Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Ni Shani Fintu Ningaba Uwaangukililwa Ukulanda Kuli Bambi?

Artie atila: “Nshabala mba uwa lyashi sana. Naleyumfwo kuti nga nalandapo fimo, nali no kusengaukwa. Ntontonkanya ukuti umulandu nabela fino ni co bamayo na bo ba nsoni sana.”

BUSHE inshita shimo uyumfwa ukuti kanshi nga tawakwatishe insoni nelyo ukuti nga walicililepo ukuba uwa bucibusa no kucililako ukubishanya na bambi? Nga fintu icipande cafumineko muli kuno kukonkana calangilile, insoni mibele yaseeka iyo twapyana.a E co nga wafwaya ukuba tondolo, ukukanasekaseka, nelyo ukukutumana ninshi takuli icili conse icilubene kuli iwe. Lelo insoni shacishamo kuti shaba bwafya icine cine. Na mu kupelako, kuti shakulenga ukukanaipakisha bucibusa. Kabili kuti shakulenga ukukanayumfwa bwino nelyo ukubomba bwino mu cintubwingi.

Ilingi line abakalamba na bo balalwishanya ne nsoni. Barryb ni eluda mu cilonganino ca Bwina Kristu. Lelo lintu ali mwi bumba ekala fye tondolo. Asumina ukuti: “Nshiyumfwa ukuti kuti nalandapo icili conse ica mano.” Umukashi wakwe, Diane, na o akwata ubwafya bwapalako. Nga ena apwisha shani ubu bwafya? Atila: “Nalitemwa ukuba na bantu abashaifinya pantu injumfwa ukuti e ba kulalanda e lyo ine kulakutikako fye.” Ni nshila nshi shimo ishingamulenga ukucishapo ukubishanya na bambi?

Mwilaisuula

Ica ntanshi, mufwile ukupituluka mu fintu muimona mwe bene. Bushe lyonse mulaisuula, ukulayeba ukuti bambi te kuti bamutemwe nelyo ukuti tapali icili conse ico mwingalanda icingaba icikankaala? Ukuyumfwa uwasuulwa kuti kwamucilikila ukuba uwa bucibusa. Na kuba, mu cifulo ca kutila uleitemwa we mwine, Yesu atile: “Uletemwo mubiyo nga we mwine”! (Mateo 19:19) E co ukuitemwa ukufika ku cipimo calinga caliba fye bwino pantu kuti cakulenga ukuicetekela uko wingakabila pa kulanda kuli bambi.

Lintu watendeka ukuyumfwa ukuti tapali ifyo waba, kuti cawama wabelenga icipandwa 12 icitila, “Mulandu Nshi Naipatila?,” mu citabo ca Ifipusho Abacaice Bepusha—Ifyasuko Fibomba.c Amashiwi yasangwa mulya kuti yakwafwilisha ukumona ukuti walikwata imibele imo iikulenga umuntu waibela. Icishinka ca kuti uli Mwina Kristu cilangilila ukuti Lesa alimonamo ifintu fimo ifyacindama muli iwe! Na kuba, Yesu atile: “Takuli uwingesa kuli ine, kano Tata uwantumine amukula.”—Yohane 6:44.

Angwa Abantu Bambi

Amapinda 18:1 yatusoka ukuti: “Uwanunuka [aifwaila ifya pa lwakwe, NW].” Ca cine, nga ca kuti watemwa ukuba weka, ukalaitontonkanishisha fye ifyobe. Abena Filipi 2:4 batukoselesha ukuti ‘mwiba abalolekesha ifya imwe bene, lelo abalolekesha ne fya banenu.’ Lintu ulelolekesha pa fya bambi na pa kukabila kwabo, tauipoosako sana amano. Kabili lintu wacishapo ukusakamana bambi, e lyo ukacishapo ukuitendekelako ukubeshiba.

Ica kumwenako ni Ludia, umwanakashi uwaishibikwa sana pa mulandu wa bucibusa no kusekelela abeni. Baibolo itulondolwela ukuti pa numa ya kumfwa amashiwi ya mutumwa Paulo no kubatishiwa, apaapeete Paulo na banankwe ukuti: “Nga mwaningo kubo wa cishinka kuli Shikulu, iseni mu ng’anda yandi.” (Imilimo 16:11-15) Nangu ca kuti e lyo fye atetekele, Ludia aliitendekeleko ukwishibana na ba bwananyina kabili ukwabula no kutwishika alipokelele amapaalo ayengi. Ilyo Paulo na Sila bakakwilwe mu cifungo, ni kwi baile? Mukwai, babwelulukile ku ng’anda ya kwa Ludia!—Imilimo 16:35-40.

Ukupalako nga wayangwa abantu bambi, ukasango kuti abengi bakatendeka ukwangwa kuli iwe. Bushe kuti watampa shani ukulacita ici? Pano paliko imitubululo iingakwafwilisha ukucita ici.

● Tendekako panono panono. Ukuba uwa bucibusa tacipilibula ukuti nomba ufwile ukucishamo ukuilangisha ukuti walitemwa bambi nelyo ukubeleshanya fye no uli onse. Ibikilisheko ukulalandako no muntu fye umo pa nshita imo. Kuti wapanga ubuyo bwa kutendeka ukulanshanyapo no muntu fye umo ilyo lyonse wasangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu. Esha ukumwentula. Sambilila ukulaloleshanya na untu ulelanda na o.

● Tampako ni we ilyashi. Pambi kuti waipusha auti: ‘Kuti natampako shani?’ Cisuma, nga cine cine walyangwako ku bantu bambi, ilingi line tacikosa ukusanga ifya kulandapo. Cilumendo umo ifi umwina Spain uwe shina lya Jorge atila: “Nasanga ukuti ukwipusha fye ifyo bambi bali nelyo ukubepusha pa lwa ncito yabo kuti kwakulenga ukutendekako ukubeshiba bwino.” Fred na o atubulula ukuti: “Nga tawishibe ica kusosa, ambafye ukubepusha amepusho.” Kwena, taulingile ukuleka untu ulelanda na o ukuyumfwa kwati ulemulubulwisha. Nga ca kuti taleasuka, mulondolweleko fye fimo ifya pa lobe.

Mary, uwakwata umwana umupungwe, atila: “Nasanga ukuti inshila isuma iya kulenga abantu ukuyumfwa bwino kubaleka ukulanda pa bumi bwabo.” Kate wacaice alundapo ukuti: “Cilaafwa ukutasha abantu pa fya kufwala fyabo nelyo pa fintu fimbi. Ubalenga ukuyumfwa ukuti balitemwikwa.” Nangu cibe fyo, lande cishinka, kabili sengauka ukutasha mu bumbimunda. (1 Abena Tesalonika 2:5) Abantu bonse balankulako ku mashiwi yafumaluka aya cikuuku kabili ayasuma.—Amapinda 16:24.

● Kutikisha. Baibolo itila, ‘Ba uwayanguka ku kuumfwa, uwakokola ku kulanda.’ (Yakobo 1:19) Pantu na kuba, ilyashi kulanshanya te kulekela fye umo e ulelanda. E co nga ulomfwa insoni sha kulanda, kuti walakutikisha fye! Abantu balatemwa sana abakutikisha.

● Isanshemo. Nga ca kuti wabelesha ukulalanda ku muntu umo umo, nomba tendeka ukulalanda mu mabumba. Na kabili, ukulongana kwa Bwina Kristu e cifulo cisuma ica kubeleseshapo ukulanda. Limo limo inshila yaangukisha sana pa kuisansha mu kulanshanya kuponena fye mu lyashi lilelandwa. Lelo apa e pafwaikwa umucetekanya ne mibele isuma. Te kwesha ukwingila mu lyashi ilyo wishibe ukuti talikukumine. Lelo lintu cili icamonekesha ukuti ibumba lileambula fye amalyashi, na iwe wine isanshemo. Ba uwashilimuka; te kwesha ukucilima ukulanshanya no kuba kwati ulipo fye weka. Tala kutikako fye. Cilya waishiba bwino icilelandwapo, lyene kuti walandapo.

● Wiyenekela ukupwililika. Inshita shimo abacaice balasakamikwa sana ukuti epali balufyanya mu kusosa. Umukashana we shina lya Elisa mu Italy ebukisha ukuti: “Lyonse naletiina ukuti nga nalandapo fimo, fyali no kulubana.” Nangu cibe fyo, Baibolo itucinkulako ukuti ifwe bonse tatwapwililika, e co ukulanda kwabulamo ukulufyanya tacingacitika. (Abena Roma 3:23; linganyeniko Yakobo 3:2.) Elisa asosa ukuti: “Naishileiluka ukuti aba banandi fye. E co kuti bangumfwikisha nga nalandapo cimo icalubana.”

● Twalilila ukuba uwa milangwe. Ukulanda icintu ico ushifwile kulanda mu kukanaibukila cilaletela insoni. Lelo nga fintu Fred atila, “nga ca kuti watekanya fye no kuseka, insoni shilapwa bwangu. Lintu waisuminisha ukufulunganishiwako, ukukalifiwa, nelyo ukusakamikwa ulenga amafya yanono ukumoneka nga mafya ayashaikulila.”

● Tekanya. Ishiba ukuti te onse akankulako fye apo pene. Umuntu umo nga tapooseleko amano tacilepilibula ukuti uyo muntu takutemwa nelyo ukuti ufwile ukuleka ukulanda. Inshita shimo abantu balaba ne fingi ifya kutontonkanyapo nelyo ba nsoni nga fintu na iwe waba. Nga cabe fyo, kuti cayafwa ukutekanishisha uyo muntu.

● Ulelanda na ku Bakalamba. Inshita shimo abakalamba, sana sana Abena Kristu bakosoka, balomfwikisha imisepela iya nsoni. E co wiba na mwenso wa kutendeka ukulanshanya no mukalamba. Kate asosa ukuti: “Ndayumfwa ukwangukilwa pa bakalamba pantu ndeshiba ukuti abakalamba tabakanseke, ukumpumya, nelyo ukunengulula ifingacita abo tulingene na bo.”

Ukutemwa E Kufwile Ukutulenga Ukufwaisha Ukucite Co

Ilintu iyi mitubululo kuti pambi yaafwa, takwabako inshila yaanguka iya kupwishishamo insoni. Mu kupita kwa nshita, taciba fye kucenjelesha nelyo ukukampuka. Lelo inkama ya kupwisha insoni ‘kutemwa umubiyo nga we mwine.’ (Yakobo 2:8) E co, sambilila ukusakamana abantu bambi sana sana bamunyina na bankashi aba Bwina Kristu. (Abena Galatia 6:10) Nga cine cine walitemwa bambi mu mutima obe, ukacimfya umwenso ne nsoni kabili ukaibikilishako ukulanshanya na bambi. Ifyo e fyasosele na Yesu ukuti, “ku bwingi bwa fya mu mutima e fyo akanwa kasosa.”—Mateo 12:34.

Barry, uulandilwepo mu kutendeka, asosa ukuti: “Ilyo naishiba bwino abantu, cilang’angukila ukulanda na bo.” Lubali lumbi, lintu wacililako ukubishanya, e lyo cikakwangukila. Kabili lintu wapanga ifibusa fipya no kutemwikwa kuli bambi, ukayumfwa ukuti tawaleonaula fye nshita!

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 15]

Itendekeleko fye no kuisanshamo mu kulanshanya!