpe lem m’eyer, kunoke eyero lembe m’unyayu can i ii, kadok eyere akakaka ngo de. Poy i kum juk ma e ma jakwenda Paulo umiyo: “Wumeduru niciruru i kindwu ng’atuman ucir wadi man ucir wadi, man wuwek lembe m’i kindwu yot yot kadok nwang’u ng’atu moko utie ku lembe i iye.” (Kol. 3:13) Mediri nitielo juruot peri ma gigwoko bedoleng’ migi. I saa maeno gitie ku yeny mi mer man mi tielocwiny peri nisagu m’i wang’e zoo. (Ebr. 10:24, 25) Saa moko, juruot pa ng’atu ma jukoyo gineno nia jumoko mi cokiri ujigo niweco i bang’gi, ve nia gin de jukoyogi. Wabemito ngo lembe ma kumeno utimere! Asagane ukwayu wabed wafoy aradu ma junyodo migi uweko lemandha, man watiel cwinygi. w21.09 mba. 29 udu. 13-14; mba. 30 udu. 16

Kan aradu ubeweco ku ng’atu m’uteng’ini, gin ario ceke gitieliri i kindgi. (Rum. 1:12) Aradu, tek ibetimo kumeno, ibimedo foyofoc peri lee ni Yehova pi kite m’ebedieng’ ko pi jutic pare ma gimoko kii i kume, man ng’atu m’utii de binwang’u nia jubeyunge. Ebikoro iri kud anyong’a kite ma Yehova umiyo ko ire mugisa. Wang’ ma pol leng’o pa ng’atini thiro ka oro pare ubeng’adu, ento ju ma gimoko i kum Yehova gilund gidoko leng’ i wang’e nisagu, kubang’ oro migi m’ubecidho. (1 Thes. 1:2, 3) Pirang’o etie kumeno? Kum pi oro ma dupa, giweko tipo pa Mungu utwinyogi man ukonyogi nicego kite ma tung’ tung’. Tek wabenyebara i kum umego ku nyimego mwa ma giteng’ini, wabemiyo igi yung man wabeponjo lembe i bang’gi, e gibidoko iwa ni lonyo ma kaporne mbe. Cokiri doko tek ungo kwa nia pilembe aradu gibeneno ju m’utii ni dhanu ma pigi tek lee, ento ka judongone de gibecayu ngo aradu. w21.09 mba. 7 udu. 15-18

Wacikara niuro kwarcwiny, ento waii ‘nipong’ ku kisa’ calu Mungu mwa. (Efe. 2:4) Ka watie jukisa, wabijik ungo kende kende nibedo ku kisa i kum dhanu mange. Ng’atu ma jakisa timo lembe moko pi nikonyo jumange. Dong’ mito wan ceke wanen cuu ka nyo ng’atu moko tie ku yeny mi kony i ot mwa, i cokiri mwa man kaka ma wabedo i iye. M’umbe jiji, kaka tie dupa ma waromo nyutho ko kisa! Nyo ng’atu moko utie ku yeny ma nia jujuk cwinye? Nyo waromo nikonye, nimiyo ire cam, kunoke nitimo lembe moko m’unyutho nia wabedieng’ pire? Nyo umego kunoke nyamego ma judwogo i cokiri utie ku yeny mi tielocwiny kunoke mi jurimo ma beco ma romo miyo amora i kume? Nyo waromo rweyo ni jumange pi rwonglembe mir anyong’a ma copo juko cwinygi? (Yob 29:12, 13; Rum. 10:14, 15; Yak. 1:27) Tek wang’eyo nia dhanu moko gitie ku yeny ma kumeno, wabineno nia kaka tie dupa m’umiyere iwa ma wacopo nyutho ko kisa. Ka wabenyutho kisa, wabinyayu anyong’a i Wegwa m’i polo, pilembe en e Mungu “m’upong’ ku kisa”! w21.10 mba. 13 udu. 20-22

I Zaburi 23, Daudi uweco pi lembe ma pigi tek lee, niwacu mugisa dupa mi tipo m’enwang’u pilembe ejolo Yehova ni Jakwac pare. Yehova utelo wiye “i yo mi bedopwe,” man ekonye i saa ma ber kud i saa ma rac. Daudi ugam ung’eyo nia peko bikoso ngo i kwo pare “i ka ma arusi loth i ie” ma Yehova ubekwaye i iye. Saa moko cwinye copo tur ma bibedo ire ve ebewotho “i longro mi tipo piny” ma bii, man ebirombo bende ku jukwoje. Ento calu Yehova re m’utie Jakwac pare, ‘lworo binege ngo kum gin moko ma rac.’ ‘Can gin ma ber unego ngo’ Daudi i ayi ma kani? I thenge mi tipo, ebino ku piny ceke m’etie ku yenyne. Anyong’a pare ugam ujengere ngo iwi giki mi kum, ento anyong’a ubed unege i kum gin ma Yehova umiyo ire. Gin ma pire tek akeca ire ubino mugisa man gwok m’ubed uai i bang’ Mungu pare. Wec pa Daudi ubekonyowa nineno nia pire tie tek nibedo ku nen ma cuu iwi giki mi kum. w22.01 mba. 3-4 udu. 5-7

Jurutic pa Yehova ma con de dhanu ubed uwinjogi ngo kinde ma giberweyo rwonglembe. Ku lapor, Noa ubino “jarwey mi bedopwe” pi oro ma dupa, copere pi oro 40 kunoke 50 kumeni. (2 Pet. 2:5) M’umbe jiji, egeno nia dhanu biwinje cuu, re Yehova unyutho ngo ire nia jubiwinje calu m’egeno. Pieno, kinde m’eng’olo ni Noa nia ugier avur, ewacu kumae: “Ibimondo i avurne, in, ku woti, man cegi, ku mond woti karacelo kudi.” (Tha. 6:18) Nimakere ku kadhiri mir avur ma Mungu ung’olo nia Noa ugier, copere eparu nia dhanu ma nok re ma biyiyo rwonglembe pare, pilembe kaka bibedo nok i avurne. (Tha. 6:15) Calu ma wang’eyo, ng’atu acel de mbe m’ujolo rwonglembe pa Noa. (Tha. 7:7) Nyo Yehova uneno Noa ni ng’atu m’utimo ngo tic pare cuu? Ungo! I wang’ Mungu, Noa utimo tic pare cuu mandha tap calu m’ekwayu nia etim.​—Tha. 6:22. w21.10 mba. 26 udu. 10-11

Kepar kite ma Rutha copo winjere ko kinde m’ebewinjo wec maeno i dhu Naomi! Rutha utimo tego pare ceke pi nikonyo Naomi. Ewak kude, ejuko cwinye, man ewotho kude i yo pi nindo dupa. Re kawoni Naomi ubewacu nia ‘Yehova udwoke thugi mananu.’ Wec maeno ubenyutho nia Naomi uneno ngo kony ma Rutha umiyo ire, kadok nwang’u ebino i ng’ete saa maeno de. Saa moko nyo lembuno unyayu can lee i Rutha. Re kadok kumeno de, Rutha umoko pare ki i kum Naomi. (Rut. 1:3-18) Tin de nyamego moko ma cwinye tur, copo culowa ku wec ma rac kadok nwang’u watimo tego ma lee pi nikonye de. Re mito ngo ng’eicwiny umakwa i kume. Wamok i kume, kum etie ku yeny mi kony, man wakway Yehova ukonywa wanwang’ yo ma wacopo juko ko cwinye (Rie. 17:17) Nyamego moko m’utie ku yeny mi kony copo kekwero kony ma wabemiyo ire. Ento mer ma lokere ngo bicwaluwa nitimo kero mwa ceke pi nimoko i kume.​—Gal. 6:2. w21.11 mba. 11 udu. 17-19

Nibedo leng’ thelembene tie ang’o? I Biblia, wec ma nia “leng’o” man “nibedo leng’” benyutho leng’o mi kurajo man mi dini kunoke piny ma jukoyo segi. Thelembene copo nyutho gin ma jukoyo pi nitimo ni Mungu. I yo mange, wabedo leng’ tek watie ku kura ma leng’, wabeworo Yehova i ayi m’uyiyere, man tek watie ku winjiri ma ceng’ini kude. Lembe mi zungo utie nia, kadok wa dhanu watie ku kum mi dubo de, re ecopere nia wabed ku winjiri ma ceng’ini man ma segi ku Yehova Mungu mwa, ma tie ng’atu ma leng’ m’usagu zoo. Yehova tie leng’ i kwonde moko ci. Wang’eyo lembe maeno nikum juserafi, ma gitie jumalaika ma ni ceng’ini ku Komker pare. Jumoko m’i kindgi gipake kumae: “Yehova mir udul leng’, leng’, leng’.” (Isa. 6:3) Pi nibedo ceng’ini ku Mungu ma leng’, jumalaika eno de gicikiri nibedo leng’, de andha gileng’. w21.12 mba. 3 udu. 4-5

Wang’ ma pol aradu gibed gidieng’ pir ayi ma ber akeca ma gicopo tiyo ko ku kwo migi. I thenge moko, juponji migi mi somo man wedi migi ma juyic ungo, copo kwayugi nia gisom iniversite kara ya ginwang’ tic mi sente ma lee. Somo maeno copo camu igi saa lee. I thenge m’ucelo ke, jurunyodo ku jurimo mange m’i cokiri gimiyo amora i kum aradu nia gitii ku kwo migi pi nitimo ni Yehova. Ang’o ma romo konyo aradu m’umaru Yehova nimaku yub ma ber m’usagu? Nisomo Juefeso 5:15-17 man ninyamu lembe i wiye copo konye. I ng’ei somo versene, aradu eno copo penjere kumae: ‘“Yeny pa Yehova tie ang’o?” Yub ma kani ma binyayu anyong’a i iye? Yub ma kani ma bikonya nitiyo ma ber akeca ku saa para?’ Poy nia “wabekwo i nindo ma rac,” man ceng’ini eni ng’om maeni ma Sitani ubebimo wiye bijik. w22.01 mba. 27 udu. 5

Yakobo udoko jalub pa Yesu i saa ma kani? Kinde ma Yesu ucer ku kind ju m’utho, “enyuthere ni Yakobo, macen ni jukwenda ceke.” (1 Kor. 15:7) I ng’ei rombo migi ku Yesu, Yakobo uloko cwinye edoko acel m’i kind julub pa Yesu. En de ebino nuti kinde ma jukwenda gibedo i kusika ma malu i Yeruzalem pi nikuro tipo ma leng’ ulor i wigi. (Tic. 1:13, 14) I ng’eye Yakobo udok unwang’u rwom mi bedo acel m’i kind dhanu m’i guriri m’utelowic mi rundi ma kwong’a. (Tic. 15:6, 13-22; Gal. 2:9) Bende, i wang’ oro 62 N.N.Y., ku tego mi tipo ma leng’ ekiewo waraga ni Jukristu ma juwiro ku tipo. Waraga eno tie ku kony lee iwa tin de, kadok watie ku genogen mi cikwo i polo kunoke mi kwo iwi ng’om. (Yak. 1:1) Jayahudi moko ma jakor kpawa mi rundi ma kwong’a ma nyinge Josephus ukoro nia Yakobo utho i the ng’ol pa jalam ma dit mi Juyahudi ma nyinge Ananias ma wod Annas. Yakobo ugwoko bedoleng’ pare nitundo cil i tho. w22.01 mba. 8 udu. 3; mba. 9 udu. 5

Ponji ma wacopo nwang’u niai kud i giragora mwa ma tin utie nia, wacikara ngo nigeno nia Yehova bigwokowa i kum peko ma copo ketho yioyic mwa i amulaic. Tap calu Yesu de nwang’ere kud amulaic nitundo i tho, wan bende wacikara nibedo ayika nigwoko bedoleng’ mwa nitundo i tho, tek ukwayere nia watho. (Mat. 16:24, 25) Kadok kumeno de, cwinywa tek nia Mungu biwekowa ngo nia wanwang’ara kud amulaic ma sagu ma wacopo ciro. (1 Kor. 10:13) Ponji mange ma wacopo nwang’u utie nia, calu Yesu, wan de jucopo sendowa mananu. (1 Pet. 2:19, 20) Dhanu ma gibenyayu ragedo i kumwa, gibesendowa, ungo pilembe watimo lembe ma rac, ento pilembe watie ngo thenge mi ng’om maeni, man pilembe waberweyo rwonglembe mandha. (Yoh. 17:14; 1 Pet. 4:15, 16) Yesu unyang’ i thelembe m’uketho Yehova ugam uweke esendere. Ento jurutic pa Yehova moko ma gibesendiri, gicopo penjiri nia pirang’o Yehova uweko lembe ma rac unwang’gi. (Hab. 1:3) Mungu mwa ma won kisa man ma won cirocir ung’eyo nia ka gipenjiri kumeno, eno nyutho ngo nia yioyic migi mbe; ento gitie ku yeny mi jukocwiny ma en kende re m’ecopo mio igi.​—2 Kor. 1:3, 4. w21.04 mba. 11 udu. 9-10

Yehova bijolo thier mwa tek wabetime nimakere ku yeny pare, tek wabetime ku mer man ku woro. Wang’eyo nia eromo ya jutim ire thier, man wabemito watim thierne i ayi ma cuu. Yo acel ma watimo ko thier ni Yehova utie nikadhu kud i rwo. Lembagora uporo rwo mwa kud udok ma ng’wice ng’ar ma juyiko cuu mandha, ma jubed juthiero i hema mi cokiri man i ng’eye ke i hekalu. Ng’wic udokne ubed ufoyo i Mungu. Kumeno bende, rwo mwa ma ai kud i adundewa “nyayu mutoro” i Mungu, kadok watiyo ku wec ma kabang’e mbe de. (Rie. 15:8; Poi. 33:10) Yehova bemaru niwinjo ayi ma wabenyutho ko mer man foyofoc mwa ire nikadhu kud i rwo. Ebemito wakor ire pir adieng’a mwa, genogen mwa man pir ava mwa. I wang’ nirwo i bang’ Yehova, nyo ecibedo ber ungo nia ikeilar ipar lembe m’ibeciyero? Kan ilar iparu, ibimiyo lam ma ber mandha mir “udok ma ng’wice ng’ar” ni Wuru m’i polo. w22.03 mba. 20 udu. 2; mba. 21 udu. 7

I Armagedon, wan ungo ma wabing’iyo nia ng’atu ma e kunoke ma ca re ma Yehova utim ire kisa kunoke ngo. (Mat. 25:34, 41, 46) Nyo wabibedo ku genogen iwi pokolembe pa Yehova, kunoke nyo wabiweko nitimo ni Yehova pilembe emaku yub m’unyang’uwa ngo? Ukwayu waketh genogen mwa iwi Yehova udok tek niai kawoni, kara i nindo m’ubino wagene kud adunde mwa ceke. Kepar kite ma wabiwinjara ko i ng’om ma nyen pa Mungu. Dini mi vupo dong’ upe, kuloka m’ubecwalu dhanu i kum ketho cwiny hai i kum piny de umbe, man lembgamba m’ubed usendo dhanu man m’ubed umiyo can i kum dhanu ceke dong’ gimbe. Kubang’ ceng’ remo, tiyo, man tho ma wedi ma wamaru ma gibed githo ko de dong’ umbe. Sitani ku pajogi pare de jutwiyogi pi oro elufu acel. Peko ceke ma tin unyai nikum jai de dong’ githum. (Nyu. 20:2, 3) Wabibedo kud anyong’a lee pilembe wageno nia saa ceke Yehova timo lembe i atira! w22.02 mba. 6-7 udu. 16-17

Yesu ubed emaku yub mi kwiyo lak lembe man mi konyo jumange giyik lembe m’i kindgi. Eponjogi nia ka gimito Yehova ujol thier migi, gicikiri niketho kwiyocwiny i kindgi kud umego migi. (Mat. 5:23, 24) Man ekonyo jukwenda pare wang’ udul nia giwek nilaru dhoggi i kindgi nia ng’a m’utie dit nisagu. (Luka 9:46-48; 22:24-27) Nibedo ng’atu ma ketho kwiyocwiny, thelembene tie ngo kende kende niuro gin ma kelo thubiri. Ukwayu watim bende kero waketh kwiyocwiny i kindwa man waketh cwiny umego ku nyimego giyik lembe m’i kindgi. (Filip. 4:2, 3; Yak. 3:17, 18) Wacopo penjara giwa kumae: ‘Lembang’o m’ukwayu atwonara ko kara aketh kwiyocwiny i kindwa ku jumange? Kan umego kunoke nyamego moko utima rac, nyo abed akayu lembene? Nyo abed akuro ng’atu mange re m’ular umak yub mi ketho kwiyocwiny i kindwa, kunoke an re m’alar amaku yubne kadok ubenen nia en re m’etima raci?’ w22.03 mba. 10 udu. 10-11

Biblia ular uyero con nia i the telowic pa Yesu, dhanu pa Mungu ‘bimiiri gigi ku berocwiny’ pi nitimo ni Yehova. (Zab. 110:3) Lembila maeno ubepong’o tin eni. Ku bang’ oro, dhanu pa Yehova gibenyutho amora, ma gibetimo ko saa milion dupa i tic mi rweyo lembanyong’a. Gibetimo tije ku berocwinygi m’umbe cul. Gibekoyo bende saa pi nikonyo juyic wagi i thenge mi tipo, i thenge mi kum, man ginyutho igi mer. Judong cokiri ku jukony tic gibed gitimo saa ma lee pi niyiko coko man niliewo umego ku nyimego pi nitielo cwinygi. Ang’o m’ubecwalu dhanu pa Yehova nitimo lembuno? Tie mer ma gimaru ko Yehova man ma gimaru ko dhanu wagi. (Mat. 22:37-39) Yesu uweko iwa lapor ma ber, kum ebed eketho yeny mi jumange i wang’ yeny pare gire. Wan de wabetimo kero nilubo batiende. (Rum. 15:1-3) Ju ma gibelubo lapor pare gibinwang’u bero. w22.02 mba. 20 udu. 1-2

Con i Israel, dhanu ma pol ubedo jurufur, man jurutic ma juketho utim tic jubed juculogi ndhundhu i ng’ei tic ma cing’ nica. Ka jucule ngo nitundo reto, eno ketho jaraticne koso sente m’egwok ko juruode pi cing’ nica. Yehova ukoro kumae: “Kum en e jacan, man eketho cwinye i kume.” (Poi. 24:14, 15; Mat. 20:8) Tin jurutic ma pol juculogi kubang’ dwi kunoke i ng’ei dwi ario, ento ungo kubang’ nindo calu ma con. Re kadok kumeno de, cik mir ukungu ma nwang’ere i Lembe mi Julawi 19:13 ubedo kubang’e. Jumoko ma jubetimo tic migi gikayu ng’ei jurutic, niwacu giculogi ku sente ma nyanok m’uromo ngo ku tic ma gitimo. Ging’eyo nia yo mange mbe ni jurutic maeno, man nia gibimediri asu nitimo tic keca kadok jubeculogi ku sente ma nyanok de. I yo moko, weg tic eno gibecero ‘sukulia mi jurutic’ migi. Jakristu m’uketho jubetimo tic pare, ucikere nineno nia eculo juruticne calu m’ukwayere. w21.12 mba. 10 udu. 9-10

I ng’ei masendi ceke ma Yesu usendere ko, copere rieu pii unege lee. Ebino ku yeny mi kony moko ma romo daru rieu m’ubenege. Yesu neno ngo nia etie rac niyero pi kite m’ebewinjere ko; wan bende wacikara ninyutho pi kite ma wawinjara ko. Wang’ ma pol, wabed wamaru ngo wanyuth ni jumange pi gin ma watie ku yenyne. Ento tek watie ku yeny ma jumii ko iwa kony, mito ngo wabed ku lworo mi kwayu konyne. Ku lapor, tek watii kunoke wagoru, wacopo kwayu jarimbwa moko ukonywa ku ng’iewo piny kunoke eterwa i odiyath. Tek cwinywa tur, wacopo kwayu jadit cokiri moko, kunoke Jakristu mange m’uteng’ini kara ewinjwa kunoke eyer iwa “lembe ma ber” ma copo tielo cwinywa. (Rie. 12:25) Poi nia umego ku nyimego gimaruwa man gimito gikonywa i nindo mi “can.” (Rie. 17:17) Ento gicopo ng’eyo ngo gin ma waparu, man gicopo ng’eyo ngo gin ma watie ku yenyne ka fodi wayero ngo igi wan. w21.04 mba. 11-12 udu. 11-12

Alokaloka ubemiyo peko ni dhanu ma dupa m’i kindwa. Ku lapor, jumoko ma gitimo tic ma segi mi saa ceke pi oro ma dupa, ginwang’u alokaloka i tic migi. Jumange ke uweko rwom mi tic migi ma gimaru pi oro migi ma dong’ ucidho. Wan ceke wawinjara ku can ka wanwang’ara kud alokaloka ma kumeno. Ebedo iwa yot ninyego ku peko mir alokaloka tek watie ku nen ma rom ku pa Yehova iwi alokalokane. Yehova ubetimo lembe ma dongo tin, man watie ku rwom ma dit mi timo karacelo kude. (1 Kor. 3:9) Mer ma Yehova umaru kowa wilere ngo. Pieno, kan alokaloka moko m’i dilo umulo kumi, kud ibay saa peri akeca nibesayu thelembe ceke m’uketho alokalokane utimere. Kakare nimito nia nwang’u kwo peri ubed calu “ma kwong’a,” nen thenge ma ber m’alokalokane utie ko. (Ekl. 7:10) Keth wii i kum gin m’itie ku copo mi timo. Eno bikonyi nibedo asu kud anyong’a man ibigwoko bedoleng’ peri kadok inwang’u alokaloka i kwo peri. w22.03 mba. 17 udu. 11-12

Yehova benyutho mer ma lokere ngo ni jukani? Biblia unyutho nia wacopo maru piny dupa, calu ve ‘furo fur,’ “pigulok ku mo,” “ponji,” “ng’eyong’ec,” man “rieko,” ku piny mange de. (2 Kei. 26:10; Rie. 12:1; 21:17; 29:3) Re mer ma lokere ngo junyutho ngo ni piny, ento junyuthe ni dhanu kende. Yehova lundo nyutho ngo merne ni dhanu swa kumeni, enyuthe ni ju m’utie ku winjiri ma ceng’ini kude. Mungu mwa nyutho gwoko bedoleng’ pare ni jurimbe. Etie ku lembakeca ma ber pigi, man ebiweko ngo nyanok de nimarugi. Yehova unyutho mer pare ni dhanu ceke. Yesu uyero ni Nikodem nia “Mungu umaru [dhanu] lee mandha uketho emiyo Wode ma kulong’, kara kubang’ dhanu ceke ma tek ubenyutho yiyoyic i iye kud unyothere, ento enwang’ kwo ma rondo ku rondo.”​—Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45. w21.11 mba. 2 udu. 3; mba. 3 udu. 6-7

I ng’om maeni ma wabekwo i iye, kwo tie tek, man ebidoko tek nisagu i nindo m’ubino. (Mat. 24:21) Wabekuro kud ava nindo ma peko maeno ceke bithum i iye magwei, nindo ma wabiwil ko pigi man ma gibidwogo i iye kendo ngo! (Isa. 65:16, 17) Ukwayu wamedara niponjo cirolembe. Pirang’o? Pilembe Yesu uyero kumae: “I twiocwiny mu wubibodho kwo mu.” (Luka 21:19) Ka waparu pi dhanu m’ubeciro kit peko m’urombo ku mwa, lembene miyo iwa tego mi ciro peko mwa bende. Yehova Mungu tie iwa lapor ma ber m’usagu zoo i lembe m’uneno cirocir. Nyo lembuno ubewang’u ii? Kan iparu cuu, lembene copo wang’u ngo ii. Tin Sitani re m’ubebimo wi ng’om maeni, uketho ng’om upong’ ku peko i iye. Yehova tie ku tego mi daru peko maeno kawoni, ento ebekuro nindo m’eketho m’ebidaru i iye pekonegi. (Rum. 9:22) Re pi kawoni fodi ebemedere asu niciro nitundo ma saane biromo. w21.07 mba. 8 udu. 2-4