Junyodo, wukony nyathin mwu udwok yiyoyic pare udok tek

1-2. Ukwayu junyodo gitim ang’o kinde ma nyathin migi upenjogi ku penji iwi yiyoyic mwa m’ujengere iwi Biblia?

DHANU ma dupa gicwaku nia tungo awiya utie tic ma lee dit. Tek itie janyodo m’utie ku nyathin m’aradu, wabefoyi pi tic ma tek m’ibetimo pi nikonye ebed ku yiyoyic ma tek. (Poy. 6:6, 7) Kinde ma nyathin peri ubedongo, eromo caku penjo penji ma dongo iwi yiyoyic mwa m’ujengere iwi Biblia, calu ve iwi cik ma Biblia umiyo iwi kurajo.

² Ku kwong’a, penji pa nyathin peri romo nyayu lworo i ii. Iromo paru kadok nia penji pare ubenyutho nia yiyoyic pare ubekwiyo. Re i andha kan awiya gibedongo, mito gipenj penji pi niteng’o yiyoyic migi. (1 Kor. 13:11) Pieno, imbe ku thelembe mi bedo ku lworo. Ukwayu inen penji ceke ma nyathin peri ubepenjo ku cwinye zoo iwi yiyoyic mwa, ni kaka mi medo copo pare mi paru i lembe.

3. Wabineno ang’o i thiwiwec maeni?

³ I thiwiwec maeni, wabineno kite ma junyodo gicopo konyo ko nyathin kunoke awiya migi (1) nidwoko yiyoyic migi udok tek, (2) ninyang’ i bero mi woro cik mi kurajo ma Biblia uketho, man (3) nicero ba yiyoyic migi. Wabineno bende nia pirang’o etie ber nia awiya gipenj penji, man wabiweco iwi lembe moko ma copo miyo kaka ni junyodo nikoro pi yiyoyic mwa ni awiya migi.

WUKONY NYATHIN MWU UBED KU YIYOYIC MA TEK

4. Nyathin romo penjere ku penji ma kani, man pirang’o?

⁴ Junyodo ma Jukristu ging’eyo nia awiya ginyoliri ngo anyola ku yiyoyic i Mungu. Wu junyodo wunyoluru ngo anyola ku yiyoyic i Yehova. Nyathin mwu de kumeno. Saa moko nyathin romo penjere ku penji ma calu ve: ‘Acopo ng’eyo nenedi nia Mungu nuti? Nyo andha acopo yiyo gin ma Biblia uyero?’ I andha, Biblia de ubekwayuwa nia watii ku ‘copo mwa mi paru i lembe’ man ‘wang’ii cuu i lembe ceke.’ (Rum. 12:1; 1 Thes. 5:21) Dong’ wucopo konyo nyathin mwu nenedi kara edwok yiyoyic pare udok tek?

5. Junyodo gicopo timo ang’o pi nikonyo nyathin migi udwok yiyoyic pare udok tek i Biblia? (Jurumi 12:2)

⁵ Wukway nyathin mwu usay thelembe m’ubecwaku nia Biblia ponjo lemandha. (Som Jurumi 12:2.) Saa ma nyathin mwu upenjo penji moko, wutii ku kaka maeno pi ninyutho ire kite mi nwang’u dwokowang’ penjinegi. Wucopo kwaye esay thiwiwec kunoke video ma bikonye ninyang’ nia Biblia utie ngo kende kende buku ma dhanu re m’ukiewo, ento “lembe pa Mungu.” (1 Thes. 2:13) Ku lapor, eromo tiyo ku girasoma mwa pi nitimo sayusac iwi Nineve ma tie adhura mir Asiria ma con. I wang’e jururieko moko mi Biblia gibed giparu nia adhura mi Nineve ubino mbe. Ento i kum oro 1850 ku wiye, jugolo uvuru mir adhurane m’uyikere i the ng’om. Eno ucwaku nia Biblia ukoro lemandha. (Zef. 2:13-15) Pi ning’eyo kite ma nyoth mi Nineve upong’o ko lembila mi Biblia, eromo neno thiwiwec m’uwacu, “Nyo ing’eyo?” i Otkur ma Wiw mi dwi mir 11, 2021. Kinde ma nyathin mwu ubeporo lembe m’ebeponjo i girasoma mwa ku lembe m’ebenwang’u i girasoma ma juworo lee mi ng’om, eno bimedo yiyoyic pare i lembe ma Biblia uyero.

6. Junyodo gicopo konyo nyathin migi nenedi kara etii ku copo pare mi paru i lembe? Kemii lapor moko. (Nen bende cal.)

⁶ Wukony nyathin mwu utii ku copo pare mi paru i lembe. Junyodo ginwang’u kaka dupa mi weco i ayi ma ber ku nyathin migi iwi Biblia kunoke iwi bedo ku yiyoyic i Mungu. Kaka maeno romo nen saa ma gibeliewo kakanpiny moko, kaka ma jutungo i iye yen kunoke kakanpiny ma nwang’ere i Bethel mi Jumulembe pa Yehova. Ku lapor, saa ma wubeneno kakanpiny moko wang’ ku wang’ kunoke ku yore mir internet, wuromo telo nen pa nyathin mwu iwi kpawa kunoke iwi jamtic moko ma con ma copo konye niyiyo ku cwinye zoo nia Biblia yero lemandha. Nyo nyathin peri ung’eyo de nia nying’ Mungu nwang’ere iwi theng kidi moko m’udaru timo oro ma romo elufu adek (3000) ma julwong’o Kidi mi Moab? Kidi mi Moabne ma kwong’a nwang’ere i Kakanpiny mi Louvre i Paris, i ng’om mi France. Ayi pa Kidi mi Moabne utie bende kaka ma jumoyo i iye piny iwi “Biblia man nying’ Mungu” i Kabedo ma dit mi Jumulembe pa Yehova i Warwick, i New York. Kidi mi Moab ubenyutho nia Ubimo Meca mi Moab ujai ni Israel. Lembuno urombo tap ku gin ma Biblia uyero. (2 Ub. 3:4, 5) Tek nyathin mwu uneno ku wang’e gin m’ubenyutho nia Biblia yero lemandha, yiyoyic pare bidoko tek nisagu.—Nen lembe m’uyenyo rombo kude i 2 Lemkei 9:6.

7-8. (a) Ayi piny ma beco ma waneno i giracwiya copo ponjowa ku lembang’o? Kemii lapor moko. (Nen bende cal.) (b) Penji ma nenedi ma copo konyo nyathin mwu niteng’o yiyoyic pare i Jacwic?

⁷ Wukway nyathin mwu upar i lembe iwi giracwiya. Saa ma wun’i podho kunoke wubekadhu i ng’et podho moko, wutel nen pa nyathin mwu iwi ayi piny ma beco ma nwang’ere i giracwiya m’ubenyutho rieko man bodho pa Jacwic. Ku lapor, i giracwiya ma dupa junwang’u ayi piny m’ubed udhokere nyangulu ngulu. Jururieko giponjo lembe iwi ayi piny maeno pi oro ma dupa. Jararieko moko mi sians ma nyinge Nicola Fameli ukoro nia kan ikwanu wel ma n’i ayi piny m’udhokere i giracwiya moko, ibinwang’u nia wel ma rom re m’ubed ulubiri. Julwong’o wel maeno nia séquence de Fibonacci. Junwang’u ayi piny m’ubed udhokere i giracwiya ma dupa, calu ve i njuru nyikaluku, i kum usongoro dholu, i ith yen man i landi mundu.a

⁸ Ka nyathin mwu ubeponjo lembe mi sians i somo, ebinwang’u ayi piny mange ma n’i giracwiya. Ku lapor, yen ma dupa bekaru i ayi ma rom. Yen moko karu wodho tiende ma tung’ tung’, tiende dok karu wodho jange, jange lund karu wodho lwithe. Ayi ma piny bekaru ko julwong’o fractale. Re ng’a dhe m’uketho cik ma wodho ayi piny ma beco maeno ceke? Ng’a m’upondo i ng’ey bodho man leng’o ma waneno i piny m’utiekowa? Ka nyathin mwu ubemedere ninyamu i penji maeno, e m’umbe jiji ebimedere niteng’o yiyoyic pare i ponji ma nia Mungu re m’ucwiyo piny ceke. (Ebr. 3:4) Saa m’ebedongo, wucopo penje kumae: “Tek Mungu re m’ucwiyowa, nyo ecibedo ngo lem ma kakare nia emii iwa bende cik m’utel wi kura mwa wek kara wabed jumutoro?” E wucopo nyutho ndhu ndhu nia telowic ma beco maeno nwang’iri i Biblia.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

WUKONY NYATHIN MWU UNYANG’ I BERO MI WORO CIK MI KURAJO MI BIBLIA

9. Ang’o ma romo ketho nyathin penjere ka nyo andha pire tie tek niworo cik mi kurajo ma n’i Biblia?

⁹ Tek nyathin mwu ubepenjere ka nyo andha pire tie tek niworo cik mi kurajo ma nwang’ere i Biblia, wukepim nisayu thelembe m’ubecwale nipenjere kumeno. Nyo ekwero magwei cik mi kurajo ma Biblia uketho, kunoke nyo penlembe utie nia eng’eyo ngo ayi mi koro pi yiyoyic pare ni jumange? Kadok ebepenjo penji pi thelembe ma kani de, wucopo konye ninyang’ i bero mi woro cik mi kurajo ma Biblia uketho nwang’u wubeponjo kude buku Icopo kwo kud anyong’a rondo ku rondo!b

10. Wucopo konyo nyathin mwu nenedi kara edok jarimb Yehova?

¹⁰ Wukony nyathin mwu ubed kud ava mi doko jarimb Yehova. Kinde ma wubeponjo Biblia ku nyathin mwu, wuii nigolo lembe m’i iye. Pieno wupenje ku penji ma cwale nikoro paru pare man wutii ku cal m’i buku Icopo kwo kud anyong’a rondo ku rondo! (Rie. 20:5) Ku lapor, i ponji mir 8 juporo Yehova ku jarimbwa ma dieng’ piwa man ma miyo iwa poyowic ma gwokowa man ma miyo iwa bero. I ng’ey ng’iyo i 1 Yohana 5:3, wuromo penjo kumae: “Ka wabeneno Yehova ni jarimo ma ber ma kumeno, ukwayu wabed ku nen ma kani iwi gin m’ebekwayu watim?” Eno romo nen ni penji ma yot, re eromo konyo nyathin mwu nineno cik pa Mungu ni lanyuth mi mer pare yor i bang’wa.—Isa. 48:17, 18.

11. Wucopo konyo nyathin mwu nenedi kara enyang’ i bero mi woro cik mir ukungu mi Biblia? (Lembrieko 2:10, 11)

¹¹ Wuwec iwi bero ma woro cik mir ukungu mi Biblia miyo iwa. Saa ma wubesomo Biblia kunoke giragora ma kubang’ ceng’ karacelo, wuwec iwi ayi ma cik mir ukungu mi Biblia udaru konyo ko juruot mwu. Ku lapor, nyo nyathin mwu ung’eyo de nia pire tie tek nitimo tic ku tego man niyero lemandha saa ceke? (Ebr. 13:18) Wuromo weco bende iwi kite ma tiyo ku cik mir ukungu mi Biblia konyo kowa nibedo ku yotkum ma cuu man kud anyong’a. (Rie. 14:29, 30) M’umbe jiji, niweco iwi cik mir ukungu ma kumeno bikonyo nyathin mwu nimaru juk mi Biblia dong’ nisagu.—Som Lembrieko 2:10, 11.

12. Wego moko giku min ot pare gikonyo nyathin migi nenedi ninyang’ i bero mi woro cik mir ukungu mi Biblia?

¹² Steve ma tie wego moko mi ng’om mi France, ukoro kite ma giku min ot pare gikonyo ko wodgi ma Ethan nineno mer m’upondo i ng’ey cik pa Yehova. Eyero kumae: “Wapenje ku penji ma calu ve, ‘Pirang’o Yehova ubekwayu nia wawor cik mir ukungu maeni? Lembuni ubenyutho nenedi nia emaruwa? Ang’o ma romo wok tek watiyo ngo ku cik mir ukungune?’” Wec ma wadi maeni utuc nikonyo Ethan nineno cik pa Yehova ni piny pare gire. Steve umedo kumae: “Lembakeca mwa utie nikonyo Ethan unen nia i Biblia junwang’u rieko m’usagu pa dhanu bor dit.”

13. Junyodo gicopo ponjo nyathin migi nenedi kara eng’ey nitiyo ku cik mir ukungu mi Biblia? Kemii lapor moko.

¹³ Wuponj nyathin mwu kud ayi mi tiyo ku cik mir ukungu mi Biblia. Saa moko juromo miyo devwar mi somo ni nyathin mwu nia esom buku moko. Bukune romo nyutho nia etie rac ungo nilubo lapor mi dhanu m’i iye ma gitimo lemsasa mi tarwang’ kunoke ma jurop. Wuromo kwayu nyathin mwu unyam i lembe iwi timo mi dhanune nimakere ku cik mir ukungu mi Biblia. (Rie. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Filip. 4:8) Eno romo konye niweco pi yiyoyic pare tek japonjo kunoke nyathin wadi moko mi somo upenjo paru pare iwi lembe m’i bukune.

WUKONY NYATHIN MWU UBED AYIKA NICERO BA YIYOYIC PARE

14. Thiwiwec ma kani ma romo nyayu lworo i Jakristu m’aradu, man pirang’o?

¹⁴ Saa moko Jukristu m’aradu gibedo ku lworo mi cero ba yiyoyic migi. Wigi romo lal saa ma jubeponjo i somo nia piny ulokere aloka. Pirang’o? Pilembe juponji migi romo miyo giranyutha m’ubecwaku nia andha piny ulokere aloka. Tek itie janyodo, iromo konyo nyathin peri nenedi kara ebed ku tegocwiny mi cungo nging’ nging’ i yiyoyic pare?

15. Ang’o ma copo konyo Jakristu m’aradu nibedo ku tegocwiny ma lee iwi gin m’eyiyo?

¹⁵ Wukony nyathin mwu ubed ku tegocwiny ma lee iwi gin m’eyiyo. Nyathin mwu umbe ku yeny mi bedo ku lewic pilembe ya eyiyo lemandha iwi cwic. (2 Tim. 1:8) Pirang’o? Pilembe jururieko ma dupa mi sians de ginyang’ nia kwo ucaku ngo gire kunoke rek kumeni. Gibeneno giranyutha m’ubecwaku nia ng’atu moko ma riek lee re m’ucwiyo piny ceke ma kwo. Eno uketho giyiyo ngo paru ma nia piny ulokere aloka ma juponjo i somo i wang’ ng’om zoo. Nyathin mwu romo dwoko yiyoyic pare tek kinde m’ebeparu pi thelembe m’uketho umego ku nyimego mange giyiyo nia Mungu re m’ucwiyo kwo.c

16. Junyodo gicopo konyo nyatin migi nenedi pi nicero ba yiyoyic pare i Jacwic? (1 Pethro 3:15) (Nen bende cal.)

¹⁶ Wular wuwec i wang’e iwi kite ma nyathin mwu copo cero ko ba yiyoyic pare i Jacwic. (Som 1 Pethro 3:15.) Wucopo nwang’u nia pire tie tek niweco karacelo iwi thiwiwec mi jw.org m’uweco iwi cwic man iwi paru ma nia piny ulokere aloka. E i ng’eye wuwec iwi paru ma nyathin mwu unwang’u nia copo konyo jumange ginyang’ i lemandha iwi Jacwic. Wunyuth ire nia ukwayu ngo elok dhoge kud awiya wadi mi somo. Wukonye etii ku paru ma yot man ma terere tek jumoko gifoyo niweco kude. Ku lapor, nyathin wadi moko mi somo romo yero kumae: “An ayiyo gin m’abeneno kume, Mungu ke fodi aneno ngo kume.” Jakristu m’aradu romo dwoko kumae: “Kepar nia ibewotho i luli moko ma ni bor ku kaka ma dhanu kwo i iye, e rek kumeni inwang’u pii moko m’atong’a. Iciparu nenedi? Ng’atu moko re m’ucikere nitong’e. Ng’om ku piny ma kwo m’utiekowa de kumeno. Ng’atu moko nuti m’ucikere nicwiyogi!”

17. Junyodo gicopo konyo nyathin migi nenedi nisayu kaka mi weco iwi lemandha mi Biblia ku jumange? Kemii lapor mi penji moko ma nyathin migi romo penjo ko nyathin wadi moko mi somo.

¹⁷ Wukony nyathin mwu ubed usay kaka mi weco iwi lemandha mi Biblia ku jumange. (Rum. 10:10) Wuromo poro kero m’ebetimo pi niweco pi yiyoyic pare ku kero ma kwayere pi nigoyo jamgoyo wer moko. Ku kwong’a, ng’atu m’ubeponjo goyo wer caku ku wer ma goyo yot. Nok nok, goyo wer doko yot ire. Kumeno bende, Jakristu m’aradu romo caku ku weco pi yiyoyic pare ni jumange i ayi ma yot. Ku lapor, eromo penjo nyathin wadi mi somo kumae: “Nyo ing’eyo de nia jururieko giyiko ayi piny ma gineno i giracwiya? Kewek anyuth iri video moko ma mit.” I ng’ey nyutho acel m’i kind video m’ulwobiri i thenge m’uwacu, Nyo gin maeni uwok gire? eromo yero kumae: “Tek jararieko nwang’u yung pi piny m’eyiko i ayi pa giracwiya moko, ng’a dhe m’uromo ku yung pi pinyne mandha?” Bodho ma yot maeno kende ci romo cwalu nyathin wadi mi somo nibedo kud ava mi ponjo lembe lee iwi Yehova.

WUMEDURU NIKONYO NYATHIN MWU UDWOK YIYOYIC PARE UDOK TEK

18. Junyodo gicopo mediri nenedi niteng’o yiyoyic pa nyathin migi i Mungu?

¹⁸ Wabekwo i ng’om ma dhanu ma dupa m’i iye gimbe ku yiyoyic i Yehova. (2 Pet. 3:3) Pieno wu junyodo, kinde ma wubeponjo Biblia ku nyathin mwu, wukwaye eponj thiwiwec ma bikonye niworo Lembe pa Mungu man cik mi kurajo. Pi nimedo copo pare mi paru i lembe, wutel nen pare iwi lembe ma wang’u ic ma nwang’ere i giracwiya pa Yehova. Wukonye enyang’ i lembila mi Biblia ma wang’u ic m’udaru pong’o. Man m’usagu zoo, wubed wurwo kude man pire. Tek wutimo kumeno, cwinywu ubed tek nia Yehova bimiyo mugisa iwi kero ma wubetimo pi nikonyo nyathin mwu ubed ku yiyoyic ma tek i iye.—2 Kei. 15:7.