Mga Extraterrestrial—An Haloyon Nang Pangatorogan
AN MGA PARASURAT nin mga osipon sa siensia sa modernong aldaw bakong iyo an nag-imbento sa ideya nin mga extraterrestrial. Kaidtong mga 23 na siglo na an nakaagi, an sarong pilosopong Griego na an ngaran Metrodorus nagtokdo na an sarong uniberso na sasaro sana an kinaban na may nag-iistar magigin arog kaimposible sa sarong mahiwas na oma na sasaro sanang puso nin mais an nagtubo. Si Lucretius, sarong Romano na parasurat nin berso kan enot na siglo B.C.E., nagsurat na “sa ibang parte kan espasyo may ibang mga daga asin laen-laen na rasa nin tawo.”
An katokdoan na ini, na inaapod dakol na kinaban, daing pabor kan Kakristianohan sa dakol na siglo. Alagad magpoon kan mga 1700 sagkod sa pagpopoon kan satong siglo, an kadaklan na edukado, pati an nagkapira sa pinakabantog na mga sientista sa kasaysayan, marigon na nagtubod sa buhay sa ibang kinaban. Sa katunayan, an sarong edukador kan kabangaan nin 1800 inatake nin dakol kan sia mangahas na sumurat nin artikulo na nagninigar sa doktrinang iyan.
An mga tawo garo baga gustong-gustong tumubod sa mga extraterrestrial, minsan sa pinakasadit na ebidensia. Kan 1835 an sarong reporter sa peryodiko nagsurat na an mga astronomo nakadiskobre nin buhay sa bulan. Isinurat nia na an pambihirang mga hayop, palaen na mga tinanom, asin pati saradit na mga tawong may pakpak, na naglalayoglayog asin nagsesenyas, gabos naheling paagi sa sarong teleskopyo! Luminangkaw an sirkulasyon kan saiyang peryodiko. Dakol an nagpadagos na maniwala sa estorya dawa pakatapos na iyan mabuyagyag na pandadaya.
Naglalaom man an mga sientista. Kan paghinanapos nin 1800, an astronomong si Percival Lowell kombensido na may naheheling siang komplikadong sistema nin mga kale sa ibabaw kan planetang Marte. Minapa nia iyan nin detalyado asin nagsurat nin mga libro manongod sa sibilisasyon na naggibo kaiyan. Sa Pransia, an Academy of Sciences seguradong marhay na may nabubuhay sa Marte kaya iyan nag-opresir nin premyo sa enot na makakapakikomunikar sa siisay man na extraterrestrial apuwera kan mga taga-Marte.
An iba nagsuherir nin pambihirang mga plano sa pakikikomunikar sa mga nabubuhay sa pagraraning kinaban, magpoon sa pagsolo nin mahiwas na mga kalayo sa Sahara Desert sagkod sa pagtanom nin mga kadlagan na may geometrikong mga korte sa Siberia. Kan 1899 an sarong imbentor na Amerikano nagpatindog nin sarong palo na may bolang tanso sa itaas asin nagpadara nin makokosog na elektrikal na signal sa mga taga-Marte. Nagtirindogan an buhok nin mga tawo, asin nagliwanag an mga ilaw sagkod sa distansiang 50 kilometros, pero mayo nin simbag hale sa Marte.
Pano nin Paglaom
Minsan ngani tibaad bago an teknolohiya sa likod kan paghanap ngonyan nin buhay sa ibang kinaban, sarong bagay an dai naliliwat: An mga sientista nananarig sagkod ngonyan na an tawo dai nasosolo sa uniberso. Arog kan isinurat kan astronomong si Otto Wöhrbach sa peryodikong Aleman na Nürnberger Nachrichten: “Haros mayo nin sientista natural na dai masabi nin iyo kun hapoton kun baga may buhay na extraterrestrial.” Arog kaini an pagkasabi dian ni Gene Bylinsky, autor kan Life in Darwin’s Universe: “Ano man na aldaw ngonyan, kun tutubodon an mga radyo astronomo, makilyab an sarong signal hale sa mga bitoon sa dai masabing kahiwasan tanganing tapuson an satong pagsolosolo sa uniberso.”
Taano ta nakasesegurong gayo an mga sientista na may nabubuhay sa ibang kinaban? An paglaom ninda minapoon sa mga bitoon. Kadakol ninda—rinibong milyon sa satong galaksia. Dangan minapoon na an mga pagbanabana. Segurado, an dakol sa mga bitoon na iyan may naglilibot man na mga planeta, asin seguradong nagtubo an buhay sa nagkapira sa mga kinaban na iyan. Sa pagsunod sa pangangatanosan na iyan, an mga astronomo nagbanabana na may magpoon sa rinibo sagkod sa minilyon na sibilisasyon digdi mismo sa satong galaksia!
Importante daw Iyan?
Ano man an halaga kun baga may buhay o mayo sa luwas kan Daga? Bueno, sa paghona kan mga sientista an arin man na simbag magkakaigwa nin dakulang epekto sa pamilya nin tawo. Sinasabi ninda na an pakanood na kita solo-solo sa uniberso magtotokdo sa katawohan na pahalagahan an buhay digdi huli sa pagigin pambihira kaiyan. Sa ibong na lado, an sarong iginagalang na sientista nangangatanosan na an mga sibilisasyon sa ibang planeta posibleng minilyon na taon na mas naenot sa sato asin tibaad ihiras sa sato an saindang mahiwas na kadonongan. Tibaad tokdoan ninda kita na mabolong an satong mga helang, mahale an polusyon, guerra, asin gutom. Tibaad itokdo pa ngani ninda sato kun paano mahahale an kagadanan!
Mayo na nin helang, guerra, kagadanan—an siring na paglaom napakahalaga para sa mga tawo sa satong maribok na panahon. Sierto na iyo man sa saindo. Pero seguro maoyon kamo na mas marahay pang mayo nin paglaom kisa manarig sa falso. Kun siring, mahalaga na aramon niato kun baga may marigon na basihan an mga sientista kun sinda nagsasabi na an uniberso pano nin mga kinaban na may nag-iistar.
[Blurb sa pahina 5]
May marigon daw na basihan an mga sientista kun sinda nagsasabi na an uniberso pano nin mga kinaban na may nag-iistar?