Navidad—Taano ta Maski sa Oriente?

AN SARONG suanoy na paniniwala sa Oriente nagpapagirumdom ki Santa Klaus nin Navidad. Iyan an paniniwala sa Korea sa saro na an ngaran Chowangshin, asin may maheheling na pagkakaagid sa tahaw kan mga Intsik asin Hapon.

Si Chowangshin ibinilang na sarong dios na namamahala sa kusina, sarong dios nin kalayo na konektado sa suanoy na pagsamba sa kalayo duman sa Korea. (Kaidtong suanoy na mga panahon, an mga Koreano maingat na nagdadara nin nagbabagang mga uring, na sinisierto na an mga ini nungkang napaparong.) May paniwala na an dios na ini an nagbabantay sa gawe-gawe kan mga miembro nin pamilya sa laog nin sarong taon, na pakatapos kaiyan minasakat sia sa langit na naagi sa kalan sa kusina asin sa tsimenea.

Soboot, si Chowangshin nagreport sa hade nin langit sa ika-23 na aldaw kan lunar na bulan nin Disyembre. Linalaoman na mabalik sia sa katapusan kan taon na maagi sa tsimenea asin sa kalan, na may darang mga balos asin penalidad sono sa gawe-gawe nin lambang saro. Sa aldaw kan saiyang pagbalik, an mga miembro kan pamilya masolo nin mga kandila sa kusina asin sa iba pang parte kan harong. An mga retrato kan dios na iyan nin kusina igwa nin saro pang pagkakaagid ki Santa Klaus—sia nakapula! Nagin kostumbre na an manugang na babae magibo nin sarong padis nin tradisyonal na sa Koreanong medyas asin sa solsticio sa tiglipot itatao nia iyan sa saiyang panugangan na babae. Iyan bilang simbolo kan saiyang kamawotan na magkaigwa nin halawig na buhay an panugangan na babae, huling an mga aldaw nagigin mas halawig pakalihis kan petsang iyan.

Dai daw nindo naheheling an nagkapirang pagkakaagid kan nasambitan na mga punto asin kan Navidad? Magkapareho iyan nin mga estorya asin kostumbre: an tsimenea, mga kandila, pagreregalo, mga medyas, sarong gurang na lalaki na nakapulang bado, asin an petsa. Pero, an mga pagkakaagid sanang iyan bakong iyo an pangenot na dahelan kan madaling pag-ako sa Navidad sa Korea. An paniniwala ki Chowangshin haros nawara na kan panahon na enot na iintrodusir sa Korea an Navidad. Sa katunayan, dai aram kan kadaklan na Koreano ngonyan na nagkaigwa nin siring na paniniwala.

Minsan siring, ipinaheheling kaini kun paano an mga kostumbre na konektado sa solsticio sa tiglipot asin sa katapusan kan taon naglakop sa bilog na kinaban sa laen-laen na paagi. Kan ikaapat na siglo C.E., liniwat kan nangingibabaw na iglesia sa Imperyo nin Roma an ngaran kan Saturnalia, an paganong kapiestahan sa Roma kan pagkamundag kan dios na saldang, asin ginibo ini na kabtang kan Navidad. An selebrasyon nin Navidad nagin pakabalik kan lokal na mga kostumbre na may laen na ngaran. Paano nangyari iyan?

An Kabtang nin Pagreregalo

An pagreregalo sarong kostumbre na nungkang nawara. Sa halawig na panahon, ikinagayagayang marhay kan mga Koreano an pagtao asin pag-ako nin mga regalo. Ini an sarong dahelan na nagin popular an selebrasyon nin Navidad sa Korea.

Pakatapos kan Guerra Mundial II, para sa mga soldados kan E.U. na nakadestino sa Korea na gustong pakosogon an saindang relasyon sa mga tawo, an mga simbahan nagin lugar para sa pagtiripon asin pananao nin mga regalo patin ayuda. Ini nangyari nangorogna sa Aldaw nin Navidad. Dakol na aki an nagduruman sa simbahan huli sa pag-usyoso, asin duman ninda enot na naeksperyensiahan na maregalohan nin mga tsokolate. Siring kan masasabotan nindo, an dakol sa sainda kun siring inantisipar an masunod na Navidad.

Para sa siring na mga aki, si Santa Klaus sarong soldados na Amerikano na nakapulang kopya na korteng balisuso. An Talinhaga 19:6 nagsasabi: “An gabos kaibaiba kan tawo na nananao nin mga regalo.” Iyo, an pagreregalo nagin epektibong marhay. Alagad siring kan ikakokonklusyon nindo sa bersikulong iyan, an siring na mga regalo dai naggagarantiya nin nagdadanay na pagkakatood. Maski sa Korea, dakol idtong an naeksperyensiahan sa simbahan iyo sana an pakanamit nin tsokolate kan sinda aki pa. Pero, an Navidad dai nalingawan. Kadungan kan marikas na pag-oswag sa ekonomiya kan Korea, nag-oswag man an komersialismo, asin an pagreregalo kun Navidad sarong simpleng paagi tanganing paorogon an paggastos kan mga konsumidor. Inaprobetsaran nin mga negosyo an Navidad tanganing dugangan an ganansia.

Nagtatao iyan sa saindo nin pakarorop sa Navidad sa Oriente ngonyan. Nasa isip an daing pakundangan na pamamakal kun Navidad, may ginigibong bagong mga produkto. An mga plano para sa mga anunsio nagpopoon sa kabangaan kan tig-init. An benta pinakahalangkaw sa katapusan kan taon, na suportado kan gabos na pamamakal nin pan-Navidad na mga regalo, kard, asin rekording nin musika. Tara, huli sa mga anunsio iniisip nin ordinaryong aki na sia makaheherak kun sia nasa harong sana asin dai makaresibi nin mga regalo sa Bisperas nin Navidad!

Mantang nagrarani an Aldaw nin Navidad, an mga tindahan asin galeriya sa Seoul napapano nin mga tawo na yaon duman tanganing mamakal nin mga regalo, asin iyan man an nangyayari sa iba pang siudad sa Oriente. Grabe an trapik. Napapano nin parokyano an mga hotel, lugar nin negosyo, restawran, asin nightclub. Madadangog an mga tanog nin sobrang kaorogmahan—makosog na karantahan. Sa Bisperas nin Navidad, maheheling na nagraralakaw an burat na mga lalaki asin babae sa mga kalye na kadakol nin basura.

Siring iyan kaiyan. An Navidad sa Oriente bako nang piesta na pinangengenotan nin naghihingakong mga Kristiano. Siempre pa, sa Korea siring sa iba pang lugar, an komersialismo an nangenot sa pagganansia nin dakula sa piestang ini nin Kakristianohan. Kun siring, sa komersialismo sana daw dapat na ibasol an Navidad na nagin bako na nanggad na kaoyon sa espiritu kan Cristo? An tunay na mga Kristiano kaipuhan na magsiyasat nin mas hararom sa seryosong isyu na kalabot.

An Pinaghalean kan Navidad

An sarong layas na hayop na ilinaog sa sarong laoman sa su saro pa man giraray na hayop. Asin salang marhay na maniwala na iyan namanso na huli ta iyan haloy-haloy nang nalalaom asin garo baga naoogma man kaiba an mga ogbon kaiyan. Puedeng may nabaretaan na kamo dapit sa mga nagtatrabaho sa su na sinalakay.

Sa nagkapirang paagi siring nanggad kaiyan an masasabi niato manongod sa selebrasyon nin Navidad. Sa primero iyan kaidto sarong “hayop” na nasa luwas nin Kristianismo. Sa irarom kan subtemang “An Koneksion sa Saturnalia nin Roma,” an The Christian Encyclopedia (sa Koreano)a nagkokomento mapadapit sa Navidad:

“An paganong Saturnalia asin Brumalia nakatadom nang marhay sa popular na kostumbre tanganing mahale kan impluwensiang Kristiano. An pagrekonoser sa Domingo (an aldaw ni Febo asin Mitras patin an Aldaw kan Kagurangnan) kan emperador na si Constantino . . . puedeng nagin dahelan na inisip kan mga Kristiano kan ikaapat na siglo na angay na idungan sa kumpleanyo kan Aki nin Dios an kumpleanyo kan literal na saldang. An paganong kapiestahan kaiba an pagriribok asin kaorogmahan kaiyan popular na marhay kaya ikinaogma kan mga Kristiano an sarahotan na ipadagos an pagselebrar kaiyan na may kakadikit na pagliliwat sa kaisipan o sa paagi.”

Sa paghona daw nindo iyan puedeng nangyari na mayo nin ano man na pagkontra? An ensiklopedya man sanang iyan nagsasabi: “An Kristianong mga parahulit sa Solnopan asin Mas Haraning Sirangan nagprotesta tumang sa makanos na kalokohan sanang pagselebrar kan kumpleanyo ni Cristo, mantang an mga Kristiano sa Mesopotamia inakusar an taga Solnopan na mga tugang ninda nin idolatriya asin pagsamba sa saldang huli sa pag-aprobar kan paganong kapiestahan na ini bilang sa Kristiano.” Tunay nanggad, may sala na poon sa kapinonan. “Pero an kapiestahan marikas na inakseptar asin sa katapustapusi marigon na marhay na naestablisar kaya maski an rebolusyon na Protestante kan ikadesisais na siglo dai nahimong haleon iyan,” an paliwanag kan ensiklopedya.

Iyo, an kapiestahan nin dios na saldang, na bakong kabtang nin tunay na Kristianismo, ilinaog sa nangingibabaw na iglesia. Tinawan iyan nin ibang ngaran—pero an paganong karakteristiko kaiyan nagdanay. Asin nakatabang iyan na ilaog an paganismo sa mga iglesiang Kristiano sa ngaran sana asin raoton an espirituwalidad nin mga indibiduwal. Pinatutunayan nin kasaysayan na mantang nagtatalubo an Kakristianohan, an orihinal na aktitud na “kamotan mo an saimong mga kaiwal” nasalidahan nin pagkaraot nin moral asin madahas na mga ralaban.

Pag-abot nin panahon nagin malinaw na apisar kan palsipikadong ngaran kaiyan, ipinabanaag kan Navidad an paganong pinaghalean kaiyan paagi sa maribok na katiriponan, labi-labing irinoman, sobrang kaorogmahan, baraylehan, pagreregalo, asin pagdekorar nin kahoy na pirmeng berde sa mga harong. Tanganing maabot an pinakaobheto nin komersialismo—an mas dakol na benta—an Navidad inaprobetsaran sa gabos na posibleng paagi. Inomaw iyan kan mga babasahon asin brodkast; an publiko talagang naaaling. Sa sentro nin Seoul, an sarong tindahan na nag-eespesyalisar sa gubing na pan-irarom nagbareta sa telebisyon paagi sa pag-eksibir sa bintana kaiyan nin sarong Christmas tree na an solamenteng dekorasyon gubing na pan-irarom. Maririsa an atmospera nin Navidad, alagad an ano man na senyal nin maogmang pagsabat sa Cristo dai.

Makakasuratan na Pakarorop sa Navidad

Ano an nanonodan ta sa siring na makasaysayan na impormasyon asin mga pangyayari? Kun an sarong polo o blusa bakong pantay an pagkabutones poon sa kapinonan, an solamenteng paagi na ikorehir an situwasyon iyo na magpoon giraray. Bako daw na totoo iyan? Sa ibong kan katotoohan na iyan, may mga nagrarason na apisar kan paganong ginikanan kaiyan sa pagsamba sa saldang, an Navidad inakseptar kan Kakristianohan. Kaya iniisip ninda na an piestang iyan nasantipikar bilang an kumpleanyo ni Cristo asin tinawan nin bagong kahulogan.

May manonodan kitang mahalagang leksion sa sarong makasaysayan na pangyayari sa suanoy na Juda. Kan 612 B.C.E., inintrodusir kan mga taga Judea an paganong pagsamba sa saldang duman sa templo sa Jerusalem. An siring daw na paganong pagsamba nasantipikar paagi sa pagsagibo kaiyan sa lugar na idinusay para sa malinig na pagsamba ki Jehova Dios? An kagsurat sa Biblia na si Ezequiel nagsurat dapit sa pagsamba sa saldang na ginibo sa templo sa Jerusalem: “Uya! sa palaog kan templo ni Jehova, sa tahaw kan portiko asin kan altar, igwa nin mga duwang polo may limang lalaki na . . . nakaatubang an lalauogon sa subangan, asin naghuhuruhod sinda sa subangan, sa saldang. Asin sia nagsabi pa sa sako: ‘Naheling mo ini, O aki nin tawo? Magian sana daw para sa harong ni Juda na gibohon an makababaldeng mga bagay na saindang ginibo digdi, na kaipuhan pa nindang panoon an daga nin kadahasan asin paanggoton giraray ninda ako, asin digdi saindang ipinapaparong an supang sa sakong dongo?’”—Ezequiel 8:16, 17.

Iyo, imbes na masantipikar, isinapeligro kan paganong porma nin pagsamba na iyan an bilog na templo. An siring na mga kaugalean nakaimpluwensia sa Juda asin nakakontribwir sa paglakop nin kadahasan asin pagkaraot nin moral sa nasyon na iyan. Iyo man sa Kakristianohan, kun saen an mga kaugalean na nakagamot sa pagsamba sa saldang nin Saturnalia nagigin risang-risa kun Navidad. Makahulogan nanggad, pirang taon pakaresibi ni Ezequiel kan bisyon na iyan, naeksperyensiahan kan Jerusalem an paghokom nin Dios—nalaglag iyan paagi sa kamot kan mga Babilonyo.—2 Cronica 36:15-20.

Tibaad makangingisi para sa saindo an paglaladawan sa aking si Jesus kan intelektuwal na Koreano, na sinambit sa naenot na artikulo. Alagad an totoo, huling iyan hale sa saro na mayo nin tamang kaaraman dapit ki Cristo, an reaksion na iyan balidong marhay. Puedeng papag-isip-isipon kaiyan nin seryoso an mga tawo na nagseselebrar nin Navidad. Taano? Huli ta an Navidad dai nanggad irinerepresentar nin tama si Cristo. An totoo, pinalilibog kaiyan an saiyang totoong kamugtakan ngonyan. Si Jesus bako nang omboy na nasa sarong sabsaban.

Paorootrong itinatampok kan Biblia na si Jesus iyo ngonyan an Mesiyas, an makapangyarihan na Hade sa langitnon na Kahadean nin Dios. (Kapahayagan 11:15) Andam na sia na taposon an kadukhaan asin kasakitan na dai nalingawan nin nagkapirang tawo sa panahon nin Navidad kun sinda nagtatao sa institusyon sa paglimos.

An totoo, an Navidad dai nagtaong pakinabang sa mga nasyon nin Kakristianohan ni sa iba pang nasyon, kabale an mga nasyon sa Oriente. Imbes, irinayo kaiyan an atension sa tunay na Kristianong mensahe manongod sa Kahadean nin Dios asin sa katapusan kan presenteng maraot na sistema. (Mateo 24:14) Inaagda mi kamo na maghapot sa Mga Saksi ni Jehova manongod sa kun paano mangyayari an katapusan na iyan. Asin manonodan nindo sa sainda an manongod sa nagdadanay na mga bendisyon na sa panahon na iyan masunod digdi sa daga, sa irarom kan pagdirehir kan Kahadean nin Dios asin kan nagrereynar nang Hade, si Jesu-Cristo.—Kapahayagan 21:3, 4.

[Nota sa ibaba]

[Blurb sa pahina 6]

An Navidad nagtabang na ilaog an paganismo sa mga iglesiang Kristiano sa ngaran sana

[Retrato sa pahina 5]

Dakol na aki an nagduduman sa mga simbahan huli sa pag-usyoso asin naregalohan nin mga tsokolate. Dangan inantisipar na ninda an masunod na Navidad

[Retrato sa pahina 7]

Bisperas nin Navidad sa sentro nin Seoul, Korea

[Retrato sa pahina 8]

Si Cristo bako nang omboy kundi an makapangyarihan na Hade sa Kahadean nin Dios