Dwi mir 10

Biblia re m’utie ukungu mi ponji mwa man ma yiyoyic mwa ucungo i wiye. Kadok kumeno de, dhanu dupa gikier, kum giparu nia ayi ma waworo ko Mungu umbe ku seremoni akeca i iye man nia gin ma wabeponjo de uberombo ngo ku gin ma gimaru giwinji. Wacopo timo ang’o kara kud wakieri? Jakwenda Paulo uyero ni Jukristu mi Roma kumae: “Yioyic uwok ni kum winjo, winjo ke ni kum lembe pa Kristu.” (Rum. 10:17) Ponjo Lembagora re ma dwoko yiyoyic mwa doko tek, ento ungo seremoni mi jurudini m’ujengere ngo iwi Biblia, kadok nwang’u seremonine foyo i dhanu dupa de. Wacikara nidwoko yiyoyic mwa udok tek nimakere ku ng’eyong’ec ma tap, pilembe ma “yioyic umbe nyayu mutoro i [Mungu] copre ngo.” (Ebr. 11:1, 6) Pieno, wambe ku yeny ma nia wakenen giranyutha m’uai kud i polo ka dong’ wang’ey nia wadaru nwang’u lemandha. Ponjo Biblia konyowa nibedo ku yiyoyic ma tek, eketho wang’eyo nia wan’i lemandha, man ekonyowa niwodho jiji ceke ma watie ko. w21.05 mba. 4-5 udu. 11-12

Jakwenda Paulo ugam unwang’ere ku peko dupa. Ebino ku yeny mi kony pa Yehova asagane kinde ma judegine gifwode, ging’ure, man gitwiye i kol. (2 Kor. 11:23-25) Paulo umung’o ngo, eyero ngbeng’ nia saa moko ugam ukwayere nia enyeg i dhu pidoic mi turcwiny m’ebino ko. (Rum. 7:18, 19, 24) Ebino bende ku peko mi remokum m’ubedo ire ve ‘ukudho m’i ring’kum’ m’emito nia nwang’u Mungu ukabi. (2 Kor. 12:7, 8) Yehova umiyo tego ni Paulo kara emedere ku tic pare mi rweyo lembanyong’a kadok kud i kind peko dupa. Wakewec pi gin ma Paulo utimo. Ku lapor, kinde ma jutwiye i kol i Roma, erweyo lembanyong’a kud amora ni judong Juyahudi man cicopere ni judongo pa gavmenti de. (Tic. 28:17; Filip. 4:21, 22) Erweyo bende lembanyong’a ni juaskari dupa ma m’ubed ukuro kum ubimo, man ni dhanu ceke m’ubino liewe. (Tic. 28:30, 31; Filip. 1:13) I saa maeno ku kony mi tipo ma leng’, ekiewo waraga m’ukonyo Jukristu mi rundi maeca, man m’ubekonyo bende Jukristu mi rundi mwa tin. w21.05 mba. 21 udu. 4-5

Kuhaya uketho ubimo mi Yuda ma nyinge Uzia ukwero juk ma jubemiyo ire man etimo lembe m’ebino mbe ku twero mi timo. I wang’e, Uzia utimo lembe dupa ma beco: Eloyo lwiny dupa, egiero adhura, man ebino ku podho de dupa. “Mungu ketho lembe pare bedo miero.” (2 Kei. 26:3-7, 10) Ento Biblia uyero nia “kinde m’edoko tek, adundene tingre malu, ketho nia etimo rac.” Yehova ular ung’olo nia julam kendgi re ma gibed ku twero mi thiero lam mir udok ma ng’wice ng’ar i hekalu. Ento kuhaya uketho ubimo Uzia ucidh uthiero lam mir udok ma ng’wice ng’ar i hekalu m’ebino mbe ku twerone. Lembene ufoyo ngo i Yehova, uketho egoye ku tho mi dhobu. (2 Kei. 26:16-21) Calu Uzia, nyo wan de wacopo podho i uwic mi kuhaya? Eyo, wacopo podho i uwic maeno ka wabeparu nia piwa tek lee. Wang’ey nia copo ceke ma watie ko ku rwom ceke ma wabedo ko i cokiri, uai i bang’ Yehova. (1 Kor. 4:7) Ka watie jukuhaya, Yehova bitiyo kudwa ngo. w21.06 mba. 16 udu. 7-8

Yesu ung’eyo nia julubne gibinwang’u ngo anyong’a saa ceke i tic migi mi lembanyong’a. Wang’eyo ngo nia kud i kind dhanu ma julub girweyo igi, adi m’udoko juyic. Ugam ukwayere nia julub gibed kud anyong’a, ungo kende kende pilembe dhanu uwinjogi, ento asagane pilembe anyong’a ubenego Yehova pi tic ma gibetimo kud amora. Wabinwang’u kwo ma rondo ku rondo tek wanyutho cirocir i tic mwa mi lembanyong’a. Ka wabecoyo kodhi mi Ker ku cwinywa ceke, eca nwang’u ‘wabecoyo [bende] i tipo,’ niwacu, wabeweko tipo ma leng’ pa Mungu utim tic i kwo mwa. Tek “wavoc ungo” Yehova ung’olo nia wabinwang’u kwo ma rondo ku rondo, kadok nwang’u wakonyo ngo ng’atu moko nitundo i batizo de.​—Gal. 6:7-9. w21.10 mba. 26 udu. 8-9

Nindo moko kinde ma Yesu ku julub pare girweyo lembanyong’a giol, gibino ku yeny ma giyom ko kaka moko, ento udul dhanu ma dit ucoro i wigi. Kisa umaku Yesu i kumgi man ecaku ponjogi ku “lembe dupa.” Ekethere kakar udul dhanu. Emito ekonygi kum eneno gibino sendiri man gibino ku yeny mi genogen. Tin de dhanu gibenwang’iri i kit lembe ma rom kadok ubenen nia ve gitie kud anyong’a kunoke gikwo ma ber de. Gibedo ve rombe m’ulal swa ma jakwac migi mbe. Jakwenda Paulo uyero nia dhanu ma kumeno ging’eyo ngo Mungu man gimbe ku genogen. (Efe. 2:12) Ka waparu pi kite ma dhanu mi teritwar mwa gitie ko ku yeny mi ng’eyo Mungu, mer man kisa bicwaluwa nikonyogi. Yo ma ber akeca ma wacopo konyo kogi utie niponjo kugi Biblia. w21.07 mba. 5 udu. 8

Ng’atu ma ting’ere tie jakuhaya man ng’atu ma dieng’ pire gire. Jakumira, kumira nege ngo kende kende i kum piny pa ng’atini, ento emito bende nia ng’atune kud ubed ku pinje. I andha, jakumira tie won adegi. Ting’iri ku kumira ubedo ve rudho kunoke biey ma camu wi ot. Kadok nwang’u wi ode ubenen leng’ rukani de, re tekene rudho kunoke biey ucame, ebin erungere pare kokoro. Kumeno bende, ng’atini romo timo ni Yehova pi nindo moko; ento kan eweko ting’iri ku kumira umondo i iye, e ebipodho. (Rie. 16:18) Ebiweko nitimo ni Yehova, ebinyayu can i kume gire, man ebinyayu bende can i jumange. Wacopo nyego i dhu pidoic mi ting’iri nwang’u wabetiyo ku juk ma jakwenda Paulo umiyo. Ewacu kumae: “Ma wubetimo gin moko ngo kud ali kadok ku kulula mananu, ento ku pidoic ma mol wek ng’atuman ie pid ya wadi ber ma sagu en.”​—Filip. 2:3. w21.07 mba. 15-16 udu. 6-8

Jumoko wacu nia dini mandha ucikere ninwang’u dwokowang’ penji ceke ma jupenjiri ko, kadok ma Biblia udwoko ngo wang’e de. Nyo eno tie lembe ma copere? Wakenenu lapor pa jakwenda Paulo. Eyero ni juyic wadi nia ‘ging’ii cuu i lembe ceke,’ re eyero igi bende nia lembe tie dupa ma fodi en de enyang’ ungo i iye. (1 Thes. 5:21) Uketho ekiewo kumae: “Kum wang’eyo ng’et lembe kucel kende;” edok emedo bende nia, “wabeneno piny nyaviavia i kieu mi cuma.” (1 Kor. 13:9, 12) Calu wan, Paulo de ugam unyang’ ungo i lembe ceke. Ento egam enyang’ i lemandha mir ukungu iwi Yehova. Kadhiri mi gin m’eng’eyo uketho cwinye ubino tek nia en’i lemandha! Yo acel ma cwinywa copo bedo ko tek nia watie i lemandha, utie niporo ayi mandha ma Yesu unyutho mi woro Mungu ku kite ma Jumulembe pa Yehova gibewore ko tin. w21.10 mba. 18-19 udu. 2-4

Kan itie ng’atu m’uteng’ini kunoke m’utii, kadok ibetimo tic mi saa ceke kunoke ngo de, icopo konyo jumange i ayi dupa dit. Nenedi? Ponj ning’iyo kud alokaloka m’uwok, keth lembakeca ma nyen, man keth wii zoo i kum gin m’icopo timo kakare niketho wii i kum gin m’icopo timo ngo. Ubimo Daudi ugam umito nia egier ot ni Yehova. Ento kinde ma Yehova unyutho ni Daudi nia jalawobi ma Suleman re ma bibedo ku rwom mi giero hekalu maeno, ejolo yub ma Yehova umaku, man eyiko gin ceke m’ukwayere pi giedone. (1 Kei. 17:4; 22:5) Daudi uparu ngo nia en re m’ecopo timo tic maeno cuu, pilembe Suleman fodi tie “aradu man e tek ungo,” niwacu fodi lem ma hai m’eng’eyo mbe. (1 Kei. 29:1) Re Daudi ung’eyo nia tic mi giero hekalu biwotho ma ber nikum mugisa pa Yehova, ento ungo nikum ng’eyong’ec mi ju ma bitelo wi tije. Calu Daudi, tin de ju m’utii gimediri asu nitimo lee ni Yehova kinde ma tic migi ulokere. Ging’eyo bende nia Yehova bimiyo mugisa iwi aradu ma gibetimo tic ma gin re ma gibed gitimo i wang’e. w21.09 mba. 9 udu. 4; mba. 10 udu. 5, 8

Niketho lembakeca mi tipo miyo telowic i kwo mwa man eketho kwo mwa bedo ku thelembe. Re lembe ma pire tek utie niketho lembakeca nimakere ku copo mwa man ku lembe ma wabenwang’ara ko, ento ungo nimakere ku lembe mi jumange. Wamito ngo waketh lembakeca ma nyayu ang’eyang’o i iwa, man ma dok ketho cwinywa tur atura i ng’eye. (Luka 14:28) Calu itie acel m’i kind jurutic pa Yehova, piri tie tek lee man ng’atu mange mbe ma jucopo poro kudi. Yehova uteli i bang’e ungo pilembe ibino ber nisagu dhanu mange, ento pilembe eneno adundeni man eneno nia itie ng’atu ma jwigere, m’utie ayika niponjo lembe i wiye man nitimo alokaloka. Ng’ey nia etie kud anyong’a pilembe ibetimo ire ku copo peri ceke. Cirocir peri man gwoko bedoleng’ peri ubenyutho kamaleng’ nia itie kud “adunde ma ber [man] ma cu.” (Luka 8:15) Pieno, mediri nitimo ni Yehova ku copo peri ceke. E ibibedo ku thelembe ma ber m’anyong’a binegi ko ‘i kumi giri kendi.’​—Gal. 6:4. w21.07 mba. 24 udu. 15; mba. 25 udu. 20

Wang’ ma pol bekwayere nia wanyuth cirocir ka wabekuro nia jupok lembe i atira. Ku lapor, ka judong cokiri giwinjo pi ng’atu moko m’utimo dubo ma pek i cokiri, girwo man gikwayu Yehova umii igi “rieko m’uai malu” kara ging’ii i lembene cuu. (Yak. 3:17) Lembakeca migi utie nikonyo jadubone udwog “kud i yo ma nwang’u ekier i iye” kan ecopere. (Yak. 5:19, 20) Gimito bende gitim gin ceke ma gicopo pi nigwoko cokiri man nijuko cwiny ju ma jutimogi rac. (2 Kor. 1:3, 4) Man kinde ma gibeng’iyo i lembdubo ma pek m’utimere, mi kwong’o ukwayu gilar ginyang’ cuu mandha i lembene, eno ke copo ting’o saa moko. I ng’eye ukwayu girwo man gimii juk m’uai i Lembagora, man gitwiny jadubone i “mukero m’uromo” kude. (Yer. 30:11, NWT) Judong cokiri girewo ngo pokolembe arewa. Ka gibepoko lembe nimakere ku telowic m’uai i bang’ Yehova, dhanu ceke m’i cokiri gineno bero mi lembene kamaleng’. w21.08 mba. 11 udu. 12-13

Ndru m’ugam upodho i Israel uketho Naomi ku won ot pare man awiya migi ma co ario giringo i ng’om mi Moab. Kinde ma gitundo, won ot pa Naomi uwok utho. Ku bati ma rac, wote ario ma nwang’u dong’ gigamu de githo. (Rut. 1:3-5) Peko maeno uturo cwiny Naomi mi tuko ngo. Cwinye tur ma dong’ eparu nia Yehova re m’udoko jadhoge. Kewinj lembe m’eyero iwi Mungu pi kite m’ewinjere ko: “Cing’ Yehova bino i wiya.” “Ng’atu ma Jategokpo timo rac dit i bang’a.” Edok emedo nia “Yehova tuco wia, man Ng’atu ma Jategokpo mio ira can.” (Rut. 1:13, 20, 21) Yehova ung’eyo nia “[masendi copo] dwoko jarieko ni jakasegu.” (Ekl. 7:7) Eketho Rutha unyutho ire mer ma lokere ngo. Ku yoo, Rutha ukonyo wang’umire man enyutho ire mer kara cwinye kud utur man eng’ey nia asu Yehova umare. w21.11 mba. 9 udu. 9; mba. 10 udu. 10, 13

Kinde ma wabemiyara zoo i tic pa Yehova ma watimo kawoni, nyo eno nyutho nia dong’ wacikara ngo nitimo kero kara watim ire nisagu? Kumeno ngo! Wacopo ketho lembakeca mi tipo ma bikonyowa nidoko jurwey ku juponji ma jubodho i tic mi rweyo lembanyong’a, man nikonyo bende umego ku nyimego mwa. Wabitundo i kum lembakeca maeno tek wabenyutho rieko man jwigiri, ma waketho ko wiwa zoo i kum konyo jumange kakare nisayu nia wapong’ kwa yeny mwa giwa. (Rie. 11:2; Tic. 20:35) Iromo ketho lembakeca ma kani piri giri? Kway Yehova ukonyi ning’eyo lembakeca ma bicopere iri nitundo i kumgi. (Rie. 16:3) Nyo icopo ketho lembakeca mi doko jayab yo ma jakony kunoke ma nja, nitimo i Bethel, kadi ke nidikiri i tic mi giedo? Kunoke nyo icopo ponjo dhok mange kara irwey ni dhanu ma weco dhokne, kadi icopo cirweyo i teritwar ma bor. w21.08 mba. 23 udu. 14-15

Mer ma lokere ngo utie gin ma pire tek lee ni Yehova. (Hos. 6:6) Ewacu iwa nikadhu kud i bang’ jabila pare Mika nia wamar ‘mer ma lokere ngo.’ (Mik. 6:8, NWT) Ento i wang’ nimare, mito wakewalar wang’ey nia mer ma lokere ngo utie ang’o. Wec ma nia “mer ma lokere ngo” nwang’ere wang’ 230 i Biblia Lok mi ng’om ma nyen. Mer ma lokere ngo utie ang’o? Tek ng’atu moko utie ku mer ma lokere ngo yo ba wadi, emaru wadine lee mandha, emedere nimare man emoko kikiki i thenge pa ng’atuca. Wang’ ma pol jubed jutiyo ku kit mer maeno pi ninyutho mer ma Mungu umaru kowa wa dhanu; re dhanu de nyuthe i kindgi. Yehova utie lapor ma ber mandha m’usagu zoo i ayi mi nyutho kit mer maeno. M’umbe jiji, ubimo Daudi uyero lembe ma e: “Mer [ma lokere ngo] peri, E Yehova, ni i polo . . . E Mungu, mer [ma lokere ngo] peri pire tek mire ma!” (Zab. 36:5, 7) Calu Daudi, nyo wan de watie ku foyofoc pi mer ma lokere ngo pa Mungu? w21.11 mba. 2 udu. 1-2; mba. 3 udu. 4

I kind juruot pa Yehova ma gibetimo ire, junwang’u Yesu ma tie “kayu mi giracwiya ceke,” man udul jumalaika. (Kol. 1:15; Zab. 103:20) Kinde ma Yesu ubino iwi ng’om, ekonyo dhanu ninyang’ nia gicopo lwong’o Yehova nia Weggi. Saa m’ebeweco ku julubne, ewacu igi nia Yehova tie “Vwa man . . . Wegwu.” (Yoh. 20:17) Wan bende ka wadaru thierara ni Yehova man walimo batizo, wamondo i kind umego ku nyimego ma gitie juruot pare ma gimer i kindgi. (Mark. 10:29, 30) Yehova tie Wego ma jamer. Yesu ubemito wabed ku nen m’urombo ku pare iwi Yehova, niwacu wanene calu janyodo ma ber man ma jamer, ma waromo weco i bang’e saa moko ci; ento ungo ve ng’atu ma mer de mbe i iye ma bemiyo pare kwa cik. Yesu caku rwo mi lapor ku wec ma e: “Wegwa.” Nwang’u ecopo lwong’o Yehova nia “Jategokpo,” ‘Jacwic,’ kunoke “Ubimo ma rondo ku rondo;” de nwang’u cibedo rac ungo pilembe Biblia de ulwong’o Yehova ku nying’ mi dito maeno. (Tha. 49:25; Isa. 40:28; 1 Tim. 1:17) Ento Yesu uyero walwong’ Yehova nia “Wegwa.” w21.09 mba. 20 udu. 1, 3

Ubimo Manase ukwero niwinjo juk ma Yehova umiyo ire nikadhu kud i bang’ jubila pare. E tokcen ne, “Yehova kelo jego mir udul mir ubimo mir Ascur i wigi, m’umaku Manase ku nyoro, man etwie ku gwang’ [ario], e etere i Babeli.” Kinde ma Manase ubino i kol i Babeli kuca, copere nia eparu cuu i lembe m’etimo. “Ejwigere gire dit i wang’ Mungu pa kwarumire.” Etimo lembe mange de m’usagu maeno. Biblia ukoro nia Manase ucaku “kwayu Yehova Mungu pare;” ‘erwo i bang’e;’ eno ubenyutho nia erwo wang’ acel kende ngo. (2 Kei. 33:10-12) I ng’eye, Yehova udwoko wang’ rwo pa Manase. Nikum lembe ma Manase uyero i rwo pare, Yehova uneno nia andha elokere. Pieno ewinjo Manase kinde m’ekwaye nia etim ire kisa, man i ng’eye edwoke ni ubimo kendo. Manase uii ku tego pare ceke pi ninyutho nia eloko cwinye andha. w21.10 mba. 4 udu. 10-11

Akila giku Prisila giweko kaka ma nwang’u ging’iyo i iye ma ber, gidok ginwang’u ot kaka mange, man gicaku the kuloka mi cwiyo hema kendo kuca. Kaka ma gidok i iye ma nyen i Korintho, gicaku konyo cokiri ma keca man nitimo karacelo ku jakwenda Paulo pi nitielo cwiny umego. I ng’eye, gidok i adhura mange ka ma yeny mi jurwey lembanyong’a utie lee i iye. (Tic. 18:18-21; Rum. 16:3-5) Gibino kud anyong’a lee dit i kwo migi pi tic maeno! Ju m’ugamiri mi rundi mwa de, gicopo lubo lapor p’Akila giku Prisila nwang’u gibeketho lembe mi Ker i kabedo ma kwong’a. Saa ma ber ma gicopo weco i iye pi lembakeca maeno i kindgi, utie kinde ma fodi gigamiri ngo. Ka ju m’ugamiri gimaku yub karacelo man gibetimo kero nitundo i kum lembakeca migi mi tipo, gibibedo ku kaka dupa mi neno kony pa Yehova i kwo migi.​—Ekl. 4:12. w21.11 mba. 17 udu. 11-12

Pire tie tek nia wawor telowic m’uyero nia wawor jurunyodo mwa. Poy nia telowic ma Mungu umiyo i Lembe mi Julawi 19:3 m’uyero nia yung wuru ku meru, ubino ndhundhu i ng’ey wec ma Mungu yero nia “wubed leng’, kum an a Yehova Mungu mu a leng’.” (Law. 19:2) Nimakere ku juk maeno ma Yehova umiyo, ng’atuman m’i kindwa ucikere nipenjere kumae: ‘Nyo an abemiyo yung ni jurunyodo para?’ Tek inwang’u nia i wang’e ibed imiyo ngo igi yung i kadhiri m’ukwayere, mito itim alokaloka niai kawoni. Icopo yiko ngo lembe m’udaru kadhu, ento icopo maku yub pi nikonyogi lee. Saa moko nyo iromo maku yub pi ninambu kugi i saa ma lee. Kunoke icopo konyogi i thenge mi kum, mi tipo man icopo tielo cwinygi nisagu. Kan itimo kumeno, eno nwang’u ibeworo gin ma Lembe mi Julawi 19:3 uyero. w21.12 mba. 4-5 udu. 10-12

Ubimo Daudi utimo dubo ma pek. Daudi utimo abor ku Bath-ceba man eketho junego kadok won ot pare bende. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Peko mi lembene ubino i wiye kende ngo, ento iwi juruot pare bende, uketho i iye mon pare mange. (2 Sam. 12:10, 11) I nindo mange, ejengere ngo iwi Yehova kinde m’eng’olo nia jukwan wend udul askari mir Israel ma Yehova ke ulund ung’olo ngo nia jukwan. Lembene umiyo adwogi ma kani? Juisrael ma romo elufu pier abiro (70 000) utho ku thong’om! (2 Sam. 24:1-4, 10-15) Nyo iromo poko lembe i wi Daudi nia umaku ngo Yehova utim ire kisa? Yehova utimo ngo kumeno, ento eketho wiye i kum lembe ma beco ma Daudi ubed utimo man i kum dubo pare m’eyewo. E etimo kisa ni Daudi pi dubo ma pek maeno. Yehova ung’eyo nia Daudi umare lee man emito etim lembe m’atira. Nyo icopo bedo ngo ku foyofoc nia Mungu mwa beneno lembe ma beco ma wabetimo?​—1 Ub. 9:4; 1 Kei. 29:10, 17. w21.12 mba. 19 udu. 11-13

Yesu ugam ubedo ku kisa i kum dhanu ma goru. Poy i kum lembe m’eoro jucidh juyer ni Yohana ma Jababutisi. Ewacu kumae: “Abinga ubeneno, weg abala gibewotho, weg dhobu kumgi ubelony, ju ma ithgi dhing’ gibewinjo, ju m’utho ubecer.” “Kinde ma dhanu zoo uneno” udu ma Yesu utimo, e “gipaku Mungu.” (Luka 7:20-22) Jukristu gitie kud anyong’a nilubo lapor pa Yesu man ninyutho kisa ni dhanu ma goru. Eno uketho wan de wabed wanyutho mer man cirocir ni dhanu ma kumeno. I andha, wan wambe ku copo mi timo udu. Re watie ku rwom mi rweyo ni dhanu ma gitie abinga i thenge mi kum kunoke i thenge mi tipo pi lembanyong’a mi paradizo, ma i iye dhanu ceke binwang’u yotkum man gibibedo ku winjiri ma ceng’ini ku Mungu. (Luka 4:18) Lembanyong’a maeno udaru konyo dhanu dupa nimiyo pak ni Mungu. w21.12 mba. 9 udu. 5

Yakobo uketho ponji pare ujengere iwi Lembagora. Etiyo ku Lembe pa Mungu pi nikonyo juwinj pare ginyang’ nia Yehova bemiyo mugisa ni ju m’ugwoko bedoleng’ migi calu Yob. Yakobo utiyo ku wec ma yot pi niponjo lembe maeno i ayi ma junyang’ i iye. Lembuno uketho etelo ngo nen mi dhanu i wiye gire ento iwi Yehova. Ponji: Yer lembe ma junyang’ i iye man keth ponji peri ujengere iwi Lembe pa Mungu. Lembakeca mwa utie ngo niketho dhanu unen nia wang’eyo lembe lee, ento niketho ginen nia Yehova re m’ung’eyo lembe lee man nia ebedieng’ pigi. (Rum. 11:33) Wacopo tundo i kum lembakeca maeno nwang’u lembe ceke ma wabeyero ujengere iwi Lembagora. Ku lapor, kakare niyero ni juponj Biblia gin ma wacopo timo kakagi, wacikara ninyamu i lembe kugi iwi lapor mi Biblia man niketho ginyang’ i paru pa Yehova man kite m’ewinjere ko iwi lembene. Eno bicwalugi nibedo kud ava mi timo lembe ma nyayu anyong’a i i Yehova, ento ungo i iwa. w22.01 mba. 11 udu. 9-10

Mungu ubemito ngo kende kende nia wacerara i kum timo jumange rac, ento watim igi bende lembe mange. Nimaru wedu calu in giri utie lembe ma pire tek ni Jakristu m’ubemito enyay anyong’a i Mungu. Yesu unyutho nia cik maeno ma nwang’ere i Lembe mi Julawi 19:18 pire tie tek lee. Nindo moko Jufarisayo gipenje kumae: “Cik ma kani ma dit nisagu i kind Cik pa Musa?” Yesu udwoko nia “Cik ma dit man ma kwong’a” utie nimaru Yehova kud adunde mwa ceke, ku ng’eyong’ec mwa ceke, man ku pidoic mwa de ceke. I ng’eye edwogo iwi gin m’ugorere i Lembe mi Julawi 19:18. Ewacu kumae: “Mir arionde ma calu en ni e: ‘Icikiri nimaru wedu calu in giri.’” (Mat. 22:35-40) Yo tie dupa dit ma wacopo nyutho ko mer ni jumange. Yone acel utie nitiyo ku juk ma nwang’ere i Lembe mi Julawi 19:18. Jukne uwacu kumae: “Kud icul kwor, kadi kud ibed kud akece.” w21.12 mba. 10-11 udu. 11-13

Yesu urieyo cinge man ebodho jakwenda Pethro. Poy nia Pethro ubino ku copo mi wotho ku wi nam m’ubekoto ma tek kinde m’ebeneno bang’ Yesu. Re kinde m’eloko wang’e yor i bang’ mujanga ci, lworo make man ecaku mwony. (Mat. 14:24-31) Waromo nwang’u ponji kud i lapor pa Pethro. Kinde ma Pethro ulor kud i yei man ecaku wotho iwi pii, egeno ngo nia lworo bimake pi mujanga man nia ebicaku mwony. Emito ewoth ku wi pii nitundo i bang’ Yesu. Ento kakare niketho wang’e unen yo ba Yesu, eneno ba mujanga uketho lworo umake. Tin wacopo wotho ngo ku tiendwa iwi pii, re calu Pethro wan de watie ku yeny mi yiyoyic kara wanyeg kud amulaic mwa. Pieno, tek wabayu wang’wa cen kud i bang’ Yehova man kud i kum lembang’ola pare, e wabicaku mwony i thenge mi tipo. Kadok nwang’u peko mwa ubed dwong’ rukani de, umito waketh wiwa zoo i bang’ Yehova man i kum copo m’etie ko m’eromo konyo kowa. w21.12 mba. 17-18 udu. 6-7

Rwo, ponji mwa ma segi, man nyamu i lembe gitie thenge ma zoo mi thier mwa. Tek waberwo, eca nwang’u wabeweco ku Wegwa m’i polo m’umaruwa lee. Kinde ma wabetimo ponji mwa mi Biblia, eca nwang’u wabenwang’u “ng’eyong’ec pa Mungu,” kum etie acaki mi rieko. (Rie. 2:1-5) Tek wabenyamu i lembe iwi gin ma waponjo iwi Yehova ke, eca nwang’u wabeparu pi kite pare ma beco man wabepoy pi lembe ma wang’u ijo m’ebemito etim iwa man ni dhanu mange ceke. Eno tie yo ma ber akeca ma watiyo ko ku saa mwa. Dong’ ang’o ma copo konyowa nitiyo ma ber ku saa maeno? Ka copere, ng’ii kaka ma ling’. Wakewec iwi lapor pa Yesu. I wang’ nicaku tic pare mi rweyo lembanyong’a iwi ng’om, ecidh etimo nindo 40 i langa. (Luka 4:1, 2) I kabedo maeno ma ling’, erwo i bang’ Yehova man enyamu i lembe iwi gin ma Won ubemito etim. Lembuno ukonyo Yesu nibedo ayika pir amulaic m’edok enwang’ere ko i ng’eye. w22.01 mba. 27-28 udu. 7-8

Jadit cokiri kunoke umego moko m’uteng’ini i tipo, copo nyutho iwa lembe moko m’ukwayu watim alokaloka i iye. Tek ng’atu moko m’umaruwa lee umiyo iwa juk m’ujengere iwi Biblia, mito watii ku jukne. Re, waromo nwang’u nia niwinjo juk m’uai atira i bang’ ng’atini man nitiyo kude utie lembe ma tek. Lembene copo kierowa bende. Pirang’o? Kadok wang’eyo nia waleng’ ungo de, re nijolo juk ma ng’atini ubemiyo iwa atira atira iwi kosa moko ma watimo copo bedo iwa lembe ma tek. (Ekl. 7:9) Wacopo caku sayu thelembe man waromo bedo ku jiji iwi gin m’ucwale nimiyo iwa juk, kunoke wacopo cero bang’wa pir ayi m’emiyo ko jukne. Waromo caku cayu jamii jukne nia, ‘Etie ng’a m’eromo miyo ira juk m’eca! M’eni en gi e de eweco!’ Tek juk ma jumiyo iwa unyang’uwa ngo, lembuno ketho wacayu jukne kunoke wadok wasayu juk i bang’ ng’atu mange ma romo yero iwa lembe ma nyang’uwa. w22.02 mba. 8-9 udu. 2-4

Nyo kwo mwa i ng’om ma nyen bimiyo peko moko ma biketho genogen mwa iwi ayi ma Yehova timo ko lembe i amulaici? Wakewec iwi lembe m’ukadhu nyanok i ng’ey ma nyithindho mir Israel giwok kud i ng’eca i ng’om mi Misiri. Jumoko ucaku wagiri nia gimbe ku cam ma numu ma gibed gicamu i Misiri, man gicaku cayu mana ma Yehova umiyo igi. (Wel 11:4-6; 21:5) Nyo wan de wacopo bedo ku paru ma rom eno i ng’ei masendi ma diti? Wang’eyo ngo gog tic ma wabibedo ko pi niyiko ng’om m’unyothere udok ma leng’, man nidwoke nok nok ni paradizo. Re ubenen nia tic bibedo lee m’ukwayu jutim, man ve kwo bibedo ngo yot i acaki. Nyo wan de wabicaku wagara pi gin ma Yehova bimiyo iwa saa maeno? Gin ma wang’eyo utie nia: Tek watie ku foyofoc pi gin ma Yehova ubemiyo iwa tin eni, e wabibedo bende ku foyofoc lee kadok i saa maeca. w22.02 mba. 7 udu. 18-19

I lembila ma nwang’ere i Zekaria 8:23, the wec ma nia “Jayahudi” man “kudu” ubeweco iwi ungu acel ma rom, niwacu dong Jukristu ma juwiro ku tipo. (Rum. 2:28, 29) “Co apar kud i [dhok mi] thek ceke” ubenyutho rombe mange. ‘Gimaku dhu kendi’, niwacu gimoko kikiki i kum ju ma juwiro ku tipo pi nidikiri kugi i thier ma leng’. Kumeno bende, kara lembila ma nwang’ere i Ezekiel 37:15-19, 24, 25 upong’, Yehova uketho Jukristu ma juwiro ku tipo ku rombe mange gibed i i acel ma kindgi kud ucoti. Lembila maeno uweco pi yen kunoke uluth ario. Ju ma gitie ku genogen mi cikwo i polo, gitie ve yen m’utie “pi Yuda” (suru ma jung’iyo jubim mir Israel kud i iye), man ju ma gitie ku genogen mi kwo iwi ng’om ke, gitie ve yen “pa Efraim.” Ugorere nia Yehova bidiko kind ungu ario eno kara gidok ni “yen acel.” Eno ubenyutho nia gibitimo tic i acel i the telowic p’Ubimo acel, ma Kristu Yesu.​—Yoh. 10:16. w22.01 mba. 22 udu. 9-10

Yesu uweco pi ju ma gimiyo giramiya ni jucan, ma re i ng’eye gidok giketho jumange ung’ey pi giramiya migine. Kadok gin ma gitimo utie gin ma ber de, re anyong’a unego ngo Yehova i kumgi. (Mat. 6:2-4) Wacopo bedo dhanu ma ber mandha, kende kende nwang’u wabetimo lembe m’atira, man wabetime ke ku thelembe ma cuu. Dong’ kepenjiri kumae: ‘Nyo ang’eyo lembe m’atira ang’eya kende, kunoke nyo abed atime? Lembang’o ma becwala nitimo bero?’ Yehova tiyo ku tipo pare pi nitimo lembe. (Tha. 1:2) Pieno, theng nying’ tipo ceke ucikere nicwaluwa i timo. Ku lapor, jakwenda Yakobo ukiewo kumae: “Yiyoyic m’umbe timo en e avu.” (Yak. 2:26) Lembe ma rom eno jucopo yero pi thenge mange ceke mi nying’ tipo pa Mungu. Saa ceke ka wabecegogi i kwo mwa, eca nwang’u wabenyutho nia tipo pa Mungu ubetimo i iwa. w22.03 mba. 11-12 udu. 14-16

Wabecuku timo lembe mi tipo thirithiri, man wabetimo bende lembe ma beco ni dhanu mange. Re lembe mange de nuti ma pire tek ma jakwenda Pethro ubekwayuwa nia watim. I wang’ nikwayuwa nia wabed leng’ i timo mwa, eyero kumae: “Wuketh pidoiwu ubed ayika pi tic.” (1 Pet. 1:13) Tic maeno uketho i iye ang’o? Eyero nia umego pa Kristu ma juwiro ku tipo ‘‘gitwong’ kakare ceke pi bero’ pa Ng’atu m’ulwong’ogi.’ (1 Pet. 2:9) Tin Jukristu ceke gitie ku rwom mi timo tic maeno ma pire tek akeca, m’ubekonyo dhanu nisagu tic mange ceke ma jubetimo. Etie iwa ni lembe mi yung wa dhanu ma leng’ pa Mungu, nidikiri thirithiri kud amora i tic maeno mi rweyo lembanyong’a man mi ponjo dhanu! (Mark. 13:10) Tek wabetimo tego nitimo lembuno, eno nwang’u wabenyutho nia wamaru Mungu man dhanu wadwa. M’umedo maeno, nwang’u wabenyutho bende nia wamito ‘wabed leng’’ i timo mwa ceke. w21.12 mba. 13 udu. 18

Saa ceke jakwenda Paulo ubino ku nen ma ber iwi umego ku nyimego pare. Egam eng’eyo nia ka ng’atini utimo kosa, eca nyutho ngo nia e dhanu ma rac. Emaru umego pare, man ebed eketho wiye kwa i kum kite migi ma beco. Tek gibeii nitimo lembe ma cuu re lembene ubevoyogi, ebed enyang’ nia gitie ku pidoic ma ber, man ubekwayu ndhu jukonygi akonya. Wakenenu kite ma Paulo ukonyo ko nyimego ario mi cokiri mi Filipi. (Filip. 4:1-3) Copere nia teliri moko ugam uwok i kind Eudia giku Sentike uketho kindgi upokere. Paulo udoko ngo ger kugi man eserogi de ngo, ento eketho wiye hai i kum kite migi ma beco. Gibino nyimego ma weg bedopwe, man gitimo ni Yehova pi oro dupa. Paulo ung’eyo nia Yehova umarugi. Nen ma ber m’ebino ko iwi nyimego maeno uketho emiyo amora i kumgi nia gidar teliri ma n’i kindgi. Bende, calu ma Paulo ubed uketho wiye i kum kite ma beco mi jumange, emedere nibedo kud anyong’a man ku winjiri ma cuu ku dhanu mi cokiri. w22.03 mba. 30 udu. 16-18

Kwiyocwiny ma Yehova miyo, kwiyo adundewa man ekonyowa niparu lembe i atira. Nyamego Luz unwang’u nia eno tie lemandha. Ekoro kumae: “Abed awinjara liyo kenda. Saa moko lembene ketho aparu nia Yehova umara ngo. Re tek awinjara kumeno, ayero ndhundhu ni Yehova kite m’abewinjara ko. Rwo bekonya kara awinjara ma ber.” Lembe pa nyamego eno ubenyutho nia wan de wacopo nwang’u kwiyocwiny nikadhu kud i rwo. (Filip. 4:6, 7) Wang’eyo nia Yehova giku Yesu gibikonyowa kinde ma ng’atu ma wamaru utho. Bende, kisa becwaluwa nirweyo lembanyong’a man niponjo dhanu, kum Yehova Mungu man Kristu de gibenyutho kite ma ber maeno. M’umedo maeno, wanwang’u jukocwiny pilembe Yehova ku Wode gibenyang’ i kite ma wabewinjara ko, kisa ubenegogi i kumwa pi ng’ico mwa, man gibemito gikonywa niciro peko mwa. Wabekuro nindo ma Yehova ‘biweyo iye piwang’ pet kud i wang’wa’!​—Nyu. 21:4. w22.01 mba. 15 udu. 7; mba. 19 udu. 19-20

Yesu uweco pi dhugang’ man gengi ario ma tung’ tung’ ma terojo de kaka ma tung’ tung’; acel ma “her,” ma kucelo ke ma “likili.” (Mat. 7:14) Gengi mir adek umbe. Wan re ma wacikara ning’iyo nia wawoth i gengine ma kani. Eno tie ng’iyong’ic ma pire tek mandha m’umito watim, kum gengine acel kende re ma terojo i kwo ma rondo ku rondo. Mito ngo wawil ku tung’ tung’ m’utie i kind gengi ario eno. Dhanu dupa umaru gengi ma “her” pilembe wotho i iye tie yot. Lembe mi can utie nia, dhanu ma pol ung’iyo niwotho i gengine man gibelubo udul dhanu m’ubewotho i iye. Gibenyang’ ungo nia Sitani Wonabali re m’uberoyo dhanu i gengi pare, man nia gengine utie kud adwogi mi tho. (1 Kor. 6:9, 10; 1 Yoh. 5:19) Tung’ ku gengi ma “her,” gengi mange nuti ma “likili,” man Yesu uwacu nia ju ma nok kende ma gitie ku copo mi nwang’e. Pirang’o? Nen i verse m’ulubo nia Yesu cimo wang’ julubne i kum jubila mi ndra.​—Mat. 7:15. w21.12 mba. 22-23 udu. 3-5