Ubumi Ubushatala Abunangulushapo

NGA FINTU CASHIMIKWA NA PAUL OBRIST

Mu 1912, ilyo nali ne myaka 6, Mayo alifwile ilyo alepaapa umwana wa busano. Ilyo papitile mupepi ne myaka ibili, uwalebomba ukuwamya mu ng’anda Berta Weibel, atampile ukusakamana ulupwa lwesu. Lintu Tata amuupile umwaka wakonkelepo, fwe bana twalitemenwe pa kukwata mayo na kabili.

TWALEIKALA mu Brugg, itauni linono ku lubali lwa Switzerland uko balanda iciGerman. Berta aali Mwina Kristu icine cine, kabili nalimutemenwe cibi. Atendeke ukusambilila impapulo sha Basambi ba Baibolo (Inte sha kwa Yehova) mu 1908, kabili aleebako bambi ifyo alesambilila.

Mu 1915, ilyo tapalalepa apo Berta na Tata baupanine, naile na Berta ku kutamba ilyashi lya fikope ilya “Photo-Drama of Creation.” Ili lyashi lya ba International Association of Earnest Bible Students lyalyambukile umuntontonkanya wandi no mutima apakalamba. E fyo cali na kuli bambi. Icikuulwa ca mu Brugg caliswile paa, ica kuti bakapokola balisele ifiibi no kubwekeshamo bambi abaleisa. Lyene abengi baeseshe ukupulila pe windo lyaiswike ukubomfyo mutanto, kabili bamo balingile.

Ica Kumwenapo Cisuma ica kwa Mayo

Iyi nshita Inkondo ya Calo iya 1 yalikabile ku Bulaya, na bantu baletiina pa lwa ku ntanshi. Kanshi, ukuya ku ng’anda ne ng’anda no bukombe bwa kusansamusha ubwa Bufumu bwa kwa Lesa, nga fintu Mayo alecita, wali mulimo usuma. Inshita shimo alensenda, kabili naleipakisha nga nshi. Mu 1918, Mayo alisuka alangisha ukuipeela kwakwe kuli Yehova Lesa ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi.

Tata talecilima ukupepa kwa kwa Mayo ukufika lintu abatishiwe, e lyo nomba atendeke ukumukaanya. Bushiku bumo abuulile impapulo sha Baibolo no kushipoosa mu citofu. Mayo afumpwilemo fye Baibolo wakwe mu mulilo. Lelo ico acitile mu kukonkapo ca kupapusha. Aile kuli Tata no kumukumbatila. Tamukwatile icikonko iyo.

Pa kusunguka pali ci, ubukali bwa kwa Tata bwalinakile. Nangu cibe fyo, calemwimina ukukaanya mu nshita mu nshita, kabili twaleshipikisha ukububuka kwakwe.

Ukwingile Ncito no Kulunduluka kwa ku Mupashi

Mu 1924, pa numa ya kubomba no waishiba ifya mushishi pa myaka itatu, nalifumine pa ng’anda ku kuyafwaya incito kabili ku lubali lwa Switzerland uko balanda iciFrench e ko nasangile ncito. Ici campeele ishuko lya kuwamyako iciFrench. Nangula ca kuti ukukuuka kwalishingilishe ukulunduluka kwandi ukwa ku mupashi, icine ca Baibolo cena nali nincitemwa. E co lintu nabwelele ku ng’anda pa numa ya myaka 6, natendeke ukulongana ne cilonganino ca Bwina Kristu mu Brugg.

Papitile fye nshita inono nakuukila na ku Rheinfelden, itauni linono ukwalepele amakilomita 40. Nabombele mwi shopo lya kuwamya umushishi ilya nkashi yandi no kutwalilila ukulunduluka lwa ku mupashi ukupitila mu kulongana ne bumba linono ilya Basambi ba Baibolo. Bushiku bumo ilyo twalesondwelela ukulongana kwa pa kati ka mulungu, eluda waleangalila, Munyina Soder aipwishe ati: “Nani alepanga ukubombako ubutumikishi bwa mwi bala pa Mulungu?” Naliitemenwe ukubombako, pantu naleti ndi no kushindika umo e lyo akanange ifya kucita.

Lintu cafikile pa Mulungu kabili twaile ukwa kubombela, Munyina Soder atile, “BaObrist mwalabombela kulya.” Nangu ca kuti umutima wandi tawatalile autuntapo nga fintu watuntile ilya nshita, natendeke ukuya ku bantu mu mayanda yabo no kulanda na bo pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa. (Imilimo 20:20) Ukutula lilya, nshatalile mpungaila mu kubomba umulimo untu Yesu atile ufwile ukubombwa ilyo impela ya ino micitile ya fintu ishilaisa. (Mateo 24:14) Pa March 4, 1934, lintu nali ne myaka 28, nalangishe ukuipeela kwandi kuli Yehova Lesa ukupitila mu kubatishiwa mu menshi.

Ilyo papitile imyaka ibili nalisangile incito ya kuwamya umushishi mu Lugano, umusumba wa Switzerland uulandwamo iciItalian. Nshifika fye, natendeke no kushimikila imbila nsuma, nangu nshaishibishe iciItalian. Lelo, umuku wa kubalilapo naile mu butumikishi pa Mulungu, nashalike ututabo nasendele 20. Mu kupita kwa nshita, nalilongenye abalefwaya ukwishibe cine abafulilako no kupanga ibumba lya kusambilila Ulupungu lwa kwa Kalinda. Mu nshita bamo bamo pali aba balibatishiwe, kabili mu February 1937 twalipangile icilonganino ca Nte sha kwa Yehova mu Lugano.

Ilyo papitile imyeshi ibili, mu April 1937, napokelele kalata iyaalwile ubumi bwandi apakalamba. Yali ya kunjita ukuyabombela ku Bethel, ishina lya maofesi ya Nte sha kwa Yehova mu calo icili conse. Nalisumine ilyo line—kabili uko kupingulapo uko nshatala nangulushiwapo. E fyatendeke incito ya butumikishi bwa nshita yonse iyo napoosamo imyaka 60.

Umulimo wa pa Bethel mu Nshita Shayafya

Ilya nshita Bethel yabelele mu musumba wa Bern, umusumba wa bwangalishi uwa Switzerland. E ko twalepulinta ifitabo, ututabo, na bamagazini mu ndimi 14, kabili fyaletumwa mu Bulaya bonse. Inshita shimo, naletwala impapulo ku citesheni ce shitima pa ngolofwana, apantu shilya nshiku te lyonse twalekwata motoka. Umulimo wa kubalilapo ku Bethel wali mu dipartimenti wa kupekanishisha impapulo ku kupulinta, uko twalepanga utumalata twa kwaafwa ukupulinta. Ilyo tapalalepa natendeke ukubombela apafikila abeni, e lyo, nga fintu mwingatunganya nalebeya no lupwa lwa Bethel.

Mu September 1939, Inkondo ya Calo iya 2 yalimine, kabili ukusansa kwa baNazi kwaletele umunsokwe mu Bulaya bonse. Switzerland tayalelwako inkondo lelo yashingulwikwe ne fyalo fyalelwa. Pa kubala, twakonkenyepo fye umulimo wesu uwa Bwina Kristu ukwabula ukucilimwa. Lyene, pa July 5, 1940, pa 14:00 hrs, ilintu nalebomba apafikila abeni, kwaishile umuntu umo, pamo no mushilika nasenda imfuti no mweleko.

Uyu muntu apundile ati: “Zürcher ali kwi?” Franz Zürcher iyo nshita e wali kangalila wa musambo uwa mulimo wa kushimikila mu Switzerland.

Namwipwishe nati: “Bushe ntile ni bani balemufwaya?” Ilyo line balinjikete no kuntinta ukuya pa muulu, ukunjeba ukuti mbatwale kwi ofesi lya kwa Zürcher.

Ulupwa lwa Bethel lonse ulwa bantu napamo 40, lwalikambishiwe ukulongana mu muputule wa kuliilamo. Imfuti sha ciwaya shine shalibikilwe pa nse ku kutiinya uuli onse uulefwaya ukufyuka. Mu kati, abashilika napamo 50 balitendeke ukufwayafwaya mu cikuulwa. Takwali ubushinino bwasangilwe ubwa kuti Inte sha kwa Yehova balekoselesha abantu ukukaana ubushilika, ici capusene na cintu baleenekela. Nalyo line, impapulo ishingi nga nshi shalipokolwelwe no kusendwa mu fimbayambaya fya bashilika fisano.

Lintu twakeene ukusuminisha ubuteko ukupitamo mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ilyo talulapulintwa, balileseshe ukulupulinta mu Switzerland. Ici calepilibula ukuti aba kubomba pa Bethel baali no kucepelako, kabili abacaice bakoseleshiwe ukuyabomba bupainiya, nga fintu Inte sha kwa Yehova ababomba ukushimikila inshita yonse betwa.

Bupainiya mu Nkondo

Mu July 1940, nalibwelelemo kulya balanda iciItalian mu Switzerland mupepi na Lugano, uko naikele ilyo nshilaya ku Bethel. Ici caba cifulo ca kubombamo umwaisula baKatolika bakamamo na menshi, ico pali yo nshita calesongwa sana na baFascist, e ko nailebombela bupainiya.

Tapalepita ubushiku nangu bumo ukwabula bakapokola ukunjimikapo no kunjeba ukuti ndeke ukushimikila. Bushiku bumo ilyo nalelanda no mwanakashi umo pa mwinshi we bala, umwaume umo alimfwembele ku numa, antwele kuli motoka walelonda, no kuntwala ku Lugano. Ilyo twafikile ampeele kuli bakapokola. Lintu banjipwishe, nalondolwele fyo Yehova Lesa atukambisha ukushimikila.

Kapokola ayaswike cilumba cilumba ati: “Pano isonde, ni fwe tukambisha. Lesa kuti akambisha uko kwine ku muulu!”

Mu nkondo, cali icakatama nga nshi ukumfwila ukufunda kwa kwa Yesu ukwa kuba “abacenjela nge nsoka, kabili abafuuke nge nkunda.” (Mateo 10:16) Kanshi, nalefisa impapulo shandi ishingi mu matumba ye shati. Kabili pa kushininkisha ukuti nshiponeshepo nangu lumo, nalefwala utuputula twalefika mu makufi e lyo utwakakwa kwi samba.

Mu kuya kwa nshita, napokelele amakambisho ukuti nkuukile ku mukonko wa Engadine, uko namulonde na bakapokola atwalilile. Uyu mukonko wayemba ku mpili sha ku kabanga ka Switzerland, mu mpepo ulashiikwa ku mfula yabuuta, e co naebele ukuti bantumine ifya kwendelapo pa mfula yabuuta ifiitwa ama ski ku kunjafwa ukubomba muli ci cifulo.

Impatishi sha ku minwe shilafwaikwa sana ilyo muleenda pa ma ski mu mpepo. Pa mulandu wa kushibomfya libili libili, impatishi shandi shatendeke ukusapuka. Fintu natashishe kasuba kamo ukupokelela icipe icakwetemo sweta ne mpatishi sha ku minwe ukwabula ukwenekela! Nkashi wa Bwina Kristu mu cilonganino nafumineko mu Bern e wampikwilile. Nangu fye ni nomba nga natontonkanyapo, ndatasha apakalamba.

Amashuko ya Buseko Ayengi

Mu 1943, imibele mu Switzerland yatendeke ukushikatalako, kabili nalitilwe ukubwelela ku Bethel. Pa mulandu wa mafya yamo mu cilonganino ca ciFrench mu Lausanne, ukwalepele bakilomita napamo 100, nalipeelwe umulimo wa kulatandalila ulya musumba lyonse ku kwaafwa bakasabankanya ukumfwikisha bwino ukuteyanya kwa kwa Lesa.

Pa numa nabombeleko pa nshita imo nga kangalila wa muputule uwa filonganino fya ciFrench fyonse ifya mu Switzerland. Ku kutampa kwa mulungu nalebomba pa Bethel, lelo pali Cisano, Icibelushi, no Mulungu naletandalila icilonganino cimbi cila mulungu mu kwesha ukwaafwa lwa ku mupashi. Ukulundako, lintu icilonganino ca ciFrench capangilwe mu Bern mu 1960, nali kangalila wa kutangilila. Natangilile ukufika mu 1970, lintu Bethel yakuukile ukufuma ku Bern ukuya uku yabela nomba ukushaiwamina kwi tauni lya Thun.

Nalitemenwe ukusanga ibumba linono ilya Nte abalanda iciItalian mu Thun, kabili natendeke ukubomba na bo. Mu kupita kwa nshita icilonganino calipangilwe, kabili nali kangalila wa kutangilila pa myaka yafulilako ukufikila bamunyina bacaiceko bafikilepo ukubomba pali ci cishingamo.

Ico mona nge shuko lya kulengo buseko nga nshi caba kusangwa ku mabungano ya pa kati ka nko aya bantu ba kwa Yehova. Ku ca kumwenako, mu 1950 kwali ukulongana kukalamba ukushakalabwe ukwa Theocracy’s Increase Assembly (Ukusanduluka kwa Teokrasi) pa cibansa ca Yankee Stadium, ku New York. Ukutandalila amaofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn, ku New York, kwalinjambukile apakalamba nshakatalelaba. Na kabili nshakatalelaba ilyashi lya kwa Munyina Milton G. Henschel mu mwaka wakonkelepo pa kulongana kukalamba mu London, ku England ukwa Clean Worship (Ukupepa Kwasanguluka) ilyo lyakomaile pa mashiwi ya kwa Yesu aya kuti, “Aba nga batalala, amabwe yalebilikisha.” (Luka 19:40) Munyina Henschel aipwishe ati, “Bushe muletontonkanya amabwe yafwile ukubilikisha?” Na nomba ndomfwa ukubulukuta kwa kuti “Iyo!” ilyo amakumi ya makana baleasuka.

Lintu nabwelele ku Bethel mu 1937, tata, uwaishileishiba ukuti tupokelela fye alawansi munono, anjipwishe mu kusakamikwa ati, “We mwana, cikaba shani nga wakota?” Pa kwasuka nayambwile amashiwi ya kwa kemba wa malumbo Davidi aya kuti: “Nshamona uwalungama nalekeleshiwa, nangu bufyashi bwakwe bulepule cilyo.” (Ilumbo 37:25) Kuli ine aya mashiwi cine cine yalifikilishiwa.

Fintu naba uwa nsansa pa kuti imyaka 80 iyapitapo, Berta Weibel aupene na Tata no kuti ukupitila mu ca kumwenako cakwe no kutungulula naishileishiba Yehova ne mibele yakwe! Nangu ca kuti bambi mu lupwa balemupumya, abombeele Yehova mu busumino mpaka ne mfwa yakwe mu 1983. Tatalile alandapo ukuti alelangulushiwa pa mulandu wa kusala ukubombela Lesa wakwe, Yehova; nangu nine wine nshatala nangulushiwapo pa kwikala umushimbe no kupeelesha ubumi bwandi bonse ku mulimo wa kwa Yehova.

[Icikope pe bula 25]

Ndebomba pa Bethel