1922 Oro doko dak acel kawoni

“PARU MA BER AKECA”

Calu ma tic mi rweyo lembanyong’a ubino medere, yeny mi girasoma de ubino medere ameda kumeca. Umego mi Bethel mi Brooklyn gibed giwodho gazeti gin gigi, ento buku ma dende tek lundo, kampuni mange re m’ubed ukonyogi ku wodho. Kinde ma kampunine uwodho ngo buku pi tic mi lembanyong’a pi dwi ma dupa, umego Rutherford upenjo Robert Martin m’ubino neno wi tije, ka nyo yore moko nuti ma gicopo wodho ko bukune dong’ gin gigi.

Umego Martin uwacu nia “eno ubino paru ma ber akeca, pi kum ubenyutho nia wabibedo ku masini mwa giwa pi niwodho buku.” Umego gipangu kabedo moko i aveni Concord mir 18 i Brooklyn, man ginwang’u bende jamtic ma gibino ku yenyne.

Jumoko anyong’a unegogi ngo nia umego giwodh buku migi gigi iwi karatasi. Jadit mi kampuni m’ubed ukonyowa ku wodho buku ubin uneno kaka ma nyen ma waketho masini mwa i iye. Ewok ewacu kumae: “Wutie ku jamtic ma ber mi wodho buku, ento ng’atu moko mbe acel de i kindwu m’ung’eyo tiyo kude. I kind dwi abusiel ci nwang’u wunyotho jamtic mwune ceke.”

Umego Martin uwacu nia, “ubino nen ve eyero lemandha, ento wang’eyo nia Yehova bikonyowa, calu m’i wang’e de ebed ekonyo.” Martin uyero lemandha. I ng’eye ci, masini mwa ma nyen ucaku wodho buku 2 000 kubang’ ceng’.

DHANU ELUFU SWA UWINJO LEMBE NIKADHU KUD I RADIO

M’umedo wodho buku migi gigi, dhanu pa Yehova ucaku tiyo bende ku bodho mange ma nyen mi mewo lembanyong’a mi Ker nikadhu kud i radio. Ceng’ yenga ku reto, i nindo 26, dwi mir 2, oro 1922, umego Rutherford uweco wang’ ma kwong’a i radio. Emiyo korolembe ma thiwiye ubino nia “Milioni mi dhanu m’ubekwo kawoni bitho ki ngo,” i radio KOG mi Los Angeles i Californie, i ng’om mir États-Unis.

Dhanu ma wendgi copo romo 25 000 uwinjo programne. Jumoko m’i kindgi uoro barua mi foyofoc pi program ma giwinjone. Baruane moko ubino pa Willard Ashford ma bedo i adhura mi Santa Ana, i Californie. Efoyo umego Rutherford pi korolembe “ma ber man ma nyang’ujo” m’emiyo. Edok emedo kumae: “I pacu, wabino ku jurutwoyo adek ma nwang’u giciwok ungo kud i pacu pi niwinji, kadok nwang’u imiyo korolembene ceng’ini ku pacu mwa de, re radio uketho giwinji.”

I yengane m’ulubo, jumedo program mi ponji mange dupa. I thum mi oro 1922, Otkur ma Wiw unyutho nia “ceng’ini dhanu ma romo 300 000 giwinjo rwonglembe nikadhu kud i radio.”

Wec mi tielocwiny man barua ma Juponj Biblia gibed ginwang’u, uketho gikeco nia mito gigier ot mi radio migi gigi i parsel migi mi Staten Island, ceng’ini ku Bethel mi Brooklyn. E i orone m’ulubo, gicaku tiyo ku radio migi WBBR, pi nimewo rwonglembe mi Ker ni dhanu dupa man i kabedo ma tung’ tung’.

“ADV”

Otkur ma Wiw mi nindo 15, dwi mir 6, oro 1922, utwong’o nia coko ma dit mir adhura bitimere i adhura mi Cedar Point i Ohio, niai nindo 5 nitundo i nindo 13 dwi mir 9, oro 1922. Juponj Biblia gibino kud anyong’a ma lee kinde ma gitundo i Cedar Point.

I korolembe ma kwong’a, umego Rutherford uyero ni juwinj kumae: “Cwinya tek nia Rwoth . . . bimiyo mugisa iwi coko maeni man ebiketho lembatuca bitimere lee iwi ng’om nisagu m’i wang’e.” Jukorlembe m’ulube de giwotho ketho nwoc man gimiyo amora i kum dhanu pi tic mi lembanyong’a.

I ng’eye ceng’ kas’abic, nindo 8 mi dwi mir 9, wend dhanu ma romo 8 000 upong’o ot ma jubetimo iye cokone. Gibino kuro kud ava niwinjo korolembe p’umego Rutherford. Gibedo ku genogen nia ebikoro thelembe mi nyiguta “ADV” ma jukiewo iwi karatasi mi lwong’o. Kinde ma gibedo, m’umbe jiji jumoko uneno bongu moko ma bor ma judolo, m’ubelierere malu i wigi i wang’ ot. Umego Arthur Claus, m’uai kud i adhura mi Tulsa i Oklahoma, i États-Unis, unwang’u kabedo ma ecopo winjo ko lembe ma ber, kum saa maeno nwang’u fodi mikrofon ku jamtic mi koko dwal ubino mbe.

Kara ng’atu moko kud ung’ond i ponji i saa mi coko, jawikom mi coko utwong’o nia ng’atu moko kud umond i ot i saa mi ponji p’umego Rutherford. E i saa 3 ku dakika 30 mi nyangu, umego Rutherford ucaku ponji pare ku wec ma Yesu uyero ma nwang’ere i Matayo 4:17 m’uwacu: “Ker mi polo udhingo.” Kinde m’ebino nyutho kite ma dhanu copo winjo ko lembe mi Kerne, ewacu kumae: “Yesu uwacu en gire nia i nindo mi bedonuti pare, ebitelo wi tic mi mwoka mi dhanu pare, saa m’ebicoko iye jumandha man ma gigwoko bedoleng’ migi.”

Umego Arthur m’unwang’u kabedo ma cuu i ot uwacu kumae: “Waketho wiwa kilili i kum wec ceke ma jubino yero.” Ento mbwang’ kumeni ecaku winjere ber ungo, man ukwayere nia ewok woko. Arthur uwok m’ava wok de mbe i kume, kum eng’eyo nia jubiyiyo ire ngo nimondo kendo i saa mi ponji p’umego Rutherford.

I ng’eye pi dakika moko ma nok, ecaku winjere ma ber. Ewacu nia kinde m’ebedok i ot, ewinjo jubepadu cing’jo ma tek. Lembuno uyawu kume! Eng’iyo nia mito eidh malu iwi ot, kara ewinj dong programne ma ber. Saa maeno umego Arthur ma oro pare ubino 23, unwang’u yo m’eidho ko malu iwi ot. Madirisa ma jugiero iwi otne ubino ayaba, e enwang’u nia ku kuca “dwal ubewinjere ma ber mandha.”

Ento Arthur ubino ngo kende. Karaman jurimbe mange de ubino iwi ot kuca. Ng’atu acel m’i kindgi ma nyinge Frank Johnson, ucidho pio i bang’e man epenje nia “Itie ku nyathi pala moko i kumi de?”

Arthur udwoko nia “eyo, utie.”

Frank udwoko ire: “Tap, nang’ de wabino kwayu Mungu nia nwang’u ng’atu moko ubin ku pala. Ibeneno bongu ma dit m’adola e? Jutwiyo thondhe i kum musumali ma e. Cik ithi cuu iwinj Juji.a Kinde m’ebiwacu nia, ‘wurwey, wurwey,’ e ithum thol ang’wen ma e wang’ acel.”

E Arthur ubedo ayika ku pala i cinge karacelo ku jurimbe, pi nikuro wec ma Rutherford biyero kara ethum dhu thol. I ng’eye pio pio umego Rutherford uwok iwi thenge ma pire tek mi korolembe pare. Ku yaw yaw man amora, copere nia ekok ma tek ewacu kumae: “Wubed Jumulembe mandha pa Rwoth man m’ubegwoko bedoleng’ migi. Wumeduru ku lwiny nitundo ma kaka moko ci m’udong’ mi Babeli udok ni uvuru. Wuter rwonglembe kaka ceke. Wek ng’om zoo ung’ey nia Yehova tie Mungu man Yesu Kristu ke Ubimo mir ubimo man Rwoth mi rwodhi. Eni tie nindo ma dit m’usagu mange ceke. Nen, Rwoth ubebimo! Wutie jutwong’ rwonglembe pare. Pieno, wurwey, wurwey, wurwey pir Ubimo man pi Ker pare!”

Arthur ukoro nia en ku jurimbe mange githumo dhu thol, e bongu m’udolere ugony rr uloro piny. Nyiguta “ADV,” urombo ku wec ma jukiewo iwi bongune nia “Wurwey pir Ubimo man pi Ker pare.” “ADV” utie adundo mi wec mir anglais ‘advertise,’ ma thelembene tie “Wurwey.”

TIC MA PIRE TEK

Coko ma dit mir adhura mi Cedar Point ukonyo umego ku nyimego niketho wigi i kum tic ma pire tek mi rweyo lembanyong’a mi Ker, man dhanu ma gibino ku pidoic mi miyiri gibino kud anyong’a nidikiri i ticne. Jayab yo acel (ma con jubed julwong’o nia colporteur) m’uai kud i Oklahoma, i États-Unis ukiewo kumae: “Adhura ma wabed warweyo i iye, ubino kaka ma dhanu begolo iye charbon, man etie kaka ma dhanu tie jucan lee i iye.” Eyero nia, wang’ ma pol ka dhanu uwinjo rwonglembe ma nwang’ere i gazeti L’Âge d’Or (ma kawoni tie Réveillez-vous !), “gimoc ku wak.” Emedo kumae: “Etie iwa lembe mi mutoro nijukogi.”

Juponj Biblia eno ging’eyo nia wec ma Yesu uyero i Luka 10:2 pire tie tek lee. Ewacu nia “cam udaru cek lee i podho m’ukwayu jukay, ento wend jutic utie nok.” Nitundo ma oro ubethum, nwang’u dong’ gitie ku lembakeca mi twong’o pi rwonglembe mi Ker ni dhanu dupa man i kabedo ma bor.