Ifipusho Ukufuma ku Babelenga

Bushe Inte sha kwa Yehova balasengauka ukusefya inshiku sha kufyalwa pa mulandu wa kuti icibelesho cakwete ubupilibulo bumo ubwa butotelo mu nshita sha pa kale?

Ukusefya inshiku sha kufyalwa kwashikama mu kutiina imipashi no butotelo bwa bufi, lelo ico te ceka fye nelyo e mulandu ukalamba uo Inte sha kwa Yehova basengaukila icibelesho.

Imyata imo iyabele pa nshita imo iya butotelo tayabe fyo na kabili mu fifulo ifingi. Ku ca kumwenako, inindaminwe ya bwinga inshita imo yaali iya bucindami bwa butotelo, lelo mu fyalo ifingi ilelo, tayabe fyo. E co, Abena Kristu ba cine abengi balapokelela umwata wa cikaya uwa kufwala inindaminwe ya bwinga ku kupeela ubushininkisho bwa kuti umuntu alyupwa. Mu milandu ya musango uyo, ica kusonga mu cinkumbawile cili nampo nga icibelesho nomba calundanishiwa ku butotelo bwa bufi.—Moneni “Ifipusho Ukufuma ku Babelenga” muli The Watchtower iya January 15, 1972, no Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 15, 1991.

Ukwabula ukutwishika, nangula ni fyo, ifitabo fya kuloshako ifingi fisokolola ifya kucitika fya kutendekelako ifya kusefya inshiku sha kufyalwa. The Encyclopedia Americana (ukulembwa kwa mu 1991) imona ukuti: “Icalo ca pa kale ica Egupti, Greece, Roma, na Persia fyasefeshe inshiku sha kufyalwa isha balesa, ishamfumu, na bakankaala.” Isosa ukuti abena Roma babakile ukufyalwa kwa kwa Artemi no bushiku bwa kwa Apolo. Mu kupusanako, “nangu cingati abena Israele ba pa kale balesunga ifyalembwa fya mishinku ya bekashi babo abaume, takwabako ubushininkisho bwa kuti balikwete imitebeto iili yonse pa caka ca bushiku bwa kufyalwa.”

Ifitabo fya kuloshako fimbi filonsha mu kushikilako pa lwa ntulo ya kusefya kwa bushiku bwa kufyalwa: ‘Amaparte ya nshiku sha kufyalwa yatendeke imyaka iingi iyapitapo mu Europe. Abantu basumine mu mipashi isuma ne ibifi, inshita shimo yaitilwe imilungulwa isuma ne ibifi. Uuli onse aali uwatiinishiwa kuli iyi mipashi, ukuti yali no kucena uwa kusefya ubushiku bwa kufyalwa, na muli ifyo aleshingulukwa ne fibusa na bantu bakwe abo ukufwaisha kwabo, no kubapo kwabo kwine, kwali no kumucingilila ku masanso yashaishibikwa ayo ubushiku bwa kufyalwa bwakwete. Ukupeela ifya bupe kwaletele fye no kucingililwa kwakulilako. Ukuliila pamo kwapayenye ukucingililwa kwalundwako kabili kwalyafwile ukuletako amapaalo ya mipashi isuma. E co parte ya bushiku bwa kufyalwa mu kutendekelako yapekanishiwilwe ku kulenga umuntu ukuba uwacingililwa ukufuma ku bubifi no kuishilikila ku mwaka upya uwaleisa.—Birthday Parties Around the World, 1967.

Ici citabo, na kabili, cilondolola intulo ya myata iingi iya bushiku bwa kufyalwa. Ku ca kumwenako: “Umulandu [wa kubomfesha bakandulo] ubwelela ku numa ku baGreek ba mu kubangilila na bena Roma abatontonkenye ukuti bakandulo balikwete imibele ya buŋanga. Balepepa amapepo no kulomba ukusendwa ukutwalwa kuli balesa ukupitila mu lubingu lwa bakandulo. Balesa lyene baali no kubatumina amapaalo yabo kabili nakalimo ukwasuka amapepo.” Ifyebo fimbi ifya kulonsha ifya musango uyo fyalilonganikwa pa mabula 280 na 281 aya citabo ca Ukupelulula Ukufuma mu Malembo, icasabankanishiwa na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Nga fintu cilumbwilwe, nangu cibe fyo, ifingi fyalibimbwamo muli ici cipusho ukucila pali nampo nga ukusefya inshiku sha kufyalwa kwali nelyo kucili kwa butotelo. Baibolo iletako umulandu wa nshiku sha kufyalwa, kabili mano mano Abena Kristu bakosoka baliba abaibukila ku fishibilo ifili fyonse ifyo ipeela.

Ababomfi ba kwa Lesa aba pa kale baleishiba lintu umuntu umo umo afyelwe, icabalengele ukupime mishinku. Tubelenga ukuti: “Noa ali ne myaka imyanda isano: kabili Noa afyele Shemu, Hamu, na Yafete.” “Mu mwaka wa myanda mutanda ku mweo wa kwa Noa, . . . tonse utumfukumfuku twe tenga likalamba twalilepwilwe.”—Ukutendeka 5:32; 7:11; 11:10-26.

Pamo nga fintu Yesu alumbwile, pa kati ka bantu ba kwa Lesa ukufyalwa kwa mwana kwali ca kucitika capaalwa, ica nsansa. (Luka 1:57, 58; 2:9-14; Yohane 16:21) Nalyo line, abantu ba kwa Yehova tabaibukishe mu kucindika ubushiku bwa kufyalwa; basungile ifyaka fimbi lelo te nshiku sha kufyalwa. (Yohane 10:22, 23) Encyclopaedia Judaica itila: “Ukusefya kwa nshiku sha kufyalwa takwaishibikwa mu kusefya kwa ntambi sha ciYuda ukwa cishilano.” Customs and Traditions of Israel cimona ukuti: “Ukusefya kwa nshiku sha kufyalwa kwaashimwa ukufuma ku fibelesho fya nko shimbi, apantu takwaba ukulumbula ukwacitwa ukwa uyu mwata pa kati ka baYuda atemwa muli Baibolo, Talmud, nelyo mu fyalembwa fya Ba mano. Na kuba, cali mwata wa cina Egupti uwa pa kale.”

Uko kulundana kwa cina Egupti kwalyumfwikishiwa ukufuma ku kusefya kwa nshiku sha kufyalwa ukwalondololwa muli Baibolo, kumo uko bakapepa ba cine bashalebaka. Caali mutebeto wa bushiku bwa kufyalwa kwa kwa Farao waleteka ilintu Yosefe aali mu cifungo ca Egupti. Bamo aba balya basenshi kuti pambi bali aba nsansa pa mutebeto, nalyo line ubushiku bwa kufyalwa bwalundanishiwe ku kuputulwa kwa mutwe ukwa kwa mushika wa bakafumbika.—Ukutendeka 40:1-22.

Ulubuuto lushasenaminwa ulwapalako lwalisanikila pa kusefya na kumbi ukwa bushiku bwa kufyalwa ukwalondolwa mu Malembo—uko ukwa kwa Herode Antipa, umwana mwaume wa kwa Herode Mukalamba. Uku kusefya kwa bushiku bwa kufyalwa mu kushininkisha takwalangishiwa muli Baibolo ngo kusefya fye ukwa kaele. Ukucila, kwaletele akashita ka kuputulwa umutwe kwa kwa Yohane Kabatisha. Lyene, “abasambi bakwe baishileko, babuulile icitumbi, no kucishiika; e lyo baile no kweba Yesu,” ‘uwafumineko, aile mu bwato ku matololo.’ (Mateo 14:6-13) Bushe ulelenganya ukuti balya basambi nelyo Yesu balicebushiwe ku cibelesho ca kusefya kwa nshiku sha kufyalwa?

Mu cilolwa ca ntulo yaishibikwa iya kusefya inshiku sha kufyalwa, kabili icacilapo ukucindama, ulubuuto lushasenaminwa umo shalangishiwa muli Baibolo, Inte sha kwa Yehova balikwata umulandu walinga uwa kutalukila ku cibelesho. Tabakabila ukukonka uyu mwata wa ku calo, pantu kuti bakwata kabili balakwata ifya kulya fyabamo insansa inshita iili yonse mu kati ka mwaka. Ukupeela kwabo ifya bupe te kwa mupatikisha nelyo ukwa pe samba lya kutitikisha kwa parte; kwaba kuyumfwa kwa kuitemenwa ukwa kwakana ifya bupe pa nshita iili yonse ukufuma muli bukapekape bwabo ne citemwishi cine cine.—Amapinda 17:8; Lukala Milandu 2:24; Luka 6:38; Imilimo 9:36, 39; 1 Abena Korinti 16:2, 3.