Pagprotehir sa Saindong mga Aki sa Salang Paggamit sa Dugo

¹ “Uya! An mga aki mana hale ki Jehova.” (Sal. 127:3) Kun kamo igwa nin siring kamamahalon na mana, kamo may maogma, pero seryosong, responsibilidad na tokdoan, atamanon, asin protehiran an saindong mga aki. Halimbawa, ginibo na daw nindo an gabos na rasonableng paagi tanganing maprotehiran an saindong saradit na aki sa pag-ineksion nin dugo? Ano an magigin reaksion kan saindong mga aki kun mapaatubang sa posibilidad na ineksionan nin dugo? Napag-olayan na daw nindo bilang pamilya an magigibo nindo tanganing epektibong maatubang an sarong emerhensia na dian inuuma kamong ineksionan nin dugo?

² An pag-andam kan saindong pamilya para sa siring na mga situwasyon dai kaipuhan na ikahadit. Dai nindo maaantisipar asin mapag-aandaman an gabos na mangyayari sa buhay, alagad kadakol kan patienot na magigibo nindo, bilang mga magurang, tanganing maprotehiran an saindong mga aki sa pag-ineksion nin dugo. An pagpabaya sa mga paninimbagan na ini puwedeng magresulta kan pag-ineksion nin dugo sa saindong aki kun nagpapadoktor. Ano daw an magigibo?

³ Mahalaga an Marigon na Paniniwala: Maninigong seryosong horophoropon kun gurano karigon kan saindo mismong mga paniniwala dapit sa ley nin Dios sa dugo. Tinotokdoan daw nindo an saindong mga aki na kuyogon si Jehova sa bagay na ini, kun paano na itinotokdo nindo sa sainda an saiyang ley sa pagkasadiosan, moralidad, neutralidad, asin iba pang kabtang nin buhay? Talaga daw na an saboot niato arog kan ipinagboot kan ley nin Dios sa Deuteronomio 12:23: “Magin marigon sana an saimong desisyon na dai magkakan kan dugo”? Idinugang kan bersikulo 25: “Dai ka magkakan kaiyan, tangani na ikarahay mo asin kan mga aki mo na nasa hudian mo, huli ta gigibohon mo an tama sa mga mata ni Jehova.” Tibaad sabihon nin doktor na an dugo ‘maparahay’ sa saindong aking naghehelang, alagad ta kaipuhan na kamo marigon nang nagdesisyon bago lumataw an ano man na emerhensia na sayumahan an dugo para sa saindong sadiri asin sa saindong mga aki, na orog na pinahahalagahan an saindong relasyon ki Jehova kisa ano man na hinihingakong pagpalawig nin buhay na may kalabot na paglapas sa saiyang banal na ley.

⁴ An mga Saksi ni Jehova makibuhay. Dai sinda nagmamawot na magadan. Gusto nindang mabuhay tangani na sinda makaomaw ki Jehova asin makaotob sa saiyang kabotan. Iyan an sarong dahelan kun taano sinda ta nagpapaospital asin dinadara dian an saindang mga aki tanganing ipabolong. Nagpapabolong sinda sa mga doktor, asin kun sinasabi sainda na dugo an kaipuhan sa pagbolong, naghahagad sinda nin ibang pagbolong na daing dugo. Kadakol kan mapagpipilian na pansalida sa dugo. An mga iyan ginagamit nin eksperyensiadong mga doktor. An ibang pagbolong na iyan bakong sa arbularyo kundi tama sa medisinang mga pagbolong asin paagi na dokumentado sa pangenot na medikal na mga babasahon.

⁵ Paghanap nin Nakikokooperar na Doktor: Kadakol kan kahaditan nin mga doktor sa pagbolong sa mga pasyente, asin kun ipinakikiolay nindo sainda na bolongon an saindong aki na daing dugo, dinudugangan kaini an angat. May mga doktor na magugustong bolongon an mga nasa edad na mantang iginagalang an mga kahagadan ninda dapit sa dugo basta may gibohon na kasuratan sa pagkaabsuwelto ninda sa paninimbagan. An iba tibaad magusto man na bolongon an mga minor de edad na nakapatunay na sinda gurang na an isip na mga minor de edad, mantang may mga husgadong nagmidbid na an gurang na an isip na mga minor de edad may diretso na magsadiring magdesisyon dapit sa pagpabolong. (Helingon an The Watchtower, Hunyo 15, 1991, pahina 16-17, para sa paliwanag sa kun ano an gurang na an isip na minor de edad.) Pero, tibaad magsayuma an mga doktor na bolongon an saradit pang aki, nangorogna an mga omboy, apuwera sana kun sinda may permisong mag-ineksion nin dugo. An totoo, pipira sanang doktor an matao nin 100-porsientong garantiya na dai sinda magamit nin dugo sa ano man na kamugtakan kun aki an binobolong. Huli sa medikal asin legal na mga dahelan, dakol na doktor an naghohona na dai sinda makatatao nin siring na garantiya. Minsan siring, nagdadakol an gustong mag-asikaso sa mga aki nin mga Saksi ni Jehova mantang ginigibo an pinaghohona nindang pinakamakakaya ninda sa paggalang sa mga kahagadan niato dapit sa dugo.

⁶ Huli kaini, ano kun, sa paghanap nindo nin tamang doktor para sa saindong aki, makanompong kamo nin saro na may rekord nin marahay na pakikooperar sa mga Saksi ni Jehova asin kan nakaagi guminibo kan kaparehong daing dugong pagbolong sa ibang Saksi, pero sa paghona nia dai sia tinotogotan kan ley na tumao saindo nin lubos na garantiya na dai gagamiton an dugo? Pero sinisierto nia sa saindo na sa paghona nia dai man magkakaproblema ngonyan. Tibaad magdesisyon kamo na ini an pinakamarahay nindong mapipili. Sa irarom kan mga kamugtakan na ini tibaad isipon nindo na puwede nindong itao an permisong magpadagos. Pero linawon nindo na sa pagtao nin permiso sa pagbolong sa saindong aki dai kamo minatao nin permiso sa pag-ineksion nin dugo. An paggibo kaini responsibilidad na kaipuhan nindong isaabaga na dai man ibinibilang na pakikompromiso an saindong desisyon.

⁷ Siyempre, kun makanonompong kamo nin rasonableng ibang pagbolong na mapasadit pa o tibaad mahale sa problema nin paggamit nin dugo, posible na gigibohon nindo an mas kadikit an peligrong paagi. Lalaoman na gigibohon nindo an maigot na paghihingoa na makanompong nin doktor o siruhano na orog kisa siisay pa man an pag-oyon na dai tumao nin dugo. An pinakamarahay na depensa antisiparon an mga problema. Gibohon an gabos na paghihingoa na patienot na makanompong nin nakikokooperar na doktor. Sagkod sa mapupuwede likayan an mga doktor asin ospital na habong makikooperar.

⁸ Sa ibang kadagaan an saro pang bagay na magdideterminar kun baga mag-iineksion nin dugo iyo an pagbayad sa pagpaospital. Kun an mga magurang may seguro sa salud o iba pang seguro na minatogot kan paghanap nin doktor na gusto ninda, an mga aki mas madaling ilikay sa habong makikooperar na mga doktor o trabahador sa ospital. An bastanteng pinansial na proteksion parateng nagdideterminar kan klase nin serbisyo asin kooperasyon na aakoon nin sarong pamilya sa mga doktor asin ospital. Siring man, parateng depende sa kakayahan kan mga magurang na magbayad kun baga andam na akoon nin ospital o doktor an pagbalyo nin sarong aki. Asin kamong mga bados, mahalaga na asikasohon nindo an saindong salud mantang bados! Dakula an magigibo kaini na maolang an mayo pa sa panahon na pangangaki asin an kairibang komplikasyon, ta an pinagkatodan na pagbolong sa mga aking kulang sa aldaw asin sa saindang mga problema sa dakol na pangyayari may kaibang dugo.

⁹ Kun beses nagrireklamo an mga doktor na an mga Saksi ni Jehova sa huri na sana ipinakikipag-olay an saindang mga pagkontra sa dugo. Dai ini noarin man maninigong mangyari. An saro sa enot na mga bagay na maninigong gibohon nin mga magurang na Saksi kun minaduman sa ospital o kun minakua kan serbisyo nin sarong doktor ipakipag-olay an paninindogan ninda manongod sa dugo. Kun may kalabot na operasyon, humagad nin amay na pakimiting sa anestesiologo. Tibaad matabangan kamo digdi kan siruhano. Maninigong helingon nin maingat an mga porma sa paglaog. May diretso kamong kanselaron an ano man na habo nindo. Tanganing mahale an ano man na pagduda, isurat nin klaro sa porma sa paglaog na an dugo, huli sa relihiyoso asin medikal na mga dahelan, dai gugustohon o itotogot sa ano man na kamugtakan.

¹⁰ Tabang kan Organisasyon ni Jehova: Anong mga probisyon an ginibo kan organisasyon ni Jehova tanganing matabangan kamo sa pagprotehir sa saindong mga aki sa dugo? Kadakol. Kadakol kan ipinublikar kan Sosyedad sa pag-edukar sa sato manongod sa dugo asin ibang pagbolong na daing dugo. Napag-adalan nindo an brochure na How Can Blood Save Your Life? asin iba pang publikasyon sa temang ini. Asin igwa kamo nin mga tugang na lalaki asin babae sa lokal na kongregasyon na makatatao saindo nin dakulang tabang asin pagsuportar. Kun may krisis, puwedeng pagmarahayon nin kamagurangan na mag-areglo nin 24-oras na bantay sa ospital, mas marahay saro sa kamagurangan kaiba an magurang kan pasyente o saro pang miembro kan pamilya. Parateng nag-iineksion nin dugo kun nagpuli na sa banggi an gabos na paryentes asin katood.

¹¹ Inestablisar an mga Hospital Liaison Committee sa darakulang siudad. An gabos na kongregasyon naasignar sa sarong komite na kompuwesto nin tinokdoan na mga tugang na yaon tanganing tumabang. Apodan sinda, paagi sa mga kamagurangan nindo, kun kaipuhan sinda. Dai sinda maninigong apodan manongod sa saradit na problema, pero dai mag-atraso sa pag-apod kun naririsa na may minalataw na seryosong problema. Parate na ikatatao ninda an ngaran nin nakikokooperar na mga doktor asin mga suhestion manongod sa mga pansalida. Kun kaipuhan asin puwede, iinaareglo kan mga tugang na ini na magin presente asin tumabang sa pag-asikaso sa problema.

¹² Pag-antisipar Asin Pag-atubang sa Pagkadamay kan Husgado: Ano kun an doktor o ospital may intension na kumua nin orden kan husgado sa pag-ineksion nin dugo sa saindong aki? Tibaad puwede pang malikayan an pag-ineksion nin dugo. An preparasyon para sa siring na posibilidad maninigong gibohon nin patienot.

¹³ An pakasabot sa legal na mga prinsipyo na naggigiya sa mga ospital asin huwes sa mga bagay na ini makatatabang na gayo sa saindo sa pagdepensa. An saro sa mga prinsipyong iyan iyo an bagay na an ley dai nagtatao sa mga magurang nin daing limiteng autoridad na umako o magsayuma sa medikal na pagbolong sa saindang mga aki dawa kun an pagsayuma ninda basado sa sinserong relihiyosong mga tinutubod.

¹⁴ An pundamental na prinsipyong ini ipinarisa sa desisyon kan Korte Suprema nin E.U. kan 1944 na nagsabi: “An mga magurang libreng magin martir. Pero iyan dai nangangahulogan na sinda libre, sa kaparehong mga kamugtakan, na gibohon na martir an saindang mga aki bago sinda makaabot sa edad nin lubos asin legal na diretsong magdesisyon na sinda makasasadiri nang pumili dian.”

¹⁵ An pagprotehir sa mga aki sa pag-abuso asin kapabayaan nin mga magurang tunay na bakong maraot para sa Kristianong mga magurang. Alagad ta an mga ley sa kapabayaan sa aki asin an kapahayagan kan Korte Suprema na kinotar sa enotan parateng iinaaplikar nin bakong maninigo sa mga kaso dapit sa mga aki nin mga Saksi ni Jehova. Taano? Enot, an mga magurang na Saksi daing intension na gibohon na “martir” an saindang mga aki. Namomotan ninda an saindang mga aki asin boot na sinda magkaigwa nin marahay na salud. Pero nagtutubod sinda na sinda may obligasyon na itinao nin Dios na responsableng pilion an klase nin pagbolong na pinakamarahay sa saindang mga aki. Gusto ninda na an mga problema sa salud kan saindang mga aki asikasohon na daing dugo. Bako sana na an siring na ibang pag-ataman na daing dugo mas marahay asin mas segurado kisa dugo kundi, pinakamahalaga, pinapagdadanay kaiyan an saindang mga aki sa pabor ni Jehova Dios.

¹⁶ Sa ibong kan mga pakinabang na itinatao nin pagbolong na daing dugo, an dakol na doktor asin mga opisyales sa asistensia sa mga aki ibinibilang an pag-ineksion nin dugo na pinagkatodan na paagi nin pagbolong na tibaad kaipuhan sa nagkapirang kamugtakan. Kaya, kun sinasayumahan nin mga magurang na Saksi an rekomendadong pag-ineksion nin dugo, puwedeng lumataw an mga problema. Sa pankagabsan, an mga doktor dai makabobolong nin legal sa mga aki kun daing konsentimiento an mga magurang. Tanganing mapangganahan an kadaihan nin konsentimiento kan magurang na gumamit nin dugo, an mga doktor o iba pang nagtatrabaho sa ospital tibaad humagad nin konsentimiento sa huwes sa porma nin orden kan husgado.a

¹⁷ Sa dakol na pangyayari madaling nakukua an mga orden kan husgado na nag-aautorisar sa paggamit nin dugo na kakadikit o mayo ngani nin notisya sa mga magurang. Bilang natural na mga paraataman sa saindong aki, kamo may pundamental na diretso na maaraman kun ano an ginigibo sa saindong aki nin mga doktor, administrador sa ospital, o opisyales sa asistensia sa mga aki sa gabos na panahon. Hinahagad kan ley na, kun mapupuwede, paisihon kamo dapit sa mga paghihingoa na kumua nin orden kan husgado asin togotan na iatubang sa husgado an saindong paninindogan.

¹⁸ An legal na mga katotoohan na ini nagtatampok kan halaga nin pakanompong nin doktor na gustong makikooperar. Magkooperar sa saiya, asin sa tabang kan mga miembro kan saindong Hospital Liaison Committee, tabangan siang magibo an daing dugong pagbolong sa helang kan saindong aki o ibalyo an saindong aki sa doktor o ospital na matao kan siring na pagbolong. Pero kun may senyales na an doktor, administrador sa ospital, o trabahador sa asistensia sa mga aki nag-iisip na kumua nin orden kan husgado, maninigo na alisto kamong ihapot kun ini an pinaplano. Kun may planong darahon sa husgado, idoon na gusto nindong maaraman iyan tanganing ikaatubang man nindo sa huwes an saindong paninindogan.​—Tal. 18:17.

¹⁹ Kun darahon sa husgado an pagsayuma nindo sa dugo, puwedeng magin nakakokombensir nanggad an opinyon kan doktor na kaipuhan an dugo tanganing mapreserbar an buhay kan saindong aki. An huwes, bilang ordinaryong tawo pag-abot sa medisina, sa parate mapahunod sa medikal na abilidad kan doktor. Ini nangorognang totoo kun kadikit sana o mayo ngani nin itinataong oportunidad sa mga magurang na iatubang an paninindogan ninda sa kaso asin an doktor pinababayaan na ipahayag an mga paghihingako nia, na daing minakontra, na kaipuhan na “tolos-tolos” an dugo. An totoo, daing kasegurohan kun noarin asin kun taano ta pinaghohona nin mga doktor na kaipuhan an dugo. Sa parate, mantang an sarong doktor nagsasabi na kaipuhan na marhay an dugo tanganing ikaligtas an buhay nin aki, an saro man na doktor, na eksperyensiado sa pag-asikaso sa kaparehong medikal na problema na daing dugo, masabi na dai kaipuhan an dugo sa pagbolong sa pasyente.

²⁰ Ano an gigibohon nindo kun hapoton kamo nin sarong abogado o huwes kun taano ta sinasayumahan nindo an “nagliligtas-buhay” na pag-ineksion nin dugo sa saindong aki? Minsan ngani an enot nindong tendensia tibaad ipaliwanag an saindong pagtubod sa pagkabuhay liwat asin ipahayag an saindong marigon na pagtubod na bubuhayon nin Dios an saindong aki kun sia magadan, an siring na simbag tibaad makakombensir sa huwes na kamo panatiko sa relihiyon asin na kaipuhan na sia makiaram tanganing protehiran an saindong aki.

²¹ An kaipuhan na maaraman kan husgado iyo na, minsan kamo nagsasayuma sa dugo huli sa relihiyosong mga dahelan na saindong isinasaboot na marhay, dai kamo nagsasayuma sa medikal na pag-ataman. Kaipuhan na masabotan kan huwes na kamo mamomoton na mga magurang na gustong ipabolong an saindang aki. Dai sana kamo minaoyon na an sinasabing mga pakinabang sa dugo mas magabat kisa potensial na mga peligrong nakagagadan na dara kaiyan, nangorogna kun igwa man nin medikal na mga pansalida na mayo kan mga peligrong ini.

²² Depende sa situwasyon, puwede nindong sabihon sa huwes na opinyon nin sarong doktor na kaipuhan an dugo, pero laen-laen man an paagi nin mga doktor, asin boot nindong magkaoportunidad na humanap nin doktor na maataman sa saindong aki paagi sa madaling makuang mga paagi nin pagbolong na daing dugo. Sa tabang kan Hospital Liaison Committee, tibaad nakanompong na kamo nin siring na doktor na mabolong sa saindong aki na daing dugo na puwedeng tumao nin nakatatabang na patotoo sa husgado, tibaad sa telepono. Posible na an liaison committee ikapabasa sa huwes​—pati sa doktor na naghahagad nin orden kan husgado—​an medikal na mga artikulo na nagpapaheling kun paano epektibong maaasikaso an helang kan saindong aki na dai ginagamitan nin dugo.

²³ Kun hinahagad sa mga huwes na sinda madalian na tumao nin mga orden kan husgado, parate na dai ninda nakonsiderar an dakol na peligro sa dugo, kaiba an AIDS, hepatitis, asin kadakol pang ibang peligro. Puwede nindo ining sambiton sa huwes, asin puwede man nindong ipaaram sa saiya na ibibilang nindo, bilang Kristianong magurang, na magabat na paglapas sa ley nin Dios an paggamit kan dugo nin ibang tawo sa paghihingoa na masusteniran an buhay asin na an pagpirit na ineksionan nin dugo an saindong aki ibibilang na garo man sana panlulugos. Puwede nindong ipaliwanag asin kan saindong aki (kun nasa edad nang magkaigwa nin sadiring pagtubod) an pagkabalde nindo sa siring na pagsalakay sa hawak asin makimaherak kamo sa huwes na dai tumao nin orden kundi togotan kamo na humanap nin ibang bolong sa saindong aki.

²⁴ Kun ginigibo an tamang pagdepensa, mas klarong naheheling nin mga huwes an sa ibong na lado​—an lado nindo—​bilang mga magurang. Kun siring dai sinda nagigin listong marhay na mag-autorisar nin pag-ineksion nin dugo. Sa nagkapirang kaso linimitaran na marhay nin mga huwes an libertad kan doktor na gumamit nin dugo, na hinahagad pa ngani na konsideraron nguna an mga pansalida, o tinawan an mga magurang kan oportunidad na humanap nin doktor na magbobolong na daing dugo.

²⁵ Sa pakiaatubang sa mga naghihingoang ipirit an pag-ineksion nin dugo, kaipuhan na nungka kamong tumao nin ano man na ebidensia nin panluluya sa saindong pagtubod. Kun beses naghapot an mga huwes (asin doktor) kun baga an mga magurang madedepisilan na “ibalyo” sa sainda an paninimbagan sa desisyon na mag-ineksion nin dugo. Alagad ta kaipuhan na linawon sa gabos na kamo, bilang mga magurang, nakamamate nin obligasyon na ipadagos na gibohon an gabos na makakaya nindo tanganing malikayan an pag-ineksion nin dugo. Ini paninimbagan nindo na itinao nin Dios. Iyan dai ikababalyo.

²⁶ Kaya, sa pakikiolay sa mga doktor asin huwes, kaipuhan na andam kamong isabi an saindong paninindogan nin klaro asin nakakokombensir. Kun itao an orden kan husgado sa ibong kan pinakamarahay nindong mga paghihingoa, ipadagos na makimaherak sa doktor na dai mag-ineksion nin dugo asin isadol an ibang pagbolong. Ipadagos na pagmaigotan na magusto siang konsideraron an medikal na mga artikulo asin hatol nin siisay man na doktor na andam na konsultahon dapit sa medikal na problema tanganing malikayan an dugo. Bako sanang sa sarong okasyon, an garo baga habong magpahunod na doktor nagluwas sa sala de operasyon asin may pag-orgolyong ipinaisi na dai sia naggamit nin dugo. Kaya, dawa may itinao nang orden kan husgado, nungka kamong sumuko, ano man an mangyari!​—Helingon an Hunyo 15, 1991 na luwas kan The Watchtower, “Questions From Readers.”

²⁷ Girumdoma, sinabi ni Jesus: “Mag-ingat kamo sa mga tawo; huli ta kamo dadarahon ninda sa mga hokoman . . . Dadarahon kamo sa atubang nin mga gobernador asin hade huli sako, sa pagpatotoo sainda asin sa mga nasyon.” Para sa ikararanga niato sa siring na mga kamugtakan, idinugang ni Jesus na tatabangan kita kan banal na espiritu na magirumdoman kun ano an angay asin kapakipakinabang na isabi sa siring na mga okasyon.​—Mat. 10:​16-20.

²⁸ “Sia na nagpapaheling nin pagmansay sa sarong bagay makanonompong nin karahayan, asin maogma sia na nananarig ki Jehova.” (Tal. 16:20) Mga magurang, gibohon nin patienot an kinakaipuhan na mga pag-andam tanganing maprotehiran an saindong aki sa pag-ineksion nin dugo na nakararaot sa espirituwal. (Tal. 22:3) Mga aki, maghimate sa pagtotokdo kan saindong mga magurang sa mga pag-andam na ini asin iaplikar iyan sa saindong puso. Bilang pamilya, “magin marigon sana an [saindong] desisyon na dai magkakan kan dugo . . . tangani na ikarahay” nindo huli sa pagkakamit kan bendisyon asin pag-oyon ni Jehova.​—Deut. 12:​23-25.

[Nota sa Ibaba]