Ukulingana na Baibolo
Bushe Lesa Alabomfya Bwino Amaka Yakwe?
UKWIPAYA abantu ku lukaakala kwaliseeka ukutula apo umuntu abela pa calo. Ukulingana no kutunganya kumo, abantu napamo 170,000,000 balipaiwa mu mwanda wa myaka uwalenga 20 ku buteko bwabo bwine. Nga fintu Baibolo ilondolola bwino bwino, abantu lyonse bacito lukambo ku bantu banabo ku kubabifya.—Lukala Milandu 8:9.
Apo umuntu alabomfya amaka bubi bubi ku kucita ulukaakala, bamo kuti batwishika nampo nga Lesa alabomfya bwino amaka yakwe ku konaula abalwani. Bushe abaYuda, ilyo baebelwe na Lesa mu kulungatika, tabasanshile no kwipaya abena Kanaani abaikele mu Calo Calaiwe? (Amalango 20:16, 17) Kabili bushe Lesa umwine tatila akashonaula no kulofya amabuteko yonse? (Daniele 2:44) Abafumacumi bamo balatwishika nampo nga Lesa lyonse alabomfya bwino amaka.
Ukubomfya Amaka Bubi Bubi
Cili bwino ukumfwikisha ukuti ukubomfya amaka kwalicindama mu buteko. Imitekele iishishininkisha ukuti abantu bakonka amafunde ninshi tayakwata maka. Ku ca kumwenako, nangu ca kutila calishimikwa ukuti bakapokola bamo balabomfya amaka bubi bubi, bantu banga bengatemwa ukuleka ukucingililwa na bakapokola? Kabili nani wingasuusha inshila sha kupingwilamo ishibomba bwino mu bwikashi?
Mohandas Gandhi, uwaishibikilwe ku kupata sana ulukaakala, atile: “Tutile umuntu aba ngo wapena alalulumba ne cipyu, ali no lupanga mu minwe, no kwipaya onse uo akumanya, kabili tapali na wa kumwikata. Onse uwaipaya ili shilu mu kwangufyanya akatashiwa ku bantu kabili akamonwa ukuti muntu uucitila bambi ifisuma.” Nangu ni Gandhi wine alimwene ifyo cacindama ukubomfya amaka inshita shimo.
Kwena, ukubomfya amaka kwalicindama mu bwikashi bonse ubusuma. E co, nga ca kuti abantu bailishanya pa fyo amaka yalebomfiwa, ninshi ico baleilishanyapo, kubomfya yene bubi bubi.—Lukala Milandu 4:1-3.
“Imibele Yakwe Yonse Bupingushi”
Ifyacitika kale tafilanga ukuti Lesa alitala abomfya amaka yakwe bubi bubi. Tateka ukwabula ukulangulukilako abantu. Afwaya tulemupepa pa mulandu wa kuti twalimutemwa. (1 Yohane 4:18, 19) Na kuba Lesa tabomfya amaka nga kuli inshila yalungama iya kutalukila ku kucite co. (Yeremia 18:7, 8; 26:3, 13; Esekiele 18:32; 33:11) Kabili nga afwaya ukubomfya amaka, lyonse alasoka abantu pa miku iingi pa kuti uulefwaya ukuwamya imibele yakwe acite co. (Amose 3:7; Mateo 24:14) Bushe ifi e ficita Lesa wakaluka, uushilangulukila abantu?
Ifyo Lesa abomfya amaka yakwe fyapusana na fintu abantu babomfya bubi bubi amaka yabo. Mose asosele pa lwa kwa Yehova ati: “Imibele yakwe yonse bupingushi: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi.” (Amalango 32:4) Ukupusanako na mabuteko ya bantunse abakalushi, ubufumu bwa kwa Lesa tabwashintilila pa ukwete sana amaka. Abomfya amaka ukulingana no kutemwa kwakwe ukwapwililika, amano no bulungi.—Amalumbo 111:2, 3, 7; Mateo 23:37.
Ku ca kumwenako, ilyo Lesa talaonaula ababifi ku Lyeshi, alibalile abasoka pa myaka iingi. Umuntu onse fye nga alishukile cilya cibwato ca kucingilila abantu no kupusuka. Bantu fye 8 e bapuswike. (1 Petro 3:19, 20; 2 Petro 2:5) Mu nshita ya kwa Yoshua, abena Israele bakandile abena Kanaani ukulingana na fintu Lesa abapingwile imyaka 400 mu kubangilila! (Ukutendeka 15:13-21) Muli iyi nshita yonse, abena Kanaani tabaikele fye ukwabula ukumona ubushininkisho bukalamba ubwa kuti abena Israele bali bantu basalwa aba kwa Lesa. (Yoshua 2:9-21; 9:24-27) Lelo, pa nko sha bena Kanaani, bena Gibeoni fye e bafwaile ukubelelwa uluse nelyo ukulomba umutende. Abena Kaanani bena batalamike imitima yabo kuli Lesa.—Yoshua 11:19, 20.
Lesa Alikwata Insambu
Ilyo tuleesha ukumfwikisha ifyo Lesa abomfya amaka yakwe, tufwile intanshi ukwishiba bwino icishinka pa lwa cifulo ca kwa Lesa. Kasesema Esaya aliicefeshe no kusumina ukuti: “Ifwe tuli ibumba, na imwe muli mubumfi.” (Esaya 64:8) Kwena apo e Kabumba wa bubumbo, Lesa kuti abomfya amaka mu nshila yonse iyo alefwaya. Pa kwishiba insambu sha kwa Lesa, ukupala Solomone kuti twatila: “Icebo ca mfumu cacila fyonse, kabili takuli uwingasosa kuli yene, ati, Cinshi ulecita?” (Lukala Milandu 8:4; Abena Roma 9:20, 21)
Apo Lesa ni Kabumba uushapeleela mu maka, alikwata insambu sha kupeela no kupoka ubumi pe sonde. Cine cine, abantunse tabakwata insambu no kwishiba ifingalenga ukuti batwishike ifyo Lesa abomfya amaka. Umuntu afwile ukusambilila ifyo ukutontonkanya kwakwe kwingomfwana no kutontonkanya kwa kwa Lesa. Yehova aipwishe ati: “Bushe te mibele yenu e ishayana?”—Esekiele 18:29; Esaya 45:9.
Ubupingushi bwa kwa Yehova ne fyo atemwa abantu e fikalenga akonaule ababomfya bubi bubi amaka pe sonde na batitikisha bambi ku lukaakala no kunyantilila insambu shabo. Iyi mibomfeshe ya maka ikaletela bonse abatemwa umutende no kuufwaya imibele isuma pe sonde. (Amalumbo 37:10, 11; Nahumu 1:9) E co, ubuteko bwa kwa Lesa bukatashiwa no kwebelwa umuyayaya.—Ukusokolola 22:12-15.