Berlin—Sarong Salming kan Satong Kinaban?

Kan kabareta kan Gumising! sa Alemania

AN Nobyembre 9, 1989, nakaheling sa magayagayang mga tawo na nagsasakat sa Lanob sa Berlin asin sa dai mabilang na mga taga-Sirangan na Berlin na minabalyo sa checkpoint—dai mapaniwalaan nin kadaklan na Aleman asin mga miron sa TV sa bilog na kinaban.

Poon kan 1945 an Berlin nagin nang salming, sa pirang paagi, kan pagriribal kan duwang pinakamakapangyarihan na nasyon, na irenerepresentar bilang “an hade sa amihanan” asin “hade sa timog.” (Daniel 11:36-45) Paano nangyari an pagriribal na ini sa Berlin, asin taano ta nagbukas ngonyan an mga pinakasagkodan? Magliliwat man daw an satong barangang kinaban?

Kan Guerra Mundial II, an Unyon Sobyet, an Estados Unidos, asin an Britania nagsararo sa paglaban sa Nazi Alemania. Pinaghona kan mga alyado na an kooperasyon na ini magpapadagos pagkatapos kan guerra. Kaya, nag-oyon sinda na banga-bangaon an nadaog na Alemania sa mga sona de okupasyon asin paghirasan an kabesera kaiyan, an Berlin, na magkakaigwa nin espesyal na kamugtakan. Kaya kan 1945 an Alemania asin Berlin binaranga na pamamahalaan nin Sobyet, Amerikano, Britano, asin Pranses na mga administrasyon militar.

Dai nahaloy narisa na magkakalaen an punto-de-vista asin paggibo sa mga bagay kan mga nasyon. Gusto kan Unyon Sobyet na magkaigwa nin Komunistang administrasyon sa bilog na Berlin, pero an mga nasyon sa Solnopan nagsuportar sa pluralistikong palakaw sa saindang mga teritoryo. Kan eleksion kan Oktubre 1946, an apat sa kada limang taga-Berlin buminoto tumang sa mga Komunista.

Kan 1948, kan an mga nasyon sa Solnopan magdesisyon apabor sa ekonomikong pagtogdok liwat asin sa pagkaigwa nin saro sanang demokratikong estado sa saindang mga sona de okupasyon sa Solnopan na Alemania, naghale an mga Sobyet sa Allied Control Council. Dian natapos an iribang apat na nasyon na administrasyon. Natapos an paglaom na pamahalaan nin sararo an Alemania gikan sa Berlin.

Nagpoon an Malipot na Guerra

An Berlin, na sakop kan sonang Sobyet, nagdanay na pinamamahalaan nin apat na nasyon. Para sa mga Sobyet, na nagkokontrol sa sirangan na parte kan siudad, an parteng Solnopan peligrosong “dayong elemento.” Kan Hunyo 1948 ilinansar ninda an lubos na paglaom sa mga parteng Solnopan tanganing putolon an suplay kan Solnopan na Berlin asin piriton an Solnopan na bayaan an mga diretso kaiyan sa Berlin. Ano daw an magigin reaksion kan Solnopan?

Kan Hunyo 26, 1948, nagpoon an pinakadakulang ayuda paagi sa eroplano sa kasaysayan. Sa laog nin sarong taon, an Estados Unidos asin Britania nag-organisar nin 279,114 biyahe, na naghakot nin mga 2.3 milyones na tonelada nin kakanon, karbon, asin iba pang suplay sa siudad. “An paglaom sa Berlin iyo an pasakalye sa Malipot na Guerra,” an komento ni Norman Gelb sa saiyang librong The Berlin Wall. “Kadungan kaiyan, an reaksion sa paglaom dramatikong nagpatunay sa pangengenot kan Amerika sa Solnopan.”

Sia nagpadagos: “Para sa Moscow, an kakayahan kan Alyado na paglabanan an mga paghihingoang Sobyet na palayason sinda sa saindang habong tumoltol na teritoryo sa tahaw nin teritoryong Komunista nagpatunay sa dai matatanyog na paniniwala na an Solnopan determinadong laglagon an sistemang Sobyet. Mayo na nin pagduda sa Kremlin na, tanganing makapagdanay, an Unyon Sobyet kaipuhan na magin pinakamakapangyarihan na nasyon sa militar. An labanan sa Berlin iyo an nag-andam kan entablado para sa pagriribal kan Rusya asin America na magigin dominanteng kabtang sa internasyonal na mga pangyayari sa ikaduwang kabangaan kan ikabeinteng siglo.”

Kan pumondo an paglaom, nagdesisyon an mga nasyon nin Solnopan na magdanay sa Berlin, na pinoprotehiran an kamugtakan kaiyan. Garo baga dai na matutulayan an pagkasuway kan Sirangan asin Solnopan kan, kaidtong 1949, pinundar an duwang estadong Aleman: an Republika Pederal nin Alemania (Solnopan) asin an Aleman na Republika Demokratika (Sirangan). An Berlin ngonyan may duwa nang sibilyan na administrasyon asin duwang kuwarta. Kan 1952 asin 1953, pinutol kan estado nin Sirangan na Alemania an mga koneksion sa telepono asin an mga tinampo saka agihan nin awto sa pag-oltanan kan Sirangan asin Solnopan na Berlin.

Mantang an mga siudadano sa Solnopan nakaeksperyensia nin Wirtschaftswunder, pag-asenso sa ekonomiya na nagtao sa mga parabakal nin dakol na pagpipilian na mga paninda, an dakol sa Sirangan dai kontento. Ini narisa kan Hunyo 1953, kan an mga taga-Sirangan na Berlin nagwelga, na nakalakop an mga demonstrasyon sa gabos na parte nin Sirangan na Alemania. An paggrabe nagbunga nin madahas na pagrebelde tumang sa sistema Komunista. An gobyerno kan Sirangan na Alemania naghagad nin tabang sa mga hukbong Sobyet. Pinapondo nin mga tangke an pagrebelde.

An mga nasyon sa Solnopan nagmasid sana, na an tinatawan sana nin garantiya iyo an kanya-kanya nindang teritoryo sa Berlin. Nagaba an mga paglaom na temporaryo sana an pagkabaranga nin Alemania. An linderos sa pag-oltanan kan dating mga sonang Sobyet asin sa Solnopan nagin an linyang nakababanga sa Sirangan asin Solnopan.

Lanob nin “Katoninongan” Asin nin “Kasopganan”

“An hade sa timog” ginibo an Solnopan na Berlin na magin nakaaakit na “tindahan sa solnopan,” asin an mga hale sa Sirangan, na pasil sanang makasongko sa mga katood asin paryentes sa Solnopan na Berlin, nakaheling kun gurano kanapapalaen an buhay duman. Kan 1960 mga 200,000 na Aleman an nagdulag hale sa Sirangan pasiring sa Solnopan, na an kadaklan nag-agi sa Solnopan na Berlin. Paano papopondohon kan “hade sa amihanan” an “bolos” na ini? Kan aga nin Agosto 13, 1961, an armadong mga guwardia nin Sirangan na Alemania asin mga trabahador itinogdok an “listong inapod na magsalang ‘Lanob nin Kasopganan’ o ‘Lanob nin Katoninongan’—depende sa kun saen an paninindogan mo sa ideolohiya,” arog kan pagkasabi ni Norman Gelb. An sarong Komunistang taga-Sirangan na Alemania nagpaliwanag: “Mayo kami nin ibang maginibo. Nawawaran kami kan kadakol sa pinakamaabilidad ming mga tawo.”

An Lanob sa Berlin bako sanang pinapondo an bolos nin mga dulag kundi pinagsiriblag man an mga magpaparyentes asin mag-aramigo. Beinte-otsong bulan pagkatogdok kaiyan, an mga taga-Solnopan na Berlin pinalaog tanganing bisitahon an mga paryentes sa Sirangan na Berlin sa laog sana nin sarong aldaw. Pagkatapos nin orolay kan apat na nasyon, nadugangan an mga itinotogot sa mga taon nin 1970, na itinogot na an mga pag-apod sa telepono asin pagbisita sa pag-oltanan kan Sirangan asin Solnopan. Minsan siring, mga 80 katawo an nawaran nin buhay sa pagprobar na bumalyo sa Lanob sa Berlin.

Bago ginaba an Lanob, si Chancellor Kohl nagsabi: “An palakaw ni Sekretaryo Heneral Gorbachev na pagliwat sa organisasyon may kaiba, sa enot na pangyayari poon kan matapos an Guerra Mundial II, na makatanosan na paglaom na maresolberan an pag-iiwal kan Sirangan asin Solnopan.” Paano ini nahayag sa Berlin?

An mga reporma sa laog kan sakop kan “hade sa amihanan” nagtogot sa rinibong taga-Sirangan na Alemania na dumulag pasiring sa mga embahada kan Solnopan na Alemania sa nagkapirang nasyon sa Sirangan na Europa kan kabangaan nin 1989. Nagsurusuan sa mga embahada, dai na matagalan an situwasyon. Kan Setyembre 1989 naheling an dagos-dagos na bolos nin pagal-pagal na mga dulag na pinaluluwas sa Sirangan asin kinukuwintasan nin burak pag-abot sa Solnopan. Daing sagkod an entusiasmo, daing limite an emosyon.

An pagluwas na ini pinonan nin mga debate sa Sirangan na Alemania. Ano an dahelan kan pagruluwasan? Sinayumahan an radikal na mga reporma, asin kan Oktubre asin Nobyembre 1989, labing sarong milyon na taga-Sirangan na Alemania an matoninong na nagdemonstrar sa Leipzig, Sirangan na Berlin, asin iba pang siudad, na ikinukurahaw: “Kami an banwaan.” Suminuko an gobyerno nin Sirangan na Alemania asin, pakalihis nin 28 taon, binukasan an Lanob sa Berlin asin an mga pinto sa politikal asin ekonomikong pagkaliwat. Arog kan ikinomento kan peryodikong Aleman na Die Zeit: “Kan 1989 an kasaysayan kan kinaban natanyog sagkod sa pundasyon kaiyan, na an orog na nakahiro mga tawo imbes na mga nasyon.”

Poon kan bukasan an mga sagkodan, an mga taga-Berlin “dai na nag-iistar sa sarong isla,” sabi kan peryodikong Aleman na Süddeutsche Zeitung. An paggaba sa Lanob nagpoon ngonyan na 1990.

Harani Na an Tunay na Katoninongan Asin Katiwasayan

Sa halawig na panahon, an Solnopan asin Sirangan na Berlin garo baga nagin salming bako sanang kan satong barangang kinaban kundi pati kan mga problema kaiyan. Halimbawa, minsan ngani an dakol na mga taga-Sirangan na Alemania may pirang sosyal na bentaha, an Sirangan nagtios nin mga ekonomikong kakulangan asin lakop na polusyon. An Solnopan na Berlin napaatubang man sa sadiring mga problema kaiyan, arog baga kan pagrerebelde nin mga estudyante, terorismo, asin iskandalo politikal. Kaya, an Solnopan asin Sirangan pareho mayo nin ideolohiya na makareresolber sa panglobong mga problema nin katawohan.—Talinhaga 14:12.

Ano man an magibo kan mga nasyon, an mga paghihingoa nin tawo na pagsararoon an satong barangang kinaban dai makahahale sa kapasloan o makagigibong paraiso sa daga. Solamente an puwersang labi sa tawo an makatatao nin tunay na pagkasararo asin makahahale pati sa helang asin kagadanan. Gigibohon kan Kahadean nin Dios an dakulaon na trabahong ini.—Mateo 6:10; Kapahayagan 21:1-5.