Dwi mir 11

Yehova bekonyowa i yo dupa. Ecopo konyi kara kumi kud umiel kinde m’inweng’iri i wang’ jai i tic mi lembanyong’a. Eromo konyi bende nipoy i kum giragora ma tap, kinde m’inwang’u jawinj ma cuu. Man ebemiyo iri tego m’imediri ko nirweyo asu kadok jubewinji ngo i teritwar m’iberweyo i iye de. (Yer. 20:7-9) Yehova benyutho iwa bende nia e ber nikadhu kud i ponji m’eponjo kowa pi tic mi lembanyong’a. I coko mwa m’i kind yenga, wawinjo paru ma beco iwi kite ma waromo weco ko ku dhanu, man ayi ma wacopo tiyo ko ku parune i tic mi lembanyong’a. I acaki, lworo copo negowa nitiyo ku bodho ma nyen, ento ka watiyo kude, wacopo nwang’u nia bodhone ubewotho ma ber pi dhanu mi teritwar mwa. I coko mwa ma kubang’ yenga man bende i coko ma dongo, jubed jumiyo amora i kumwa nipimo kit bodho ma nwang’u fodi watiyo ko ngo i wang’e i tic mi lembanyong’a. Lembuno de copo ketho wabedo ku lworo, re tek wabetiyo kugi, Yehova bimiyo iwa mugisa. w21.08 mba. 27 udu. 5-6

I barua ma jakwenda Paulo ukiewo ni Jukorintho, emiyo igi juk ma kwiny. Ento i ng’ey m’ekiewo baruane, eoro Tito i bang’gi. Kinde m’ewinjo nia gijolo juk pare man gikethe i timo, anyong’a unege lee! (2 Kor. 7:6, 7) Judong cokiri giromo lubo lapor pa Paulo, nwang’u gibekoyo saa pi nibedo karacelo kud umego ku nyimego. Gicopo timo kumeno nenedi? Yo acel utie nitundo con i wang’ coko; eno bimiyo igi kaka mi weco ku jumange man mi tielogi. Wang’ ma pol, niyero wec ma copo tielo cwiny umego kunoke nyamego moko ting’o dakika ma nyanok kende. (Rum. 1:12) Bende, jadit cokiri m’ubelubo lapor pa Paulo tielo Jukristu wadi nwang’u ebetiyo ku Biblia pi nitielo yiyoyic migi, man pi niketho cwinygi nia Mungu umarugi. Esayu yo m’efoy kogi. Kan ukwayu nia emii juk, etiyo ku Biblia pi nimiyo jukne. Eyero lembe m’unuti ngbeng’ ngbeng’, re ku mer, pilembe emito nia umego kunoke nyamego m’ebemiyo ire juk uyii jukne.​—Gal. 6:1. w22.03 mba. 28-29 udu. 11-12

Tin Yehova bemiyo ‘tego m’usagu ceke’ ni jurutic pare kara gimediri nitimo ire ku gwoko bedoleng’. Yo acel ma wanwang’u ko tegone utie rwo. Calu m’ugorere i Juefeso 6:18, jakwenda Paulo ubekwayuwa nia warwo i bang’ Mungu “ku ba nindo ceke.” Mungu bidwoko wang’ rwo mwa man ebimiyo iwa tego. Saa moko wacopo nwang’u nia waromo ciro ngo peko ma wabenwang’ara ko man wacopo koso gin ma wayer i rwo mwa. Ento Yehova ubekwayuwa nia warwo i bang’e kadok wanwang’u nia etie tek niyero paru mwa man kite ma wawinjara ko ire i wec. (Rum. 8:26, 27) Mungu bemiyo iwa bende tego nikadhu kud i Biblia. Tap calu Paulo de ugam ujengere iwi Lembagora pi ninwang’u tego man jukocwiny, wan bende wacikara nitimo kumeno. (Rum. 15:4) Kinde ma wabesomo Lembe pa Mungu man wabenyamu iye, Yehova copo tiyo ku tipo pare ma leng’ pi nikonyowa wanyang’ i kite ma Lembagorane copo konyo kowa i peko ma wanwang’ara i iye.​—Ebr. 4:12. w21.05 mba. 22 udu. 8-10

Wang’eyo nia tic mwa mi ponjo dhanu pire tie tek lee, ento ecopo bedo iwa lembe ma tek niketho dhanu udok julub tek wabenwang’ara ku peko. Wacopo bedo mbe ku tego ma watim ko lee calu ma wamaru. Ku lapor, jurwey lembanyong’a moko dong’ tiyo kunoke twoyo udaru mondo i kumgi. Nyo in de itie acel m’i kindgi? Ka eyo, poy nia wanwang’u nia wacopo telo wi ponji mi Biblia nikadhu kud i telefon kunoke kud i jamtic mange mir elektronik! Pieno, icopo caku ponjo Biblia ku dhanu nwang’u ibedo kakeri i pacu. Bero mange de nuti. Dhanu moko gimaru niponjo Biblia, ento wang’ ma pol saa m’umego mwa giberweyo iye lembanyong’a, nwang’u gimbe i pacu. Ento juromo nwang’ugi kugweno con kunoke reto dhug uthieno. Nyo icopo ponjo ngo Biblia ku ng’atu moko i saa maeno? Poy nia Yesu de ugam uponjo Nikodem kud uthieno, i saa ma Nikodem ung’iyo.​—Yoh. 3:1, 2. w21.07 mba. 5 udu. 10-11

Julub pa Yohana ma Jababutisi igi wang’ lii pilembe julub pa Yesu gibed gikwiro ngo cam. Yesu ukoro igi nia julubne umbe ku yeny mi kwiro cam kinde ma fodi ekwo. (Mat. 9:14-17) Kadok kumeno de, Jufarisayo ku judegi pa Yesu mange, giloko nia Yesu ubeworo ngo lembsuru migi. Ng’eicwiny umakugi i kume kinde m’ekeyo kum ng’atu moko m’uberemo i ceng’ Sabatu. (Mark. 3:1-6; Yoh. 9:16) I thenge moko, giwacu nia gibeworo cik mi Sabatu; i thenge ma kucelo ke, ginwang’u nia etie rac ungo nitimo kuloka i hekalu. Ng’eicwiny umakugi kinde ma Yesu ucimo wang’gi i kum lembe ma gitimone. (Mat. 21:12, 13, 15) Bende, ng’eicwiny umaku ju ma Yesu ubino ponjo i sinagog mi Nazarethi, pilembe etiyo ku kpawa m’ugolo wigi pi dieng’ ma gibino dieng’ ko pigi gigi man pi yiyoyic migi m’umbe. (Luka 4:16, 25-30) Dhanu dupa gikier pi Yesu pilembe etimo ngo gin ma giparu nia ecopo timo.​—Mat. 11:16-19. w21.05 mba. 5-6 udu. 13-14

Kud i kind yo dupa ma Yehova ubeponjo kowa kara kud wapodh i kuhaya man i kethocwiny hai i kum piny, acel utie lapor mi jurutic pare moko ma gipodho i lembene. Ka waparu pi kethocwiny hai i kum piny, wapoy wang’ acel i kum Sitani Wonabali. Calu m’ebino acel m’i kind jumalaika pa Yehova, m’umbe jiji ebino ku rwom dupa ma beco. Ento rwom m’ebino kone uromo ngo wang’e. Emito jutim ire thier ma tie gin ma Yehova kende re m’uromo ko. Sitani ubemito wan de wadok ve en, ebemito anyong’a kud unegwa i kum gin ma watie ko. Wang’ ma kwong’a m’ecaku timo iye lembuno utie kinde m’eweco ku Eva. Nwang’u Yehova umiyo piny dupa ma beco ma Eva ku won ot pare gicopo camu; eyero gicam nying “yen ceke m’i podho,” ento acel kende re ma kud gicam nyinge. (Tha. 2:16) Re asu Sitani uwondo Eva nia mito ecam nying yen maeno ma jukwero. Gin ma Eva ubino ko uromo ngo wang’e, uketho emito ebed ku gin mange de dupa. Wang’eyo ka ma lembene utere i iye: Epodho i dubo man i ng’eye ke etho.​—Tha. 3:6, 19. w21.06 mba. 14 udu. 2-3; mba. 17 udu. 9

Mungu ung’olo ni Adamu giku Eva nia ginyol awiya man gigwok ng’om ma tie kabedo migi. Ka nwang’u giwore man gitimo lembe m’ekwayu i bang’gi, nwang’u gin karacelo ku nyikwaygi gicibedo ni juruot pare rondo ku rondo. Adamu giku Eva gibino ku kaka ma pire tek i kind juruot pa Yehova. I Juebrania 2:7, Biblia uyero wec ma e iwi kite ma Yehova ucwiyo ko dhanu: “Iketho ebedo piny nyanok nisagu jumalaika; ironye ku dwong’ man yung.” I andha, Yehova umiyo tego, rieko, man copo i ayi ma rom ungo ni dhanu man ni jumalaika. (Zab. 103:20) Ento dhanu tie “piny nyanok” ka juporogi ku giracwiya maeno mi tipo ma giweg tego. Eno tie lembe mi zungo ngo nia! Lembe mi can utie nia Adamu giku Eva giworo ngo dwand Yehova, eno uketho giwok kud i kind juruot pare. Lembuno unyayu peko ma yawe mbe ni nyikwaygi. Ento lembakeca pa Yehova ulokere ngo. Ebemito dhanu ma giwor gibed ni awiya pare rondo ku rondo. w21.08 mba. 2-3 udu. 2-4

Tin Jumulembe pa Yehova dupa gibenwang’iri i wang’ jai. Ku lapor, jumoko ubekwo i ng’om ma jucero tic mwa i iye. Jucopo twiyogi man ‘juterogi i wang’ jutela ku jubim’ man eno bedo ni lembatuca igi. (Mat. 10:17, 18) Jumulembe mange lundo gibenwang’iri kud amulaic m’ukoc. Gitie agonya niworo Yehova i ng’om ma gibekwo i iye, ento wedi migi ubenyayu ragedo i kumgi kara kud gitim ni Mungu. (Mat. 10:32-36) Wang’ ma pol, ka wedi m’ubenyayu ragedone ginwang’u nia kara gibesendiri mananu, giweko nisendogi. Man saa moko lundo ju ma gilar ginyayu ragedo i kumwa ku rac re m’i ng’eye gidoko Jumulembe pa Yehova ma weg amora. Dong’ kud ivoci tek ibenweng’iri ku ragedo! Cwinyi bed tek. Yehova ubekonyi ku tego pare tipo ma leng’; pieno lworo kud unegi! w22.03 mba. 16 udu. 8

Biblia unyutho nia Yehova udagu “wang’ mi kuhaya, leb mi ndra, man cing’ ma cwiro rimo ma lembe mbe.” (Rie. 6:16, 17) Edagu bende “ng’atu ma rieu rimo nege man jabombi.” (Zab. 5: 6) Yehova udagu pidoic ku timo maeno lee mandha, uketho yang’ con egam enyotho jutimrac ceke mi rundi pa Noa pilembe gigam gipong’o ng’om ku rop migi. (Tha. 6:13) Bende, nikadhu kud i bang’ jabila Malaki, Yehova uwacu nia edagu ju ma gibesayu gilal gam migi ku judhoggi mi gamiri m’umbe ku kosa. Ebejolo ngo thier migi man ebikwayu wel i bang’gi pi timo migi. (Mal. 2:13-16; Ebr. 13:4) Yehova ubemito ‘wadag gin ma rac.’ (Rum. 12:9) Wec “nidagu” ma jutiyo ko eno, ubenyutho adegi ma judagu ko piny moko ma rac mandha ma ketho jung’ok. Pieno, kadok paru mi timo lembe ma rac ma Yehova udagu de ucikere nilemo cwinywa. w22.03 mba. 4-5 udu. 11-12

Ceng’ini eni, Wegwa mi polo bimiyo iwa mugisa ma lee mandha nikadhu kud i Ker pare. Ju ma gibemediri nikuro Yehova gibinwang’u mugisa dupa kadok kawoni man i ng’om ma nyen ma bibino. Kinde ma dhanu pa Mungu gibimondo i ng’om ma nyen, dong’ bikwayu ngo nia gicir adieng’acwiny man peko ma gibenwang’iri ko tin eni. Ng’atu moko mbe ma bitimo wadi rac, kadok lembe ma nyayu can i ijo de bibedo mbe. (Nyu. 21:4) Cwinywa bipido ngo nia wacopo koso piny moko ma watie ku yenyne, pilembe piny bibedo dit ni dhanu zoo. (Zab. 72:16; Isa. 54:13) Eno bibedo mugisa ma dit mandha! Tin eni, Yehova ubekonyowa nivoyo timo ma cuu ngo man nicego kite ma beco ma foyo iye, kumeno re m’ebeketho wabed ayika nikwo i the bimobim pare. Pieno, cwinyi kud utur man kud iwek nitimo ni Yehova. Kwo ma ber mandha fodi ubebino abina. Kinde ma wabekuro nindo maeno ma ber m’usagu zoo, dong’ wamedara nibedo ku anyong’a man nikuro ku cirocir nindo ma Yehova bitimo lembe m’eng’olo! w21.08 mba. 13 udu. 17-19

Nyanok i ng’ei ma Jukristu maeno ginwang’u barua pa jakwenda Paulo, ugam ukwayere nia giwek udi migi, kuloka migi, wedi migi ma juyic ungo, man “gicak ringo iwi got.” (Mat. 24:16) M’umbe jiji, saa maeno gibino ku yeny m’umito gikonyiri ko i kindgi. Tek i wang’e gibed gitiyo ku juk ma Paulo umiyo igi pi nikonyiri i kindgi, gicopo nwang’u nia etie yot ning’iyo ku kit kwo maeno ma nyen. Saa moko umego ku nyimego mwa ginyutho ngo iwa pi gin ma gitie ku yenyne. Pieno, bed ng’atu ma jukwayu kony i bang’e nya yot yot. M’umbe jiji, ing’eyo umego ku nyimego m’i cokiri peri ma saa ceke gitie ayika nikonyo jumange. Giketho ngo wanen nia wabebadhu cwinygi. Wang’eyo nia gitie ayika nikonyowa, man wan de wacopo maru wabed tap ve gin! w22.02 mba. 23-24 udu. 13-15

I oro m’ukadhu ceng’ini eni, jutimo alokaloka i cokiri dupa man i twodiri. Ka jukwayu nia wadok i cokiri mange, wacopo nwang’u nia niweko jurimbwa ku wedi mwa utie lembe ma tek. Nyo judong cokiri gibed ginwang’u telowic pa Mungu ma nyutho kaka ma gior iye jarwey lembanyong’aman? Ungo. Lembuno de copo ketho niworo telowic ma gibemiyo iwa copo bedo tek. Re Yehova utie ku genogen iwi judong cokiri ma gimaku yub maeno, man wan de mito wagengi. Pirang’o wacikara nidiko cingwa i kum yub ma judong cokiri gimaku kadok nwang’u yubne ufoyo ngo iwa? Pilembe ka wadiko cingwa, wabigwoko bedo i acel m’i kind dhanu pa Mungu. Cokiri bedo kud anyong’a tek dhanu ceke ubejolo ku jwigiri yub ma guriri mi judong cokiri umaku. (Ebr. 13:17) M’usagu zoo, wanyutho nia wageno Yehova nwang’u wabediko cingwa ku ju ma en de etie ku genogen i wigi pi nigwokowa.​—Tic. 20:28. w22.02 mba. 4-5 udu. 9-10

Kan itie umego m’ulimo batizo, iromo timo tego nimedo bodho peri mi wec man mi ponji. Pirang’o? Pilembe kan ‘ibemiyiri i’ somo piny, i ponji, man ibemedo bodho peri mi weco, ibikonyo juwinj peri lee. (1 Tim. 4:15) Kepim niketho lembakeca mi ponjo man mi tiyo ku bodho mi wec ceke ma nwang’ere i nyathibuku Miiri zoo i somo piny man i ponji. Ponj bodho mi wecne acel acel, rud wang’e cuu kinde ma in’i pacu, man tii kugi kinde m’ibemiyo korolembe ma tung’ tung’. Kway kony i bang’ jamii juk ma jakony kunoke i bang’ judong cokiri mange “ma gibetimo tic ma tek mi yero lembe pa Mungu man mi ponji.” (1 Tim. 5:17) Keth wii ninyang’ i bodho maeno, re kud ijik keno kende; tii ku bodhone pi nikonyo juwinj peri kara giteng’ yiyoyic migi, kunoke pi nimiyo amora i kumgi kara gitim lembe moko m’ubekwayere. Tek ibetimo kumeno, ibimedo anyong’a peri ku migi bende. w21.08 mba. 24 udu. 17

Tek wabeneno nia jumange gitie dit ma saguwa, wabiweko ngo kumira unegwa i kum ju ma gitie ku bodho man copo m’usagu mwa. Ento anyong’a binegowa i kumgi, asagane ka gibetiyo ku copo migine pi nitimo tic m’ubemiyo pak ni Yehova. E wan ceke wabicego kwiyocwiny man bedo i acel i cokiri. Wacopo nyego i dhu pidoic mi kumira ma watie ko i kum umego kunoke nyamego tek wanwang’u nia lembe moko nuti ma wambe ku copo mi timo calu gin. Tek watie dhanu ma wajwigara, wabikudho ngo bilo nia watie ku bodho kunoke copo lee nisagu jumange. Ento wabitimo tego ma wanwang’ ko ponji i bang’ ju ma gitie ku copo m’ukadhu mwa. Ku lapor, wakemak nia umego moko bemiyo korolembe ma mit i cokiri. Wacopo penje ekor iwa nia ebed eyiko korolembe pare nenedi. Tek nyamego moko betedo piny wok ma mit nisaguwa, wacopo penje enyuth iwa kite ma wan de wacopo tedo ko. w21.07 mba. 16 udu. 8-9

I buku mi Wel, wanwang’u nia Yehova ung’olo tho iwi ng’atu moko mir Israel pi yen m’ekwanyu i ceng’ sabatu. Oro ma dupa i ng’ei lembuno, buku pa Samwel mir ario ukoro nia Yehova utimo kisa ni Daudi m’utimo abor ku dhaku pa ng’atini man m’unego nek. (Wel 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Wacopo penjara nia ‘pirang’o Yehova ulund utimo kisa ni Daudi m’unegonek man m’utimo abor, ma ke lundo eng’olo tho iwi ng’atu mange pi dubo m’unen ve nia utie ngo dubo ma peki?’ Lembe moko Biblia ukoro ngo igi acel acel. Ku lapor, wang’eyo nia Daudi uyewo racu pare kud adundene ceke. (Zab. 51:2-4) Ng’atu m’uturo cik mi sabatu ca ke utimo ang’o? Nyo ekwayu kisa pi gin m’etimo? Nyo i wang’e de elar eturo cik pa Yehova? Nyo elar ekwero kunoke ecayu juk ma jular jumiyo ire? Biblia uyero ngo. Re lembe ma wang’eyo iwi Mungu mwa uketho cwinywa tek nia etie ng’atu ma “pwe i yo pare ceke.”​—Zab. 145:17. w22.02 mba. 2-3 udu. 3-4

Ng’atu ma mol ng’ap ungo nitimo gin m’usagu copo pare. Pieno ebedo asu kud anyong’a, man emedere asu ku tic. Jucopo poro ng’atu ma mol ku ng’atu m’ubeidho got ku mutukari kunoke ku moto. Kara eringi nitundo edheny got, ukwayu ewoth wodho vites udwog piny. I andha, ebiringo yo, re nwang’u ebewotho cidho asu. Kumeno bende, ng’atu ma mol ng’eyo nia saa daru romo m’ukwayu “ewodh ko vites” kara emedere asu nitimo tic pa Yehova man nikonyo jumange. (Filip. 4:5) Kenen lapor pa Barzilai. Kinde ma Daudi ukwaye nia edok ekwo i bang’e i kal, nwang’u etie ku oro 80. Molcwiny uketho Barzilai ukwero. Eng’eyo nia etie ku mupaka i lembe ma pol, pieno ekwayu nia Daudi ucidh ku jalawobi ma Kimham kakare. (2 Sam. 19:35-37) Calu Barzilai, umego ma gitii gibedo ku mutoro nimiyo kaka mi timo tic ni aradu. w21.09 mba. 10 udu. 6-7

Nyo etie lembe ma tek iri nineno Yehova calu Wego ma jameri? Ni jumoko m’i kindwa etie tek. Ka wegwa m’unyolowa ugam unyutho ngo iwa mer, eromo bedo iwa lembe ma tek niparu nia wego moko nuti m’umaruwa. Ento wacopo nwang’u tielocwiny pilembe Yehova ung’eyo cuu dit kite ma wabewinjara ko, man thelembe m’uketho wabewinjara kumeca! Ebemito ebed i vutwa. Biblia ma Lembe pare ubekwayuwa kumae: “Wucor ceng’ini i vut Mungu, man en de ebicoro ceng’ini i vutwu.” (Yak. 4:8) Yehova umaruwa, man eng’olo nia ebibedo iwa Wego ma kaporne de mbe. Yesu romo konyowa kara wacor ceng’ini ku Yehova. Eng’eyo Yehova cuu mandha man enyutho kite pare tap tap. Pieno eyero kumae: “Ng’atu m’uneno an nwang’u eneno Wego bende.” (Yoh. 14:9) Calu nyathin ma jadit, Yesu uponjowa ku kite m’ukwayu wawor ko Wegwa, kite ma waromo uro ko lembe ma nyayu can i iye, man kite ma wacopo nwang’u ko bero i wang’e. Re asagane kit kwo pare iwi ng’om unyutho kamaleng’ nia Yehova tie Mungu ma ber man ma jamer. w21.09 mba. 21 udu. 4-5

Dhanu pa Yehova gitie i acel pi nitimo thier ni Mungu mandha. Yehova umiyo rwom ma dit ni judong cokiri pi nigwoko cokiri ubed leng’. Tek Jakristu moko utimo dubo ma pek, Yehova ubekwayu judong cokiri ging’ii ka nyo ng’atune uromo nibedo i cokiri kunoke ngo. Kud i lembe ma ging’iyone, acel utie nineno ka nyo andha ng’atune uloko cwinye pi gin m’etimo. Ecopo nyutho nia ve eloko cwinye, re nyo andha edagu gin ma rac m’etimo? Nyo ekeco nia ebidotimo ngo kendo dubone? Tek jurimo ma reco re m’ucwale nitimo lembe ma rac, nyo etie ayika nithumo the mer pare cen kugi? Judong cokiri girwo i bang’ Yehova, ging’iyo i lembe cuu nimakere ku Lembagora, man gineno pidoic ma jadubo utie ko i kum lembe m’etimo. E i ng’eye gineno ka nyo jadubone copo bedo asu i cokiri kunoke ngo. Saa moko, jucikiri nikoyo jadubone cen kud i cokiri.​—1 Kor. 5:11-13. w22.02 mba. 5 udu. 11-12

Kadok fodi walimo batizo nindo ma ceng’ini eni, kunoke oro dupa udaru kadhu de, wan ceke wabemito wabed ku kite ma Yehova umaru. Pi nitimo kumeno, ukwayu wang’ii cuu i paru mwa. Pirang’o? Pilembe gin ma bimo wi kite mwa akeca utie paru mwa. Tek wacuku paru kwa ayi ma wacopo pong’o ko ava mwa mi kum, wabiyero man wabitimo lembe ma reco. (Efe. 4:17-19) Ento tek wapong’o paru mwa ku lembe ma beco, ebibedo iwa yot niweco man nitimo lembe i ayi ma foyo i Wegwa Yehova. (Gal. 5:16) Nicero paru ma reco ceke kud umond i wiwa tie lembe ma tek. Re wacopo ng’iyo wan giwa nia kud watim nimakere ku parune. I wang’ nilimo batizo, ukwayere nia wawek kit wec man timo ma Yehova udagu. Eno tie lembe ma kwong’a man ma pire tek m’ukwayu jutim pi niwodho ng’atu ma con cen. Ento pi ninyayu anyong’a i Yehova, wacikara nironyo bende ng’atu ma nyen. w22.03 mba. 8 udu. 1-2

Etie tic ma yot ungo ni judong cokiri ning’eyo ka nyo umego moko m’utimo dubo ma pek udaru loko cwinye i andha. Pirang’o? Kum judong cokiri ging’eyo ngo gin ma n’i adunde, pieno gitimo kero nineno lembe moko m’ubenyutho nia andha umegone udaru kuno ba dubo m’eai etimone magwei. Bikwayu nia judong cokiri ginen lembe moko m’unyutho nia andha jadubone udaru wilo paru pare, kite m’ebewinjere ko, man timo pare de. Ecopo ting’o nindo ma lee ni ng’atu maeno pi nitimo alokaloka m’ubenyutho nia eloko cwinye andha. Kara ng’atu ma jukoyo kud i cokiri unyuth nia eloko cwinye andha, ukwayu ebed ecidh i coko ceke, ebed erwo, man eponj Biblia de nja calku telowic ma judong cokiri gimiyo ire. Ecikere bende nitimo tego lee pi niuro gin ceke ma copo ketho epodho kendo i dubo. Tek eii lee pi niyiko mer m’i kindgi ku Yehova, ecopo bedo ma cwinye tek nia Yehova biweko ire ma ceke, man judong cokiri bikonye nidwogo kendo i cokiri. w21.10 mba. 6 udu. 16-18

Yesu ugam umaru Yehova lee dit, uketho eworo en kende, kadok kinde m’ebino i polo man kinde m’ebino iwi ng’om. (Luka 4:8) Eponjo julub pare bende nia gitim kumeno. Yesu ku julub pare ma gigwoko bedoleng’ migi, ceke gitiyo ngo nyanok de kud ayi gin m’acwiya i thier migi. Calu Mungu en e Tipo, pieno ng’atu moko mbe acel de ma romo yiko ayi moko ma copo nyutho dwong’ pa Yehova! (Isa. 46:5) Dong’ waromo yero ang’o pi tiyo ku cal mi dhanu ma juwacu ya gileng’ man nirwo i wang’gi? I Cik apar ma Yehova ugam umiyo, mir arionde utie wec mi giragora ma tin. Wec maeno utie kamaleng’ ni dhanu m’umito ginyay anyong’a i Mungu. Jururieko ma giponjo lembe iwi kpawa giyero nia i rundi mi jukwenda, Jukristu gibed giworo Mungu kende. Tin, Jumulembe pa Yehova gibelubo lapor mi Jukristu maeno. w21.10 mba. 19-20 udu. 5-6

Yesu upoyo Jukristu mi rundi ma kwong’a mi Yudea nia saa ubebino ma ‘juaskari bitieko’ iye adhura mi Yeruzalem. (Luka 21:20-24) Tek gibineno lembene ubetimere, ukwayu “gicak ringo iwi got.” Ka giringo, gibiboth, re nwang’u giweko piny migi dupa i ng’eigi. Otkur ma Wiw moko uyero nia “giweko podho migi man pacu migi, gicoko ngo kadok piny m’i udi migi. Cwinygi ubino tek nia Yehova bigwokogi, man giketho timo ire ni gin ma pire tek nisagu piny mange ceke ma pigi ubino nen nia utie tek.” Otkurne umedo nia, “i nindo m’ubino, wabinwang’ara ku lembe ma bikethowa i amulaic. Nyo wabineno giki mi kum re ni gin ma pire tek, kunoke nyo both ma biai i bang’ Mungu re ni lembe ma pire tek nisagu? Kinde m’ajiki bitundo, saa moko nyo ng’wec mwa biketho i iye niciro peko man nitwoniri ku lembe moko i kwo mwa. Bikwayere nia wabed ayika nitimo lembe moko ci m’umitere.” w22.01 mba. 4 udu. 7-8

Nyanok i ng’ei ma nyithindho mir Israel giwok kud i Misiri, Yehova unyuthere ni Musa, enyutho ire nyinge man kite pare. Eyero kumae: “Yehova, Yehova, Mungu ma won kisa ku bero, ng’atu ma bedo yo ni ng’ecwiny, man dit ku [mer ma lokere ngo] ku lemandha, ng’atu ma gwoko mer mi bero ni dhanu rubanga rubanga, m’eweko kier ku gondri man dubo.” (Ai 34:6, 7) Nikadhu kud i wec maeno, Yehova unyutho lembe moko ma segi iwi mer pare ma lokere ngo. Etie lembang’o? Yehova unyuthere ngo kende kende nia etie ku mer ma lokere ngo, ento nia epong’ “ku mer ma lokere ngo.” Enyuthere kumeno i Biblia ma kadhu wang’ abusiel. (Wel 14:18; Neh. 9:17; Zab. 86:15; 103:8; Yoe. 2:13; Yon. 4:2) Wang’ abusielne zoo ebed eweco i wiye gire, ento ungo pi dhanu. Nyo eno tie ngo lembe ma ber hai nia Yehova uketh peko iwi kite pare maeno mi mer ma lokere ngo? w21.11 mba. 2-3 udu. 3-4

Ponji ma ju m’ugamiri gicopo nwang’u utie i lapor pa jakwenda Pethro ku dhaku pare. I kum dwi abusiel i ng’ei ma Pethro urombo ku Yesu, ugam ukwayere nia Pethro umak yub ma pire tek i kwo pare. Pethro ubed utimo tic ma tek mi dwaru nam pi nigwoko juruot pare. Pieno kinde ma Yesu ulwong’e nia elub toke i tic mi saa ceke, ugam ukwayere nia Pethro upar bende pi dhaku pare. (Luka 5:1-11) Pethro ung’iyo nilubo tok Yesu i tic pare mi rweyo lembanyong’a. Man ubenen nia dhaku pare bende udiko cinge i kum yubne. Biblia uyero nia i ng’ei cer pa Yesu, ebed ewotho ku Pethro ma won ot pare pi kare moko. (1 Kor. 9:5) M’umbe jiji, lapor pare ma ber uketho Pethro uweco ku tego cwinye pi nimiyo juk ni Jukristu ma co ku ma mon. (1 Pet. 3:1-7) Ubenen kamaleng’ nia Pethro ku dhaku pare ceke gibino ku genogen i lembe ma Yehova ung’olo nia ebipong’o yeny migi tek giketho lembe mi Ker i kabedo ma kwong’a.​—Mat. 6:31-34. w21.11 mba. 18 udu. 14

Jakwenda Paulo ugam umaru umego pare lee. Etimo tic ma tek pigi. (Tic. 20:31) Eno re m’uketho umego ku nyimego de gimare lee mandha. Nindo moko, kinde ma judong cokiri mir Efeso giwinjo nia dong’ gibinene ngo kendo, “gin zoo gigam gipodho iwi wak ma lee.” (Tic. 20:37) Tin de judong cokiri mwa gibetimo tic ma tek pir umego ku nyimego, gimarugi lee, man ka gitie ku yeny mi kony, gi ii magwei kara gikonygi. (Filip. 2:16, 17) Re saa moko judong cokiri ginwang’iri bende i wang’ lembe ma tek. Dong’ ang’o ma copo konyogi ninyego ku lembe maeno? Judong cokiri mwa ma gibetimo tic ma tek giromo lubo lapor pa Paulo. Ebino ngo ku copo ma calu mi jumalaika. En de ebino ku dubalaga, man saa moko ebed eii aiya nitimo lembe m’atira. (Rum. 7:18-20) Ebino bende ku peko dupa m’ukwayu enyeg ko. Ento cwinye utur ungo, kadi anyong’a pare de thum ungo. Ka judong cokiri gibelubo lapor pa Paulo, gicopo mediri asu nitimo ni Yehova kud anyong’a, kadok kinde ma gibenwang’iri i wang’ lembe dupa ma tek. w22.03 mba. 26 udu. 1-2

Lembe mi Julawi 19:3 ubeponjowa ku lembe mange ma waromo timo pi nibedo leng’. Eweco iwi woro sabatu. Wan wa Jukristu, wambe i the Cik pa Musa, pieno waworo ngo yenga mi sabatu. Re asu wacopo nwang’u ponji dupa i kum kite ma nyithindho mir Israel gibed giworo ko sabatu man bero ma gibed ginwang’u. Sabatu ubino nindo ma jubed ju yom i iye i kum tic, man ebed emiyo kaka mi ketho wijo zoo i kum lembe mi tipo. Eno re m’uketho i nindo mi sabatu, Yesu ubed ucidho i sinagog i adhura pagi ma dhe man ebed esomo Lembe pa Mungu. (Ai 31:12-15; Luka 4:16-18) Cik ma Mungu umiyo m’uwacu nia “wugwok ceng’ sabatu para” ma nwang’ere i Lembe mi Julawi 19:3, ucikere nicwaluwa wakoy saa ku bang’ ceng’ pi nitimo lembe mi tipo. Nyo inwang’u nia ukwayu itim alokaloka moko pi niworo lembuno? Tek icuku koyo saa thirithiri pi nitimo lembe mi tipo, ibibedo ku winjiri ma ceng’ini ku Yehova. Eno tie lembe ma pire tek kara ibed leng’. w21.12 mba. 5 udu. 13

Kinde ma Yesu ubino iwi ng’om, ebed ebedo ku kit dhanu ci ceke. Ecamu ku julonyo man weg dito, ento asagane ebed ebedo ku jucan man ku dhanu ma jubed jusendo. Kisa ubed unege i kum dhanu ma jubed juneno nia gitie “judubo.” Jumoko ma gibed gikethiri nia gi pwe gibed gikier pi lembe ma Yesu utimo. Gipenjo julub pa Yesu kumae: “Wucamu wumadhu de ku weg ajok man judubo nedi?” Yesu dwoko igi wec mi giragora mi nindo ma tin. (Luka 5:29-31) Bor iwang’ bino pa Masiya, jabila Isaya ular uewo nia dhanu bikwere. Lembilane wacu kumae: “Dhanu caye, man gikwere . . . Man jucaye calu ng’atu ma dhanu panu wang’gi ni kume; e wakwane ni gin moko ngo.” (Isa. 53:3) Lembila ular uwacu nia “dhanu” bikwero Masiya. Pieno, nwang’u Juyahudi mi rundi pa Yesu gicikiri ning’eyo nia jubikwero Yesu. w21.05 mba. 8-9 udu. 3-4

Jukristu moko mi rundi ma kwong’a gibed gitiyo ngo cuu ku juk ma jumiyo igi. (Yak. 1:22) Jumange ubed unyutho akoyakoya pi julonyo. (Yak. 2:1-3) Jukurucel ke ubed ugwoko ngo lebgi i kum wec. (Yak. 3:8-10) Jukristu eno gibino ku lembe ma goge lee, re cwiny Yakobo utur ungo i kumgi. Emiyo igi juk i ayi ma ber re ungo nyadhong’dhong’, man ekwayu ju ma gitie ku peko i thenge mi tipo gisay kony i bang’ judong cokiri. (Yak. 5:13, 14) Ponji: Ng’ey nia jumange copo koso, re bed ku nen ma ber i wigi. Nitiyo ku juk copo bedo lembe ma tek ni dhanu dupa ma wabeponjo kugi Biblia. (Yak. 4:1-4) Ecopo ting’o igi nindo pi niwodho ulag timo ma rac m’unyang’ i igi man niwile ku kite ma beco mi Jukristu. Umito wabed ku tegocwiny pi ninyutho igi kaka m’ukwayu gitim alokaloka i iye. Re ukwayu wabed bende ku nen ma ber i wigi, ma wabed ku genogen nia Yehova bitelo dhanu ma gijwigiri i bang’e man ebimiyo igi kero ma gitim ko alokaloka i kwo migi.​—Yak. 4:10. w22.01 mba. 11 udu. 11-12

Jukristu ceke gicikiri nilubo lapor mi kisa pa Yehova. Pirang’o? Thelembe acel utie nia Yehova biwinjo ngo rwo mi dhanu m’ukwero ninyutho kisa ni jumange. Ng’atu acel de mbe kud i kindwa ma romo maru nia Yehova kud uwinj rwo pare; pieno wabed ku wang’wa, kud wadwok cwinywa nwang’. Kakare niculo ithwa ni Jakristu wadwa ma can ni cwinye, mito saa ceke wabed ayika niwinjo “ywak pa jacan.” Wiwa ucikere ngo niwil bende ku juk ma e ma tipo uyuyo i wiye: “Ng’atu ma timo ngo kisa, jubipoko lembe i wiye m’umbe kisa.” (Yak. 2:13) Tek wajwigara man wapoy nia wan de watie ku yeny mi kisa lee, e wabinyutho kisa ni jumange. Wacikara ninyutho kisa asagane ka jadubo m’uloko cwinye udwogo i cokiri. Lapor mi dhanu ma jukiewo pigi i Biblia, ma gigam ginyutho kisa copo konyowa nibedo jukisa man niuro kwarcwiny. w21.10 mba. 12 udu. 16-17

I uthieno ma tokcen mi kwo pa Yesu man i ajiki mi tic pare iwi ng’om, Yesu usayu kaka ma ling’ m’ecopo nyamu i lembe man erwo i iye. Enwang’u kaka maeno i podho mi Gethsemane. Saa maeno Yesu umiyo juk ni julubne iwi rwo, tap i saane. Kinde ma gitundo i podho mi Gethsemane, nwang’u dong’ saa unyang’ lee, copere i diewor ma ling’. Yesu ukwayu nia julubne ‘gikii,’ man en ke ecidho ang’et pi nirwo. (Mat. 26:37-39) Ento kinde m’eberwo, nindo ukwalu julubne. Saa ma Yesu udwogo enwang’u gibenindo, ekwayugi kendo kumae: “Wumeduru nikiyo man wurwo saa ceke.” (Mat. 26:40, 41) Enyang’ nia cwinygi ubino pido man giol. Kisa unege i kumgi man eng’eyo nia ‘kum tie ng’ic.’ Re asu kendo wang’ ario, Yesu ucidh urwo man kinde m’edwogo, ewok enwang’u julubne gibenindo aninda kakare nirwo.​—Mat. 26:42-45. w22.01 mba. 28 udu. 10-11