An Ginikanan kan Navidad sa Presente
PARA sa minilyon na tawo sa bilog na kinaban, an panahon nin Navidad sarong magayagayang marhay na panahon kan taon. Iyan panahon nin abundang pagkakan, gurangan nang mga tradisyon, asin pagkasararo nin pamilya. An piesta opisyal na Navidad panahon man na an mga magkatood asin magparyente naoogmang magriribayan nin mga kard asin regalo.
Minsan siring, 150 taon pa sana an nakaagi, an Navidad sarong laen na marhay na piesta opisyal. Sa saiyang librong The Battle for Christmas, an propesor sa historya na si Stephen Nissenbaum nagsurat: “An Navidad . . . panahon nin pagburat na an mga reglamento na naggigiya sa gawe-gawe sa publiko nin mga tawo inaabandonar sa kadikit na panahon tanganing tawan nin lugar an daing pakundangan na ‘karnabal,’ sarong klase nin Mardi Gras kun Disyembre.”
Para sa mga may pagsambang iginagalang an Navidad, an paglaladawan na ini tibaad magin nakapupurisaw. Taano an siisay man ta malanghad sa sarong piesta opisyal na soboot naggigirumdom sa pagkamundag kan Aki nin Dios? An simbag tibaad makasorpresa sa saindo.
May Depektong Pundasyon
Poon sa kapinonan kaiyan kan ikaapat na siglo, an Navidad napalilibotan nin kontrobersia. Halimbawa, yaon an kustion manongod sa kumpleanyo ni Jesus. Mantang dai sinasabi nin malinaw kan Biblia magsalang an aldaw o an bulan kan pagkamundag kan Cristo, isinuherir an manlaenlaen na petsa. Kan ikatolong siglo, an sarong grupo nin mga teologo sa Egipto ilinaag iyan sa Mayo 20, mantang an iba pinaboran an mas amay na mga petsa, siring kan Marso 28, Abril 2, o Abril 19. Pag-abot nin ika-18 siglo, an pagkamundag ni Jesus iinasosyar sa kada bulan kan taon! Paano, kun siring, napili sa katapustapusi an Disyembre 25?
An kadaklan na iskolar minaoyon na an Disyembre 25 iinasignar kan Iglesia Katolika bilang kumpleanyo ni Jesus. Taano? “An pinakaposibleng dahelan,” sabi kan The New Encyclopædia Britannica, “iyo na gusto kan enot na mga Kristiano na an petsa makadungan kan paganong Romanong kapiestahan kan ‘kumpleanyo kan daing kadaogan na saldang.’” Alagad taano an mga Kristiano na madahas na linamag kan mga pagano sa laog nin labing duwa may kabangang siglo ta bigla na sanang mapahunod sa mga naglalamag sa sainda?
Nakalaog an Karatan
Kan enot na siglo, pinatanidan ni apostol Pablo si Timoteo na “an mga maraot asin madaya” makalalaog sa Kristianong kongregasyon asin ilalagalag an dakol. (2 Timoteo 3:13) An dakulang apostasiyang ini nagpoon pagkagadan kan mga apostol. (Gibo 20:29, 30) Kasunod kan pagkakombertir daa ni Constantino kan ikaapat na siglo, an dakulang kadaklan nin mga pagano nagkaburunyog sa klase nin Kristianismo na nangingibabaw kaidto. Na may anong resulta? An librong Early Christianity and Paganism nagsasabi: “An medyo sadit na grupo nin talagang maigot na mga nagtutubod dai na naheling sa dakulang kaburunyogan nin naghihingakong mga Kristiano.”
Kanigoan katotoo kan mga tataramon ni Pablo! An tunay na Kristianismo garo baga hinalon kan karatan nin pagano. Asin an pagkaolakit na ini dai sa arin man na bagay orog na maririsa kundi sa pagselebrar nin mga piesta opisyal.
An totoo, an solamenteng selebrasyon na ipinagboot na otobon kan mga Kristiano iyo an Pamanggihan kan Kagurangnan. (1 Corinto 11:23-26) Huli sa idolatrosong mga kaugalean na konektado sa mga kapiestahan nin mga Romano, an enot na mga Kristiano dai nakikabtang sa mga iyan. Huli kaini an mga pagano kan ikatolong siglo pinag-olog-olog an mga Kristiano, na nagsasabi: “Dai kamo nagpapasyar sa mga eksibisyon; dai kamong interes sa pampublikong mga padalan; habo nindo kan mga bangkete sa publiko, asin ikinasusurang nindo nin makuri an sagradong mga kompetisyon.” Sa ibong na kampi, an mga pagano nananagsag: “Sinasamba niamo an mga dios na may kaogmahan, na may mga karakanan, awit, asin karawat.”
Pag-abot nin kabangaan kan ikaapat na siglo, an pagtiwatiwa nagkulpa. Taano man? Mientras na padakol nang padakol na palsipikadong Kristiano an nakalalaog sa aripompon, an mga ideya nin mga apostata nagdadakol man. Naggiya ini sa pakipagkompromiso sa kinaban nin mga Romano. Sa pagkomento manongod digdi, an librong The Paganism in Our Christianity nagsasabi: “Sarong depinidong Kristianong regulasyon na salidahan an paganong mga kapiestahan na napamahal sa mga tawo paagi sa tradisyon, asin tawan iyan nin Kristianong kahulogan.” Iyo, an dakulang apostasiya nagkakaigwa nin nakadadanyar na mga epekto. An pagigin gusto kan mga Kristiano daa na aprobaran an paganong mga selebrasyon ngonyan inaako na sa laog kan komunidad. Dai nahaloy, an mga Kristiano nagkaigwa nin taonan na mga kapiestahan na siring kadakol kan sa mga pagano mismo. Bakong makangangalas, an Navidad nagin pangenot sa mga iyan.
Sarong Internasyonal na Piesta Opisyal
Mantang an nangingibabaw na porma nin Kristianismo naglalakop sa bilog na Europa, an Navidad naglakop man kadungan kaiyan. An Iglesia Katolika inaprobaran an punto de vista na angay na ipadagos an sarong magayagayang kapiestahan bilang pagtaong onra sa kumpleanyo ni Jesus. Huli kaiyan, kan 567 C.E., an Konsilyo nin Tours “iprinoklamar an 12 aldaw poon Navidad sagkod sa Epifania bilang sagrado asin garo may piestang panahon.”—The Catholic Encyclopedia for School and Home.
Dai nahaloy nakasalak sa Navidad an dakol na kabtang hale sa sekular na mga kapiestahan sa pag-ani kan amihanan na Europa. An pag-oroorogma nagdanay na mas komun kisa sa debosyon mantang an mga nag-oorogma nagpapanganangana sa pagkakan asin pag-inom. Imbes na magprotesta tumang sa malaswang gawe, an iglesia inaprobaran iyan. (Ikomparar an Roma 13:13; 1 Pedro 4:3.) Kan 601 C.E., si Papa Gregorio I nagsurat ki Melito, an saiyang misyonero sa Inglaterra, na sinasabi sa saiya na “dai pogolan an siring na suanoy na paganong mga kapiestahan, kundi ibagay iyan sa mga seremonya kan Iglesia, na liniliwat sana an dahelan sa pagselebrar kaiyan hale sa pagano pasiring sa Kristianong motibasyon.” Siring kaiyan an bareta ni Arthur Weigall, na dating inspektor heneral nin mga bagay kan suanoy para sa gobyerno nin Egipto.
Durante kan Edad Media, an mga indibiduwal na nagmamawot nin mga reporma naniniwala na kaipuhan na magprotesta tumang sa siring na mga pagpalabilabi. Balakid na mga dekreto an ilinuwas ninda tumang sa “mga pag-abuso sa kaorogmahan sa Navidad.” Si Dr. Penne Restad, sa saiyang librong Christmas in America—A History, nagsasabi: “Idinoon kan nagkapirang klero na an bakong sangkap na katawohan nangangaipo nin sarong kapanahonan nin biyong pagpadara sa horot asin pagpalabilabi, basta iyan ginigibo sa irarom kan Kristianong pagdirehir.” Ini nakadugang sana sa karibongan. Pero mayo nanggad iyan nin kalaenan huli ta an mga kostumbre nin pagano nakasalak nang marhay sa Navidad kaya an kadaklan habo nang butasan iyan. Arog kaini an paliwanag kan parasurat na si Tristram Coffin: “An mga tawo sa pankagabsan ginigibo an dati na nindang ginigibo asin daing gayo iniintindi an mga argumento kan mga moralista.”
Pag-abot kan panahon na an mga taga-Europa mag-erok sa Kontinente nin Amerika del Norte asin Sur, an Navidad kaidto midbid nang marhay na piesta opisyal. Pero, an Navidad dai inako sa mga kolonya. An mga repormador na Puritano ibinibilang na pagano an mga selebrasyon asin prinohibir ninda iyan sa Massachusetts poon 1659 sagkod 1681.
Pakahalea kan pagprohibir, an pagselebrar kan Navidad nadugangan sa bilog na mga kolonya, nangorogna sa timog kan New England. Minsan siring, kun kokonsideraron an kasaysayan kan piesta opisyal na iyan, bakong makangangalas na an nagkapira mas interesado sa pag-oroogma kisa sa pagtao nin onra sa Aki nin Dios. An sarong kostumbre nin Navidad na nangorognang maribok iyo an pagburat na may pagriribok. An maribok na mga grupo nin hoben na mga lalaki linalaog an harong kan mayaman na mga kataed asin naghahagad nin libreng kakanon asin inomon na nananakot na manringgaw kun dai tawan. Kun an kagharong magsayuma, sia sa parate mumudahon, asin kun beses raraoton an saiyang harong.
Naggrabe an situwasyon kan mga taon nin 1820 sagkod sa punto na an “kariribokan durante nin Navidad” nagin “grabeng sosyal na peligro,” an sabi ni Propesor Nissenbaum. Sa mga siudad na arog kan Nueva York asin Filadelfia, an mayaman na mga kagsadiri nin daga nagpoon na magtangdan nin mga bantay tanganing magguardia sa saindang asyenda. Sinasabi pa ngani na an Siudad nin Nueva York nag-organisar kan enot na propesyonal na grupo nin mga pulis tanganing atubangon an madahas na pagkariribok durante kan panahon nin Navidad kan 1827/28!
Pinakarhay an Navidad
Nagkaigwa nin dai pang kaagid na pagbabago sa katawohan kan ika-19 siglo. An mga tawo, produkto, asin bareta nagin mas marikas an biahe mantang nagkakaigwa nin mga tinampo asin riles. An rebolusyon sa industriya nagbunga nin minilyon na trabaho, asin marikas na nagprodusir nin daing patod na suplay nin mga paninda an mga pabrika. An industriyalisasyon pinonan man nin bago asin komplikadong mga problema sosyal, na sa katapustapusi nakaapektar sa paagi nin pagselebrar nin Navidad.
An mga tawo kaidto pa ginagamit an mga piesta opisyal bilang paagi na parigonon an mga buklod nin pamilya, asin siring man kaiyan an Navidad. Paagi sa mapamiling pagrebisar kan nagkapira sa mas enot na mga tradisyon nin Navidad, an mga promotor kaiyan epektibong liniwat an Navidad hale sa maribok, garo karnabal na kapiestahan pasiring sa piesta opisyal na nakasentro sa pamilya.
Sa katunayan, sa mga huring kabtang kan ika-19 siglo, an Navidad ibinilang na sarong klase nin remedyo sa mga problema sa presenteng pamumuhay kan mga Amerikano. “Sa gabos na piesta opisyal,” an sabi ni Dr. Restad, “an Navidad sarong sangkap na instrumento tanganing darahon an relihion asin relihiosong pagmate sa laog kan harong asin tanganing itanos an mga pagpalabilabi asin pagkukulang kan mga tawo sa kinaban.” Idinugang nia: “An pagtao nin regalo, pagpaheling nin kabootan sa kapwa, maski an pagriribayan nin makikatood na pataratara sa piesta opisyal asin an mga dekorasyon patin pagkawili sa kahoy na pirmeng berde na pinatitindog sa sala o, kan huri, sa hall nin pan-Domingong eskuelahan sa relihion, binubuklod an mga miembro kan kada pinakapundamental na pamilya sa lambang saro, sa iglesia, asin sa sosyedad.”
Kaagid kaiyan, an dakol ngonyan sineselebrar an Navidad bilang sarong paagi na patotoohan an saindang pagkamoot sa lambang saro asin tumabang sa pagpadanay nin pagkasararo nin pamilya. Siempre, dai dapat lingawan an espirituwal na mga aspekto. An minilyon na tawo sineselebrar an Navidad bilang pagtao nin onra sa pagkamundag ni Jesus. Sinda tibaad nag-aatender sa espesyal na relihiosong mga serbisyo sa simbahan, naglalaag nin mga dekorasyon na pan-Navidad sa harong, o namimibi nin pasasalamat ki Jesus mismo. Alagad ano an pagmansay nin Dios sa bagay na iyan? Inooyonan nia daw an mga ini? Estudyare an sinasabi kan Biblia.
“Kamotan Nindo an Katotoohan Asin Katoninongan”
Kan si Jesus yaon digdi sa daga, sinabihan nia an saiyang mga parasunod: “An Dios Espiritu, asin idtong nagsasamba sa saiya kaipuhan na magsamba sa espiritu asin katotoohan.” (Juan 4:24) Si Jesus namuhay kaoyon kan mga tataramon na iyan. Pirme siang nagtataram kan katotoohan. Inarog nia sa sangkap na paagi an saiyang Ama, si “Jehova na Dios nin katotoohan.”—Salmo 31:5; Juan 14:9.
Paagi sa mga pahina kan Biblia, lininaw ni Jehova na ikinaoongis nia an gabos na porma nin panloloko. (Salmo 5:6) Huli kaini, bako daw na kabaliktaran sa linalaoman na an kadakol na bagay na konektado sa Navidad may gira nin kaputikan? Halimbawa, isip-isipa an estorya dapit ki Santa Klaus. Naprobaran na daw nindong ipaliwanag sa sarong aki kun taano ta mas gusto ni Santa na lumaog paagi sa tsimenea imbes na sa pinto, sono sa lakop na paniniwala sa dakol na kadagaan? Asin paano dinadalaw ni Santa an minilyon na harong sa saro sanang banggi? Kumusta man an naglalayog na usa? Kun maaraman nin sarong aki na sia dinaya tanganing patubodon na si Santa sarong tunay na persona, dai daw kaiyan paluluyahon an saiyang tiwala sa saiyang mga magurang?
An The Catholic Encyclopedia malinaw na nagsasabi: “An paganong mga kostumbre . . . napasa Navidad.” Kun siring taano an Iglesia Katolika asin an iba pang mga iglesia kan Kakristianohan ta ipinapadagos an sarong piesta opisyal na an mga kostumbre kaiyan bakong Kristiano an ginikanan? Bako daw na ipinaririsa kaiyan an pagkonsinte sa paganong mga katokdoan?
Kan yaon pa digdi sa daga dai inenkaminar ni Jesus an mga tawo na sambahon sia. Si Jesus mismo nagsabi: “Ika magsamba ki Jehova na saimong Dios, asin sa saiya ka sana magtao nin banal na paglilingkod.” (Mateo 4:10) Kaagid kaiyan, pakatapos kan pagpamuraway ki Jesus sa langit, an sarong anghel nagsabi ki apostol Juan na “sumamba ka sa Dios,” na ipinaririsa na mayo nin pagbabago manongod sa bagay na ini. (Kapahayagan 19:10) Ini naggigiya sa hapot na, Ooyonan daw ni Jesus an gabos na may pagsambang debosyon sa saiya, bakong sa saiyang Ama, sa panahon nin Navidad?
Malinaw nanggad, an mga impormasyon manongod sa Navidad sa presente bakong gayong paborable. Iyan sa kadaklan inimbentong piesta opisyal na may dakol na ebidensia na nagtotokdo sa makasosopog na nakaagi. Kun siring, basado sa malinig na konsensia, minilyon na Kristiano an nagdesisyon na dai iselebrar an Navidad. Halimbawa, an sarong hoben na an ngaran Ryan nagsasabi manongod sa Navidad: “An mga tawo ogmahon na marhay sa duwang aldaw sa sarong taon na an pamilya nag-iiribahan asin an gabos maogma. Alagad ano an espesyal na marhay manongod dian? An sakong mga magurang tinatawan ako nin mga regalo sa bilog na taon!” An saro pang hoben, na 12 anyos, nagsasabi: “Ako dai nakamamateng pinag-iimotan. Nakareresibi ako nin mga regalo sa bilog na taon, bako sanang sa sarong espesyal na aldaw na an mga tawo nakamamateng obligadong magbakal nin mga regalo.”
An propetang si Zacarias inenkaminar an mga kapwa Israelita na “kamotan nindo an katotoohan asin katoninongan.” (Zacarias 8:19) Kun kita, kapareho ni Zacarias asin nin iba pang fiel na mga lalaki kan suanoy, ‘namomoot sa katotoohan,’ bako daw na kita maninigong lumikay sa arin man na falsong relihiosong selebrasyon na naglalapastangan sa “nabubuhay asin tunay na Dios,” si Jehova?—1 Tesalonica 1:9.
[Retrato sa pahina 7]
“Ako dai nakamamateng pinag-iimotan. Nakareresibi ako nin mga regalo sa bilog na taon”